CC BY
1УДК 618.5-089.888.61
YШIНШI ДЕЦГЕЙДЕГ1 АКУШЕРЛ1К СТАЦИОНАРДЫЦ Ж¥МЫСЫН ТАЛДАУ ЖЭНЕ КЕСАР Т1Л1Г1 ЖИ1Л1Г1Н Т0МЕНДЕТУ ЖОЛДАРЫН 1ЗДЕУ YШIН РОБСОН Ж1КТЕМЕС1Н ЦОЛДАНУ
АЛИЕВА ЭЛЬНАРА НАЗИМОВНА
Акушерлш-гинекология кафедрасын ага окытушысы, Х.А. Ясауи атындагы Х^ТУ, Жогары оку орнынан кейiнгi медициналык бiлiм беру факультет^ Шымкент каласы,
^азакстан
БАЙКУБЕКОВА АЙГУЛЬ УЗАКБАЕВНА
Дэрiгер акушер-гинеколог, ^алалык перинаталдык орталык, Шымкент каласы,
^азакстан
ДУТБАЙ ДАНА МАРАТЦЫЗЫ
Дэрiгер акушер-гинеколог, ^алалык перинаталдык орталык, Шымкент каласы,
^азакстан
МАМЫРБЕКОВА САУЛЕ УТИБЕКОВНА
Акушерия жэне гинекология кафедрасы ассистентi , А^ О^МА, Шымкент каласы,
^азакстан
взектлт. Мацсаты — цалалыц перинаталдыц орталыцтыц 2023 жылгы 10 айдагы жумысын Робсонныц 10 топтыц жжтемест цолдана отырып, 3-децгейдег1 стационарда кесар тшт жшлтн твмендету жолдарын 1здеу ушт ретроспективт1 талдау жасау.
Материал жэне эд1стер. 2023 жылдыц 10 ай мерз1м1нде Шымкент цаласыныц цалалыц перинаталдыц орталыгыныц пациенттертщ тарихына ретроспективт1 талдау жург1з1лд1, эр пациентт1 жеке Робсонныц 10 топтыц кестес1не енг1з1лд1 Жттеу ережеЫне сэйкес эр пациент тек б1р топца гана кре алды.
Нэтижелер. 2022 жэне 2023 жылдары Цалалыц перинаталдыц орталыцта босану цурылымындагы КТ улес1 4,1% - га твмендед1, бул ретте оталар жагдайларын азайту уш1н нег1зг1 мумкндт 1, 2, 3, 4-топтар болып табылады. Б1зд1ц ойымызша, бул топтардагы КТ жиглгггнгц твмендеуг олардыц экстрагениталдыц патологиясын немесе жуктглгк агымыныц патологиялыц ерекшелгктерт ескере отырып, босану немесе жоспарлы кесар тыш уш1н пациенттердг дурыс тацдаумен байланысты. Осыган байланысты, б1зд1ц ойымызша, абдоминалды босану улестщ всугнгц алдын алу немесе оны 3-децгейдегг стационарда твмендету уш1н жукт1 эйелдер мен босанатын эйелдердщ осы санаттарын басцару тэсыдерт взгерту цажет. Б1зд1ц ойымызша, 5-топтагы КТ жиытмц твмендеуг де абдоминалды босануыныц всугн тежеу мумктдт болып табылады, вйткен1 уацыт вте келе жатырда тыртыцтары бар эйелдер саны артуда.
Цорытындылар. Робсонныц кестест пайдалану жэне топтастыру 3 децгейл1 акушерлт ауруханада КТ жшлтн твмендету жолдарын табуга мумктдж беред1. Перинаталдыц орталыцта КТ жалпы жшлтне бас тусау кесертде, оныц 1ш1нде КТ анамнезтде б1р урыцты мерз1м1 жеткен жуктшт топтарында абдоминалды ,босану улес1 барынша эсер етед1 (№№ 1, 2, 3, 4 и 5 топтар).
К1лт свздер: Робсонныц ж1ктелу1; кесар т1л1г1; уш1нш1 децгейл1 стационар; багдарламаланган босану; жатырдагы тыртыц.
Соцгы жылдары заманауи элемдеп кесар тшгшщ (КТ) жишпнщ eсуi мацызды мэселеге айналды. 2000 жылдан 2015 жылга дешн абдоминалды босану каркыны элемнщ барлык аймактарында eсYде, эшресе Латын Америка мен Кариб тещз1 44,3% (41,3-47,4%
Австралияда 2000 жылдан 2013 жылга дейiн абдоминалды босану Yлесi 23,3% - дан 33% - га дешн есп. Керюшше, Африка аймагында керсетк1штер1 темен 4,1% (3,6-4,6%) [1].
Бул ретте, авторлардыц пiкiрiнше, оныц децгешнщ 9-16% - га артуы ана мен неонаталдык елiм-жiтiм керсетюштершщ темендеуiмен байланысты емес [2]. Айта кету керек, соцгы 15 жылдагы кесар тшпнщ жалпы децгей 21% - га дешн ею есе естi жэне жыл сайын 4% - га артады.
^азакстан Республикасында соцгы жылдары аналык жэне перинаталдык керсетюштердщ темендеуi абдоминалды босанудыц туракты тYPде есYдiц керiнiсi. ДYниежYзiлiк Денсаулык сактау уйымыныц мэлiметi бойынша КТ жиiлiгi шамамен 10 15% болуы керек, бул керсетюштщ есуi ана мен перинаталдык елiм керсеткiштердi жаксартпайды.
[3].
КТ жишгшщ есуiне ыкпал ететiн факторлардыц iшiнде, ец алдымен, босанатын эйелдердщ орта жасыныц улгаюы, семiздiк, сондай-ак медициналык емес себептер, олардыц арасында акушер-гинекологтарга катысты сот ютершщ кебеюi жетекшi рел аткарады [4]. Кептеген елдердеп акушер-гинекологтардыц, плацентаныц тыгыз байланысуы немесе сiресiп жабысуы, босанганнан кешн жатырда плацентаныц калуы жэне жатырдыц жыртылуы, кейiнгi жасалатын гистерэктомия сиякты бiр немесе бiрнеше КТ операциясынан кейiн узак мерзiмдi аскынулардыц жшлеуше катысты алацдаушылыгы артып келедi [2].
2001 жылы М. Robson акушерлш стационарлардыц жумысын багалауга 10 топтык ж1ктеу бойынша кестесiн усынды, бул КТ топтарын талдауга, оны баска жYЗдiктермен салыстыруга жэне абдоминалды босану Yлесiн темендету жолдарын табуга мYмкiндiк бередi [6]. Бул жiктеменi 2015 жылы ДД¥ макулдап, оны эртYрлi акушерлiк клиникаларда колдануды усынды [7]. 2016 жылы Figo уакыт ете келе денсаулык сактау мекемелершдеп КТ керсетюштерш багалау, бакылау жэне салыстыру Yшiн Робсонныц топтарга жiктелу кестесш элемдiк стандарт ретiнде усынды [8].
Бiздiц жумысымыздыц максаты 2023 жылгы 10 айдагы Шымкент каласыныц калалык перинаталдык орталыгында 3- децгейдегi стационарда кесар тшп жиiлiгiн темендету жолдарын iздеу аркылы Робсонныц 10 топтык ж1ктемесш пайдалана отырып, ретроспективтi талдау жумысы жасалынды.
ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛЫ МЕН ЭД1СТЕР1
2023 жылдыц 10 айында Шымкент каласыныц перинаталдык орталыгыныц пациенттерiнiц тарихына ретроспективтi талдау аркылы эр пациента Робсонныц 10 топтык жштемес топтарыныц бiрiне енпзу жYргiзiлдi, Жiктеу ережесiне сэйкес эр пациент тек бiр топка юре алады. Робсонныц 10 топтык ж1ктемес 1-кестеде керсетiлген.
НЭТИЖЕЛЕР ЖЭНЕ ТАЛЦЫЛАУ
1-Кесте. 10 топтык Робсонныц жжтемеа
Топ Сипаттамасы
1 Бiрiншi босану, Mep3ÍMÍ жеткен 6ip урыкты жYктiлiк, баспен орналасу.Бiрiншi eздiгiнен босану
2 Бiр урыкты жYктiлiк, урыктыц баспен орналасуы. Жоспарлы босану индукциясы немесе жоспарлы кесар тшп
3 Мерзiмi жеткен кайталанатып босанушы бiр урыкты жYктiлiк, урыктыц баспен келуг Эздiгiнен босану
4 ^айталанатып босанушы,мерзiмi жеткен бiр урыкты жYктiлiк, урыктыц баспен келуi, .Жоспарлы босану индукциясы немесе жоспарлы кесар тшп
5 ^айталанатып босанушы,мерзiмi жеткен бiр урыкты жYктiлiк, урыктыц баспен келуi, жатырдагы 1 немесе одан да кеп тыртык
6 Б1р1нш1 босану, бiр урыкты жYктiлiк, урыктыц жамбаспен келу1
7 ^айталанатын босану, Бiр урыкты жYктiлiк. ¥рыктыц жамбаспен келу^ оныц
ш1нде жатырдагы тыртык
8 Б1рнеше жуктшк, сонын 1шшде жатырдагы тыртык
9 Б1р урыкты жуктшк, урыктын келденен немесе кигаш орналасуы, сонын шшде жатырдагы тыртык
10 Б1р урыкты жуктшк, мерз1мшен бурын босану, урыктын баспен келу1, онын шшде жатырдагы тыртык
Эр топтын, сандык курамы жэне онын, 2023 жылдын, 10 айындагы жалпы босанган адамдардын, Yлесi 2022 жылдын, 10 айымен салыстырганда 2-кестеде келтiрiлген. Жалпы, 2023 жылы кесарь тшп денгей бурынгыга Караганда айтарлыктай езгерген жок, бул 2022 жылы - 30,7%, ал 2023 жылы -26,6% курайды. Эр топтагы кесар тшп отасынын саны мен пайызы 2-кестеде керсетшген.
2 - Кесте. Эр TonTaFbi кесар тiлiгi пайызы
п о H Топтагы КТ саны КС жалпы жишгше топтын абсолюта улес1 (%) Топтын жалпы КС жишгше салыстыр малы улес1 (%)
1 57 1,03 3,9
2 101 1,8 6,9
3 74 1,34 5,0
4 121 2,2 8,2
5 462 8,4 31,4
6 110 2,0 7,5
7 62 1,1 4,2
8 82 1,5 5,6
9 65 1,2 4,4
10 335 6,1 22,8
* Жштелмейтш: жагдайлардын саны жэне % (ж1ктелмейтш эйелдердщ саны / (ж1ктелмеген + ж1ктелмеген эйелдердщ жалпы саны) х 100)
* Кесте деректершщ жалпы саны мен пайызы
1. абсолюта улес ( % ) = (топтагы КС саны/босанган эйелдердщ жалпы саны) х 100
2. салыстырмалы улес ( % ) = (эр топтагы КС саны/мекемелердеп КС жалпы саны х 100
2023 жылдын 10 айында КТ жишгше ен манызды улес 4-ш1 , 5-ш1 жэне 10-шы топтар
болды.5-топтагы пациенттердщ улес салмагынын сешмд1 есуь анамнезшде КТ ягни жатырда тыртыгы бар жукп эйелдер санынын кебею1мен байланысты.
Ею жыл 1шшде жедел босану курылымындагы непзп себеп жатырында тыртыктары бар эйелдер тобы сактайды - 35 %. Перинаталдык орталыктагы эрб1р тертшш1 абдоминалды босану жатырда тыртык болган кезде жасалынды. Осы топтагы пациенттерге ,хаттамалардагы айырмашылыктарга карамастан жеке кезкараспен тшмд1 босандыру абдоминалды босану пайызын темендету сезс1з. Сол сиякты КС жишгшщ есушщ алдын алудын непзп багыты босанудагы б1ршш1 отажасаудын алдын алу болып табылатынын атап еткен жен.
№ 10 топтагы КС жогары жишп каз1рп замангы акушерлш тэсшдермен непзделген жэне осы топтагы босану операцияларынын санын азайту резервтерш табу тек гравидаралды дайындык кезшде, эаресе тэуекел топтарында мумюн болады. 10- топтагы жана туган нэрестелер нэрестенщ ауруына жэне ел1мше айтарлыктай эсер ету1 мумюн екенш есте устаган жен, сондыктан мерз1мшен бурын босанган эйелдерде КС- га урык керсетюштершщ улес1 жогары, дегенмен мерз1мшен бурын босану ездшнен журмейд1- мшдета абдоминалды босануды бастайды.
Кесар тшгшщ жишгше улес коскан келес топтар-6 жэне 7, бул жуктшп бар барлык
эйелдер. ^олданыстагы хаттамаларга сэйкес, перинаталдык сыркаттанушылык пен eлiм-жiтiмдi темендету максатында КТ Yшiн кeрсеткiштер кeбейтiлдi. Осы топтардагы абдоминалды босануды тeмендетудiц 6ip жолы - 6i3 Цовьяновтыц кол эдютерш мен урыктыц басына акушерлiк бурылу тэжiрибесiн игеру жэне орындау деп санаймыз, ол бурын классикалык акушерлште сэттi орындалган, ал бYгiнгi 3-децгейдеп акушерлiк
стационарларда осы тэжiрибенi жYзеге асыру Yшiн барлык кажетп жагдайлар бар, соныц iшiнде моделдеу тренинг. Бул жагдайда психологтыц жумысы да кажет болады.
9-топ (урьщтьщ кигаш немесе келденец орналасуы бар жYктiлiк) абдоминалды босануыныц жалпы саныныц 1,2% курайды жэне бул керсетюш абсолюттi негiзделiнгенге байланысты, сондыктан бул керсетюштщ тeмендеуiне эсер ету мYмкiн емес. Рудзевич А. ю. жэне тец автор. [9] жедел босану жагдайларын азайтудыц негiзгi мYмкiндiкi № 1, 2, 3 жэне 4 топтар екенш ^рсет-п. Авторлар, босануды белсендiру мен коздыру эдiстерiн тиiмдi колдану - ^ТГ интерпретациясыныц сапасын арттыру,кесар тшгшщ жиiлiгiн азайту мYмкiндiгi екенiн аныктай алды,
Корытынды.
2022 жэне 2023 жылдары ^алалык перинаталдык орталыкта босану курылымындагы КТ Yлесi 4,1% - га тeмендедi, бул ретте оталар жагдайларын азайту Yшiн непзп мYмкiндiк 1, 2, 3,
4-топтар болып табылды. Ыздщ ойымызша, бул топтардагы КТ житгшщ тeмендеуi олардыц экстрагениталдык патологиясын немесе жYктiлiк аскынуларыныц ерекшелштерш ескере отырып, босанулары жоспарлы кесар тiлiгiн дурыс тацдаумен байланысты. Осыган байланысты, б1здщ ойымызша, абдоминалды босану улесшщ eсуiнiц алдын алу немесе оны 3-децгейдеп стационарда тeмендету ушш жукт1 эйелдер мен босанатын эйелдердщ осы санаттарын баскару тэсшдерш eзгерту кажет. Ыздщ ойымызша,
5-топтагы КТ житгшщ тeмендеуi де абдоминалды босануыныц eсуiн тежеу мумкшдш болып табылды, eйткенi уакыт eте келе жатырда тыртыктары бар эйелдер саны артады. Мерзiмiнен бурын босану, адп урыкты жYктiлiк, урыктыц жамбаспен келуi немесе оныц кeлденец орналасуы бар жYктiлер топтарындагы КТ жишгшщ аздыгына байланысты перинаталдык орталыктагы КТ жалпы жишгше айтарлыктай эсер етпейдь Сонымен катар, урыктыц жамбаспен келуi бар топтарындагы пациенттердiц санын табиги босану жолдары аркылы босануды сэтп аяктау ыктималдыгы элдекайда жогары урыктыц бас мYшелерiнiц топтарына ауыстыру аркылы одан эрi тeмендетуге болады. Бул сондай-ак, бiздiц ойымызша, абдоминалды босануын тeмендетудiц кейбiр мYмкiндiгi бола алады.
Осылайша, Робсонныц кестесiн пайдаланып топтарга жiктеу, салыстыру, талдау оныц 3 децгейлi акушерлiк стационарда КТ жишгш тeмендету жолдарын аныктауга мYмкiндiк береди
ЭДЕБИЕТ
1. Betrán, A.P.; Ye, J.; Moller, A.B.; Zhang, J.; Gülmezoglu, A.M.; Torloni, M.R. The increasing trend in caesarean section rates: Global, regional and national estimates: 1990-2014. PLoS ONE 2016, 11, e0148343. [CrossRef] [PubMed]
2. Cagan, M.; Tanacan, A.; Aydin Hakli, D.; Beksac, M.S. Changing rates of the modes of delivery over the decades (1976, 1986, 1996, 2006, and 2016) based on the Robson-10 group classification system in a single tertiary health care center. J. Matern.-Fetal Neonatal. Med. 2019, 7058, 1-8. [CrossRef] [PubMed]
3. WHO;HRP.WHOStatementonCaesarean Section Rates; WHO: Geneva, Switzerland, 2015; pp. 667-670.
4. Tura, A.K.; Pijpers, O.; De Man, M.; Cleveringa, M.; Koopmans, I.; Gure, T.; Stekelenburg, J. Analysis of caesarean sections using Robson 10-group classification system in a university hospital in eastern Ethiopia: Across-sectional study. BMJ Open 2018, 8, e020520. [CrossRef]
5. Kirchengast, S.; Hartmann, B. Recent lifestyle parameters are associated with increasing caesarean section rates among singleton term births in Austria. Int. J. Environ. Res. Public Health 2019, 16, 14. [CrossRef]
6. Rodríguez-Blanco, N.; Tuells, J.; Vila-Candel, R.; Nolasco, A. Adherence and concordance of influenza and pertussis vaccination coverage in pregnant women in Spain. Int. J. Environ. Res. Public Health 2019, 16, 543.[CrossRef]
7. OECD.Health at a Glance 2017: OECD Indicators; OECD Publishing: Paris, France, 2017; pp. 180-181.
8. Aguilar Redondo, R.; Manrique Fuentes, G.; Aisa Denaroso, L.M.; Delgado Martínez, L.; González Acosta, V.; Aceituno Velasco, L. Uso de la clasificación de Robson en un Hospital Comarcal de España para reducir la tasa de cesáreas. Rev. Chil. Obstet. Ginecol. 2016, 81, 99104. [CrossRef]
9. Rudzevich AY, Kukarskaya II, Filgus TA. Analysis of cesarean section rate according to the Robson classification. Modern problems of scien- ce and education. 2017; (6). URL: http://science-education.ru/ru/article/view?id=27171. Russian (Рудзевич А.Ю., Кукарекая И.И., Филь- гус Т.А. Оценка частоты кесарева сечения по классификации Робсона //Современные проблемы науки и образования. 2017. № 6. URL: http://science-education.ru/ru/article/view?id=27171.)
