ПPОФИЛAKТИKA ИНСПЕКТОРИНИНГ X1УrçУrçБУЗAPЛИKЛAPДAН ЖAБPЛAНГAН ШAХСЛAPНИ ИЖТИМОИЙ PЕAБИЛAТИЦИЯ КИЛИШ ФAОЛИЯТИНИ ТAKОМИЛЛAШТИPИШ
Бaбaxaнов Xaмдaм Кaдaмович Узбекистон Pеспубликaси ИИВ Aкaдемияси Xукукбузaрликлaр профилaктикaси фaолияти кaфедрaси укитувчиси, мaйор Шуxрaтбеков Хaсaнбой Шуxрaтбек yFли Узбекистон Pеспубликaси ИИВ Aкaдемияси кундузги тaълим Xукукбузaрликлaр профилaктикaси фaолияти и;тисослиги бyйичa тaълим олaётгaн 2-укув курси 213-укув гуру;и
курсaнти
https://doi.org/10.5281/зенодо.14901868
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received:17th February 2025 Accepted:18th February 2025 Published: 20 th February 2025 KEYWORDS
%yцyцбyзарлuклардан жабрланган шахслар,
реабuлатuцuя, вuктuмологuк профuлактuка, uжтuмuой
мослаштuрuш, uжтuмоuй
реабuлатuцuя цuлuш.
Хукуцбузарлшлар жамuятда хукущй тарт^отга таътр этyвчu мущм омuллардан 6upu щсобланады Бундай цолатларда жабрланган шаxсларнuнг жамuятга цайтuшuнu таъмuнлаш ва yларнuнг uжтuмоuй ^uмоясuнu кyчайтuрuш профuлактuка uнспекторларu зuммасuга юклатuлган асотй вазuфалардан 6upu щсобланадu. Уш6у мацолада профuлактuка uнспекторuнuнг жабрланган шаxсларнu uжтuмоuй реабuлuтацuя цuлuш борасuдагu фаолuятu, yrn такомuллаштuрuш йyлларu ва замонавuй ёндашyвлар та^лuл цuлuнадu. Maмлaкaтимиз мyстaк;илликкa эришгaнидaн сунг дaстлaбки HaB6a^Aa хaвфсизлик Ba тинчликни ган^ш, хaл; осойиштaлигини тaъминлaш aсосий устувор вaзифa Xисоблaниб келмокда. Респyбликaмиздa истиклолнинг дaстлaбки кyнлaридaн бошлaб фyк;aролaрни жиноятчилик, унинг энг к^бих, Ba хaвфли тури бyлгaн уюшган шaкллaри, диний экстремизм, терроризм,одaм гавдоси кaби офaтлaр тaжовyзидaн химоя ;илиш бaрчa хукукни мyx,офaзa ;илиш идорaлaри, шу жyмлaдaн, ички ишлaр оргaнлaрининг энг долзaрб
Ba мyрaккaб вaзифaлaридaн бири 6ули6 келмокда.
Ижтимоий х^ёт Ba тaбиaтнинг бир бyлaги булган инсон узининг умри дaвомидa тyлaк;онли турмуш кечириши учун тaбиaт Ba жaмият томонидaн берилгaн мaънaвий-рухий, биофизиологик, моддий озyкaлaр билaн озик;лaнaди. Бу инсоннинг шaхс булиб шaкллaнишидa, фaровон хaёт кечиришидa мухим омил булиб хизмaт к;илaди. Бирок, инсон мaвжyд олaмдaги яшaш дaвридa турли туси; Ba к;ийинчиликлaргa yчрaшгa, бошк;aчa ;илиб aйтгaндa, тaбиaтaн жaбрлaнишгa мойил хисоблaнaди. Maзкyр жaбрлaнишдaн хеч бир инсон холи ёки кaфолaтлaнгaн эмaс. Айнaн шунинг учун хaм тaбиaт Ba жaмиятнинг вок;еa, ходисa Ba жaрaёнлaридaн жaбрлaниш, yлaрнинг сaбaб Ba шaртшaроитлaри хaмдa yлaрни бaртaрaф этиш чорa-тaдбирлaрини ишлaб чи;иш Ba белгилaш бутун дунё aхлининг куп йиллaрдaн бери дикк^т мaркaзидaн урин олган мaсaлaлaридaн биригa aйлaниб yлгyргaн.
Xyкyкбyзaрликдaн жaбрлaнгaн шaхслaрни ижтимоий реaбилитaция
Ba ижтимоий мослaштириш фaолияти тyшyнчaсигa тyхтaлишдaн олдин
Page 14
xyKyK6y3ap-HK-apgaH ^:a6p-aHyBHH TymyHHacHHH épuTaguraH 6y-caK. Y36eKHcToH Pecny6-HKacHHHHr 2014 hh- 14 Mangara "XyKyK6y3ap-HK-ap npo^H-aKTHKacu
TyFpucHga"1ru KoHyHH Ka6y- KH-HHraH 6y-H6, ym6y KoHyH
7 Ta 606 Ba 51 MoggagaH u6opaT, KoHyHHHHr 3-Moggacu "Acochh TymyHHa-ap" ge6 H0M^aHu6 yHga xyKyK;6y3ap-HK, xyKyK6y3ap-HKgaH ^:a6p-aHyBHH TymyHHa-apura Ta^pu^ 6epu-raH.
YHra Kypa xyKyK6y3ap-HK - cogup этн-гaн-нгн yHyH Ma^Mypuñ éKH ^hhohh ^:aBo6rap^HK Ha3apga TyTH-raH añ6-H, FañpHxyKyKHH KH-Mum (x,apaKaT éKH x,apaKaTCH3^HK).
Xy^y^6y3ap^HKgaH ^:a6p-aHyBHH - ^hcmohhh, Ma^>HaBHH éKH My-KHM 3apap eTKa3H-raH-HrH o^u6aTuga xyKyK;6y3ap-HKgaH ^:a6p-aHraH maxc. h^thmohh pea6н-нтaцнfl KH-um Ba h^thmohh Moc-amTHpum — xyKyK;6y3ap-HKgaH ^:a6p-aHyBHHra, FañpHH^THMOHM xy-K-aTBop-H, xyKyK;6y3ap-HK cogup этнmгa mohh- 6y-raH, xyKyK6y3ap-HK cogup этгaн maxc-apra xyKyKHH, h^thmohh, ncuxo-oruK, th66hh, negaroruK Ba 6om^a Typgaru epgaM KypcaTHmra, myHHHrgeK y-apra ^aMHHTga Ka6y-KH-HHraH xy-K-aTBop HopMa-apu Ba Kouga-apHHH cuHrgupumra KapaTH-raH HopaTag6up-ap Ma^Myugup.
BuHo6apuH, «^:a6p-aHyBHH» TymyHHacura 6epu-raH Ta^pu^ Y36eKHcTOH Pecny6-HKacu ^ннoflт-пpoцeccya- KogeKcHHHHr 54-Moggacuga x,aM y3 H^ogacuHH TonraH. YHra acocaH, «eTap-HHa ga-H--apra acoc-aHraH x,aMga ^hhoht oKu6aTuga Mogguñ, Ma^>HaBHH, ^hcmohhh 3apap eTKa3H-raH maxc» TymyHH-agu.
MycTaKH- H3^aHyBHH B.A. MycTa$aKy-oB Ta^KHg-araHugeK, "npo^H-aKTHKa HHcneKTop-apu Ma^Mypuñ xygygga axp-HHHHr h^thmohh 3au$ KaT-aM-apu 6u-aH MaH3H--H npo^u^aKTHK Tag6up-ap y3 BaKTuga o-u6 6opMaca, ym6y MyHa-Hmgaru um-ap y3 xp-ura Tam-a6 Kyfih-ca ou-agaru 3ypaBoH-HK 6u-aH 6of-hk xyKyK6y3ap-HK-apHHHr cogup этн-нmн Kynanumu MyMKHH. Muco- yHyH, 6a^3H xygyg-apga ou-aBHH HH3o-ap 6apBaKT эмac, 6a-KH yHHHr ca-6Hñ oKu6aTH Ke-u6 HHKKaHHgaH KeñHHruHa Max,a--aga Myx,oKaMa KH-HHagu. ByHHHr HaTH^acuga, ou-a-TypMym goupacuga oFHp Ba yTa oFHp ^HHo^T^ap, my ^yM-agaH, koth--hk ^hhohth cogup этн-нmн gaBoM этмoкga, KacggaH 6agaHra TaH ^apox,aTH eTKa3Hm, 6e3opu-HK ^HHonT-apHHHHr aKcapuHT xygyg-apga omu6 KeTHmura ñy- KyñH-MoKga"2
Pea6H-m^HA Ba Moc-amTHpum TymyHHacHHH 6h3 h^thmohh pea6H-m^HA KH-flum Ba h^thmohh Moc-amTHpum Ta^-HMoTH opKa-H ypraHaMH3. Рea6н-нтaцнн -othh TH-ugaH "rehabilitation" THK-am; xyKyK6y3ap Ba ^:a6p-aHraH-apHH x,hmoa KH-um TyFpucuga Ta^-HMoT x,Hco6-aHagu. h^thmohh pea6н-нтaцнн KH-um Ba h^thmohh Moc-amTHpum a-oxuga, MycTaKH- ñyHa-Hmga 6y-raH, h^hh x^KyK6y3ap-HKgaH ^a6p-aHraH-ap Ba ^:a3oHH H^po этнm MyaccacacugaH o3og KH-HHraH maxc-apHH ypraHyBHH Ta^-HMoT cu^aTHga ypraHH-agu. HyHKH 6y Ta^-HMoT acocaH x^KyK6y3ap-HKgaH ^a6p-aHraH-ap Ba ^:a3oHT H^po этнm MyaccacacugaH o3og KH-HHraH maxc-apHH ypraHyBHH Ba y-apra ncuxo-orHK, 6uo-orHK, negarorHK, h^thmohh xycycHHT-apu, MyHoca6aT-apu, ^hhoht cogup этн-нmнgaн o-gHH Ba yHgaH KeñHHru ^apaéHga TyTraH ypHHHH ypraHu6 HHKagu Ba h-mhh ^uxaTgaH acoc-aHraH xy-oca-apHH um-a6 hhkh6, ^HHo^T-apHH npo^H-aKTHKa KH-um ^ao-HHTHga KeHr Ky-aMga Ky--aHH-Hmu yHyH Tag6uK этн-agн. m^thmohh pea6н-нтaцнн KH-um Ba h^thmohh Moc-amTHpum Ha^aKaT x^KyK6y3ap-HKgaH ^:a6p-aHraH-ap Ba ^:a3oHH H^po этнm MyaccacacugaH o3og KH-HHraH maxc-apHH
1 Y36eKHCTOH Pecny6nnKacnHHHr 2014 nnn 14 Mangara «XyKyK;&y3apnHKnap npo^nnaKTHKacn Tyrpncnga»rn YP^-371-coHm ^OHyHH \\ URL: https:// https://lex.uz/docs/2387357
2 Eo6yp Acpop yrnn MycTO^aKynoB. npo^nnaKTHKa HHcneKTopnHHHr onnagarn 3ypaBOHnnK 6nnaH 6ornn; xy;y;6y3apnnKnap npo^nnaKTHKacnHKHr TamKnnnn acocnapn https://academics.uz/index.php/zfty/article/view/4051
урганади, балки, бахтсиз ходиса, табиий офат, уруш, геноцид ва бошца холатлар оцибатида юзага келган жабрланишларни уз ичига олади. Ижтимоий реабилитация цилиш ва ижтимоий мослаштириш чора-тадбирларини цуллаш: Хуцуцбузарликлардан жабрланувчиларга, хуцуцбузарликлар содир этишга мойил булган, хуцуцбузарликлар содир этган шахсларга нисбатан ижтимоий реабилитация цилиш ва ижтимоий мослаштириш чора-тадбирлари цонун хужжатларида белгиланган тартибда ички ишлар органларининг хуцуцбузарликлар профилактикасини бевосита амалга оширувчи сохавий хизматлари томонидан цулланилади. Хуцуцбузарликлардан жабрланганларни, хуцуцбузарликлар содир этишга мойил булган, хуцуцбузарликлар содир этган шахсларни ижтимоий реабилитация цилиш ва ижтимоий мослаштириш, уларни нормал турмуш тарзига цайтариш мацсадида амалга оширилади ва мазкур шахсларга юридик ердам бериш, психологик, тиббий хамда ижтимоий мехнат буйича реабилитация цилиш, ишга жойлаштириш, вацтинчалик турар жой беришни уз ичига олади.Юцоридаги ижтимоий реабилитация ва ижтимоий мослаштириш чора-тадбирлари Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирининг 2017 йил 25 августда цабул цилинган 191-буйругига илова тарзида киритилган «Хуцуцбузарликлар профилактикаси тугрисида»ги цонуннинг
43-моддасида хуцуцбузарликларнинг виктимологик профилактикасига «хуцуцбузарликлар профилактикасини бевосита амалга оширувчи
орган ёки муассасанинг муайян шахснинг хуцуцбузарликдан жабрланувчига айланиши хавфини камайтиришга царатилган профилактика
чора-тадбирларини цуллашга доир фаолиятдир», деб таъриф берилган. Демак, виктимологик профилактика хуцуцбузарликдан жабрланиш хавфини камайтиришга царатилган профилактик чора-тадбирлар комплексидан иборат.
Узбекистон Республикаси Конституциясига мувофиц, цонунчилик ташаббуси хуцуцига эга субъектлардан бири прокуратура органларидир. Прокуратура органлари томонидан мамлакатимизда цонун устуворлигини таъминлаш, цонунийликни мустахкамлаш, фуцароларнинг хуцуц ва эркинликлари, жамият ва давлатнинг цонуний манфаатларини химоя цилиш, жиноятчилик ва хуцуцбузарликларнинг олдини олиш борасида тизимли ишлар амалга оширилмоцда.
Мустациллик йилларида мамлакатимизда цонун устуворлигини таъминлашга, фуцаролар хуцуцлари ва эркинликларини ишончли химоя цилишга царатилган кенг куламли ислохотлар амалга оширилди. Суд-хуцуц тизими тубдан ислох цилинди.3 Махаллаларни цуллаб-цувватлашни янада такомиллаштириш, махаллабай ишлашга масъул булган шахслар фаолиятини самарали ташкил этиш ва уларнинг хамкорлигини таъминлаш хамда Узбекистон Республикаси Конституциясининг4 127-моддасига мувофиц фуцароларнинг узини узи бошцариш органлари фаолиятини амалга ошириши учун зарур шарт-шароитлар яратиш, уларга цонунда белгиланган ваколатларини амалга оширишда кумаклашиш мацсадида 2023 йил 21 декабрь куни "Махалла институтининг жамиятдаги ролини тубдан ошириш ва унинг ахоли муаммоларини хал этишда биринчи бугин сифатида ишлашини таъминлашга царатилган чора-тадбирлар тугрисида" Узбекистон Республикаси Президентининг ПФ-209-сон Фармони5 цабул цилинди.
3 Мирзиёев Ш.М. ^онун устуворлиги - инсон мафаатларини таъминлашнинг мух,им омилидир. - Х,ал; сузи. - Т., 2017. 8 янв https://old.uzavtoyul.uz/cy/post/
4 Узбекистон Республикасининг Конституцияси. - Тошкент: Узбекистон, 2023 https://www.lex.uz/docs/6445145#6446075
5 Узбекистон Республикаси Президентининг 21.12.2023 йилдаги ПФ-209-сон Фармони https://www.lex.uz/docs/6705763
Ушбу Фармон билан махалла раиси, хрким ёрдамчиси, ёшлар етакчиси, хотин-цизлар фаоли, профилактика инспектори, ижтимоий ходим ва солиц инспектори жамоатчилик асосида фаолият юритадиган «махалла еттилиги» ташкил цилинди. «махалла еттилиги» томонидан махалланинг ички ресурсларини аницлаш х,амда уларни ижтимоий хизматлар ва ёрдам курсатиш учун сафарбар этишда кумаклашиш; махаллалардаги муаммоларнинг уз вацтида ва самарали ечилишида давлат органлари ва ташкилотларининг махаллалардаги вакилларининг саъй-харакатларини бирлаштириш, мувофицлаштириш ва йуналтириш;
махалланинг молиявий имкониятларини ошириш, камбагал оилаларга ажратилаётган бюджет маблаглари ва бошца маблагларнинг мацсадли ва манзилли йуналтирилишини таъминлаш;
махаллаларнинг моддий-техника таъминотини яхшилаш, уларга ажратиладиган маблагларни марказлашган тарзда тацсимлаш, сохага замонавий ахборот-коммуникация технологияларини жорий этиш;
махалла масъулларининг малакасини ошириш, уларда замонавий бошцарув куникмалари шаклланишига кумаклашиш белгиланди.
Шу билан бирга сунгги йилларда мамлакатимизда махалланинг ах,оли ва давлат органлари уртасида ишончли «куприк» булишини таъминлаш, халцимизнинг тинч ва осойишта х,аёт кечириши учун зарур шарт-шароитлар яратиш борасида тизимли ишлар амалга оширилмоцда.
Шу билан бирга, «Обод ва хавфсиз махалла» тамойили асосида х,ар бир махаллада муаммоларни жойида аницлаб, комплекс ёндашув асосида хал этиш механизмларини жорий этиш зарурати мавжуд.
Узбекистон Республикаси Президентининг «Узбекистон Республикаси жамоат хавфсизлиги концепциясини тасдицлаш ва уни амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида» 2021 йил 29 ноябрдаги ПФ-27-сон Фармонига мувофиц Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг царори, 30.11.2024- йилдаги 801-сон царори6 цабул цилинди.
Ушбу царорга асосан Обод ва хавфсиз махалла» тамойили асосида махаллаларда ижтимоий профилактика тадбирларини амалга ошириш тартиби тугрисида Низом цабул цилинди.
Ушбу Низомда цуйидаги асосий тушунчалар цулланилади:
«E-ijtimoiy ргоШакйка» ахборот тизими (кейинги уринларда — ахборот тизими) — ижтимоий профилактика тадбирларини амалга оширишда ижтимоий профилактика тадбирларини амалга оширувчи субъектлар уртасида ахборот алмашиш имконини берадиган электрон тизим;
ижтимоий профилактика тадбирлари — хуцуцбузарлик содир этиш ёки ундан жабрланиш эхтимоли юцори булган шахсларга хуцуций, ижтимоий, психологик, тиббий, педагогик ва бошца турдаги ёрдамлар курсатишда амалга ошириладиган тадбирлар мажмуи;
ижтимоий профилактика тадбирларини амалга оширувчи субъектлар — махалла раиси, хоким ёрдамчиси, профилактика инспектори, ёшлар етакчиси, хотин-цизлар фаоли, ижтимоий ходим ва солиц инспектори;
ижтимоий профилактика тадбирларини амалга оширишга кумаклашувчи шахслар — мехнат органи ходими, тиббиёт ходими, мактаб директори ва мактаб психологи, инспектор-психолог, шунингдек, ижтимоий профилактика тадбирларини амалга оширувчи субъектларнинг мурожаатига асосан жалб этиладиган туман (шахар) даражасидаги тегишли давлат органлари ва ташкилотлари ходимлари;
6 Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг царори, 30.11.2024 йилдаги 801-сон https://www.lex.uz/docs/7243832
H^THMOHH npo$HAaKTHKa oöieKTflapH — y3ura HucöaTaH h^thmohh npo^RflaKTuKa
TagÖHp^apH aMa^ra omupu^aguraH maxc^apHuHr h^thmohh MyaMMo^apu;
h^THMOHH npo$HAaKTHKa TagöHp^apH aMa^ra omupu^aguraH maxcrap —
Xy^y^6y3ap^HK cogup этнm ëKH yHgaH ^aöp^aHum эx,тнмo.flн rorçopu öy^raH maxc^ap; h^thmohh MOC^amTHpum gacrypu — h^thmohh npo^H^aKTHKa oöieKT^apura HucöaTaH h^thmohh npo^u^aKTHKa Tagöup^apuHH aMa^ra omupyBHu cyöieKTflap TOMOHugaH h^thmohh npo^u^aKTHKa ^apaëHuga aMa^ra omupu^aguraH Tagöup^ap. 3. m^thmohh npo^H^aKTHKa Tagöup^apu KyHugaru maxc^apra HucöaTaH aMa^ra omupu^agu:
a) xy^y^6y3ap^HK cogup этнm эx,тнмo^н öy^raH maxc^ap:
öaHg öy^MaraH ëKH gouMHH gapoMag MaHöaura эгa öy^MaraH umcu3 maxc^ap;
cnupT^H HHHM^HK^ap, ruëx,BaHg^HK BocuTa^apu, ncuxoTpon ëKH hhcoh aK^-upogacura
Taicup этyвнн öomKa Mogga^apra KapaM öy^uö KO^raH maxc^ap;
KHMop Ba TaBaKKa^Hu^uKKa acoc^aHraH öomKa yñuH^apra py^y KyñraH maxc^ap;
Faнpннm,нмoнн xy^K-aTBop^u maxc^ap;
KapoBcu3 Ba Ha3opaTcu3 Ko^raH Bonra eTMaraH^ap;
umcu3 ëm^ap Ba MaKTaö öнтнpyвнн^apн;
gaB^aT KyMarura Myx,To^ «oFup» Tou^agaru ëm^ap;
XyKyKöy3ap^uK cogup этнmгa Moñu^^uru öy^raH ëm^ap;
a^puM ërçacura Ke^uö Ko^raH Ba H^o^u ou^a^ap;
ëpgaMra Myx,To^ öy^raH Ba oFup u^tumouh ax,Bo^ra Tymuö Ko^raH xoraH-rç^^ap; MyHTa3aM Ta3ñuK Ba 3ypaBoH^uKKa yHpaö Ke^aëTraH xoraH-rç^^ap;
^:a3oHu u^po этнm Myaccaca^apugaH KañTraH Ba npo^u^aKTuK x,ucoöga TypraH maxc^ap; oFup ax,Bo^ra Tymuö Ko^raH Ba oFup ax,Bo^ra Tymuö Ko^um xaB^u rorçopu öy^raH maxc^ap; TagöupKop^uK ^ao^uHTuHu öom^aMoKHu öy^raH maxc^ap; ö) xyKyKöy3ap^uKgaH ^aöp^aHum эx,тнмo.flн öy^raH maxc^ap: napBapumra Myx,To^ ë^Fu3 KeKca^ap;
HorupoH^uru öy^raH Ba oFup Kaca^uKKa Ha^uHraH maxc^ap" KypcaTu^gu. XyKyKöy3ap^uK^apgaH ^aöp^aHraH maxc^apra HucöaTaH cof^ufuhu TuK^amga tuööuh, pyxu^TuHu KyTapumga ncuxo^oruK ëpgaM KypcaTum opKa^u KañTa TuK^am, MaiHaBuñ ëKu My^Kuñ 3apapHu yHgupuö öepum, pyx,uñ TymKyH^uKgaH KyTynumra ëpgaM KypcaTum opKa^u aMa^ra omupu^agu. Faнpннm,нмoнн xy^K-aTBop^u, xyKyKöy3ap^uK cogup этнmгa mohra öy^raH, x^KyKöy3ap^uK cogup этгaн maxc^apra HucöaTaH эca, y^apHu yKumra ëKu umra ^on^amTupum, gouMuH ëKu BaKTuHHa^uK yñ-^oñ öu^aH TaiMuH^am, Mogguñ Ba xyKyKuñ ëpgaM KypcaTumga y3 u^ogacuHu Tonagu.
Xy^oca ypHuga myHu añTum MyMKuHKu npo^u^aKTuKa uHcneKTopu ^aMu^Tga x,yKyKöy3ap^uK^apgaH ^aöp^aHraH maxc^apHu x,umoh Ku^um Ba u^tumouh peaöн^нтaцнн Ku^umga Myx,uM ypuH TyTagu. Ymöy ^apaëHHu TaKoMu^^amTupum yHyH x,yKyKuH öa3a, mo^uhbum pecypc^ap, KacöuH TaMëprap^uK Ba ^aMoaTHu^uK x.aMKop^uruHu KyHaHTupum Ta^aö этн^agн. fflyHuHrgeK, ^aöp^aHraH maxc^apHuHr ^aMu^Tra MocflamyBuHu TaiMuH^am yHyH um ypuH^apu nparam Ba y^apHuHr u^tumouh ннтeгpaцннcнгa KyMaK^amum ^o3um. Ymöy Hopa-Tagöup^ap npo^u^aKTuKa uHcneKTopuHuHr caMapagop^uruHu omupumra Ba ^aöp^aHraH maxc^apHuHr Ty^uK peaöн^нтaцннcнгa xu3MaT Ku^agu.
OoñgaHH^raH agaôuëT^ap:
1. Y3öeKucToH Pecnyö^uKacuHuHr Кoнcтнтyцннcн. -https://www.lex.uz/docs/6445145#6446075
TomKeHT: Y3öeKucToH, 2023.
Page 18
2. Узбекистон Республикасининг 2014 йил 14 майдаги "Хукукбузарликлар профилактикаси тугрисида"ги конуни. https://www.lex.uz/acts/2387357
3. Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Узбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. - Т., «Узбекистон», 2016. - 56 б
4. Мирзиёев Ш.М. Конун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тара;;иёти ва хал; фаровонлигининг гарови.- Т,«Узбекистон», 2017.-48 б.
5. Мирзиёев Ш.М. Конун устуворлиги - инсон мафаатларини таъминлашнинг мух,им омилидир. - Хал; сузи. - Т., 2017. 8 янв
6. Мирзиёев Ш.М. Инсон манфаатларини таъминлаш учун аввало унинг хуку; ва эркинликлари, осуда ва фаровон х,аёти х,имоя килинмоги керак Хал; сузи. - Т., 2017. 10 фев.
7. Узбекистон Республикаси Президентининг 21.12.2023 йилдаги ПФ-209-сон Фармони https://www.lex.uz/docs/6705763 .
8. Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг карори, 30.11.2024 йилдаги 801-сон https://www.lex.uz/docs/7243832
9. Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони, 28.02.2023 йилдаги ПФ-27-сон. Конунчилик маълумотлари миллий базаси, 02.03.2023 й
10. Бобур Асрор угли Мустофакулов. Профилактика инспекторининг оиладаги зуравонлик билан богли; хукукбузарликлар профилактикасининг ташкилий асослари https://academics.uz/index.php/zfty/article/view/4051.
11. H.Q. Babahanov. Xotin-qizlar tomonidan sodir etiladigan zhinoyatlar profilaktikasini takomillashtirish //Eurasian Journal of Law, Finance and Applied Sciences. - 2024. - V. 4. -Yo'q. 4. - B. 33-41.