CC BY
15Жусупова Г. С.
б1л1м беру Ypàicïn педагогикалыц-психологиялыц цолдау кафедрасыныц ага оцытушысы
Hesi3si свздер: коммуни-Kamuemi, пэнаралыц интеграция, квптшдшк оцыту.
Ключевые слова: коммуникативность, межпредметная интеграция, полиязычие.
Keywords: communication, inter discipline integration, poliâzycie.
<^ШТ¥ГЫРЛЫ Т1ЛДЕР» МЕМЛЕКЕТТ1К БАГДАРЛАМАСЫН 1СКЕ АСЫРУ ЖОЛДАРЫНЬЩ БАГЫТТАРЫ
Ацдатпа:
Автор макаласында тiлдерге окытудьщ Heri3i жал-пы окытудьщ максатымен - белсендi кептшдшкп ка-лыптастырумен тiкелей байланысты екендтн, сонымен катар icKe асыру барысында пэнаралык байланыстын мацыздылыгы айкындалган.
Аннотация:
В статье автора дается определение основ общего обучения языкам с целью соответствия активности полиязычия в реализации интеграции предметов.
Annotatoin:
In this article the author defines the basics of general language teaching in order to meet poliyazychiya activity in realization of of integration objects.
^азакстан Республикасы «Бтм туралы» Зацында «Бтм беру жYЙесiнщ басты мшдеттершщ 6ipi - окытудьщ жаца технологияларын енпзу, бiлiм берудi акпа-раттандыру, халыкаралык галамдык коммуникациялык желiлерге шыгу» деп кeрсетiлген. Б^л талап Yштiлдiлiк бiлiм беруге тiкелей катысты.
^азакстанды дамыган елдер катарына жетмзетш, терезесш тец ететiн, алга деген кадамын шыцдайтын эрине бiлiмдi болашак жастар. Сондыктан, казiргi даму кезещ бтм беру жYЙесiнщ алдында окыту YPДiсiн технологияландыру мэселесiн койып отыр. Окытудьщ эртYрлi технологиялары сарапталып, жацашыл педагог- £ тардыц iс-тэжiрибесi зерттелiп, мектеп eмiрiне енуде. <
Тiлдердi жацаша окыту соцгы жылдары жогаргы $ каркынга ие болды. Тiл м¥Fалiмдерiнщ сабакты жоба-
лаудагы жауапкершшт окушылардыц шетел тiлiнде 2
нэтижелi тiлдiк карым-катынас жасауына мYмкiншiлiк- Sx тер тугызады. Тiл Yйренy аркылы сол тiлдi Yйренiп оты-
рган елдщ мэдени м^раларымен, тарихымен, гылым 2
саласындагы жетiстiктерiмен, эдебиетiмен, eнерiмен р
танысады жэне пэнаралык байланыстарды жYзеге ^
асыруга да мYмкiндiк жасайды. ЖаhанданFан интер- g
нет жYЙесiн колдану непзшде, тiл Yйренyшiлердiц сез g
эрекетшщ терт тYрiнде де бiлiктiлiгiн калыптастырyFа ^ болады, жYЙе материалдарын колдану аркылы олардын
S
да о
PL
pa О
I-
О §
№ Е-
S
PL
О № Е-
оку, жазу iскерлiгi мен дагдыларын калып-тастыруга, сeздiк корын байытуга мYмкiн-дiк туады. Интернет жYЙесiн пайдалана отырып, тiлiн Yйренушi елдщ eкiлдерiмен байланыска тYсе алады. Мектеп м¥Fалiм-дершщ бiлiктiлiгi олардыц педагогикалык карым-катынаста жацаша эдiстердi жаса-уда кершед^ онда мугашмнщ, окушынын тацдауы жэне бакылауы мYмкiншiлiгiне ие болады.
Агылшын тiлi - бYгiнде халыка-ралык катынастыц, гылым мен техника-ныц, бизнес пен журналистиканьщ бар-лык салаларында кещнен колданып келе жаткан тшдердщ катарына жатады. Оку-дыц дэстYрлi YPДiсiне инновациялык тех-нологияны ендiру, мектеп м¥Fалiмдерi мен окушыларга дэстYрлi YPДiсiне инновациялык технологияны ендiру, мектеп м¥Fалiмдерiмен окушыларга айтканда: тренингтер, децгелек Yстел, пресс-конференция, компьютерлiк технологияны пайдалана отырып, шетел тшш окыту. Ше-тел тiлiн окыту барысында инновациялык технологияларды колдану мектеп окушы-ларыныц баска тшде карым-катынас жа-саудыц, кырларын жан-жакты калыпта-стырудыц бiрегей мYмкiндiгiн бiлдiредi.
Жалпы бiлiм беретiн мектептер-де тiлдердi Yйрету практикалык тургыда мецгеруге Yйреткенде, окушыларды ез бетiмен жумыс iстеуге баулу, алган бшмш, икемдшш дагдыларын шыгармашылыкпен колдана бiлуге машыктандыру кeзделедi. Агылшын тiлiн окыту когамныц муктаж-дыгына байланысты eзгерiп отырады. ^азiрri кезде шетел тiлiн окыту мынадай терт максатты кeздейдi: коммуникативтш максат, бiлiмдiлiк, тэрбиелiк жэне жетш-дiру. Осы аталган максаттардыц шшде коммуникативтi максат жетекшi рeл атка-рады, калган Yшеуi коммуникативтiк максатты орындау аркылы жYзеге асырылады.
Агылшын тiлi сабактарында акпа-раттык куралдарды пайдаланудыц ен тиiмдi жагы уакытты уту, дэл, тиянакты оку-материалдарын алдын-ала дайындап, окушыга берiп отырсак, eзiнен-eзi жаса-уга тырысады, кызыгады, жасамай, Yл-
гермей отырган окушы болмайды, ce6e6i оныц алдында 6api дайын тур. Сонымен катар муFалiм казiргi MeKTenTeri акпа-раттык куралдарды жeтiк мецгеру, Power Point, Active Studio баFдарламаларымeн жумыс iстeп кана коймай Yнeмi интернет жYЙeсiндeгi жацалыктар мен eзгeрiстeрдi eзiнiц кэсiби шеберлтне колдана бшу, бiлiм кещсттн кецейту, ашу баFытындаFы eзгeрiстeр мен элемдш бiлiм беру кещсть гiнe мруге талпыну керек. Со^ы кезде уакыт кeрсeтiп отырFандай, муFалiммeн салыстырFанда окушыда кеп акпарат бо-латынын кешнп кeрсeтiлгeн тэжiрибeлeр дэлелдеп отыр.
öрбiр муFалiм e3 кызмeтiнe акпа-раттык технологияны пайдалана бiлуi ка-жет. Бул мэселе бiлiм бeрудi акпараттан-дырудыц кажeттi шартына айналып отыр. АFылшын тiлiн сапалы окытудыц кшт - окытушыда. Заман талабына карай, мектеп муFалiмдeрiнiц бiлiктiлiгiн eсiру, са-бак алды дайындык кызмет^ уйымдасты-ру кабiлeтi, окыту эдютемелер^ барлыFы да окыту сапасына тшелей эсер eтeтiн факторлар болып табылады.
Бiз бiлiм бeрудi кайта карастыруды кажет eтeтiн дэуiрдe eмiр CYрiп, кызмет eтiп жатырмыз. Сондыктан да, ^пмэде-ниeттiлiк элeмдiк бiлiм коFамында акпа-раттык жэне коммуникативтiк кузырет-тiлiктeрмeн катар, бiлiм берудщ базалык кузыреттшштерше жатады.
Кeптiлдi бiлiм берудщ eзeктiлiгi жалпы элeмдiк кубылыстардыц эконо-микалык, мэдени жэне саяси сфeраларFа кiрiгуiнeн кeрiнeдi. Кeптiлдiлiк окыту де-гeнiмiз - Yйрeнeтiн тiлдeрiмiз арнайы бiлiм алудыц, эртYрлi елдер мен хальщтардын мэдени-тарихи жэне элeумeттiк тэжiри-бeлeрiн мецгеру куралы болатын элемдш мэдeниeттi тануFа, жeткiзугe максатты баFытталFан Yдeрiс.
^азакстан РeспубликасындаFы бiлiм бeрудi дамытудыц 2011-2020 жылдарFа ар-налFан Мeмлeкeттiк баFдарламасында бул мiндeт нактыла^ан болатын.
«Педагог кызмeткeрлeрдi дайынду,
Вестник «Oрлеу»-kst
кайта даярлау жэне бшштштн жетiлдiру саласында пэн муFалiмдерiн кыскартылган екiншi мамандык баFдарламалары, онын шшде мемлекеттiк тiл, шет тiлi жэне ана тiлдерi бойынша кайта даярлау топшы-лашан».
«БЫм баFдарламалары ^п^лд^ инновациялык педагогикалык техноло-гияларды мецгерген, iзденушiлiк, зертте-ушшк жэне шыFармашылык кабшеттер-мен жэне акпараттык, кашыктан окыту технологияларымен карулашан муFалiм-дерге баFытталады».
ХХ1 Fасыр - Fылым Fасыры. Еылым-ды дамытпайынша, оныц саласын, атап айтканда, педагогикалык Fылымды жетш-дiрмейiнше, жаца инновациялык техноло-гияларды оку YPДiсiне енгiзбейiнше бiздiн экономикалык eркендеуiмiз, рухани жэне мэдени тYрленуiмiз мYмкiн болмайтыны анык.
Елбасымыз Н.Э.Назарбаевтыц «Жаца элемдеп жаца ^азакстан» атты ха-лыкка Жолдауында: «БЫм беру рефор-масы табысыныц басты eлшемi - тшст бiлiм мен бiлiк алFан елiмiздiн кез келген азаматы элемнiн кез келген елшде кажет-ке жарайтын маман болатындай децгейге кeтерiлу болып табылады. Бiз бYкiл елiмiз-де элемдш стандарттар денгейiнде сапалы бтм беру кызметiне кол жеткiзуге тшсшз» - деген болатын.
Сондыктан окушыларFа казiргi за-манFа сэйкес кeптiлдi бiлiм беру максатын-да казак тш мен аFылшын тiлi пэндершш пэнаралык байланысын окыту процесiнде жYЙелi жYргiзу керек деген тужырымFа келдш.
Интеграция - Fылымдардын жакын-дай отырып байланысуы, ол дифференция Yрдiсiмен катар жYредi. Пэнаралык бай-ланыстан басталFан интеграциялык YPДic элемдiк бтм кенicтiгiмен интеграцияла-уFа жол ашады.
Пэнаралык байланыстарды icке асы-ру окушылардыц бiртутаc дYниетанымын калыптастырады. Ол eз кезегiнде бтм-дердi мэнд^ маFыналы жэне колдануFа бо-
латындай жаFдаЙFа жеткiзедi. Пэнаралык байланыстар окушыларFа баска пэндерд1 окыFан кездегi алFан бiлiм мен даFдыны KOлдануFа ^мектеседь
Негiзгi нысаны - адамды жан-жакты дамыту болып табылатын казак тш мен агылшын пэндерi eзара байланыса оты-рып. табиFи ортаныц, коFамныц, элеумет-тiк ортаныц даму зацдылыктарын терецде-те танытатын неFурлым iрi интеграциялык байланыска - коFамдык Fылымдармен бай-ланыска уласады.
Пэнаралык байланыс ец алдымен, жалпы оку процесш, бiр мектептiн бар-лык жумысын бiр жолFа cалуFа, Fылымдар жYЙеciнiн бiр арнаFа тоFыcуына септтн тигiзедi. Барлык муFалiмге бiрынFай та-лаптар коюFа жэне эр тYрлi пэндерде ортак мYДденi шешуге жумылдырады.
Сонымен катар, окушыныц интел-лектуалдык eрiciн байытумен бiрге, бYкiл адамзаттык кундылыктар кeзiнiн де бiрлi-п, жалпы акикат дYниенiн бiртутаc жYЙе екенi туралы Fылыми кeзкараcтын калып-ты калыптасуына мYмкiндiк бередi.
Мысалы, агылшын тiлiн окытуда география пэшмен пэнаралык байланыс орнату тиiмдi. Балалар дэcтYрлi сабактан гeрi, пэнаралык байланыс жасау аркылы eткен сабакты тез мецгеред^ эрi еciнде жак-сы сактайды. Сонымен бiрге, окушыларFа пэнаралык байланыста негiзделген ^пте-ген тапсырма берiледi. Нэтижеciнде, балалар эрбiр тапсырманы кызыFушылыкпен орындайды. 0рбiр муFалiмнiн кeздейтiн § максаты - окушыларFа берiлетiн Fылы- < ми бтм негiздерiнiн бiрлiгiн, пэнаралык о
ГО
байланысын сактап отыру. Пэнаралык
байланыс кезiнде, окушылардыц ойыныц о
тиянакталуына, киялдауына, уFымды мец- §
геруге, ойда сактау мYмкiндiктерiн артты- о
руFа жаFдай жасалады. География пэнш §
агылшын тiлi пэшмен мрш^ре окытуда ^
картамен жумыс жасай отырып, окушыны ^
эрi аFылшын тiлiн мецгеруге, эрi географи- ^
яны жаксы мецгеруге мYмкiндiк туады. Ге- ¡Е
ография пэнш мрш^ре отырып виртуалды ^ саяхат жаcауFа болады. Технология пэнiн агылшын тiлi пэнiн окытуды кiрiктiру
и
Вестник «Oрлеу»-kst
5
да о
рь № О
I-
о §
№ Е-
5
аркылы агылшындардыц салт-дэстYрiн, тагам тYрлерiн Yйрену аркылы, колдан жа-сай отырып, агылшын тiлiнде тYсiндiру аркылы окушыныц тiлдiк сауатын, эрi кол ецбепне кызыгушылыгын, эрi алгашкы экономикалык бiлiм негiздерiн мецгеруге кеп мYмкiндiк туады. Агылшын тiлi пэнш бiлiм беру багдарламасында керсетiлген барлык пэндермен байланыстыра окытуга болады.
Шет тiлiн окытуда тапсырманы иге-руде жэне эртYрлi бiлiмдердi мецгерш, тYсiну Yшiн пэндермен аса тыгыз байла-нысты. Интеграция - пэнаралык байланы-стыц негiзi. Пэнаралык интеграция бтм алушылардыц бiлiмiн жYЙелеуге жэне жинактап корытындылауга кемектеседi. Тiл тек кана лингвистикалык жагынан емес, сонымен катар ^рпактан ^рпакка бар бiлiмдi жетмзу к¥ралы болып табылады. Шет тшшщ кемегiмен окушы тарих пен эдебиет шецбершен, дYниетану мен техни-кадан жэне тэжiрибелiк iс-эрекет пен енер-ден бiлiм алады.
Сонымен, пэнаралык байланыс бiр пэннен алган бiлiмдi екiншi пэнде колдана бшуге, ^штастыруга, форматтауга кемек-теседi. Шет тЫ баска пэндермен салы-стыра отырып, оныц бiлiмдi толыктыруга жэне ой кещсттн кецейтуде оку тапсыр-малар к¥руда ^ксастьщ бар екенi белгЫ. Бiлiм алушылардыц жалпыадамзаттык жэне нактылы - тарихи жетiлдiруiнiц езек-т мэселелерiн шешуде когамдьщ-гумани-
тарлык, жаратылыстану-математикалык багыттагы пэндер бiр-бiрiмен тыгыз бай-ланысты. Yш тiлде пэнаралык байланысты жYзеге асыру Yшiн когамдьщ-гуманитар-лык жэне жаратылыстану-математикалык багыттагы пэндер бiр-бiрiмен тыгыз бай-ланыста. Бiлiмдi интеграциялау максатын жYзеге асыру барысында пэнаралык байланыс мектеп бшмш дамытуда ец езектi болып келедь Оку процесiн жYзеге асыруда жэне агылшын тшш окытуда багытталган тэжiрибенi жетiлдiру Yшiн пэнаралык байланысты ддоыс пайдалана бiлу мацызды.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР:
1.1^азакстан Республикасында бiлiм берудi дамытудыц 2011-2020 жылдарга ар-налган мемлекеттiк багдарламасы. Астана, 2011.
2.1^азакстан Республикасыныц Бiлiм туралы Зацы. 27.07.2007.
3.1^азакстан Республикасыныц Прези-дентi Н.Э.Назарбаевтыц ^азакстан халкы-на Жолдауы «^азакстан -2050: ^алыпта-скан мемлекеттiц жаца саяси багыты». Астана,2012.
4.1^азакстан Республикасында тш-дердi колдану мен дамытудыц 2011-2020 жылдарга арналган мемлекеттiк багдарламасы. Астана, 2011.
5.1^огамдык-гуманитарлык багытта бейiндiк окытудыц эдiстемелiк ерекшелш-терi. Астана,2013.
РЬ
О № Е-
