Научная статья на тему 'ՕՊԵԿ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ԵՎ ՆՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԴԻՆԱՄԻԿԱՆ ՆԱՎԹԻ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՇՈՒԿԱՅՈՒՄ (պատմաքաղաքական վերլուծություն)'

ՕՊԵԿ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ԵՎ ՆՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԴԻՆԱՄԻԿԱՆ ՆԱՎԹԻ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՇՈՒԿԱՅՈՒՄ (պատմաքաղաքական վերլուծություն) Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
167
108
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
21-րդ ԴԱՐ
Область наук
Ключевые слова
նավթի համաշխարհային շուկա / ՕՊԵԿ անդամ պետություններ / գնագոյացում / նավթի ապացուցված պաշարներ / 1973թ. էմբարգո։

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Արմեն Մանվելյան

Նավթի արդյունահանումը և մատակարարումը, տնտեսական գործոն լինելուց բացի, միշտ էլ ընդգծված քաղաքական բաղադրիչ են եղել՝ պայմանավորված այդ ռեսուրսի նկատմամբ պահանջարկի անընդհատ աճով և, որպես հետևանք՝ նավթով հարուստ տարածաշրջանները վերահսկելու մեծ տերությունների ցանկությամբ: Հոդվածն անդրադառնում է նավթի համաշխարհային շուկայում ՕՊԵԿ ազդեցության դինամիկային։ Նշվում է, որ ՕՊԵԿ-ը, շարունակելով մնալ նավթի արդյունահանման խոշոր կազմակերպություններից մեկը, այնուամենայնիվ, կորցրել է նախկին ազդեցությունը նավթի համաշխարհային շուկայում:

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROBLEMS OF OPEC AND ITS IMPACT DYNAMIC IN THE GLOBAL OIL MARKET (a Historical and Political Analysis)

Oil extraction and supply has always been a political factor in addition to an economic one, because of the continuous increase of the demand for this resource, and hence, the desire of superpowers to control oil-rich regions. The article reviews the OPEC impact dynamic in the global oil market. OPEC still remains one of the largest oil producers, but has lost its past clout in the global oil market.

Текст научной работы на тему «ՕՊԵԿ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ԵՎ ՆՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԴԻՆԱՄԻԿԱՆ ՆԱՎԹԻ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՇՈՒԿԱՅՈՒՄ (պատմաքաղաքական վերլուծություն)»

о^ъч гьиъи^ъ^ьгъьгс ъч ъги иа^ъапь^зиъ т^ъиотчиъ ъич^ь ¿ииис^игшзьъ спьчизпьи

(щшшйшршцшрш^ши ^hp|nLbnLp]nLÜ) Upifhii ишй^ЬцшЬ"

РшЬшф prnhp йш^р^ hшüш2^шphш]^ü 2^Цш, О^ЬЧ шй^шй ^hrnnLpjntüühp, q^qn^gnttf, йш^р^ шцшдпъд^шЬ цш2шpühp, 1973р. Ыpшpqn:

Ъш^р^ шpщnLÜшhшünLÜp U üшшшЦшpшpnLÜp, mümhuшЦшü qnpbnü фй^пъд pшg^, tL pU^q^^^ ршцшршЦшй pшцшqp^ hü hqh]_ ^ш^ш^^^^шЬ ш]^ nhuntpu^ ^штИ^ щшhшÜ2шpЦ^ шüpüqhшm U, np^hu hhшUшüp

йш^рп^ hшpnLuш шшpшЬш2P2Шüühpp ^hpшhuЦhlnl. ihb mhpntpjntüühp^ дшй-Цт^ш^: bp^pnpq hшüш2^шphш]^ü цшшhpшqü^g hhrnn, шpщnLÜшphpnLp]шü pntnü qшpqшgüшü 2P2ШünLÜ, Ьш^ВД A.hnp tp phphj_ nшqtfш^шpшЦшü й2шйшЦпъ-pjntü, np^ ^штИ^ hhшшppppnLp]nLÜp 2шpnLÜшЦшpшp ш^пШ tp: tühpqh-т^Ц hшüш2^шphш]^ü йш^р^ mhuшЦшpшp ^frnp hшuhL tp 70%-^,

^иЦ шpUüш]шü mhpntpjntüühp^ pntnü qшpqшgnq rnürnhuntpjnLÜühp^ Цш^ш-Ьпър]шй шит^шйй шщ nhuntpu^g 2шpnLÜшЦшpшp ш^цйпЫ! tp: Uju цш]-HUUhpnttf hшшЦшцhu ЦшpUnp^nLÜ tp ^шpu^g U püqhшüpшцhu U^g^ü UpUhjp^ qhpшЦшшшpnLp]nLÜp np^hu йш^р^ шpq]nLÜшhшШшü ЦшpUnpшqnLjü Цhüшpnüühp^: ¿hшUшpшp, hhшшppppnLp]nLÜp mшpш&ш2p2шü^ ^hmntpjntüüh-p^ np^hu йш^р шpщnLÜшhшünq h^UüшЦшü hpЦpühp^ ^штИ^, ш^пъй tp:

Ъш^р ицшппц h^UüшЦшü ^hrnnLpjntUUhpp йш^р^ шpq]nl.üшhшШшü hш-Hp hшüшqnpЬшЦgnLÜ фй шр^и Цп^шЬ шüqpшqqш;фü üш^pшqшqш]^ü p^h-pnLpjntUUhp^ hhrn: Ujq p^hpnLpjni.UUhp^U hш2nц^hl_ tp rnhq qpшqhgühL йш^рп^ hшpnшm ^hrnnLpjntUUhp^ üш^pшqшqш]^ü hшüшЦшpqnLÜ U шqqhl_ щщ ^hrnnt-pjntUUhp^ шpшшp^ü nL Uhpp^U ршцшршЦшйпър]шй ^ш: Ъ1шй Цш^ш&nLpJnLÜp ü^шqhgühLnL hшüшp tl_ 1960р. йш^р^ шpmшhшШшUp qpшq^nq ^hrnnLpjntUUhpp npn2hg^U umhq&h^ U^2шqqш;фü Цшпп^д, npp Ццш2шцшй^ üpшüg 2шhhpü шpUüш]шü üш^pшqшqш]^ü p^hpnLpjni.UUhp^g U püqhшüpшщhu UpUUmrnp^ шq-

' 4-UU UpUhLшq^шnLp]шü ш4шq q^mш2^шmnq) цшш^шЦшй q^mni.p]ni.hhhp^

рЬЦйш&пъ, U^2шqqш]^ü шü4шшüqnl.pJШü U tbhpqhs^ Ш2^шphшpшqшpшЦшünLp]шü Uшuüшqhm:

U. ишй^Ьцшй

<21-pi] ТПГ», рЩ 5 (69), 2016р.

qhgnLpjnLü^g nL üpmüg hümpm^npnLpjnLü Цшш i^üh^ mqmm U phjmqphL

иЬфшЦшй pmqmpm^mü ^mUfp йш^рЩ nL qmq^ U^mqqmj^ü 2nL^mühpntü:

UqqhgnLpjnLüp йш^рЩ 2nL^mjnLÜ h^Ubm^münLÜ ü2müm^nLtf t ^hpmhu^h^ йш^рЩ qümqnjmgtfmü pmqmpm^münLpjnLüp, npp йЩй^ mj] ^mmmp^nLÜ tp üm^p ицшппц ^hrnnLpjnLÜühp^ ЦпцйЩд: ^hmp t Ü2hL, np йш^рЩ qümqnjmgtfmü ^pm mqih^nL gmü^nLpjnLüp U^m^nptfmü mju qnp&püpmgnLtf nLÜhp mnmügpmj^ü Ü2müm^nLpjnLÜ, ршйЩ np LjnL ЗпррЩ U Lnüqnü^ um^mpmüühpü t^ü hmüq^um-ünLÜ üm^p^ qümqnjmgtfmü h^tfüm^mü ^hümpnüühpp: Uju Щрш^Щ^шЦ^ AhnümnL ¿tp üm^p mpijnLÜmhmünq h^tfüm^mü ^hmnLpjnLüühp^ü, npnüp tl_ üm^mÄhnüh-дЩй ünp U^mqqmj^ü ^mnm.jg^ umhq&nLÜp hnLjun^, np mjü ^phüg hümpm^npnL-pjnLü Цшш ph^mipnq qpmqhgüh^ üm^p^ hmtfm2^mphmj^ü 2nL^mjnLÜ mj] p^nLÜ mqqhjn^ mj] hnLÜp^ qümqnjmgtfmü pmqmpm^münLpjmü ^pm:

1960p. uh^mhUphp^ 10-14-p bpmp^ tfmjpmpmqmp Ршщш]^^ üm^p mp-ijnLümhmünq ^hmnLpjnLüühp^ ^mqtfm^hp^mb ЦnüфhpшüunLÜ npn2nLtf pü]nLü-^hg umhq&hj_ Lm^p mpmmhmünq ^hmnLpjnLüühp^ ^mqtfm^hp^nLpjnLüp (Organization of the Petroleum Exporting Countries - OPEC)1: 4mqtfm^hp^nLpjmü h^tfüm-i^pühpü t^ü h^üq ^hrnnLpjnLü bpmüp, bpmpp, ßnL^hjpp, UmnL]jmü Upmp^mü U 4hühunLh]_mü: Z^üümq^p mju h^üq ^hmnLpjnLüühp^ü hhmmqmjnLÜ tf^mgmü ümU ^üp mjj_ mü]müühp 4mmmpp (1961p.), büqnühq^mü (1962p.), L^p^mü (1962p.), Upmpm^mü U^mgjm^ ttf^pnLpjnLüühpp (1967p.), Ujd^pp (1969p.), L^qhp^mü (1971p.), t^mqnpp (1973p.), O-mpnüp (1975p.), Uüqn^mü (2007p.): О^ЬЧ üumm-^mjpp tfüUnLÜ tp, рш]д hhmmqmjnLÜ mjü фn^шip^hg 4^hüüm (1965p. иЬщтЫ-php^ 1):

4mqtfm^hp^nLpjnLüp UU4-nLÜ qpmügnLtf ишшдш^ 1962p. uh^mhUphp^ 2-^ü (UU4 N6363 npn2nLtf), ^münümqpnLpjnLüp hmummm^hg 4hühunLh]_mj^ tfmj-pmpmqmp 4mpm^munLtf 1961p. hnLü^mp^ü, hhmmqmjnLÜ mjü йЩ pmü^ müqmtf ^hpmümj^h^ t2: 4mnm_jg^ umhq&tfmü üm^mÄhnünqp 4hühunLh]_mü tp, npp щш]-pmpnLÜ tp müqpmqqmj^ü üm^pmj^ü pü^hpnLpjnLüühp^ qhpЩ2faшünLpJшü U mji ^mjpmpnLÜ üpmü ]m2üm^gühp t^ü hmp^m^np: TdqnhnLpjnLüühpü mj] pü^hpnLpjnLüühp^g m^nLÜ t^ü ümU JhpÄ.m^npmpUhLjmü ^hrnnLpjnLüühpnLÜ, U ^nqühpp ^mpnqmgmü hmümA.m]ünLpjmü qm^ urnhqbh^n^ Lm^p mprnmhmünq ^hrnnLpjnLüühp^ ^mqüm^hp^nLpjnLüp, npp, pus üpmüg, ^hrnp t pnL^mgühp mj] ^hmnLpjnLüühp^ ^m^^mbnLpjnLüü mpUüsjmü üm^pmj^ü pü^hpnLpjnLüühp^g:

1 Brief History, http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/24.htm

2 Ольга Вяземская, Россия и ОПЕК: нам по пути?, Электронный журнал энергосервисной компании «Экологоческие системы», N 1, январь 2007, http://jQumal.esco.co.ua/2007_1/art123.htm

<21-pq l-UT», pi 5 (69), 2016p.

U. Uwhilhijwh

U^U^U ushq&nLjp, qhn 1953p., ^mpp U UmnLqjmU Upmp^mU ^np-

Ah^ t^U mju hmpgnLj hmJmAmjUnLpjmU qmj_ ^mjJmUmq^p ^Uphjnl Um^pmj^U pmqmpm^mUnLpjnLUp hmJm^mpqhjnL Jmu^U, ^u^ 1959p. Upmpm^mU ^hsnL-pjnLUUhp^ L^qmU hmsnL^ dnqnl hpml^phg U^p^m^ Um^pmj^U ^Uq^pUhp^U U Um^pmj^U pmqmpm^mUnLpjmUp, np^U hpml^plmfc t^U UmU ^mUU nL HhUhunLhjmU:

"L^hUp, np O^b^-p 2mpntUm^ pUqjmjUnLj tp qnp&nqnLpjnLUUhp^ U hhsm-ppppnLpjnLUUhp^ 2p2mUm^p U, pmg^ Um^pmj^U pmqmpm^mUnLpjmU ^nnpq^Umg-JmU ^Uq^pUhp^g, qpmq^nLj tp UmU q^smhhsmqnsm^mU, ^ppm^mU, ^U^hu UmU qmpqmgnq ^hmntpjntUUhp^ oqUnLpjmU bpmqphpn^: UmuUm^npm^hu, 1975p. Uqd^pnLj shq^ ntUhgmb hm^mp^ dmJmUm^ mUqmJ ^hmntpjntUUhpp np^nttf pUqntUhg^U umhqbh^ U^mqqmj^U qmpqmgJmU h^JUmqpmJ, npp ^hsp t qpmq-ihp mqpms ^hsnLpjnLUUhpnLj ung^mpsUshum^mU fcpmqphp^ ^pm^mUmg-JmJp1: Um^mjU, ^U^hu U2hg^Up, O^b^ ushq&JmU h^JUm^mU U^msm^U tp mnmg^U hhpp^U ^m2s^mUh^ Um^p mpqjntUmhmUnq ^hsntpjntUUhp^ 2mhhpp, U^mqhgUh^ UpmUg ^m^lmbntpjntUp Um^pmj^U pU^hpntpjntUUhp^g nL Jh&mgUh^ mqqhgntpjntUp Um^p^ 2nL^mjnLj, hms^m^hu mqqh^ Um^p^ qUmqnjmgJmU pmqmpm^mUnLpjmU ipm: Um, phpUu, ^mpUnpmqnLjU ^Uq^p tp O^b^-^ hmJmp, pmU^ np Um^p^ qUmqnjmgnLjp h^JUm^mUnLj Ihpmhu^nLj tp mpUJsjmU shpnLpjnLUUhp^ ^nqJ^g:

Ushq&JmU mnmg^U op^g O^b^-U ^p mn^U ^Uq^p qphg hmJm^mpqhj_ Umlp mpsmhmUnq ^hsnLpjnLUUhp^ Um^pmj^U pmqmpm^mUnLpjnLUp hmJm-^mpqhjnl U hmJmAmjUhgUhjnl mjU, Ahnp phph]_ Um^p^ 2nL^mj^ ipm mqqhjnL U mjU ^mjnLUmgUhjnL j^mpdhp j&m^Uhp U m^h^mgUh^ mjq ^hsnLpjnLUUhp^ Um^-pmj^U h^mJnLsUhpp:

Ushq&JmU ^mh^U O^b^ mUqmJ ^hsnLpjnLUUhpU mpqjnLUmhmUnLj t^U m2^mph^ Um^p^ 40%-p, hhsmqmjnLj mju p^lp J^ pmU^ mUqmJ smsmU^hg, mjq ^mnmjg^ mUqmJ ^hsnLpjnLUUhpU mpqjnLUmhmUJmU qmqmpUm^hs^U hm-umU mUgmb qmp^ 70-m^mUUhp^U, hpp UpmUg hmgnq^hg mpsmhmUhj_ m2^mp-hnLj u^mn^nq Um^p^ 55%-p2: Lm^p^ qUhp^ U^mqJmU hhs J^mu^U O^b^ pm-d^Up Um^p^ hmJm2^mphmj^U 2nL^mjnLj 2mpnLUm^hg ^p^ms^h^ 1980-m^mU pp. Um^p^ gmbp qUhp^ ^mjJmUUhpnLj hmuUh^n^ UnLjU^u^ 30%-^: 2000-m^mUUhp^U Um^p^ qUhp^ pmpApmgJmU ^mjJmUUhpnLj u^uhg Unp^g m^h^

1 Brief History, http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/24.htm

2 Rasoul Sorkabi, The first oil shock, vol. 12, No 3, 2015, http://www.geoexpro.com/articles/2015/06/the-first-oil-shock

U. ишйф^цшй

«21 pq ПгПг», pi 5 (69), 2016р.

йш1р шpшшhшbnq ^hmnLpjnLüühpi Iшubшpшdibp hшIш2^шphш]ib йш1р^ 2пъЦш]пъ1 hшubhlnl 1пш 45%-^ (IшbpшIшub rnh u ЬЦшp 1):

ЬЦшp 1

O'b4 йшрр шpqJmbшhшbIшb bшlшlbhpp 1960-2008рр.1

ишЦш]й 2014р. uЦulшЬ йш1р1 qühpi шйЦпъ^ Цшuhgphg O'b4 шй1ш1 ^hmnLpjnLüühpi Цпц!^д tühpqhm^ hшIш2^шphш]ib 2тЦш]пъ1 iphüg q^pph-pi ш^шцй^шй pшqшpшЦшbnLp]nLbp: Ujumhq ^hrnp t й2^, np O'b4-^ hшIшp ^blpшhшpnL]g hb hqh^ hшpшphpnLpJnLbbhpp n^ 1^ш]й йш^шфй qhppbЦhpnLp]nLbbhpi, ш^ йш1р шpljnl.bшhшbnц Ijntu ^hmnLpjm.üühpi hhrn, npnüp, yiühpl Цшппцд^ шйцш! iphüg qnp&nqnLpjnLüühpnl 2шш qh^phpntl ^npüqnrnhL hb ihpgiüiu qnp&nl.bhnLpJшbp:

O'b4-p uЦqpig Uhp ip mgU ^üq^p qphg bшU hшpшphpnLpJnLbbhp hшu-тштЦ_ n^ шй1ш1 ^hmnLpjnLüühpi hhrn, npnüp hшbliuшbnLI hü ^n2np йш1р шpljnLbшhшbnqbhp ni. шpшшhшbnqbhp: ^Ц шpljnLbшhшbIшb U шpшшhшb-1шй шhuшЦшpшp Ц2^пй Ш2^шphnLI фп^т1 tp цш]IшbшlnplшЬ йш1р^ qühpi фпфп^ш^, шл qühpi pшpÀ.pшgnLIp hшbqhgbnLI tp bpшb, np bnpшbnp ^hrnnLpjnLüühp uЦunLI t^ü шЦшilnphb qpшqlhL йш1р^ шpunLbшhшbIшIp, U uш ünp ^üqipühp tp umhq&nil O'b4-^ hшIшp:

1 Ът.]й mhqnil:

«21-pq 1UT», pi 5 (69), 2016p. U. Umhlhumh

FUqhu ^hg^Up, Umlp mpsmhmUnq qhsnLp]ni.UUhpp I^muUmpmp s^pm-qhsntl hU hmIm2^mphmjhU Umlph 2nLlmjh I^mjU 40%-^U, um mjU qhipntl, hpp Umlph mqmgntglmb qm2mpUhpnl mji qhsnLp]ni.UUhph I^muUmimU Imu-Umpmd^Up imqlntJ t Ins 81%: Uju^UpU O^b^ mUqmJ ¿hmUq^umgnq qhsnt-pjntUUhpp ^mUmqmU, UUL-p, ftntumusmUp, Uhb Pp^smU^mU, Lnplhq^mU U Uhpu^lmU I^muUmpmp shpmqhsntJ hU Umlph mqmgniglmb qm2mpUhph Ins 20%-^U, umimjU mpijni.UmhmUnLl hU Umlph hmIm2^mphmjhU qm-

hmUgmpi^ 50-60%-p (ImUpmJmuU sh u bimp 22): bJmU ^pm^^m^p hmUqhgUntJ t UpmU, np ^hpg^U smp^Uhp^U n^ mUqmJ qhsntpjntUUhp^ Umlph qm2mpUhph uqmnntJU mpmq t shq^ ntUhUntJ, pmU O^b^ qhsntpjntUUhp^: Um t

qms^mnUhp^g Ihip, np hmsimqhu Ihpg^U smp^Uhp^U uqmnnq h^IUmimU qhsntpjntUUhpp u^uh^ hU impUnph^ tUhpq^mj^ qhUhpmglmU mjipUspmUpmj^U mqpjntpUhpp Umlpmj^U uhqJhUs^g Im^^mbntpjntUp UlmqhgUhpi. I^sntln^

blimp 2

Uiqmgmgilmb hmipp iqm2mphhph m2jumphmif U CUb1! mhijmif iqhinnLpjnLhhhpnLiI 1

O^b^ mUqmJ qhsnLpjntUUhp^ Umlph mqmgntglmb qm2mpUhpp Uhp-imjntl imqlntJ hU Ins 1.265 sp^l^nU pmph]_, ftniumummU^ U U^Z mjL hpipUh-ph qm2mpUhpp Ins 447 ipi pmph^, ¿jntu^umj^U Ulhp^imj^Up 381 Iipq pmph]_,

1 Rasoul Sorkabi, The first oil shock, vol. 12, No 3, 2015, http://www.geoexpro.com/articles/2015/06/the-first-oil-shock

U. ишЬ^ЬцшЬ

<21-pi] ТПГ», рЩ 5 (69), 2016р.

ЩиЦ О^ЪЧ-Щи ¿mUqmJm^nq qmpqmgnq mq ^hrnnLpjntUUhp^ J^muUm^mU щш-2mpUhpp qUmhmm^ntJ hU 282 Up] pmphj1: Uju^UpU О^ЪЧ mUqmJ ¿hmUq^um-gnq ^hrnnLpjntUUhpp, ¿ntUhUmjn^ Ьш^рЩ Jhb ^m2mpUhp, ^pnqmUntJ hU m^h^ 2шш Um^p mpqjni.UmhmUhi_, frU^p U2mUm^ntJ t, np mjq ^hrnnLpjnLUUhpntJ Ьш^рЩ mpqjntUmhmUJmU hqnpntpjntUUhpU m^h^ Jhb hU, pmU Um^p mprnmhm-Unq ^mqJm^hp^ntpjmU ^hmnLpjntUUhpnLtf: LUmU ^pmqpntpjntUU Щр hhpp^U ^mjJmUm^np^mb t Ьш^рЩ mpqjntUmphpnLpjmU pUmqm^mnntJ UpUJntmp^ U ftntumummU^ rnh^U^^m^mU mnm^h^nLpjmJp, frU^p ^hpg^UUhp^u ^nqJ^g шЦтЩ-^nphU oqmmqnp&^ntJ t Ьш^рЩ UnpmUnp ^m2mpUhp^ 2mhmqnpbJmU hmJmp:

Ujushq ^mpUnp t U2hp np Ьш^рЩ qUhp^ фпфп^п1р]п1ьр U hmrn^m^hu pmpApmgntJp hmUqhgUntJ hU Ьш^рЩ hmJm2^mphmj^U 2n^mjni.J Ьш^рЩ шщш-gntg^mb ^m2mpUhp^ mUpUqhmm ^hpmUmjJmU: UmuUm^npm^hu, u^untJ hU mpqjntUmhmU^hL Ьш^рЩ UnpmUnp ^m2mpUhp, npnUp Um^^UntJ дшЬр qUhp^ ^mjJmUUhpntJ, hmUmp^ntJ t^U n^ mpqjntUm^hm: Op^Um^, Ppmq^^mj^ Ummpp Um^^ hmJm2^mphmj^U 2^Цш ^mjJmUm^np^mb tp, mju^hu Цп^шЬ, bmUp Um^^ mpqjntUmhmUJmJp, npp иЦи^д, hpp Um^^ qUhpU mUgmU $50-p: Uju-^UpU Um^fr qUhp^ pmpApmgntJp U^mumntJ t, иЩ ^qJ^g, О^ЪЧ mUqmJ ^h-шnLp]nLUUhpЩ hmpummgJmUp, ишЦш^ Jjntu ^qJ^g hUшpш^npnLpJnLU t шш-фи Unp hp^Uhp^ Jntmp qnp&hj_ Um^^ hmJm2^mphmj^U 2п^Цш:

Ъш^рЩ hmJm2^mphmj^U 2n^mjntU q^pphp^ mUpm^UqJmU U ^pqm^np-JmU hmUmp О^ЪЧ-p umhJmUhg Um^fr mpqjntUmhmUJmU p^nmmUhp, npnUp ФПФП^ПШ hU ^mjJmUm^np^mb Um^^ 2П^ЦШ]Щ ^mhmUgmp^, qUhp^ ФПФП-^^р^и^ U mUqmJ щhшnLp]nLUUhpЩ mpqjntUmhmUJmU hqnpnLpJnLUUhpЩ m^n^ Цши U^mqJmJp: £^nmmUhp^ pmdmUntJp U qpmUgntJ mJhU иЩ щhmnLpJшU ¿шфшpшdUЩ np^ntJU tL ^mjJmUm^np^mb hU Um^^ шщшдт.д^ш& ^m2mpUh-p^ pmUm^^ U mpqjntUmhmUJmU hqnpnLpJnLUUhpnф ^¿Щ Jmu^U qh^tjgUhpn^ mJhU rnmp^ hmUqhu t qm^u О^ЪЧ-p2: LUmUmm^ qh^tjgUhpp U^mumntJ hU UmU mjq p^nmmUhp^ шшphЦшU ^hpmUmjJmUp: О^ЪЧ mUqmJ щhшnLp]nLUUhpЩ J^gU p^nrnmUhp^ pmdmUntJp Цшшшp^nLJ t hЩJUшЦшUnLJ hhrnUjm^ uЦqpnLUp-Uhpn^. UmntqjmU Upmp^m 32.4%, bpmU 14.6%, 4hUhunth]m 14.6%, UpшpшЦшU U^mgjmL tJ^pnLp]nLUUhp, 8.7%, L^qhp^m' 8%, ^nL^h]p, 7.9%, L^p^m' 5.3%, bUqnUhq^m 5.1%, U^d^p 3.1%, bpmp 3%, Чшшшp 2.5%3: ¿mu^Um^ t, np mju

1 BP Statistical Review ofWorld Energy June 2016, https://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/energy-economics/statistical-review-2016/bp-statistical-review-of-world-energy-2016-full-report.pdf

2 World Oil Outlook, http://www.opec.org/opec_web/en/publications/340.htm

3 Ольга Вяземская, Россия и ОПЕК: нам по пути?, Электронный журнал энергосервисной компании «Экологоческие системы», N 1, январь 2007, http://journal.esco.co.ua/2007_1/art123.htm

21-pq 1ПТ», pi 5 (69), 2016р.

U. ишй^цшй

plnmшbhpp фпфп^пъ! hü Цш^шЬ bшU шй!ш1 ш]u Цш1 ш]й ^hrnntp^ü qhI Ii2шqqш]ib щшmdшIi2ngbhpi pшqшpшЦшbnLpJшb фпфп^пърргй^д:

Ъ1шй plnшшlnpIшb йцшшшЦй t lhpшhuЦhL шnш2шpЦp hшIш2-

^шphш]ib 2п^Цш]пъ1 U рпщ ¿тш]_ йш^р^ qühpi ЦшpnLЦ шйЦпЫЪ ni. pbqhшbpш-^hu шqqhL qbшqnJшgIшb ^ш: ишЦш]й 2014р. hhrnn йш^р^ qühpi

ЦшpnLЦ шйЦт^ hшIш2^шphш]ib 2тЦш]пъ1 IhЦ шbqшI Uu шщшgnLghg, np O'b4-p ЦnpgphL t йш^р^ qbшqnJшgIшb ^ш шqqhlnL йш^Щй nhunipup U ЦpЦbhl_ 1973p. tIpшpqnb bpшb ¿i hш2nqli:

Ujumhq ЦшpUnp t ЛЦ шbqшI Uu h^hgüh^, np йш^р^ 2п^Цш]пъ1 шpq]nL-bшhшbIшb hqnpnLpJшbb O'b4-p hшuшl шйдшЬ qшpi 70-шЦшй pp., hpp Ш2-^шphnLI u^rn^nq йш^р^ 50%-p щштЦшйпШ tp "Ъш^р шpшшhшbnq ^hmni-pjniüühpi ЦшqIшЦhpцnLp]шbp, U hhüg mjq pbpшgpnLI tp, np ihpgiüu npn2hg ш]й oqшшqnpЬhL np^hu qhüp UpUInimp^ü ip pшqшpшЦшb ЦшIpp phnqphini hшIшp: 1973p. hnLblшpib u^li^I йш^р^ IhЦ pшph^l qiüp $2.59 tp, uшЦш]b шpqhb üntjü р^шЦшй^ hn^u^ü ш]й hшuшl $2.95-^: 1973p. uh^mhlphp^ü O'b4-p hhppшЦшb hшlшpb шbgЦшgphg Ч^ЬЬш;]П11, U шЬ1ш1 ihg ^hmni-pjniüühp4 ^pшbp, ^pшpp, ßnilhjpp, Чшшшpp, иштишй Upшpiшb U UUt-ü ш]uцhu 'шpuig bngi lhgbJшЦp, np^nil pbqnLbhgib pшbшЦgnLpJnLb-

ühp ^ph^ йш^ршфй pbЦhpnLpJnLbbhpi hhm qühpi pшpÀ.pшgIшb 2nipg1:

Ujuiüpü Цшph^l t шuhL, np йш^р^ qühpi ЦmpnLЦ pшpÀ.pшgIшb pшqшpшЦшbnL-p]шbp O'b4 шЬ1ш1 ^hrnnLpjnLüühpp ЛЪпйш1п^ t^ü hqh^ I^ü¿U шpшpш-iupшJhl_шЦшb hhppшЦшb цшшhpшqIp, npp u^qp шпш^ 1973p. hnЦшhIphpib:

1973p. hnЦшhIphpi 6-^й hphшЦшb Зш1 ß^nip шnbшЦшшшpnLp]шb дш!шйшЦ hqiцшшЦшb U uipiшЦшb oqnidp hшpÀ.шЦnLI qnpbhg ^upш]h^l ^ш йцшшшЦ nLühünnl qnipu Iqh^ mjq ^hmnip^üp hqiцшшЦшb и^йш phpшЦqqnLg U uipiшЦшb О-пцй^ pшpÀ.nLbpbhpig: ишЦш]й ^upш]h^lb hш2nq-ihg IhЦ op^ pbpшgpnLI Inpi|iqшgbhL ip nidhpp4 ЦшuhgbhL U шцш шйдй^ hшЦшhшpÀ.шЦIшb nшqIшЦшb qnpbnqnLpjntüühpp mhqшфn^hlnl hшЦшnш-Цnpqi шшpшЬp: 'шшhpшqIi pbpшgpnLI bq^^rnnu^ bш^шqшh Uü^p иш!ш-pp, npp фn^шpibhl_ tp Ъшuhpib, q^Ihg иштцшй UpшpiшJi pшqшlnp йЬ^ш-фй ^üqphjnl oqшшqnpЬhL йш^ршфй «qhüpü» püqqhl ш]й ^hrnnLpjnLüühpi, npnüp uшшшpnLI hü ^upш]h^lb: Ь qh^, hhüg шд 2P2шbnLI ^upш]h^l hiIbшЦшb qш2bшЦig UUb-p йш^р^ шpqjnLbшhшbIшb hшpgnLI i^n^pg ^üqipühpi tp pш^lhl_ U Ьш1р1 uцшnIшb ш^^ фпй^й uшiцlшЬ tp uЦuhL ühpInt^ntlü

1 Rasoul Sorkabi, The first oil shock, vol. 12, No 3, 2015, http://www.geoexpro.com/articles/2015/06/the-first-oil-shock

U. Umhilh]jmh

21-pq inr», pM 5 (69), 2016p.

mpmpm^mU hp^pUhp^g nL mju mnnLJnl qmpAh^ tp pm^m^mU ^nghjM tJpmpqn hmjsmpmphjnL hmJmp $npJm]_ mn^p hmUq^umgm^ 1973p. hn^shJphpM 14-MU UUL-M ^nqJ^g ^pmjhjMU qhUfM Jmsm^mpmpnLjp, npp ^msmp^nLJ tp MUpUm-pMnUhpnl M ^msmu^mU fynphpqmj^U U^nLpjmU ^nqJ^g bqM^snu^U U UMpMmjMU qhUfM Jmsm^mpmpJmU: Um^mjU nmqJmJphppM mju Jmsm^mpm-pnLJUhpp IhpgUm^mUm^hu pnppnphg^U hm^mmpUJsjmU ^pphpU mpmpm^mU hp^pUhpnLj, MU^p, Um^, Hm2^UqsnUM gmUphpn^ pUpmgnq q^UmqmqmpM qnpb-pUpmgM sm^mjtfmU U mqm ^mpu^g bngM ^hgUjm^M ^nqJ^g Um^pM qUhpM pmpApmgJmU ($3.01-^g JMUU $5.12) qms^mn hmUq^umgm^ (1973p. hn^shJ-phpM 16, mju^UpU Jns 70%-nl hp^nL op^m pUpmgpnLJ1):

Zmgnpq opU mpmpm^mU ^hsnLpjnLUUhpM Um^pM Um^mpmpUhpp npn2nLJ pUqnLUhgMU qmqmphgUhj_ Um^pM Jmsm^mpmpnLJU mjU ^hsnLpjnLUUhp^U, npnUf umsmpnLJ hU ^pmjhj^U: LmlpM mpsmhmUnLJp qmqmphgp^U mnmg^U hhppMU qh^M UUL, hhsn LMqhpjmUqUhp, ^npsnLqmj^m, ftnqhq^m U Zmpm-ImjMU U^pM^m: 1973p. hn^shJphp^U Um^pM mpqjnLUmhmUnLJp uh^shJphpM hmJhJms ^p^ms^hg 5%-nl, npn2nLJ pUqnLU^hg UmU mjU 2mpnLUm^ ^p£mshj_ mJum^mU 5%-nl J^U^U mpmpm^mU hp^pUhpM ^mhmU^UhpM ^msmpnLJp: Zn^shJphpM 19-MU UUL Um^mqmh fr^mpq L^punUp hmjsmpmphg F'upmjhjMU J^U^U $2.2 Jjpq ^MUmUum^mU U nmqJm^mU oqUnLpjnLU spmJmqphjm. Jsm-qpnLpjmU Jmu^U: IpmUMg mUJ^gm^hu hhsn mpmpm^mU ^hsnLpjnLUUhpM Jhb Jmup IhpgUm^mUm^hu pUqhmshg Um^pM Jmsm^mpmpnLJp UUL-^U: tJpmp-qnjMU ^m2snUm^hu ¿J^mgmU J^mjU ^mUp U ^mpp:

Zn^shJphpM 22-MU UU4 J^gUnpqnLpjmJp ^Up^hg q^UmqmqmpM ^mjJmUm-qMp, npp u^uhg qnp&hj_ hn^shJphpM 25-^g, pmjg, ¿Umjmfc qpmU, Um^pM qUhpp hmJm2^mphmj^U 2nL^mjnLJ 2mpnLUm^nLJ t^U m^hp U 1973p. qh^shJphpM 2-^U ^hhpmUnLJ hpmlMplmb O^b^ hhppm^mU hm^mpM ophp^U Um^pM qMUp hmuml $11.6-M Jh^ pmphjM qMJmg: 1974p. Jmps^U mpmpm^mU ^hsnLpjnLUUhpM Um^pM Um^mpmpUhpp npn2nLJ pUqnLUhg^U qmqmphgUh]_ Um^pM tJpmpqnU pUqqhJ UUL-M, Mu^ hnnMu^U mjU ^hpgUm^mUm^hu qmqmphg^hg UmU JjnLu ^hsnL-pjnLUUhpM hmUqh^, um^mjU, ¿Umjmfc qpmU, Um^pM qUhpp hhsmqmjnLJ Uu 2m-pnLUm^hg^U m^hp MU^U mUUm^mqh^ h^mJnLsUhp m^mhn^hg Um^pmj^U ^hsnLpjnLUUhp^U: bph 1970p. O^b^ mUqmJ ^hsnLpjnLUUhpM h^mJnLsUhpp ^mqJnLJ tMU pUqmJhUp $7.7 Jjpq Um^pM mpsmhmUnLJ^g, m^m 1974p. qpmUp hmumU $88.8 J^lMmpqM2:

1 LnLjU stqnLJ:

2 Rasoul Sorkabi, The first oil shock, vol. 12, No 3, 2015, http://www.geoexpro.com/articles/2015/06/the-fLrst-oil-shock

«21-pq IUP», ppq 5 (69), 2016p.

U. ИшЬ^ЬцшЬ

1970-шЦшй pp. üm^p^ qühpp ш^Ь^, иш /р hhpp/ü mqqhg

ümü шд hntüp/, йшийш^пршцЬи qnLÜш^np ühшшqühp/ qühp/ ш£/ ^рш, U püqhшüpшщhu, ицшnnqшЦшü pnjnp шцршйрйЬр^ qühpp ршр^ршдшй: О^ЬЧ rnüqrntf ihsnLpjntüühp/ hЦшünLшühpü /phüg hhpp/ü rnüürn^rnqh^ шрАш-üшqphg/ü 1973-78pp., UrnuUrn^nprn^hu UшnLq]шü Иршр/шф шшрЬЦшй ЬЦш-üntsühpü ш^д/ü $4.35 ü^pq-^g ü/ü^U $36 üjpq-/: ßnt^hjp/üp, ор^йшЦ, $1.7 ü^i^rnpq^g hшuш^ $9.2 üpq-/, Ьршр/ h^rnUmmühpU ш^д/ü $1.8-/g $23.6 üjpq-/ U ш]ицЬи 2шpnLÜшЦ (йшйршйший shu ЪЦшр 3)1.

ЪЦшр 3

CUb4 шйцшйtqhsnLpjmhhhp/ phqhшhпLp Ь^шйттЬЬрр шшррЬр шшррЬЬррй2

Ъш^/ qühpp npn2 ^шФп^ ü^шqhg/ü й/ш]й 1970-шЦшй pp. ^hpg/ü, йш^р/ ицшпйшй ^ш^ш^р/ ü^rnqtfrnü hhs ü/ши/й, ишЦш]й qш hp^rnp ¿sUhg: 1978-79pp. Ьршй/ /и^шйшЦшй hhqшфn^nLp]nLÜp ünp/g ^pшühg üш^p/ qühp/ ш^р, U 1981p. üш^p/ q/üp ^qdhg $40 üh^ ршрЬ|/ q/йшд: 80-шЦшй pp. hp^pnpq ^hu/g ürn^p/ qühpp ünp/g u^uhg/ü üш^шqhL U шpqhü 1986p. hшuшü $13-/ üh^ РшрЬ|/ q/^шд: Uju qühpp ürnU frUZU шüшhuшЦшü pnnrngürnü qmш^шnp

1 Ольга Вяземская, Россия и ОПЕК: нам по пути?, Электронный журнал энергосервисной компании «Экологоческие системы», N 1, январь 2007, http://journal.esco.co.ua/2007_1/art123.htm

2 OPEC Net Oil Export Revenue in 2015 Drops to Lowest Level Since 2004 http://www.fuelsnews.com/opec -net-oil-export-revenue-2015-drops-lowest-level-since-2004/

U. Uwhilh]jwh

<21-pi] 1UT», pM 5 (69), 2016p.

hmüq^umgmü: Um^mjü üntjü^u^ frUZU ^jn^qntUMg hhsn tj_ ümlpM qühpp pm^m^mü gm&p t^ü smsmülhpl $15-18-^ umhUmüühpntU mju^un^ hhpph-jn^ ümU smpm&lmfc mjü mnmu^hjp, ph umntqühpü hü ümlpM qMüp ülmqhgphj_ UUL ^üqpmüpn^ frUZU süshuntpjmüp lümuhjni. hmUmp1: Umntqjmü Upm-pMmjM U O^b^ müqmU pnjnp ^hsntpjntüühpM gmüphpp U pmqUmpMl qmqmpm-dnqn^ühpü mjqqhu t^ ¿ü^mushg^ü ümlpM qüM pmpÄpmgUmüp:

LmlpM qüM ünp U ^spnt^ pmpÄpmgntUü u^u^hg U^mjü 2000 p^m^mü^g ^mjUmümlnplmfc Q^ümusmü^ süshum^mü m^n^: 1999p. mjq ^hsntpjntüp qmqmphg ümlpM mpsmhmüntUp, pmü^ np mjü mjjUu ¿tp pm^mpmpntU uh^m-^mü ^mpMpühpM hmUmp, ^u^ 2000p. u^uhg ümlp ühpUm&h]_ ^mpu^g &ng^g U ftntumusmü^g: 2^ümusmüM süshum^mü m^p ^pmühg üm^pM qüM müüm^m-qh^ pmpÄpmgntU, U 2011, 2012, 2013pp. smph^mü UMgMü ^splm&pnl üm^pM qMüp smsmülntU tp $110-115 ¿m^n^ Uh^ pmphjM qMUmg: LmlpM qüM mü^ntUp u^u^hg 2014p. hp^pnpq ^hu^g U 2mpntüm^lhg 2015-^g U^ü^U opu smph^mü ^M^Mü ^mplmbpnl ^mqUhjnl Uns $48: LmlpM qüM mü^niUp ^mjUmümlnplmfc t ¿npu h^Uüm^mü qnp&püpmgnl Q^ümusmü^ süshum^mü m^M qmüqmqntU, ümlpM u^mnUmü fcmlmjühpM ü^mqntU U mjjpüspmüpmj^ü tühpq^mjM hqnpnL-pjntüühpM qnp&mp^ntU, Mü^hu ümU UUL-ntU phppmpmpmj^ü üm^pM müüm-^mqh^ 2mhmqnpbntU, ^¿M mpqjnLüpntU ihpg^üu üntjü^u^ hmühg hntU üm^pM mpsmhmüUmü mpqhjpp:

Uju^Mun^, O^b^-p, 2mpntüm^hjnl Uümj_ üm^pM mpqjntümhmüUmü ^n2np ^mqUm^hp^ntpjntüühpMg Uh^p, mjüntmUhümjüMl, ^npgphj_ t üm^^ü mqqhgnL-pjntüp ümlpM hmUm2^mphmj^ü 2nt^mjni.U, npü ntühp mügmfc qmpM 70-m^müüh-pMü: ^ms^mnühpMg Uh^p, Mü^hu ü2hg^üp, mjü t, np.

• O^b^ müqmU ¿hmüq^umgnq ümlp mpsmhmünq ^hsntpjntüühpp, ¿ntüh-ümjn^ mjq ^mqUm^hp^ntpjmü müqmUühpM üm^pmj^ü nhuntpuühpp, mjüntmUhümjü^l, mpqjntümhmüUmü fcmlmjühpnl m^h^M Uh& shq hü qpmqhgüntU ümlpM hmUm2^mphmj^ü 2nt^mjntU:

• Zmgnpq qms^mnp üm^pM püqhmüntp qhpM ü^mqntUü t tühpqhs^^ hmUm2^mphmj^ü 2nL^mjntU shqp qM^h^n^ qmq^ü, npü m^hj^ tdmü t U

Ums^hjM:

• tühpqm^ümjnqntpjntüp U mjipüspmüpmjMü tühpq^mü hmüqhgph^ hü ümlp u^mnnq h^Uüm^mü smpmbpühpntU Zjntu^umjMü UUhpM^mjntU U blpn-^mjntU, ümlpM u^mnUmü bm^m^ühp^ ü^mqUmü:

1 BP Statistical Review ofWorld Energy June 2016, https://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/energy-economics/statistical-review-2016/bp-statistical-review-of-world-energy-2016-full-report.pdf

<21-рц ППР», 5 (69), 2016р.

и.. ишЬ^ЪцшЬ

• Ъш^р ищшппц ипр ЦЬитрпииЬрпШ4 З/ишитшипШ Ь ¿и^ЦтитшипШ, шишЬишЦши ЬшЦшЬ ^ши^шцпъ^р ипщищЬи ищшитЬ^ Ь ш]^ дпрЬриршд/и:

• О^ЪЧ ши^ш^ h/tfUшЦшU ЬрЦпг. щЬтпърръииЬр/4 ишпъщши Иршр/шф Ь Ьрши/ и/^Ь шишЬишЦши Ь ршцшршЦши hшЦшиnLрjnLUUЬрр 2шрпг.иш-

Ьи ^пршишр

• ЧшqtfшЦhрщnLрjшU ишhtfшUшЬ шрqJпLUшhшUtfшU р^птшиЬрр 2шрпъишЦ ^ш^т^пШ Ьи шЬ^ши цЬшп!р]пъииЬр/ Цпци/д:

иЪщтЫрЪр, 2016р.

о^ъч ¿ьиъи&ъпьгъьгс ьч ъги шпъзпья-зиъ пьъииьчиъ ъич№ ¿ииис&игшзьъ спьчизпьи

(цшшишршцшршЦшЬ ^Ьр^п^Ъшрдши) ЦргЛЬ ишЬгЦщшЬ

Шфпфшд/р

Ъш^р/ шрqJm.UшhшUпLtfр Ь ишшш^шршрп!ир, титЬиш^ши дпрЬпи ^/иЬ^пъд ршд/, и/2т ри^Ь^шЬ рш^шрш^ши рш^шцр/^ Ьи Ь^Ь^ щш^шиш^пр^шЬ ш]^ пЬипъри/ и^шшишир щшhшU2шр^/ шири^шт ш^п^ Ь, прщЬи hЬшЬшUp иш^рп^ hшрпшm шшршЬш2р2шииЬрр 4Ьршhи^ЬLпL иЬЬ тЬрпърръииЬр/ дши^п!р]шир: ¿пц^шЬи ши^рш^шпипЫ Ь иш^р/ hшUш2^шрhш]/U 2п^ш]пЫ О^ЪЧ шqqЬдпLр]шU ц/иши/-^ш]/и: Ь, пр О^ЪЧ-р, 2шрп!иш^Ь^п^ ииш^ иш^р/ шрq]пLUшhшUUшU ^п2пр

^шqUш^ЬрцпLр]пLUUЬр/д иЬ^р, ш^пъшиЬиш^/ф ^прдрЬ^ Ь иш^/и шqqЬдпLр]пLUр иш^р/ hшUш2^шрhш]/U 2п^ш]пЫ:

ПРОБЛЕМЫ ОПЕК И ДИНАМИКА ЕЕ ВОЗДЕЙСТВИЯ НА МИРОВОМ РЫНКЕ НЕФТИ (историко-политический анализ)

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Резюме

Добыча и поставка нефти всегда являлась не только экономическим фактором, но и выражено политической составляющей, в связи с возрастающим спросом на этот ресурс. Как следствие, крупные державы стремились контролировать регионы, богатые

U. Umhilh]juih

«21 pq ТПГ», рЩ 5 (69), 2016р.

нефтью. Статья исследует динамику влияния ОПЕК на мировой рынок нефти. Отмечается, что ОПЕК, оставаясь одной из крупнейших компаний по добыче нефти, тем не менее потеряла прежнее влияние на мировой рынок нефти.

PROBLEMS OF OPEC AND ITS IMPACT DYNAMIC IN THE GLOBAL OIL MARKET (a Historical and Political Analysis)

Armen Manvelyan

Resume

Oil extraction and supply has always been a political factor in addition to an economic one, because of the continuous increase of the demand for this resource, and hence, the desire of superpowers to control oil-rich regions. The article reviews the OPEC impact dynamic in the global oil market. OPEC still remains one of the largest oil producers, but has lost its past clout in the global oil market.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.