CC BY
0IX СЪЕЗД ФИЗИОЛОГОВ
КАЗАХСТАНА 117
СПЛЕНЭКТОМИЯ ЖАСАЛГАН Ж8НЕ ДАЛАРГИН ЕГ1ЛГЕН ЕГЕУК¥ЙРЫКТАРДЫИ ШАРТТЫ РЕФЛЕКТОРЛЫК 8РЕКЕТ1НДЕГ1
0ЗГЕР1СТЕР
Ибраева С.С., Рахимжанова Ж.А., Шандаулов А.Х., Сембекова К.Т., Мырзакерiм Ж.А.
«Астана медицина университетi» КеАЦ, цалыпты физиология кафедрасы Астана, Цазацстан
salima. ibraveva@mail. ru
Стресс организмге жеке-дара жэне фсарлана эсер еткенде органимзнщ тетеп берунде ^андай езгерютер туындайтындышн зерттеу шлымныи тYрлi тармашндаш езектi мэселелердщ 6ipi. Организм функциясыныи реттелiсiнде мидыи ей жоfарfы бiрiктiрушi ^ызмет жад пен о^ыту процесiнде негiзгi рел нейропептидтерге тиесл ^азiргi fылыми деректер бойынша нейропептидтер орталыщ жэне шетк жолдарды фса отырып, мидыи бiрiктiрушi эрекетiн эртYрлi жолдармен реттейдi. Нейропептидтердщ ат^аратын ^ызметтерi кеп болfандьщтан, на^ты нейропептид бiрнеше ^ызметтердщ реттелiсiне ^атысады, ал ^андай да бiр на^ты ^ызмет кептеген нейропептидтер ар^ылы реттелiнедi (Кургликов Р.И., Бикбулатова Л.С.). Осыпан орай, ей iрi екiншi реттк лимфоидты аfза ретiнде кекбауыр, ^анды CYзу жэне организмдi ^орfау манызды релдi ат^аратындыш баршаfа белгiлi. Нейроэндокриндк механизмдермен реттелетiн кекбауырдыи функциясы, инфекцияfа немесе за^ымдануfа иммундыщ реакциялардыи бастап^ы ^оздыр^ш^а пропорционалды болуын ^амтамасыз етедi жэне ынталандыру жойылfан кезде то^татылады. Иммундыщ гомеостазды ^алпына келтiру, ауырсыну жэне елiм ^аутн темендету Yшiн кекбауырдыи алар орны ете жоfары екендiгiн атап еткен жен. Кекбауыр адам емiрiндегi маиызды рел ат^армайды деген пiкiр кYмэн тудырады да, спленэктомия туралы мэселенi жан-жа^ты зерттеуге башттайды. Организмде кекбауыр ^ан фймасы ретiнде стресске бейiмделуге ^атысады, ал б!р^атар организмдерiнде ол емiрiнiи постнатальд кезеиiнде езнщ басым ^асиетнде болып, болаша^та тек лимфопоэз аfзасы ретнде ^ызмет ат^арады.
Кекбауырдыи алынуы мен нейропептид-даларгиннщ эсер ету барысында егек^уйрыщтарда шартты рефлекстi даастыру жэне оныи санталу деигейiн аныщтау fылыми жумыстыи ма^саты болды. Жануарлардыи шартты рефлекторлыщ эрекетiн зерттеу Yшiн арнай шмекл камера (Глебовский А.В., Федоров В.К.) флданылды. Спленэктомия жалпыfа белгiлi эдюпен жасалды (Андриасян Э.С., Степанян Р.М.), сонымен бiрге жануарларfа даларгиннiи ег^ белгiлi эдiспен (Панькова Т.Д.) юке асырылды. Екi тiтiркендiргiштердi (жарыщ,
IX СЪЕЗД ФИЗИОЛОГОВ КАЗАХСТАНА
электр тогы) уштастыру барысында егеу^уйрыщтарда белсендi ^ашу шартты рефлексi ^урастырылды. Нейропептид-даларгин орталыщ нерв жYЙесiнiи функциясын ^алай eзгертетiндiгiн аньщтау Yшiн, ба^ылау жэне тэжiрибелiк топ жануарларында шартты рефлекстщ ^алыптасуы жэне оный са^талуы тексерiлдi. Даларгин еплген ба^ылау тобыныf а^ егеу^уйрыщтарында шартты рефлекст ^урастыру Yшiн 5,9±1,53 (р<,001) екi тiтiркендiргiштi уштастыру ^ажет еттсе, спенэктомия жасалfан жэне даларгин еплген тэжiрибелiк топ жануарларда 4,69±1,50 (р<,001) нэтижесiндешартты рефлекс ^алыптасты. Табылfан нэтижелер бойынша ба^ылау тобына ^араfанда тэжiрибелiк топ жануарларында шартты рефлекстщ ^урастырылуы жеиiлдейдi, себебi, бiрiншiден, операциялыщ стресс (сплекэктомия), емншщен нейропептид-даларгин препаратынын организмге еплген эсерi болып табылады. Нейропепетид-даларгин жэне кекбауырдын алынуынан кейiн ^алыптас^ан шартты рефлекстщ санталу деигейi де зертелдк Тек ^ана жалfыз даларгин препараты еплген ба^ылау тобы жануарларында шартты рефлекстщ са^талынуы Yшiн ею тiтiркендiргiштi 2,9±0,45 (р<,001) рет уштастрыу талап етiлсе, ал тэжiрибелiк топ егеу^уйрыщтарында осы екi тiтiркендiргiштi 1,87±0,30 (р<,001) уштастыру ^ажет болды. Сонымен, тэжiрибелiк топ жануарларынын шартты рефлекстщ даастырылуы мен са^талуынын жеиiл екендИ орталыщнерв жYЙесiндегi фзщан кейiнгi тежелуаз ^озудын ^ареынды дамуымен байланысты деп тужырымдауfа болады.
ЖАНУАРЛАРДЫИ ВИСЦЕРАЛДЫ ЛИМФА ТYЙIНДЕРIНIH
МОРФОМЕТРИЯЛЫК К0РСЕТК1ШТЕР1Н1И Т8УЛ1КТ1К АУЫТКУЫНЫН САЛЫСТЫРМАЛЫ СИПАТЫ
Ибраева С.С., Рахимжанова Ж.А., Шандаулов А.Х., Сембекова К.Т., Сабит А.Е.
«Астана медицина университет» КеАЦ, цалыпты физиология кафедрасы. Астана, Цазацстан
Лимфа агымыныц жолдарында айма^тыщ лимфа тYЙiндерi дренажды детоксикация функциясын орындайды, тiндiк суйыщтыщ жэне ^орfаныс функцияларын жYзеге асырады. Лимфа тYЙiндерi иммундыщ жYЙенiи перифериялыщ мYшелерiне жатады жэне денеге антигендк жэне антигендiк емес эсер ету кезЫде иммундыщ жауаптын ^алыптасуында манызды орын алады (Л. Э. Булекбаева, Е. А. Ильин, Л. С. Ерофеева, Г. А. Демченко). Теориялыщ жэне клиникалыщ
