Qo`shiqlar orqali o’quvchilarda vatanparvarlik tuygusini shakllantirish

Azizbek Haydarov

"Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (4) IV/2020 ISSN 2181-063X

QOSHIQLAR ORQALI O'QUVCHILARDA VATANPARVARLIK TUYGUSINI SHAKLLANTIRISH

Azizbek Haydarov O'zbekiston davlat san'at va madaniyat institutining

Farg'ona mintaqaviy filiali

Annotatsiya: Insonlar paydo bo'lgandan uning tarix doimiy ravishda tarbiya muammosini hal qilish bilan bog'liq ekaniga guvoh beradi. Chunki inson hayoti va turmush tarzi, xalq farovonligi, vatan ravnaqi, jamiyat taraqqiyoti asosida tarbiya turadi. Musiqa madaniyati darsida qo'shiq o'rganishning metodologik asosini belgilash uchun avvalo, halq musiqasining shaxs kamolotiga ta'siri qay darajada ekanligini aniqlab olish lozim. Milliy an'anaviy qo'shiqlarning inson tarbiyasida tutgan muhim o'rni, uning ma'naviyatimizdagi ahamiyati xususida tatqiqot ishlari olib borilgan, deb ayta olmaymiz.

Kalit so'zlar: qo'shiq, vatanparvarlik, tarix, tarbiya, ravnaq, kamolot.

FORMATION OF SENSE OF PATRIOTISM IN STUDENTS THROUGH

SONGS

Azizbek Haydarov Uzbekistan State Institute of Arts and Culture

Fergana regional branch

Abstract: Since the advent of human beings, history has shown that it has always been associated with the problem of upbringing. Because education is based on human life and lifestyle, the welfare of the people, the development of the homeland, the development of society. In order to determine the methodological basis of the study of song in the course of music culture, it is first necessary to determine the extent to which the influence of folk music on personal development. We cannot say that research has been done on the important role of national traditional songs in human education and its importance in our spirituality.

Keywords: song, patriotism, history, education, development, maturity.

Ma'lumki, qo'shiq umumbashariy madaniyatga xos, qo'shiqlarning mazmun-mohiyatida muayyan halqning oru-intilishi, quvonch va armoni o'z ifodasini topadi. Qo'shiqning o'ziga xos xususiyatlaridan biri uning his*tuyg'uga boyligi, insonga estetik zavq bag'ishlashidir.

Qo'shiq o'rgatishda vatanparvarlik tarbiyasi juda keng qamrovli mavzu O'zingizga xech savol berganmisiz? Inson qachon qo'shiq aytadi? Qachon xirgoyi qilib yuksak kayfiyat bilan biror bir vazifani bajaradi? XO'SH? Qachonki ona yurt tinch bo'lsa, osmon musaffo bo'lib, bog'u-rog'lar gullarga burkansa , ota-onalarimiz sog'-omon bo'lishsa farzandlarimiz sog'lom aqlli bilimli bo'lgandagina xayot zavqini yashash zavqini xis etasiz va bundan xuzur olasiz ana o'shandagina beixtiyor qo'shiq kuylaysiz raqsga tushasiz. Vatanning o'zi qo'shiq. Biz ta'lim berayotgan o'quvchilarimizga eng avvalo ona yurtni sevishni uni ardoqlashni unga sadeoqat beilan sidqidildan xizmat qilish burch va vazifasi ekanligani tushuntirishimize kerak.

Muqaddas Quroni Karim va hadislarda inson tarbiyasiga keng o'rin ajratilgan.

Yuqoridagi fikrlardan ko'rinib turibdiki, vatanparvarlik tarbiya sini shakllantirish masalasi asosiy falsafiy-ahloqiy, ma'naviy-ma'rifiy burch va vazifa bo'lib kelgan va shunday bo'lib qoladi. Zero, tarbiyasiz hech qanday rivojlanish va taraqqiyotni tasavvur qilib bo'lmaydi. Respublikamizda ta'lim va tarbiya jarayonning uzluksizligini ta'minlash oila, bolalar bog'chalari, umumiy o'rta ta'lim maktablari, akademik litseylari, kasb-hunar kollejlari, oliy o'quv maskanlari jamoatchilik, malaka oshirish va qayta kasbga tayyorlash tizimlari ish mazmuni va shaklini jamiyat taraqqiti talablariga moslashtirish, umum insoniy va milliy qadriyatlar mohiyatini o'quv fanlari mazmuniga singdirish orqali yoshlar ongida milliy istiqlol g'oyasi va ma'naviyat asoslarini shakllantirish pedagogika, halq pedagogikasi va psixologiya fanlarining yutuqlarini amaliyotga keng joriy etish, iste'dodli va iqtidorli yoshlarni topish, ularni qo'llab quvatlash hamda qobiliyatlarini rivojlantirish uchun barcha shart-sharoitlarini yaratish, ta'lim-tarbiya jarayoniga yangi pedagogik texnologiyani olib kirish, yosh avlodni hozirgi zamon kasb- hunar sirlari, mehnatga ijobiy munosabat ruhida tarbiyalash hamda bu uzluksiz pedagogik jarayonni tashkil etuvchi kadrlar tayyorlash va boshqa muhim masalalarga e'tibor kuchaytirilmoqda.

Mustaqillikka erishgan O'zbekiston Respublikasi jahon hamjamiyati oldida o'zining yuksak potentsial imkoniyatlarini namoyon qila boshladi. Xalqaro arenada teng huquqli davlatlar O'zbekiston o'zining tarixan boy, sharqona betakror an'analar va madaniyatga ega bo'lgan mamlakat ekanligini birin-ketin tan ola boshladilar.

Prezidentimiz SH.Mirziyoyev isloxatlarni yangi davriga xos vazifalarini belgilab berar ekan, u shunday deydi: «Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz. Xalqimizning qadimiy ma'naviy bisoti xilma-xil shaklda turli qadimiy arxitektura yodgorliklari, xaykallar, rasmlar, an'anaviy urf-odatlar va boshqa tarzda avloddan avlodga o'tib kelgan.

Oquvchilarga Vatan insonni kidik qoni to'kilgan muqaddas makon ekanligi, bizning vatandoshlarimiz jaxon adabiyoti durdonalariga o'zlarinig yozgan asarlari, barpo etgan imortlari, asori atiqalari bilan bugungi kunda va xar doimdunyo axlini lol

qoldigan bunday buyuk navqiron va bepoyon vatanni sevish ardoqlash xam farz xam qarz ekanligini ta'kidlab o'tish lozim.

Ajdodlarimizdan estalik bo'lib qolgan xalq og'zaki ijodiyoti va qo'shiqlari shunday ma'naviy bisotimizning bir qismini tashkil etadi. Yosh avlodga milliy rux, bag'ishlaydigan bu ulkan me'rosning salmoqli bir bo'lagini qo'shiqlar tashkil qiladi. Xalqimizning milliy ruxiyatini o'ziga singdirgan va yosh avlodning ilmiga milliy an'analari ruxini olib kiradigan bu hofizlar ijro etgan Qo'shiqlarni yoshlar tarbiyasiga tadbiq etish ko'p jixatdan mukammal o'rganilgan emas. Bu esa, shu sohaning mutaxassisi bo'lgan o'qituvchi ustozlarga katta ma'suliyat yuklaydi. Bo'lajak ustozlar, xususan musiqa kulliyoti bakalavrlari Xalq hofizlari tomonidan ijro etilgan qo'shiqlar o'rta ta'lim maktablarida o'tgan yillar davomida mukammal o'rganib kelmokda. Yangi standartlar asosida tuzilgan o'quv rejasi, o'quv dasturi va darsliklarda o'quvchilarga qo'shiq o'rgatishda vatanparvarlik tarbiyasini singdirish ularning ongiga milliy ruxni singdirish uchun zarur bo'lgan barcha sharoitlar yaratib berilgan. Bugungi kunda yoshlarga ko'proq vatanparvarlik mavzusidagi qo'shiqlarni iloji boricha ko'proq o'rgatishmiz kerakki, bu ularning o'zlarini takommillashtirishlari, ma'naviy o'sishlari, hayot yo'llarini tanlashda masuliyatli qarorlar qabul qilishda ko'maklasha olish kerak. O'zbekiston Respublikasining umumta'lim maktablarida hozirgi zamon musiqa ta'lim-tarbiyasining maqsadi- yosh avlodni milliy musiqa ma'rosimizga vorislik qila oladigan hamda umumbashariy musiqa boyligini idrok eta oladigan va qadrlaydigan madaniyatli ona vatanni sevuvchi ,erkin fikr yurita oladaigan jaxon arenalarida o'zining jarangdor ovozi bilan O'zbekistonimiz madxini baralla kuylay oladigan inson darajasida voyaga yetkazishdan iboratdir

Foydalanilgan abiyotlar

1. SH.Mirziyoyev «Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz

2. Abdulla Avloniy. «Turkiy Guliston yoxud ahloq». T., SHarq, 1994

3. Musiqa ta'lim va ma'naviyat "Toshkent" 1998 yil

4. G.M.Sharipova "Musiqa tarbiyasi metodikasi" fanidan ma'ruzalar matni. "Toshkent" 1997 yil.

5. M.Ochilov "Muallim qalb me'mori" Saylanma Toshkent. O'qituvchi 2000 yil

6. Исмоилов Ш. О. У., Ахмедова М. М. ИЗУЧЕНИЕ ОСНОВНЫХ АСПЕКТОВ СОВРЕМЕННОЙ ПРОЗЫ ВО ВРЕМЯ ДИСТАНЦИОННОГО ОБУЧЕНИЯ //Science and Education. - 2020. - Т. 1. - №. 4.

7. Тургунбоева А., Жураева С. ПЕДАГОГИК ПЕРЦЕПЦИЯ МЕХАНИЗМЛАРИНИНГ ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ //Science and Education. - 2020. - Т. 1. - №. 1.

8. Жолымбетова Ш. А. ИСПОЛЬЗОВАНИЕ АНТОНИМОВ В ПОЭЗИИ Г. ДАВЛЕТОВОЙ //Science and Education. - 2020. - Т. 1. - №. 3.

9. Рахматов Ж. Ю. ТАСВИРИЙ САНЪАТ ДАРСЛАРИДА БАДИИЙ АСАРЛАРГА ИЛЛЮСТРАТИВ РАСМ ИШЛАШНИ УРГАТИШ МЕТОДИКАСИ //Science and Education. - 2020. - Т. 1. - №. 4.

10. Abdusharipovna R. S., Ravshanbekovich R. K. GROUP MEMBER ROLES //Oriental Art and Culture. - 2020. - №. III.

11. Safarova M., Umarova M. THE PECULIARITIES OF LITERARY HERO IN COMPARISON WITH WALTER SCOTT AND ABDULLA KADIRIIS WORKS //Oriental Art and Culture. - 2020. - №. III.

12. Оманкулова Ш. БУЛАЖАК МУСИНА ТАЪЛИМИ УКИТУВЧИЛАРИНИ МОДУЛЛИ УКИТИШ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ АСОСИДА КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ //Oriental Art and Culture. - 2020. - №. III.

13. Абдуназаров З. МИЛЛИЙ УЙИНЛАРИМИЗ ИШТИРОКИДА ЁШ АКТЁРЛАРНИ ТАСАВВУРИ ВА ДИККАТИНИ ЧАРХЛАШ //Oriental Art and Culture. - 2020. - №. III.

14. Исматова Д. Т. ОТА-ОНАЛИК МАЪСУЛИЯТИНИНГ ФАРЗАНДЛАР ТАРБИЯСИГА ПСИХОЛОГИК ТАЪСИРИ //Oriental Art and Culture. - 2020. -№. III.

15. Абдуназаров З. ТИМСОЛЛАР СИЙМОСИНИ ЯРАТИШ //Oriental Art and Culture. - 2020. - №. III.

16. Рахматуллаева Ш., Болтабоева У., Каримов Б. Фольклор санъати ва халк достонлари: кеча ва бугун //Oriental Art and Culture. - 2019. - №. IV (1).

17. Усмонов Ш. САДНАДА ТАШКИ КИЁФАГА АКТЁРНИНГ МУНОСАБАТИ //Oriental Art and Culture. - 2020. - №. II.

18. Dehqonov R., Tursunova G., Abdunazarov Z. Pedagogical aproaches to the formation of musical literacy of students in the sytem of higher education //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. - 2020. - Т. 10. - №. 3. - С. 91-95.

19. Yunusov G., Juraev I., Ahmedov R. A LOOK AT THE REGIONAL SEASONAL FOLKLORE AND THEIR ORIGIN. THE ROLE AND IMPORTANCE OF FOLKLORE IN THE DEVELOPMENT OF DANCE ART //European Journal of Arts. - 2020. - №. 1. - С. 121-124.

20. Ахмедов Р. Миллий мусикий ижрочилик санъатига бир назар //Oriental Art and Culture. - 2020. - №. I (2).

21. Талабоев А. Маком санъатида сузнинг урни //Oriental Art and Culture. -2019. - №. IV (1).

References