CC BY
2UDK 796.08
PROFIL IDEALNEGO TRENERA DZIECI I MLODZIEZY W PILCE NOZNEJ
ZURAWSKI ALEKSANDR
Starszy wykladowca wydzialu Wychowania Fizycznego i Turystyki Wschodnioeuropejskiej Akademii Nauk Stosowanych w Bialymstoku, Bialystok, Polska
ПРОФИЛЬ ИДЕАЛЬНОГО ТРЕНЕРА ПО ФУТБОЛУ ДЛЯ ДЕТЕЙ И ЮНОШЕЙ
ЖУРАВСКИЙ АЛЕКСАНДР
Старший преподаватель факультета физического воспитания и туризма Восточноевропейской Академии Прикладных Наук в Белостоке, Польша
Аннотация. Данная статья посвящена определению профиля идеального тренера для детей и юношества в футболе с учетом мнения молодых игроков, тренирующихся в белостокских футбольных клубах и академиях. Целью работы было выявление ключевых качеств личности, технических навыков и предпочтительного стиля общения, влияющих на эффективность работы тренера в контексте поддержки спортивного и личностного развития юных футболистов.
Ключевые слова: футбол, молодые игроки, профиль идеального тренера.
Wst^p. Pilka nozna dzieci^co-mlodziezowa jest to niezwykle wazny etap w rozwoju przyszlych pilkarzy. Zasadniczo rózni si§ znacz^co od pilki noznej doroslych pod wieloma wzgl^dami. Rózne s^ przede wszystkim cele, metodologia treningowa oraz podejscie do zawodników. Trenerzy pracuj^cy z dziecmi i mlodziezy musz^ zdawac sobie spraw§ z licznych aspektów, które wplywaj^ na rozwój mlodego pilkarza. Wspomniec tu nalezy o kwestiach fizycznych, psychologicznych i spolecznych. Kluczowy cel tego etapu nauczania stanowi wszechstronny rozwój dziecka (sportowy, osobisty), a nie zas nie wyl^cznie osi^ganie wyników sportowych [2, s. 6].
Na poziomie dzieci^co-mlodziezowym pilka nozna odgrywa w duzej mierze funkj edukacyjn^. Zasadnicze zadanie trenerów stanowi ksztaltowanie u swoich wychowanków umiej^tnosci technicznych. Trzeba tu wymienic przede wszystkim kontrol^ pilki, drybling, podania, strzaly czy proste zachowania obronne. Niezwykle istotne jest równiez wazniejszym, nauczanie wartosci uniwersalnych, takich jak szacunek dla przeciwnika, wspólpraca, dyscyplina, uczciwosc (fair play) czy odpowiedzialnosc. Zajmuj^ one wazne miejsce w procesie wychowania mlodego adepta pilki noznej. Treningi w pilce dzieci^co-mlodziezowym skoncentrowane s^ na rozwijaniu ogólnych umiej^tnosci motorycznych, czyli koordynacji ruchowej, szybkosci, równowagi, wytrzymalosci i zwinnosci. Kluczowe jest to, aby dzieci rozwijaly si§ wszechstronnie, a nie zas skupialy si§ na dzialaniach w obr^bie jednej dyscyplinie sportowej. Zwlaszcza trenerzy dzieci musz^ zachowac równowagi mi^dzy nauk^ a zabaw^, bowiem dla dzieci najwazniejsza jest radosc z gry oraz przyjemnosc plyn^ca z uczestnictwa w zaj^ciach sportowych [5, s. 11]. Dlatego kazdy etap rozwoju dzieci i mlodziezy wymaga innego podejscia treningowego. W pilce noznej dzieci^co-mlodziezowej wyróznia si§ kilka etapów, na które trenerzy musz^ zwracac szczególn^ uwag§ [3, s. 284]. W literaturze przedmiotu wskazuje si§, ze najwazniejsze kompetencje trenera pilki noznej dzieci i mlodziezy to kompetencje pedagogiczne, kompetencje techniczno-taktyczne, oraz
KALINOWSKI DAWID
Trener pilki noznej, Bialystok, Polska
КАЛИНОВСКИИ ДАВИД
Футбольный тренер, Белосток, Польша
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
kompetencje komunikacyjne [1, s.36], a treningi pilkarskie powinny bye bardziej zindywidualizowane, uwzgl^dniaj^c róznice w tempie rozwoju emocjonalnego i fizycznego [6, s. 56].
Celem przeprowadzonych badan jest okreslenie cech, umiej^tnosci i zachowan, które s^ najbardziej poz^dane przez mlodych sportowców w ich trenerach..
Problemy badawcze:
1. Jakie cechy osobowosciowe s^ najbardziej poz^dane u trenera dzieci i mlodziezy?
2. Jakie umiej^tnosci techniczne s^ istotne dla mlodych pilkarzy?
3. Jaki styl komunikacji jest preferowany przez dzieci i mlodziez?
4. Jakie s^ oczekiwania mlodych pilkarzy wobec trenerów?
Metody badawcze. Zastosowan^ metody w badaniach jest sondaz diagnostyczny [4, s.61].
Organizacja badan. Badanie podzielono na nast^puj^ce etapy:
1. Przygotowanie badania: sformulowanie problemu badawczego, przegl^d literatury, ustalenie celów badawczych;
2. Planowanie metodologii: wybór metody badawczej, okreslenie techniki zbierania danych, dobór narz^dzia badawczego, realizacja badania, zbieranie danych, dokumentowanie;
3. Analiza i interpretacja danych: analiza wyników, interpretacja, formulowanie wniosków, refleksja i ocena badania .
W dniach 20-26 sierpnia 2024 roku, dzieci uczestnicz^ce w treningach pilkarskich (AP „Junior", AP „Talent", AP „Lesna", KS „Lwy" Bialystok, AP „MOSP" Bialystok i AP „Hattrick" Bialystok) zostaly poinformowane przez trenerów przeprowadzanym badaniu. Trenerzy wyjasnili cel ankiety oraz sposób jej wypelniania, zapewniaj^c dzieci, ze ich odpowiedzi s^ anonimowe i ze maj^ one na celu popraw^ jakosci szkolenia. Ankieta byla przeprowadzana zarówno w formie papierowej. W przypadku jakichkolwiek w^tpliwosci zwi^zanych z pytaniami lub poj^ciami uzytymi w ankiecie, dzieci mialy mozliwose zwrócenia si§ o pomoc do trenera lub rodzica. Proces wypelniania ankiety przebiegal plynnie, a wi^kszose dzieci zakonczyla go w ci^gu 15-20 minut.
Wyniki badañ.
Badaniu ankietowemu poddano 72 osoby w wieku 13 lat, które trenuj^ pilk§ nozn^ w takich akademiach/klubach pilkarskich jak (AP „Junior", AP „Talent", AP „Lesna", KS „Lwy" Bialystok, AP „MOSP" Bialystok i AP „Hattrick" Bialystok). Zdecydowan^ wi^kszosé z nich stanowili chlopcy (94%). Drugie pytanie z metryczki dotyczylo miejsca zamieszkania respondentów. Wi^kszosé z nich zamieszkuje Bialystok (83%). Na pytanie o czas trenowania pilki noznej w klubie/akademii blisko polowa badanych dzieci wskazala w tym kontekscie wi^cej niz 3 lata (47%). Pozostali pilk§ nozna trenuj^ od 1 do 3 lat (36%) oraz mniej niz rok (17%). Ostatnie pytanie z metryczki dotyczylo ilosci treningów odbywanych w ci^gu tygodnia przez respondentów. Ponad polowa ankietowanych dzieci wskazala, ze w ci^gu tygodnia odbywa trzy treningi pilki noznej (57%). Pozostali ewicz^ dwa (21%), cztery (10%), jeden (7%), pi^e (4%) i wi^cej niz pi^e razy (1%).
Pierwsze pytanie ankietowe odnosilo si§ do najwazniejszych cech osobowosciowych trenera w opinii ankietowanych dzieci. Wsród najwazniejszych cechy osobowosciowych trenera mlodzi adepci pilki noznej najcz^sciej wskazywali na sprawiedliwose (67 wskazan) oraz pozytywne nastawienie (55 wskazan). Nieco rzadziej wyrózniano cierpliwose i zrozumienie (po 45 wskazan), zdecydowanie (41 wskazan) oraz empati^ (30 wskazan). Na pytanie o „Istotnose dobrego przygotowania trenera do treningu" zdaniem praktycznie wszystkich badanych dobre przygotowanie trenera do treningu jest wazne (99%). Tylko jedno dziecko stwierdzilo, ze jest to oboj^tne (1%). Kolejne pytanie dotyczylo oceny umiej^tnosci trenera w przekazywaniu wiedzy technicznej (np. nauka dryblingu) Wi^kszose respondentów pozytywnie wypowiadala si§ o swoich trenerach w tym zakresie (79% - suma odpowiedzi „dobrze" i „bardzo dobrze"). Przeciwne zdanie wyrazila tylko 1 osoba (1%), natomiast co pi^ty badany wskazal odpowiedz „srednio". Na pytanie „Najwazniejsze umiej^tnosci techniczne trenera" zdaniem badanych dzieci najwazniejsze umiej^tnosci techniczne trenera to strzaly na bramk^ (60 wskazan). Nieco rzadziej wskazywano na prowadzenie pilki (52 wskazania), podania i odbiory (51 wskazan), taktyk^ gry (44 wskazania) oraz ewiczenia motoryczne (35 wskazan). Opinie ankietowanych na temat tego, czy trener powinien bye osob^, która inspiruje do ci^zkiej pracy i
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
zaangazowania na treningach. Zdaniem zdecydowanej wiçkszosci ankietowanych dzieci trener powinien byc osob^, która inspiruje do ciçzkiej pracy i zaangazowania na treningach (83% - suma odpowiedzi „zdecydowanie tak" i „raczej tak"). Przeciwne zdanie wskazalo zaledwie 6% badanych (suma odpowiedzi „raczej nie" i „zdecydowanie nie"), zas 11% udzielilo odpowiedzi „obojçtne". Nastçpne pytanie odnosilo siç do oceny znaczenia komunikacji trenera z druzyn^. Wedlug prawie wszystkich badanych jest ono istotne (97% - suma odpowiedzi „zdecydowanie tak" i „raczej tak"). Tylko 3% wskazalo odpowiedz „obojçtne". W opinie badanych na temat istotnosci przekazywania konstruktywnej krytyki przez trenera najwiçkszy odsetek badanych dzieci obojçtnie ocenil waznosc przekazywania konstruktywnej krytyki przez trenera (44%). Na istotnosc tego rodzaju zagadnienia zwrócilo uwagç 41% ankietowanych (suma odpowiedzi „wazne" i „bardzo wazne"), zas przeciwne zdanie wyrazilo 15% („malo wazne" i „niewazne"). Kolejne pytanie odnosilo siç do metody komunikacji trenera. Zdaniem respondentów najwazniejsza z metody komunikacji to pokazywanie na przykladach (62 wskazania). Rzadziej wskazywano na bezposredni^ rozmowç (43 wskazania), uzywanie wizualizacji (38 wskazan, motywuj^ce slowa (37 wskazan) oraz pochwaly i nagrody (30 wskazan). Na pytanie o ocenie zaangazowania trenera podczas treningów poddani badaniu mlodzi pilkarze pozytywnie wypowiedzieli siç o zaangazowaniu trenera podczas treningów (74% - suma odpowiedzi „bardzo dobrze" i „dobrze"). Przeciwne zdanie wyrazilo 3% badanych, natomiast wariant „srednio" wybralo 23% respondentów. Nastçpne pytanie dotyczylo tego, czy trener powinien byc wzorem do nasladowania w zyciu poza boiskiem. Najwiçkszy odsetek badanych zgodzil siç z powyzszym (40% - suma odpowiedzi „zdecydowanie tak" i „raczej tak"). Przeciwnego zdania bylo 15% ankietowanych, zas pozostali przyjçli postawç obojçtn^ (35%). Poddani badaniu mlodzi pilkarze pozytywnie wypowiedzieli siç o zaangazowaniu trenera podczas treningów (74% - suma odpowiedzi „bardzo dobrze" i „dobrze"). Przeciwne zdanie wyrazilo 3% badanych, natomiast wariant „srednio" wybralo 23% respondentów. Na pytanie o opinie badanych na temat istotnosci interesowania siç trenera postçpami zawodników prawie wszyscy mlodzi pilkarze wskazali, ze istotne jest interesowania siç trenera postçpami zawodników (92% - suma odpowiedzi „bardzo wazne" i „wazne"). Dla pozostalych (8%) jest to obojçtne. Na pytanie o „Cechy trenera, które motywj dzieci do trenowania" badane dzieci wskazywaly najczçsciej na humor (56 wskazan). Rzadziej zwracano uwagç na profesjonalizm (44 wskazania), entuzjazm (40 wskazan), zrozumienie (38 wskazan) oraz dyscyplinç (18 wskazan). Na pytanie „Ocena zdolnosci trenera do rozwi^zywania konfliktów w druzynie" Ankietowane dzieci w wiçkszosci srednio oceniaj^ zdolnosci trenera do rozwi^zywania konfliktów w druzynie (47%). Pozytywnie w tej kwestii wypowiedzialo siç 30% badanych (suma odpowiedzi „dobrze" i „bardzo dobrze"), zas negatywnie 23% respondentów (suma odpowiedzi „slabo" i „bardzo slabo). Na pytanie o opinie dzieci na temat tego, czy trener powinien dostosowywac treningi do indywidualnych potrzeb zawodników zdaniem wiçkszosci respondentów trener powinien dostosowywac treningi do indywidualnych potrzeb zawodników (67% - suma odpowiedzi „zdecydowanie tak" i „raczej tak"). Przeciwne zdanie wskazalo 8% badanych (suma odpowiedzi „zdecydowanie nie" i „raczej nie"), natomiast co czwarty z nich (25%) udzielil odpowiedzi „obojçtne". Na pytanie o oczekiwaniu badanych dzieci wzglçdem treningów prowadzonych przez trenera respondenci najczçsciej zwracali uwagç na róznorodnosc cwiczen (41 wskazan) oraz skupienie na technice (39 wskazan). Rzadziej wyrózniano przygotowanie mentalne (28 wskazan), rozwój taktyki (21 wskazan) i zwiçkszanie kondycji (16 wskazan). Na pytanie „Ocena sprawiedliwosci trenera wobec wszystkich zawodników" wedlug prawie wszystkich ankietowanych istotne jest to, ze trener jest sprawiedliwy wobec wszystkich zawodników (97% - suma odpowiedzi „bardzo wazne" i „wazne"). Pozostalym respondentom jest to obojçtne (3%). Na pytanie o opinie ankietowanych dzieci na temat tego, czy trener powinien angazowac siç w rozwój ich umiejçtnosci poza treningami dla wiçkszosci osób poddanych badaniu jest obojçtne angazowanie siç trenera w rozwój umiejçtnosci zawodników poza treningami (54%). Powyzsze istotne jest 36% badanych (suma odpowiedzi „zdecydowanie tak" i „raczej tak"), zas nieistotne dla co dziesi^tego ankietowanego (10% - suma odpowiedzi „raczej nie" i „zdecydowanie nie"). Kolejne pytanie odnosilo siç do oceny atmosfery na treningu. Wiçkszosc respondentów ocenila j^ srednio (58%).
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
Pozytywnie w tej kwestii wypowiedzialo siç 22% ankietowanych (suma odpowiedzi „bardzo dobrze" i „dobrze"), zas negatywnie 20% (suma odpowiedzi „bardzo zle" i „zle"). Ostatnie pytanie dotyczylo najwazniejszej cechy relacji z trenerem. Wedlug badanych najwazniejsze cechy w relacji z trenerem to wsparcie (48 wskazan) i zaufanie (44 wskazan). Rzadziej zwracano uwagç na zrozumienie (31 wskazan), szacunek (22 wskazania) i motywacjç (21 wskazan). Podsumowanie. Podsumowuj^c, wszystkie wskazane elementy - cechy osobowosciowe, umiejçtnosci techniczne, styl komunikacji oraz oczekiwania zawodników - skladaj^ siç na profil idealnego trenera dzieci i mlodziezy w pilce noznej. Trener, który potrafi skutecznie l^czyé te elementy, ma szansç stae siç nie tylko dobrym nauczycielem techniki gry, ale równiez mentorem i wzorem do nasladowania dla mlodych sportowców. Wyniki przeprowadzonych badan dostarczaj^ cennych wskazówek, które mog^ pomóc trenerom w dalszym doskonaleniu swoich kompetencji i przyczyniaj^ siç do lepszego rozwoju mlodych pilkarzy. Niniejsza praca ta podkresla znaczenie holistycznego podejscia do roli trenera dzieci i mlodziezy, w którym równowazenie aspektów technicznych, emocjonalnych i etycznych staje siç kluczem do skutecznego wsparcia rozwoju mlodych zawodników. W swietle uzyskanych wyników rekomendacje zawarte w pracy mog^ stanowie cenn^ pomoc dla obecnych i przyszlych trenerów w ich codziennej pracy.
1. Grycmann, P. Nowoczesne nauczanie i doskonalenie gry w pilkç nozn^ / P. Grycmann, W. Szyngiera // Wydawca Pawel Grycmann. - Katowice. - 2017. - S. 36.
2. Drewes, U. Podrçcznik trenera pilki noznej dzieci, Polski Zwi^zek Pilki Noznej / U. Drewes, B. Merkel // Warszawa. - 2018. - S. 6.
3. Peter, V.R. Pilka nozna jutra. Pierwszy podrçcznik trenera pilki noznej dzieci / V. R. Peter, G. Bode // wyd. PZPN. - Warszawa. - 2012. - S. 284.
4. Pilch, T. Zasady badan pedagogicznych. Strategie ilosciowe i jakosciowe / T. Pilch, T. Bauman //Wydawnictwo Akademickie Zak. - Warszawa. - 2001. S. 61.
5. Talaga, J. ABC mlodego pilkarza - nauczanie techniki / J. Talaga Wyd. ZYSK i SKA, Warszawa - 2006. - S. 11.
6. Thompson, J. Positive Coaching: Building Character and Self-Esteem Through / J. Thompson // Sports, Warde Publishers. - New York. - 2003. - S. 56.
BIBLIOGRAFIA
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
