CC BY
196fTAXP 14.25.09 https://doi.org/10.52512/2306-5079-2023-94-2-85-97
PIRLS - ХАЛЫКАРАЛЫК ЗЕРТТЕУДЩ МЭН1 МЕН МАГЫНАСЫ: БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА О^У
САУАТТЫЛЫГЫН КАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ
Р.К. Карсыбаева, Л.М. Искакова
Казак улттык кыздар педагогикалык университет^ Алматы к., Казакстан e-mail: [email protected], [email protected]
Ацдатпа
Ел1мвдщ элеуметпк-экономикалык дамуынын манызды факторы ретЫде 6Ым сапасы, мамандардын кузыретплт, бэсекеге ка6тетп 61л[кт1 мамандарды даярлау мшде"п, оку сауаттылы^ын калыптастыру, PIRLS - халыкаралык зерттеу1 жаhанданy дэуфшщ манызды 6елплерЫе айналды. Осы зерттеулер бойынша оку сауаттылы^ын калыптастыру коFам мен адам элеуетш дамытуда манызды рел аткарады. Сол се6епт халыкаралык зерттеуштер, €алымдар PIRLS-т¡н мэн мен ма€ынасына токтала келе, 6Ым сапасына ерекше мэн 6ередк Болашак жас урпактын интеллектуалдык элеуетш арттыру, кен дуниетанымын калыптастыру- 6елпл1 6|р мемлекет ушш €ана емес, элемдт кауымдастык ушш де манызды. Сондыктан 61л1м сапасын 6а€алау сиякты мэселелер 6ойынша кептеген халыкаралык уйымдар 6елпл1 61р етшш 6еруш1 елдерде 6Ым 6еруд1 6а€алаудын халыкаралык PIRLS, TIMSS, PISA стандарттарын 6елпледк
0ттген материалдар 6ойынша алын€ан тест тапсырмалар 6Ым денгейлерш саралау ушш 6ертген. Авторлар 6ес 6а€ыт 6ойынша тест жэне сауалнама журпзедк 1) окушылар€а мэтш 6ойынша тест тапсырмалары, 2) мектеп эшмштт, 3) му€ал1мдер, 4) окушылар, 5) ата-аналармен сауалнама. Тест тапсырмалары кажетт акпаратты алу€а, корытынды шы^ару€а, непзп кешпкерлер эрекеттерш интерпретациялау€а, мэтш улгюн 6ештуге жэне курылымнын 6астапкы сараптамасын алу€а мумкшдт 6ередк Сауалнама оку процесш уйымдастыру€а, мектеп тур1, 6т1м 6еру стандарттары жэне жалпы 6Ым 6еруге койылатын талаптардын орындалу процеан 6а€алау 6олып та6ылады.
ТYЙiн сездер: PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study), халыкаралык зерттеу, оку сауаттыль^ы, 61л1м сапасы, 6астауыш сынып, функционалдык ка6тет
PIRLS - СУЩНОСТЬ И ЗНАЧЕНИЕ МЕЖДУНАРОДНОГО ИССЛЕДОВАНИЯ: ФОРМИРОВАНИЕ ГРАМОТНОСТИ ЧТЕНИЯ В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ
Р.К. Карсыбаева*, Л.М. Искакова
Казахский национальный женский педагогический университет, г.Алматы, Казахстан e-mail: [email protected], [email protected]
Аннотация
Качество о6разования, компетентность специалистов, задача подготовки конкурентоспосо6ных квалифицированных специалистов, формирование академической грамотности, международные исследования «PIRLS» как важный фактор социально-экономического развития страны, стали важными приметами эпохи гло6ализации. Формирование академической грамотности в о6ласти международных исследований играет важную роль в развитии человеческого потенциала. Международные исследователи и ученые акцентируют внимание на сущности и значении PIRLS и уделяют осо6ое внимание качеству о6разования. Кроме того, понятие качества в о6разовании стало очень популярным в стране. Многие международные организации установили международные стандарты оценки о6разования в отдельных странах-претендентах, например, PIRLS, TIMSS, PISA.
Приводятся тестовые задания на усвоение пройденного материала в целях дифференциации уровней знаний учащихся. Авторы провели анкетирование по пяти направлениям: 1) тестовые
задания для учащихся по тексту, 2) анкета для администрации школы, 3) анкета для учителя, 4) анкета для учащихся, 5) анкета для родителей. Тестовые задания позволяют получить необходимую информацию, сделать выводы, интерпретировать действия главных героев, закрепить образец текста и получить первичную экспертизу структуры. Анкета представляет собой оценку процесса выполнения требований к организации учебного процесса, типа школы, образовательных стандартов и общего образования.
Ключевые слова: PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study), международное исследование, грамотность чтения, качество образования, начальная школа, функциональные способности.
PIRLS - THE ESSENCE AND SIGNIFICANCE OF INTERNATIONAL RESEARCH: WAYS OF FORMATION OF
READING LITERACY IN PRIMARY GRADES
Raissa K. Karsybayeva*, Lyaila M. Iskakova
Kazakh National Women's Teacher Training University, Almaty, Kazakhstan. [email protected] , [email protected]
Abstract
The quality of education, the competence of specialists, the task of training competitive qualified specialists, the formation of academic literacy, international research "PIRLS" as an important factor in the socio-economic development of the country, have become important signs of the era of globalization. The formation of academic literacy in the field of international studies plays an important role in the development of human potential. International researchers and scientists focus on the essence and meaning of PIRLS - international studies, and pay special attention to the quality of education. In addition, the concept of quality in education has become very popular in the country. Many international organizations have established international standards for education assessment in individual applicant countries, for example, PIRLS, TIMSS, PISA.
There are test tasks for the assimilation of the material passed in order to differentiate the levels of knowledge of students. The authors conducted a survey in five areas: 1) test tasks for students by text, 2)questionnaire for school administration, 3) questionnaire for teachers, 4) questionnaire for students, 5)questionnaire for parents. Test tasks allow you to get the necessary information, draw conclusions, interpret the actions of the main characters, fix a sample text and get a primary examination of the structure. The questionnaire is an assessment of the process of meeting the requirements for the organization of the educational process, the type of school, educational standards and general education.
Key words: PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study), international research, reading literacy, quality of education, elementary school, functional abilities.
Kipicne
Мемлекет басшысы Касым-Жомарт Ток,аев Казахстан халк,ына Жолдауында: «Эскелен урпак, Казакстанда faHa емес, езге елдерде де бэсекеге цабтетт болуы керек», - деп, болашакка нык, сешм бiлдiрдi [1].
Жеткшшек буыннын сауаттылык, денгейше аса кеп ке^л белуiмiз к,ажет, онын бiрден 6ip жолы - бастауыш сыныптарды оку сауаттыль^ын к,алыптастырып, одан ары дамуына ык,пал ету. Осы орайда, PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study) - халык,аралык, зерттеуi балалардын сауаттылык, денгей к,алыптасуына жол ашады. Бул зерттеуде бастауыш сынып окушысынын карапайым оку дащысы к,андай денгейде екенш анык,тау к1aрaстырылfaн. Халык,аралык, непзп «PIRLS-2021» зерл^ непзшде сарапшылардын тужырымдауы бойынша «Оку сауаттылы^ы» - бул адамнын емiрде толык,к,анды
86
калыптасуына жэне жеке максаттарына жетуiне кажетт эртYрлi жазбаша жэне сейлесу формасын тYсiнуi мен терен ойлау, ез максаттарына жетуi мен емiрде толыкканды желслкке жету к1aбiлетi деп керсетiледi. Сонын негiзiнде адамзат жэне корам Yшiн бiлiм саясатында басты принциптердi калыптастырады. PIRLS зерттеуi мынадай мiндеттердi шешуге ба^тталады:
- бiлiм беру саласында элемдiк басымдылыктарда керiнiс тапк,ан куралдар негiзiнде aлынfaн нэтижелер талдауынын нак,ты елшеуiштермен белгiленуi;
- бiлiм беру жYЙесiнiн салыстырмалы бafaсы жэне ттмдЫп;
- зерттеу корытындысына эсер ететш контекстегi дэйектемелердi аныктау;
- -рылыми дэлелденген элемдiк ак,параттык, кауымдастыктын мэлiметтерiн алу.
- Тэуелсiз елдер нэтижесш, сонымен катар, бiлiм саясатын жаксарту нускауын зерттеуге катысушыларра усыну.
PIRLS зерттеуi бастауыш сынып окушыларынын мэтiндi оку жэне тYсiну сапасын зерттеуге арналран. Зерттеу кезiнде бiлiм алушылар жетiстiгiмен катар бащарламара катысатын елдер ерекшелттерш аныктаура мYмкiндiк беретiн факторлар карастырылады. PIRLS зерттеуi максаты эртYрлi элем елдерi бастауыш сынып окушыларынын мэтiндi тYсiну денгейлерiн сэйкестендiру жэне улттык, бкшм жYЙесi оку сауаттылырын ашудары ерекшелiктерiн аныктау болып табылады [2].
ХХ1 расыр адамнын элемдт к,орам тэжiрибесiне шынайы бiлiм, бЫк, дарды негiзiнде кiрiгуiн талап етуде. Элемдт контексте оку сауаттылыры заманауи к^амдары емiрге деген дайындыктын манызды бiр белiгi ретiнде карастырылуда. Сондыктан шынайы iзденiстер к,ажет жэне ол практикамен тырыз байланысуы тиiс.
Функционалды сауатты адамды ко^амнын барлык, мэселелерше ез Yлесiн коса алатын тулра деп карастырсак болады. Я^и, бYгiнгi мектеп, орта жэне жорары оку орындарынын басты максаты - улттык, кундылык,к,а негiзделген, функционалдык цабтет дамыран болашактын iскер иесiн дайындау [3].
Оку сауаттылыры, карапайым тiлмен айтканда, бала бойында езi окып отырран акпаратын толыктай кабылдау дащысын калыптастыру, мэтiннiн iшндегi жасырын тYPде бертген айтылмак ойды урыну. Фунционалдык сауаттылык - жеке тулранын бYгiнгi жahaндaну дэуiрiне тиесiлi элеуметтiк, саяси жэне экономикалык кaжеттiлiктерге бейiмделуi. Ал, бастауыш сыныпта бул нэтижелер математика, жаратылыстану жэне тiл сабактары материалдары аркылы кездескен мэселелелердi шешу дардыларынын калыптасуы аркылы дамиды [4]. Сабак барысында бiз тYрлi эдiс-тэсiлдердi колдана аламыз. Сонын iшiнде алдымен мэтiнмен дурыс, сауатты жумыс жасай алуымыз кажет.
Бастауыш сынып муfaлiмi 1.К. Жамалова: «Сауаттылык - адамнын одан арры емiрi дурыс ербуiнiн алрашкы iргетaсы, адамнын сырткы ортамен жаксы карым-катынас жасау, тез бейiмделу жэне сол ортада эрекет ете алу кабтеттЫп. Кaзiргi сауаттылык баланын тек оки, жаза алуымен шектелмейдi. Керiсiнше, ^ндел^т емiрде енбек эрекетiне араласу барысында тYрлi жащайра бейiмделе алуы, тануы, шешiм кабылдауы. Я^и, кез келген ортада алран бiлiмiн, мYмкiндiгiн керсете алуы» [5].
Еуропанын дамыран елдершде сауаттылык мэселесiне де кеп ке^л белiнедi. Бiлiм беру саласындары саясатты езгерту манызды заманауи YPДiс болып табылады. Егер халыкаралык зерттеулер окушыларымыз оку сауаттылырынын темен денгейiн керсетсе, онда бул жардай бiлiм беру саласындары, онын iшiнде бiлiм беруге катысты саясатты езгерту Yшiн дэлел болып табылады. Кептеген елдерде балалардын окуын колдау саясаты негiзiнен дами бастады, ейткенi ел "мэтiндi оку жэне тYсiну сапасын зерттеу" - PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study) жобаларында темен немесе жеткЫказ нэтижелерге кол жеткiздi [6].
Qcыfaн opa^ бacтayыш cынып oкyшылapынын кaзipгi тaцдa oKyfa дeгeн ынтacы эpтYpлi мэceлeлepдiн жaлпы нэтижe кepceткiшi бoлып тaбылaды. Qкyшылapдын oKyfa дeгeн ыкылacынын тeмeндeyi ^н opын aлfaн. Бyfaн scep eтyшi кYш - oкытy бapыcындa Koлдaнaтын тын эдicтeмeлepдiн тэжipибeгe eнбeyi. Бiз oKyfa дeгeн кызыfyшылыfын oятy Yшiн oкyшылapfa тeк жaцa эдicтep мeн тэciлдepi кoлдaнy apкacындa faнa жeтicтiккe жeтeмiз.
«Бapлык бктм мeн fылым, шыfapмaшылык oйдын пaйдa бoлyы oKy cayaттылыfы дaмыfaн тyлfaдaн кepiнeдi», - дeйдi faлымдap. Сeбeбi, oKy cayaттылыfынын1 бipiншi кepiнici мэceлeнi ^ши тypfыдa кapacтыpyмeн epeкшeлeнeдi. QKy caya^fambiíbi фyнкциoнaлды cayaттылыктын нeгiзгi 6íp кьфы бoлып тaбылaды. Мэтiнмeн жyмыcты жeкe тyлfaнын пcиxoлoгиялык дafдылapын дaмытaтын rïpi шикiзaт peтiндe кapacтыpy кaжeт.
Элeмдiк кoнтeкcтe бacтayыш cыныптaн oкyшынын oKy cayaттылыfын дaмытy зaмaнayи кofaмfa дeгeн дaйындыктын мaнызды бeлiгi peтiндe мэн бepiлyдe. Алдымeн, тiлдi Yйpeнiп, ^л тiлдe oйлaп, coл тiлдe ceйлeйтiн aзaмaт дaяpлay - бacты мaкcaт. Tiлдi oкытy -эpтYpлi фopмaттafы мэтiндepмeн жyмыc жacay, мэтiннiн мaзмyнын тYciнy apкылы нeгiзгi oйын тaбy, oны кocымшa aлfaн бiлiмдepiмeн бaйлaныcтыpa aлy, жYЙeлey, тaлдay, дэлeлдey жyмыcтapынa мaшыктaндыpy oнaй ic eмec eкeндiгi aнык. Kaзipгiдeй Yздiкciз eзгepicтep мeн жaнa зaмaнayи тexнoлoгиялap зaмaнындa oкyшылapымыз Yшiн тYpлi fылым caлacын жaй faнa бiлyi жeткiлiкciз. Жahaндaнy зaмaнындa бiлiмдi бoлyмeн бipгe coл бiлiмiндi eмipдe тиiмдi кoлдaнy, кeздeceтiн киындыктapды aныктaп, oлapды шeшyдiн жoлдapын тaбa бiлy -aca мaнызды ic [7]. PIRLS xaлыкapaлык зepттey жYЙeciнiн бacты мaкcaты - oKy cayaттылыfын Kaлыптacтыpyдa эp улттын eзiнe тэн улттык epeкшeлiктepiн элeмдiк дeнгeйдe cэйкecтeндipy. QKy cayaттылыfын кaлыптacтыpyдafы epeкшeлiктepiн тaлдay бoлып тaбылaды. БYгiндe ocы бafдapлaмa бoйыншa eлiмiздeгi мeктeптepдiн кaтыcyы жafынaн кeнiл кyaнтapлык нэтижe кepceтe aлмaй oтыpfaны жacыpын eмec. Сoндыктaн бacтayыш cыныптa тiл caбaктapы нeгiзiндe бacтayыш cынып oкyшылapы oKy cayaттылыfын кaлыптacтыpyдa Yздiкciз iздeнic пeн зaмaнayи эдic-тэciлдepдi кoлдaнy кaжeттiлiгi тyындaп oтыp. Ондafы бacты мaкcaт - жaлпы бЫм бepeтiн мeктeптepдe oкyшылapдын oKy cayaттылыfын дaмытyдa мэтiнмeн жyмыc жacaтy.
0кyшынын шыfapмaны, мэтiндi ceзiммeн кaбылдaй o^^m, кyлшыныcпeн oкyы Yшiн тиiмдi, ^зы^ы, жaнaшыл эдic-тэciлдepдi кoлдaнy кaжeт. 0cындaй жyмыcтap бapыcындa oкyшылapдын oкылым дafдылapын дaмытyfa ыкпaл eтeтiн мынa эдicтepдi кoлдaнyfa бoлaды: кeз жYгipтe, шoлy жacaй oтыpып oKy; мэтiннiн тaкыpыбы мeн бacтaпкы бeлiгiнe cYЙeнe o^^m, oкиfaнын дaмyын бoлжay; мэтiннiн нeгiзгi oйы мeн бeлiктepiн aныктaй oтыpып oKy; aкпapaтты тaбy Yшiн oKy, ^зы^т oKy жэнe eз кeзкapacын aйтy Yшiн oKy, мэтiнгe ayызшa жэнe жaзбaшa шoлy жacay.
Мэтш - тiлдi oкытyдafы нeгiзгi кypaл. Qл oKy, жaзy, тындay, ceйлey apкылы жYзeгe acaды. Мэтiнмeн жумыю тiл YЙpeнyшiнiн ceздiк кopын бaйытy мeн epкiн ceйлeyгe YЙpeтy нeмece eз oйын aшык, aнык жeткiзe бiлy дafдыcын кaлыптacтыpy мaкcaттapын кeздeйтiндiктeн, тiлдi oкытyдa мэтiнмeн жyмыc жYpгiзyдe yтapымыз мoл бoлмaк. Мэтiн -^aK тiлiн oкытy бapыcындa Yлкeн opын aлaтын oкытy ныcaны. Бipiншiдeн, бiлiм бepeтiн мaтepиaл oкытy мэтiндepi тYpiндe бoлca, eкiншiдeн, жaттыfyлapдын тyтac мэтiн тYpiндe бepiлyi дe мэтiнмeн opындaлaтын жyмыcтapдын capaлaнып, жYЙeлeнyiн кaжeт eтeдi.
Мэтiннiн кызмeтiн тaнытy - oкyшыfa тiл бipлiктepiн фyнкциoнaлдык тypfыдaн тaнып-бiлyiнe, coл apкылы лoгикaлык oйлayынын бipiздi кaлыптacyынa мYмкiндiк бepeдi. Qcыfaн бaйлaныcты мyfaлiм мэтiнмeн жyмыcты жYЙeлi жYpгiзгeндe жэнe oкyшынын cayaтты oKy дafдыcын кaлыптacтыpa бiлгeндe faнa нaкты нэтижeгe кoл жeткiзe aлaды. Qкытy мeн oKy Yдepiciндe бЫм aлyшы тeopиялык, тaнымдык aкпapaтты мэтш apкылы aлaды, aл aлынfaн
акпаратты кабылдап, ой елегiнен еткiзу аркылы шырармашылык, эрекетпен емiрде к,олданады [8].
Мэтшнщ марыналык, жэне курылымдык аякталуы, автордын акпаратка кезкарасы акпараттын нысандылырымен танылатын болса, шырармашыл тулранын стандартты емес шешiмдер кабылдаудары терен к1aсиеттерiн керсететш к1aбiлетi. Мектеп окушыларынын кYHделiктi бЫм алу жащайында, пэндер бойынша жиынтык, баралау жумыстарында, корытынды аттестаттау емтихандары мен сырткы жэне тэуелсiз баралау сынактарында «оку сауаттылыры» баралануы, бертген мэтiндегi акпаратты табу бiлiктiлiгiн арттыру Yшiн мэтiнмен жумыс жасау дардысын дамыту - бYгiнгi кYHнiн езект мэселесi.
Окушы тапсырманы орындау барысында мэтiндi «кезбен сYзiп» етiп, онын негiзгi элементтерiн аныктау жэне кандай да бiр болмасын сипаттамаларына карап марыналык, бiрлiгiн (уксастыктарды, айырмашылыктарды, себеплк-салдарлык, катынастарды, т.б. аныктау) табу, акпаратты салыстырып керу, автордын ойын бту, жауапты дайындау барысында элем туралы ез пайымдауына сYЙенiп, ез ойын крррайтын дэлелдер келтiрудi менгеруi кажет. Сондыктан мэтiнмен жумыс жасаудын максаты - ттд^-курылымдык, стильдiк жYЙесiн рылыми-теориялык, туррыдан негiздеу.
Бiлiм алушылардын мэтшмен жумыс жасау дардыларын дамыту аркылы шырармашылык, iзденiстерiн, езiндiк ой-пiкiрлерiн жетк^ру - игерiлген аппарат аркылы сыни ойлауы мен метатанымдык, к1aбiлеттерiн арттыру. Мэтшмен жумыс жYргiзуде теориялык бiлiмдi практикалык жумыстармен тырыз уштастырып, мэтшнщ жэне шырармашылык,тын езiндiк зандылыктарын сауатты колданура негiзделген ауызша, жазбаша жумыстар - теориялык урымдар негiзiнде мэтш мен шырармашылык, бойынша тYрлi денгейдеп тапсырмалармен шырармашылык, iзденушiлiк барыттары езшдш зерттеу жумыстары.
Мэтiн мазмунын жан-жакты ашуда белсендi эдiстер аркылы топтык,, жуптык,, жеке жумыс тYрлерi, такырыптар бойынша тiлдiк жэне мэтiндiк талдау, сыни туррыдан ойланура байланысты жардаяттык, тапсырмалар, шырармашылык, тапсырмалар берiлсе, окушылардын езiндiк iзденiсiн де арттырура мYмкiндiк туады. Мэтiнмен жумыс жасау барысында ллдш (энгiме, дэрiс, диaлогтiк окыту, топтык окыту, бiрлесе окыту), кернекЫк (танымдык, зерттеушiлiк, сюжеттiк, деректi фильмдер, керсету, презентация) [9].
Материалдар мен эдгстер
Практикалык (жаттырулар, тапсырмалар, графикалык органайзерлер, шырармашылык жумыстар, акпараттык iзденiстер), репродуктивтiк, проблемaлык-iзденушiлiк, сыни туррыдан ойлау стратегиялары сиякты эдiстердi кенiнен колдану усынылады. Оку-тэрбие YДерiсiнде жорарыда усынылрандай жумыстар жYргiзiлгенде бiлiм алушылардан мынадай нэтижелер кYтуге болады: мэтiнге катысты курылымдык сипаттарды, ерекшелiктердi, лингвистикалык терминдердi менгередi; мэтiн тYрлерi мен шырармашылык жумыстардын тYрлерiн ажырата алады, курылымдык ерекшелтне сэйкес колдана бiледi.
Непзп бeлiм
PIRLS халыкаралык зерттеудiн мэн мен марынасын толык тYсiну Yшiн бул мэселенi ез кезкарасы туррысынан зерттеген ралымдардын бiрнеше енбектерiн зерделеп, езiмiздiн тужырымымызды келтiрдiк.
Xiaoyun Xiao [10] езшщ енбегiнде «TIMSS & PIRLSзерттеуiнiн максаты 2001 жэне 2011 жылдар аралырындары халыкаралык оку сауаттылырын зерттеу (PIRLS) кезiнде Гонконг
6acTaywm cwHwn oKymbmapwHbiH üky Y-^repiMiH aMTap.nbiKTaM »aKcapTygwH ce6e6iH aHbiKTay 6o-ng,bi», - gen »a3ag,bi. 0.n 93 eH6eriHge 2001 »aHe 2011 PIRLS Y-nrmepiHeH oky »eTicTiKTepi Typa^w gepeKTepgi Ta-ngan KepceTegi. ATa-aHa ^aKTopb (aTa-aHaHbiH oKYFa gereH Ke3Kapacw 6oMwHma e^meHegi) MeH oky Y-^repiMi apacwHgaFw 6aM.naHbic oKymw ^aKTopw (oKymbmapgwiH oKYFa gereH Ke3Kapacw MeH oky Ta»ipM6eciMeH e^meHegi) HeMece YMge (YMgeri 6miM 6epy pecypcTapw MeH epTe cayaTTbmwK mapa.napbi apKbmw e^meHegi) »aHe oKymw ^aKTop^apb apKbmw »Y3ere acwpbmaTbiHbi aHbiKTa-ngw. 2011 äw^fw PIRLS caya.nHaMacbiHa KapaFaHga 2001 »w^fw PIRLS caya-HHaMacbiHga roHKoHr cTygeHTTepi apacwHga aTa-aHa 4>aKTopw MeH oky Y^repiMi apacbiHgaFbi ym »aHe oky ^aKTop^apw apKbmw 6aMmaHbic KYmTi 6o^gw. By.n HaTM»e.nep aTa-aHa, yM »aHe MeKTen apacwHgaFw KapwM-KaTbiHacTbiH 93repreH KYmiH KepceTegi»,- gen Ta^gay HaTM»e.nepiHe ToKTa^FaH.
^m e3iHiH «PIRLS »aHe PISA2018 TypFbicbrnaH WeChat Kw3MeTi apKbmw oky cayaTTbmbiFbiH apTTbipygw npaKTMKa^wK 3epTTey» eH6eriHge: «KbiTaMgaFbi PIRLS »aHe PISA 2018 TMiMgi gaMywMeH oky cayaTTbmwFbiH 3epTTey 6apFaH caMwH gaMwn Ke^egi. yHMBepcMTeT KiTanxaHacw oky cayaTTbmwFbiH gaMbiTygwiH MaHbBgw opHbi 6o^wn Ta6bmag,bi »aHe oKygw YMpeHyre »ayanTw. Ko^-negMgep MeH yHMBepcMTeTTepge WeChat Kw3MeTTepiH gaMbiTy oky cayaTTbrnbiFbrna »aHa MYMKiHgiKTep amagw. Mwca.n peTiHge Wechat n^aT^opMacw g,M3aMHbi MeH WeChat Kb3MeTiHgeri »aFgaM ocw MaKa-naga Ke.nTipmreH, coHbiMeH KaTap cTygeHTTep HaKTw »yMwcwHa csMKec oky cayaTTbmwFbiH apTTbipygwH Heri3ri Tacmgepi Ke.nTipmreH», - gen KepceTegi [11; 1706 6eT]. Afhm, 6y^ eH6eKTe Fa^wM Megua a^eMiHiH KapKbiHgw gaMywHa opaM WeChat n^aT^opMacwH eHri3y 3aMaH Ta.na6w eKeHiH aMTa KeTKeH.
fl.T. Pa66oHaeBa [12] e3iHiH eH6eriHge oky cayaTTbmwFbi Mace^eciHe Ka3ipri KoFaMHbiH Ke3Kapacw MeH ohwh a.naTbiH pe^i Typa^w, coHbiMeH KaTap, PIRLS 6acTaywm cwHwn oKywbmapbiHbiH oky cayaTTbmwFbi MageHMeTiH Ka^wnTacTbipy 6oMwHma 3epTTey »yMwcwH »Ypri3reH. PIRLS 6oMwHma oky cayaTTbmwFbiHbiH Heri3i Ka»eTTi oky flaFflbmapwHa ToKTa^wn eTKeH. PIRLS 3epTTeyiHge cTygeHTTepre MaTiHHiH eKi TYpiH - KepKeM »aHe TaHbiMflbiK MaTiH ycwHw^FaH. PIRLS cMnaTTaMacw oKymbmapgwH MaTiHgi TYciHin KaHa KoMMaM, coHwMeH KaTap flaMMTbiHflbiFbiH KepceTegi, MaTiHge 6epmreH aKnapaTTw TYciHy »aHe oFaH e3iHiH »eKe Ke3KapacwH 6mg,ipy Ka6meTi peTiHge aHwKTa^FaH.
^.A. TomKy^oBa «International assessment system - PRILS. Organization process and evaluation criteria» [13] eH6eriHge 036eKcTaHHbiH PISA »aHe PIRLS 3epTTey^epiHe KaTwcyw Typa^w Ke^iciMre ko^ KoMw^yw 6miM 6epy »YMeciH TY6ereM^i pe^opMa^ayFa Heri3 6o^wn, »ac ypnaKTwH MHTe^^eKTya^gwK 6e^ceHfli^iriH gaMwTyFa wKna^ eTKeHiH, o^apgwH 6miM 6epygeri Ky3wpeTTi^iri MeH mwFapMamw^wFw 6YriHri TaHga MyHgaM 6aFa^ay 6aFgap^aMa^apwHwH 6ipi PIRLS-Ti oky YgepiciHe eHri3y Ka»eTTmiri TywHgaFaHwH aTan KepceTegi.
A. WyMaH aBTop^wK 6ip^ecTiKTe "The Strategies of Best Practice Applying in Education: Criteria Approach" [14] eH6eriHge 6miM 6epygeri Y3giK xa^wKapa^wK Ta»ipM6eHi 6aFa^ay KpMTepMM^epiH 6a^Hflan, HaKTw y^TTwK 6miM 6epy »YMe^epiHgeri мннoвaцмfl^wк npoцecтepAi 6e^ceHflipy »aHe »aHapTy Ta6wcTw^wFwH Ta^gay YmiH KpMTepMa^gw Taci^gi Ko^gaHy cTpaTerM^cwHwH Heri3geMeciH ycwHFaH. fla^ ocw TypFwga MaKa^a aBTop^apw 6ipKaTap xa^wKapa^wK ca^wcTwpMa^w 3epTTey^epgiH KepceTKimTepiHe aTan aMTKaHga, flYHMe»Y3i^iK экoнoммкa^wк ^opyMHwH (A^O) GCI (^ahaHgwK 6aceKere Ka6i^eTTi^iK MHgeKci), «PeceM 6i^iMiHiH »ahaHflbiK 6aceKere Ka6i^eTTi^iri», PISA, TIMSS, PIRSL »aHe TALIS 3epTTey^epiHe Ta^gay »acaFaH. ^a^nw, Fa^wMgapgwH 6y^ eH6eKTepiHge Ta6wcTw 6i^iM 6epy Ta»ipM6eci ca^acwHflaFw ca^wcTwpMa^w xa^wKapa^wK 3epTTeygiH HaTM»e^epi cwnaTTa^FaH.
TYp^i »aHpgaFw, TaKwpwnTaFw, TMnTeri MaTiHgepgiH Ma3MyHbiH TYciHegi »aHe TYciHgipy, ca^wcTwpy, 6aFa^ay, TYp^eHflipy »yMwcTapwH »Ypri3e a^agw; MaTiHHiH »acwpwH MaFwHacwH »aHe oFaH eHrtemreH KepKeM 6eMHe^eyim Kypa^gapgwH, ce3flepfliH MaFwHa^wK
топтары мэнш аныктаи алады; окудын тYрлl стратегияларын паИдаланып, акпараттык iзденiс жYргiзедi, кажетт акпаратты iрiктеИдi жэне вндеИд^ шь^армашылык жумыстарды жанрлык жэне стилистикалык ерекшел^терше сэИкес орындаИ алады. ТYрлi дерекквздерден алынран акпараттарды жинактау аркылы взшщ оИын, квзкарасын, пiкiрiн тYрлi стильде, жанрда ауызша жэне жазбаша тYPде жеткiзе алады. Окушылармен казак тЫ сабактарындары мэтшмен жумыс жасау жэне олардын шырармашылык кабiлетiн жетiлдiру, оку желслктершщ он нэтижесiн камтамасыз ету барысында шырармашылыкпен жумыс жасаудын бYгiнгi кYнi тигiзер паИдасы мол деп аИтура болады.
Сабактарды жоспарлау барысында ескерк^ тиiс квптеген мэселелер бар. Мэселен, окушылардын оку^а деген ынтасын арттыру жолдарын аныктап, дардыларын дамытура деген уэжiн колдап отыру кажет. Я^и, будан шыратын корытынды окушылардын оку дардысы дамуына мэн бере отырып, бастауыш сыныптарда оку сауаттылырын калыптастырура жол ашамыз.
«Мэтiндi оку жэне тYсiну сапасын зерттеу» боИынша окушыларра арнаИы мэтiн усынылады жэне сонын аясында тYсiну денгеИiн аныктау максатында тапсырмалар жинары усынылады. Бул жерде эдеби жэне акпараттык мэтшдер усынылады. Сонымен катар, оку сауаттылыры боИынша тапсырмалардын жауаптар Yлгiсi бершедк
Зерттеулер. Нускаулык
Бiрiншi мэтiн - квркем эдебиет. Эдетте, кызыкты окиралар, баяндаулар немесе ертегiлер, екiншi мэтш - акпараттык такырыпта (квбiне жануарлар турал энпмелер). Эрбiр мэтiнге шамамен 16 - 19 тапсырма бершедк Окушыларра барлык тапсырмаларды орындаура 80 минут (ею рет 40 минуттык Yзiлiспен) берiледi. Тапсырмалардын ашык жэне жабык тYрлерi бар. Бул тапсырмалар окушылардын окыран мэтiнiн тYсiну денгеИ мен сапасын баралаура мYмкiндiк бередк
■ Эдеби оку тэжiрибесiн игеру^
■ Акпаратты менгеруi жэне колдануы.
Оку сауаттылырынын негiзi мэтiнмен жумысты толык калыптастыру болып табылады. Бул окушылар шырармадан кажеттi акпаратты алуына, накты мэтiннен кортынды шыраруына, непзп кеИiпкерлер эрекеттерiн интерпретациялаура, мэтiн Yлгiсiн бекiтуге жэне курылымынын бастапкы сараптамасын алура квмектеседi.
Эскимостар - C0лтYCтiк к,иырда eмiр сYретiн этникалык, кауым (акпараттык мэтiн)
Эскимостар - ен катал жащаИларда вмiр сYредi. Бiз олар туралы не бiлемiз?
Итбалыктар мен морждарды гарпунмен аулаИтынын жэне капюшон кигенш коспаранда, квпшiлiк бул аншылар мен бурышылар туралы вте аз бшедк Киiмдерi жэне сауыты жаИлы аИтатын болсак, бул кауым кажеттiлiктен жылы жэне берiк ктм тiгудi бiледi. Жылылыкты устауда эскимос ктмшщ манызы зор, вИткенi эскимос киiмi -50 градус температурара твтеп бередк Сонымен катар, олар ан^а шыкканда аман калу Yшiн ктмнен вте кYштi сауыт жасаИ алды. 0Иткенi олар Yлкен андарды ауларанда, коррауды кажет етедi. Олардын сауыты сYЙек пластинкаларынан (эдетте морж тiстерi немесе азуы) туратын пластинкалы курылымра ие болады. Бiр кызыры мундаИ сауыт дизаИны жапон жауынгерлерiнiн ежелп сауытына уксаИды. Эскимостардын осындаИ жорары функционалды сауыттарды оИлап табуы олардын таланты мен тапкырлырын кврсетедi.
«Эскимос» свзi нэсiлшiлдiктi бiлдiредi. Жергiлiктi американдыктар Yшiн оларды <^ндю» деп атау корлаумен тен. «Эскимо» свзi француз ттшен аударранда «дат» деген марына берсе, зерттеушiлер олардын «ет жепш» немесе «шик жегiш» екендiгi туралы келюе
Kaзaк улттык кыздap пeдaгoгикaлык yнивepcитeтiнiн Хaбapшыcы № 2(94), 2023
aлмaйды. Жaлпы кaбылдaнfaн caяcи тypfыдaн дypыc aтay - инуит ceзi (oлapдын ^пштИ бул ceздi eздepi кoлдaнaды).
Инyиттep эpкaшaн тaмaшa aншылap бoлfaн. Нapвaл, мopж, итбaлык жэнe эpтYpлi Ky^ap мeн бaлыктapды жeйдi. ak aюлap дa oлapдын мэзipiндe aндa-caндa пaйдa бoлaды. Taмaкты дaйындayдын кeптeгeн дэcтYpлi эдicтepiн - кeптipy, кaйнaтy нeмece мyздaтyды бiлeдi. Keйбip тafaмдap пicipiлмeйдi. Keйбipeyлep мyздaтылfaн eттi бaлмyздaк cиякты нafыз нэзiктiк дeп oйлaйды. 0лapдын бyлaй тaмaктaнyы дeнcayлыккa зиян дeп oйлayымыз мYмкiн, шын мэнiндe, элeмдeгi eH дeнi cay aдaмдap.
иглу - инyиттepдiн эдeттeгi тypfын y^, муз бeн Kap блoктapынaн caлынfaн тYпнycкa кYмбeздi кypылым. иглу жылы бoлy Yшiн итбaлыктын мaйы кyйылfaн тaбaкшafa oт кoйып, Kaбыpfa мeн eдeнгe aH тepiciн тутып, тeceп тacтafaн. Инyиттep Yшiн иглу - aдaмдap тypaтын fимapaттын тepминi [15].
«Эскимостар - C0лтYCтiк к,иырда eMip CYpeTiH этникалык, к,ауым» мэтiнi бойынша сурак,тар
1. Эcкимocтap кiмдep?
а. СoлтYcтiктe киыpдa eмip cYpeтiн этни^лык кayым э. СoлтYcтiк Aмepикaдafы гонкин Yндicтepi
б. QнтYcтiк-Шыfыc Aзиядafы aдaмдap кayымы
в. Бaмбyк YЙдe тypaтын aдaмдap
2. Эcкимocтapдын кaндaй тaлaнты кeпшiлiктi тaн кaлдыpaды?
а. Taмaк эзipлey шeбepлiгi
3. Жылы ктм тiгy шeбepлiгi
б. Сayыт жacay шeбepлiгi
в. Ан ayлay шeбepлiгi
3. Qлapfa «Эcкимoc» aтayы yнaмafaндыктaн кaлaй aтayfa бoлaды?
а. Инуит
3. Yндic
б. Лилипут
в. Гнoмдap
4. Инyиттepдiн тaмaк эзipлey тэciлдepiн жaз:
5. Бул ^уым нeлiктeн элeмдeгi eH дeнi cay aдaмдap бoлып тaбылaды?
6. Бул ^уымнын бacпaнacы кaндaй?
а. Иглу э. Джoнкa
б. Вигвaм
в. Бaмбyк YЙ
7. Иглу дeгeнiмiз -a. Kap кipпiштeн тypfызылfaн кYмбeз э. Жepгe иiлгiш cыpыктapды кaдaп, бacын буып, oны afaштын жac бyтafы нeмece кaбыfымeн
^ А
жауып ютеген баспана
б. КаИык
в. Бамбук YЙ
8. Иглу жылы болу Yшiн кандаИ эдiс коланады?
9. Эскимостар кшмшде неше градустык суык температурада шыдаура болады?
а. - 80 э. - 50
б. - 70
в. - 60
10. Эскимостар туралы кандаИ кызыкты мэлiметтер бтесщ?
Бiз ралымдар А.Т.К,онырова, К.Е.Саурыкованын «PIRLS бастауыш сынып окушыларынын фунционалдык сауаттылырын баралау» атты эдютемелт куралын негiзге ала отырып, мектеп эшмшЫп, муfалiм, окушы жэне ата-анара усынылатын сауалнама Yлгiсiн жасап, оны твменде назарларынызра усынып отырмыз [15; 18 б.].
Зерттеу барысында жYPгiзiлетiн косымша сауалнама окушылар мен муfалiмдердiн элеуметтiк-демографиялык ерекшелiктерiне, бiлiм беру уИымдары квзкарасы боИынша оку процесiн уИымдастырура, мектеп тYрi, бiлiм беру стандарттары жэне жалпы бiлiм беруге коИылатын талаптар болып саналады. Олар арасында сауалнама жYргiзу аркылы балалардын бЫм беру ресурстары, мектеп климаты, YЙдеп жащаИ, ерте бiлiм алу жэне оку^а деген квзкарасы туралы акпарат жиналады.
МЕКТЕП ЭК1МШ1Л1Г1НЕ АРНАЛГАН САУАЛНАМА (сауалнама Yлгiлерi)
1. Мектебiнiздегi окушылар саны -_окушы.
2. Бастауыш сыныптардары окушылар саны -_окушы.
3. Мектебщз орналаскан кала, елдi мекен немесе ауыл туррындарынын саны -_туррын.
Тек бiр двнгелектi белгiленiз.
• 3000 адамнан аз
• 3001-ден 15 000-ра деИiн
• 15001-ден 50 000^а деИiн
• 50001-ден 100 000^а деИiн
• 10001-ден 500 000^а деИiн
• 500000-нан астам адам
4. Мектебiнiз заман талабына саИ ма?
а) Иэ э) Жок
б) 0з оИыныз__
5. Бастауыш сыныпта канша озат окушы бар? Окушы саны_
MVfA^IMrE АРНАЛГАН CАУАЛНАMА
1. Тест вткiзетiн сыныпта неше окушы бар?_
2. Неше жылдан берi бул сыныпка сабак берiп келесiз?
а) 1 жыл немесе одан аз э) 2 жыл
б) 3 жыл
в) 4 жыл жэне одан артык
2. Тест втшзтетш сынып окушыларыныц окуды мецгеру децгейш калай сипаттар едщз? Тек бiр двцгелект белпле^з.
а) Окушылардын, квбiсiнiц децгеж орташадан жорары
э) Окушылардыц квбiсiнiн денгейi орташа
б) Окушылардыц квбiсiнiц денгейi орташадан твмен
в) Окушылардыц окуды мецгеру децгей эртYрлi
3. Тест вткiзiлетiн сыныпта казак тЫнде свйлеуге канша окушы киналады?__
4. Оку бойынша твмен денгейдегi окушылар бар ма?
а) Иэ э) Жок
б) Kейбiреуi
в) Санаулы
О^УШЫЛАРГА АРНАЛГАН CАУАЛНАMА
1. Сен кай сыныпта окисыц?_сынып
2. Сен ютапты жиi окисыц ба?
а) ^ндел^т
э) Аптасына 1 рет
б) Айына 1 рет
в) Ешкашан
3. Kiтап оку^а квзкарасыц калай?
а) Kiтапты квп окь^ан адам свзге шебер болады э) Kiтапты окуды эдет кылу жаксы касиет
б) Kiтап адамныц ойы мен вмiрге квзкарасын взгертедi
в) Kiтапты тек окымыстылар оку керек
АТА-АНАЛАРГА АРНАЛГАН CАУАЛНАMА
1. Сауалнама сурактарына жауап берген -
а) Экеа э) Анасы
б) Баска бiреу
2. Сiздiн балацыз балабакшара барран ба? a) Иэ
a) wok
3. Ci3g,iH 6a.aHbi3 93 aHa Ti.iHfle c9M.eM Me? a) Ma
a) wok
4. Ba.naH.bBflbiH, OKYFa gereH KbBbiFywbi.biFbi KaHgaM?___
5. 5a.aHbi3 KaHgaM yMipMe.epre 6apag,bi?___
BYriHri KYHri OKbTygbH epeKme.iri - oky 6apbicbiH waHama yMbiMgacTbipy, cwhm oM.ayFa, 93 omwh epKiH weTKByre, 3MflTKep.iri gaMM OTbipbin 93iHg,iK Bflemc apKbi.bi 6ip.ecin speKeTKe TYcy. BygaH mbiFaTbiH KopbiTbiHflbi, 6i.iM a.ymuHUH OKYFa gereH мотмвaцмflCblн Tyg,bipbin, KbBbiFywbi.biFbiH apTTbipy, gaFflbmapbiH gaMbiTy, 93 omwh weTKi3e a.ybrna MyMKiHgiK wacay.
^OpblTblHflbl
KopbiTbiHflbmaM Ke.e, 6acTaybim cbiHbinTapga oky cayaTTbi.biFbiH Ka.binTacTbipy, afhm PIRLS OKywbi.apflbiH 6i.iM weTicTiriH 6aFa.ay 6aFg,ap.aMacbi apKbi.bi wy3ere acbipbi.aTbrna K93 weTKi3giK. 5i3 a.gbiMeH 6acTaybim cbiHbin OKymbicbi MSTiHgi KaHma.biKTbi geHreMge TYciHreHiH KapacTbpa OTbipbin, MaHbi3g,bi epeKme.iKTepiH aHbiKTayFa MyMKiHgiK a.gbiK. BacTaybim cbiHbinTa KaweTTi 6i.iM MeH yMpeHy Ka6i.eTTepiH gaMbiTa OTbipbin OKywbi.apflbiH co. MSTiH Ma3MyHbi 6oMbHma 93 6i.iMgepiH mbiHgayFa wo. amaMU3. OKymbi.apFa MSTiH 6oMbiHma cypaKTap kow 6apbicbiHg,a apTyp.i wayanTbiH 6ipeyiH TaHgay apKbi.bi 1 6a.g,biK wyMeMeH 6aFa.ay, KeM wafflaMga ycbiHbi.FaH TancbipMaHbiH Kypg,e.i.iK geHreMiHe KapaM 1-3 6a.. K9.eMiMeH 6aFa.ay ycbiHbrnaflbi. By. gereHiMi3 6acTaybim cuHun OKymbi.apbiHbiH oky cayaTTbi.biK geHreMiH aHbiKTaybiMbi3Fa y.KeH MyMKiHgiK 6epgi.
9fle6uerrep Ti3iMi
1. MeM.eKeT 6acmbicbi KacbiM-WoMapT ToKaeBTbiH Ka3aKcraH xa.KbHa Wo.gaybi. 2022 wbi.Fbi 1 KbipKyMeK. https://assemblv.kz/ru/poslanie-prezidenta/memleket-basshvsv-asvm-zhomart-to-aevtv-aza-stan-khal-vna-zholdauv
2. Xa.NKapa.bK Heri3ri «PIRLS-2021» 3epTTeyi. Qulan tany. https://qulantanv.kz/archives/9380
3. «2022-2023 oky wb.bHga Ka3aKcTaH Pecny6.MKacbiHbiH opTa 6i.iM 6epy yMbiMgapbiHga OKy-Tsp6Me npоцeciн ytfbiMflacTbipyflbiH epeKme.iKTepi Typa.bi» SgicTeMe.iK HycKay xaT. AcTaHa: bl.AnTbmcapMH aTbrngaFbi ¥5A, 2022. - 3206.
4. A.bgemoBa O.B. (2016). BacTaybim cbiHbinTapga aHa Ti.i ca6aKTapbiHflaFbi MSTiHMeH wyMbic apKbi.bi cayaTTbmbifbiH apTTbipy. http://sabaq.kz/?p=17879
5. WaMa.OBa I.K. (2021). Oky cayairbmbiFbiH apTTbipygaFbi TMiMgi sgic neH Tsci.gep. «Bi.iMgi e.». 10.03.2021. https://bilimdinews.kz/?p=140192
6. HygMHOBa B.n. (2017). HMTaTe.bcKaa rpaMOTHocTb m noggepwKa HTeHMn: onbiT pa3Hbix crpaH. MH^opMa^OHHO-aHa.MTMHecKMM nopTa. «yHMBepcMTeTcKan KHMra». 25.05.2017. http://www.unkniga.ru/kultura/7134-chitatelskava-gramotnost-ipodderzhka-chteniva-opvt-raznvh-stran.html
7. ««BmiMfli y.T» cana.bi 6i.iM 6epy» y.TTbiK wo6acbi. Ka3aKcTaH Pecny6.MKacbi YKiMeTiHiH 2021 ww.fw 12 Ka3aH,gaFbi № 726 Kay.bicbi.
8. Ky.biMOB K.W. (2021). MsTiHMeH wyMbic wacaygaFb TMiMgi sgic-Tsci.flep. «Bi.iMgi e.». 10.06. 2021. https://bilimdinews.kz/?p=157109
9. Bacraybim 6i.iM 6epygiH MeM.eKeTTiK wa.nbFa MiHflerri cTaHgapTb.K.P.Bi.iM wsHe fw.wm MMHMcTpiHiH 2018 wbi.Fbi 31 Ka3aHgaFN № 604 6yMpbiFbi. Ka3aKcTaH Рecny6.мкacwнwн Sgi.eT MMHMcTp.iriHge 2018 ww.fw 1 Kapama № 17669.
10. Xiao, X. (2022). Student, Parent, Home, and Reading Achievement. Open Journal of Modern Linguistics, 12, 518535. doi: 10.4236/ojml.2022.124038.
11. Li, L. (2018) A Practical Research on Improving Reader's Reading Literacy by Using WeChat Service under the Perspective of PIRLS and PISA2018. Creative Education, 9, 1706-1712.
12. Rabbonayeva D.T. (2021). The Role of Pirls Research in the Formation of Library Culture in Students. International Journal on Integrated Education. 4(11). 2021. 3. 139-141
13. Toshqulova L.A. (2022). International assessment system - PIRLS. Organization process and evaluation criteria. Science and innovation international scientific journal. Volume 1. Issue 8. pp. 350-353
14. Zhuman A.K., Smolyaninova O.G., Zhilbaev Zh.O., Syrymbetova L.S., Akbayeva G.N. (2022). The Strategies of Best Practice Applying in Education: Criteria Approach. Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences 2022 15(9): 1343-1367.
15. PIRLS - 6acraybiw cwHwn oKywbmapbrnbi^ ^yHK^oHa^flbiK, cayaTTbmbifbrn 6afa^ay: SgicreMe^iK KYPa^/ Kypacrbipywbmap A.T.Ko^bipoBa, K.E.CaypbiKOBa - AniwaTbi: «0p^ey», 2016 -160 6. https://online.anyflip.com/qmwb/cuau/mobile/#p=9
References
1. Memleket basshysy Kasym-Zhomart Tokaevtyn Kazakstan halkyna Zholdauy [Address of the head of state Kassym-Jomart Tokayev to the people of Kazakhstan]. September 1, 2022]. Retrieved from: https://assembly.kz/ru/poslanie-prezidenta/memleket-basshysy-asym-zhomart-to-aevty-aza-stan-khal-yna-zholdauy [in Kazakh]
2. Halykaralyk negizgi «PIRLS-2021» zertteui [International basic study "PIRLS-2021"]. Qulan tany. https://qulantany.kz/archives/9380 [in Kazakh]
3. «2022-2023 ok,u zhylynda Kazakstan Respublikasynyn orta bilim beru ujymdarynda oku-tarbie procesin ujymdastyrudyn erekshelikteri turaly» Sdistemelik nuskau hat. Astana: Y.Altynsarin atyndagy UBA, 2022 [Letter of methodological guidance "On the peculiarities of the organization of the educational process in secondary education organizations of the Republic of Kazakhstan in the 2022-2023 academic year". Astana: NAE named after Y. Altynsarin, 2022. 320p. [in Kazakh]
4. Aldeshova F. B. (2016). Bastauysh synyptarda ana tili sabaktaryndagy matinmen zhumys arkyly sauattylygyn arttyru [Improving literacy in primary grades through working with the text in native language lessons]. http://sabaq.kz/?p=17879 [in Kazakh]
5. Zhamalova I. K. (2021) Oku sauattylygyn arttyrudagy tiimdi adis pen tasilder. [Effective methods and approaches to improving reading literacy. "Bilimdi el" - Educated country"]. 10.03.2021. Retrieved from: https://bilimdinews.kz/?p=140192 [in Kazakh]
6. Chudinova V.P. (2017) Chitatel'skaya gramotnost' i podderzhka chteniya: opyt raznyh stran. Informacionno-analiticheskij portal «Universitetskaya kniga» [Reader literacy and reading support: the experience of different countries. Information and analytical portal "University book" Retrieved from: http://www.unkniga.ru/kultura/7134-chitatelskaya-gramotnost-ipodderzhka-chteniya-opyt-raznyh-stran.html
7. ««Bilimdi ult» sapaly bilim beru» ulttyk zhobasy. KR ukimeti [National project "Quality education to the "educated nation". The Government of the Republic of Kazakhstan, 12.10. 2021 [in Kazakh]
8. Kulymov K. Zh. (2021). Matinmen zhumys zhasaudagy tiimdi adis-tasilder [Effective methods and techniques in working with text]. "Bilimdi el" - Educated country"]. 10.06.2021 https://bilimdinews.kz/?p=157109 [in Kazakh]
9. Bastauysh bilim berudin memlekettik zhalpyga mindetti standarty. K.R. Bilim zhane gylym ministrinin 2018 zhylgy 31 kazandagy № 604 bujrygy. Kazakstan Respublikasynyn Adilet ministrliginde 2018 zhylgy 1 karasha № 17669. [State mandatory standard of primary education. Order of the minister of Education and science of the RK No. 604 dated October 31, 2018. Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan dated November 1, 2018 No. 17669] [in Kazakh]
10. Xiao, X. (2022). Student, Parent, Home, and Reading Achievement. Open Journal of Modern Linguistics, 12, 518535. doi: 10.4236/ojml.2022.124038.
11. Li, L. (2018) A Practical Research on Improving Reader's Reading Literacy by Using WeChat Service under the Perspective of PIRLS and PISA2018. Creative Education, 9, 1706-1712.
12. Rabbonayeva D.T. The Role of Pirls Research in the Formation of Library Culture in Students. International Journal on Integrated Education. 4(11). 2021. 3. 139-141
13. Toshqulova L.A. International assessment system - PRILS. Organization process and evaluation criteria. Science and innovation international scientific journal. Volume 1. Issue 8. pp. 350-353
14. Zhuman A.K., Smolyaninova O.G., Zhilbaev Zh.O., Syrymbetova L.S., Akbayeva G.N. The Strategies of Best Practice Applying in Education: Criteria Approach. Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences 2022 15(9): 1343-1367.
15. PIRLS - bastauysh synyp okushylarynyn funktcionaldyk sauattylygyn bagalau: Adistemelik kural/ Kurastyrushylar A.T.Konyrova, K.E.Saurykova [PIRLS - assessment of functional literacy of primary school students:
methodological manual/ compilers A. T. Konyrova, K. E. Saurykova. Almaty: "Orleu", 2016. 160 p. [in Kazakh] https://online.anyflip.com/qmwb/cuau/mobile/#p=9
Авторлар туралы мэлiмет
Карсыбаева Раиса Канабековна - n.F.K., мектепке дешнп жэне бастауыш бшм беру кафедрасыныц KауымдастырылFан профессоры, Педагогика жэне психология институты, Казак улттык кыздар педагогикалык университетi. Мекенжай: Казакстан, 050000, Алматы к., Гоголь квшесi, 114; email: [email protected] Искакова Ляйла Маратовна - PhD, мектепке дешнп жэне бастауыш б^м беру кафедрасыныц аFа окытушысы, Педагогика жэне психология институты, Казак улттык кыздар педагогикалык университет. Мекенжай: Казакстан, 050000, Алматы к., Гоголь квшеа, 114; email: [email protected], https://orcid.org/0000-0002-1538-1147
Сведения об авторах
Карсыбаева Раиса Канабековна - к.п.н., ассоциированный профессор кафедры дошкольного и начального образования, Институт педагогики и психологии, Казахский национальный женский педагогический университет. Адрес: Казахстан, 050000, г. Алматы, ул. Гоголя, 114; email: [email protected] Искакова Ляйла Маратовна - PhD, старший преподаватель кафедры дошкольного и начального образования, Институт педагогики и психологии, Казахский Национальный Женский Педагогический Университет. Адрес: Казахстан, 050000, г. Алматы, ул. Гоголя, 114; email: [email protected], https://orcid.org/0000-0002-1538-1147
Information about the authors
Raissa K. Karsybayeva - Candidate of Pedagogical Sciences, Associate Professor of the Department of Preschool and Primary Education, Institute of Pedagogy and Psychology, Kazakh National Women's Teacher Training University. Address: Kazakhstan, 050000, Almaty, 114 Gogol Street; email: [email protected]
Lyaila M. Iskakova - PhD, senior lecturer of the Department of Preschool and Primary Education, Institute of Pedagogy and Psychology, Kazakh National Women's Teacher Training University. Address: Kazakhstan, 050000, Almaty, 114 Gogol Street; email: [email protected], https://orcid.org/0000-0002-1538-1147
РедакцияFа тYстi / Поступила в редакцию / Received 21.01.2023 ЖариялауFа кабылданды / Принята к публикации / Accepted 12.06.2023
