CC BY
18эдсосотро таъмин менамояд ва боиси пешравиашон мегардад, банд бошанд, бешубда ба ташаккули шахсияташон таъсир мерасонад.
АДАБИЁТ
1. Мирзоахмедов Ф.,Боев Б., Шукурова З. Методдои самараноки таълим. Дастури таълимию методй барои омузгорон.-Душанбе, Матбуот, 2008, 240 с.
2. Койнова- Сёлнер Ю.В. Технологиядои педагогии таълими фаъол дар синфдои ибтидой.- Душанбе, ЧДММ «Точнис»,183 с.
3. Лутфуллозода М.Абдуллозода И., Ч,алилова М. Методикаки таълими ибтидоии забони модарй, Душанбе, 2017, 266 с.
4. Мирзоахмедов Ф.,Боев Б., Шукурова З. Методдои самараноки таълим. Дастури таълимию методй барои омузгорон.-Душанбе, Матбуот, 2008, 240 с.
ТРЕБОВАНИЯ К ПРИМЕНЕНИЮ МЕТОДИКИ АКТИВНОГО ОБУЧЕНИЯ НА УРОКАХ ТАДЖИКСКОГО ЯЗЫКА
В статье рассматривается, что уроки таджикского (родного) языка требуют усилия, и реализация методики активного обучения дает желаемый эффект, стимулирует интерес учащихся к грамотности и познанию, усиливает способность мышления. В случае применения методики активного обучения на уроках родного языка, наглядные пособия, такие как: компьютеры, интернет, аудио- и видеосредства, искусство красноречия и другие занимают важное место.
Ключевые слова: образование, дети, школьное учреждение, групповое обучение, методы.
REQUIREMENTS FOR THE APPLICATION OF ACTIVE LEARNING METHODS IN THE LESSONS OF THE TAJIK LANGUAGE
The article considers that the lessons of the Tajik (native) language require effort, and the implementation of active learning methods gives the desired effect, stimulates students' interest in literacy and cognition, and strengthens the ability of thinking. In the case of applying active teaching methods in the lessons of the native language, visual aids such as computers, the Internet, audio and video media, the art of eloquence and others occupy an important place.
Key words: education, children, school institution, group learning, methods.
Сведения об авторе:
Мирзоева Савригул Давлаткадамовна - старший предодаватель кафедры специальной педагогики и инклюзив Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни.
About the author:
Mirzoeva Savrigul Davlatkadamovna- Senior teacher of the Chair of Preschool Psychology and Inclusive Education of the Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Ayni.
УДК: 681.3 - 053.2 (575.3) ЗАМИНАХ,ОИ ПЕДАГОГИ-ПСИХОЛОГИИ ИСТИФОДАИ ТЕХНОЛОГИЯМИ ИТТИЛООТИВУ ИРТИБОТИ ДАР ТАЪЛИМИ КУДАКОНИ СИННИ ТОМАКТАБИ
Ёров А.
Донишго^и давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Системаи муосири тах,силоти томактабй, миёнаи умумй ва олии касбй хдмеша ташаккул ва тараккиётро талаб менамояд. Бо назардошти пешрафти ботадричи сохди маориф, муассисах,ои таълимии томактабй низ ба инкишофёбй, такмили рох,у усул ва воситах,ои таълиму тарбиявй, баланд бардоштани сифати тах,силу тадрис ва таъмин намудани рушди зеднии кудакон ниёз доранд. Ин ба пайдо шудани технологиями навини иттилоотй ва иртиботй рабт дорад, чунки кудакони сини томактабй ба бозй бештар ниёз доранд ва чунин техникаву технологияи муосир имконияти зиёдеро ба онх,о фарохдм меоварад. Сабаби зиёд гардидани гуногунии техникаи таълимиву маишй низ ба афзудани талабот ба онх,о мебошад. Х,амаруза дар замони муосир талабот нисбат ба таълиму тарбия, истифодаи технологиями нав ва воситах,ои муосири таълимй дар чараёни кори таълиму тарбиявй бештар гардида истодааст. Дар замони муносибатх,ои бозоргонй ва бозори мех,нат талабот тагйир ёфта, аз мутахассисони сохд хдмкадами замон будан талаб
карда мешавад. Ин гуфтахоро метавон дар донистани якчанд забонхои хоричй, махорату малакаи истифодабарии технологияи муосири иттилоотй, компютеру интернет маънидод намудан мумкин аст. Агар кудаконро дар раванди таълиму тарбия инчунин ба омузиши забонхои хоричй, бозихои компютерй шароиту имкониятхо фарохам оварада шавад, сатхи чахонбинй ва кобилияти зехнии онхо рушд меёбад. Хамаи ин гуфтахо аз он шаходат медиханд, ки дар баробари тарбиягирандагон, мураббияхо низ бояд пешсаф бошанд. Хамеша аз паи чустучуи маводхои нави таълимй шуда, аз сарчашмахои гуногуни муосир ба таълимгирандагон маълумот пешниход намоянд.
Истифодаи технологияхои иттилоотй-иртиботй (ТИИ) дар раванди таълим-яке аз воситахои асосии шавкманд гардонидани кудакону наврасон дар раванди таълим ёдгирй ва омузиш мебошад. Ин технология ба инкишофи шахсияти на танхо таълимгиранда, балки ба таълимдиханда мусоидат менамояд. Технологияхои иттилоотй-иртиботй ба талаботхои асосии хамарузаи инсон - муошират, мусоиба, таълим ва худинкишофдихй кумаки зиёд мерасонад. Вориднамоии ТИИ ба пешрафти раванди таълим ва баландбардории сатху сифати он, озод намудани омузгор аз кори хамарузаи дилгиркунанда, зиёд намудани шавку хаваси мухассилин ба омузиш, чорй намудани намудхои мухталифи пешниходсозии маводи дарсй ва инчунин гуногуншаклии алокаи баръакс-мутакобила мусоидат менамояд.
Масъалаи татбики вамеи технологияхои муосири иттилоотй дар таълим ва тарбияи кудакон тули дах соли охир диккати педагогони хоричи наздикро чалб кардааст. Барои халли масъалаи мазкур олимони барчастаи хорича хизматхои шоёни диккат анчом додаанд: Г.Р. Громов, В.И. Гриценко, В.Ф. Шолохович, О.И.Агапова, О.А.Кривошеев, С.Пейперт, Г.Клейман, Б.Сендов, Б.Хантер ва дигарон. Масъалахои компютеркунонй ва иттилоотонй аз мадди назари Хукумат дур нест ва хамеша аз чониби олимони соха тахкикот шуда истодааст. Масъалаи компютеркунонй дар корхои А.П.Ершов, А.А.Кузнецов, Т.А.Сергеев, И.В.Роберт; методй дар фаъолияти - Б.С.Гершунский, Е.И.Машбиц, Н.Ф.Талызина; психологй бошад дар корхои илмии - В.В.Рубцов, В.В. Тихомиров ва дигарон дарч гаштаанд.
Маводи таълимй ин пайдархамии якчанд пораи иттилоот мебошад, ки дар фосилаи муайяни вакт интикол дода мешавад. Истифодаи технологияхои иттилоотй-иртиботй (минбаъд ТИИ) имконоти таълимиро (дидактикиро) дар хамбастагй бо визуалиронии (пеши назар овардани) маводи таълимй, имкони сайри визуалй намудан, имкони тасаввур намудани дар мафкура лахзахое, ки бо дигар роххо нишон дода намешаванд, дастрас гардонда шуданд. Чуноне, ки Я.А. Каменский гуфтааст: «^оидаи тиллоии таълим -аёният». Системахои мултимедиявй имкон медиханд, ки интиколи маводи таълимй дар холати мусоид ва аён сурат гирад, ки ин ба баландбардории шавку хавас ва нест намудани мушкилотхои ногахонй дар раванди таълим имконият медихад. Яке аз кисмхои асосии вориднамоии технологияхои иттилоотй-иртиботй ин методи таъминнамоии технологияхои навин ба раванди таълим мебошад. Дар раванди таълим расонидани маводи нав ба таълимгирандагон масъалаи асосии аср ба хисоб меравад. Инчунин раванди таълим бояд аз маводхои видеой, видеослайдхо, чадвалхо (таблитсахо), схемахо, графикахо, формулахои математикй диаграммахо, ки дар он мухтавои мавзуъ дарч гардидааст орй набошад.
Ташкилу рохбарй бо раванди таълим дар муассисахои таълимии томактабй хусусиятхои ба худ хос дорад. Барои дуруст истифода бурдани воситахои таълим, тарбиятдиханда бояд дорои махорати баланди техникй ва педагогй бошад. Инчунин тарбиятдиханда бояд донад, ки кадоме аз воситаи техникии таълимиро дар раванди таълим истифода намояд, ки самаранокй зиёд гардад. Аз ин лихоз кормандони муассисахои томактабиро мебояд аз такмили ихтисос як маротиба гузаранд, чунки максад, мазмун, принсип, метод ва шаклхои ташкили таълиму тарбия дар як чо намеистад ва дар холи рушд аст. Агар таълимдиханда дар раванди таълим хар чй васеъ аз аёният истифода намояд, таълимгиранда низ мавзуи пешниходшударо дуруст дарк менамояд. Дар ин раванд ба кор даровардани хамаи узвхои хис ба тадрич аз методхои анъанавай тафовути мусбй дорад. Таълимдихй бо истифодаи маводхои аудиовизуалй ва истифоданамоии иттилооти пешниходшаванда бо рохи комплексй, шакли интенсивии омузиш ба хисоб меравад. Инчунин истифода кардани видеороликхои кутох, матнхои графикй бо замимаи расми ягон манзара ашёхо, вазъияту холатхои гуногун диккати шунаванда ва тамошобинро зиёдтар ба худ чалб мекунад ва ин боис мегардад, ки онхо дар хотираи кудак муддати зиёд бокй мемонанд. Тасвире, ки мо дар аёният истифода мекунем, дар он гузоштани мусикии форам низ дарчаи азхуднамоиро баланд мегардонад.
Раванди таълим дар муассисахои таълимии томактабй дар асоси бахисобгирии хусусиятхои синусолй ва психологию чисмонии кудакон бо дигар тарз сурат мегирад. Барои дуруст истифода бурдани воситахои таълим, тарбиятдиханда бояд дорои махорати баланди техникй ва педагогй бошад. Инчунин тарбиятдиханда бояд донад, ки кадоме аз воситаи техникии таълимиро дар машгулиятхои таълимй истифода намояд, ки самаранокй зиёд гардад. Хамчунин истифодаи максадноки он боис мегардад, ки чихатхои зарарноки он бартараф гардад. Телефонхои мобилии хозиразамон аз чумлаи компютерхои кисагии бохуш башумор меравад. Табиист, ки мавчудияти ин телефонхо, роху усулхои истифодаи онхо, воридшавй ба сомонахои интернетй ва дастрасии маводхои иттилоотй-иртиботй дар шаклхои гуногун таваччухи кудаконро зиёд ба худ чалб менамояд. Гарчанде зарари онхо аз чониби табибон исбот шудааст, аммо телефонхои бохуш мавриди истифодаи васеъ карор гирифтааст. Волидайн барои фарзандони хурдсоли худ аз ин тачхизоти зараровар харидорй намуда, имкон медиханд, ки аз онхо бемамоният истифода кунанд [8].
Кормандони муассисахои томактабиро мебояд аз такмили ихтисос гузаранд, чун ки таълиму тарбия дар як чо намеистад ва дар холи рушд аст. Такмили ихтисос дар самти ворид намудани навигарихои дидактикй ва истифодаи технологияи иттилоотиву иртиботй ба фоидаи кор мебошад. Диккати таълимгирандаро бо истифодаи роххои гуногуни дастрасии маводи таълимй, амсоли маводи видеой ва овозй чалб кардан осонтар аст, чун ки дар ин раванд ба таълимгиранда таъсироти эмотсионалй ва иттилоотй зиёд мерасад. Агар таълимдиханда дар раванди таълим хар чй васеъ аз аёният истифода намояд, таълимгиранда низ маводи омухташавандаро дуруст дарк менамояд, онро дар хотир нигох медорад. Дар ин раванд ба кор даровардани хамаи узвхои хис ба тадрич аз методхои анъанавай тафовути мусбй дорад. Таълимот бо истифодаи маводхои аудиовизуалй ва истифоданамоии иттилооти пешниходшаванда бо рохи комплексй, шакли интенсивии омузиш ба хисоб меравад. Инчунин истифода кардани видеонаворхои кутох, матнхои графикй бо замимаи расми ягон манзара диккати кудаконро зиёдтар ба худ чалб мекунад ва ин боис мегардад, ки дар хотираи кудак муддати зиёд бокй монад. Тасвире, ки мо хамчун аёният истифода мекунем, бо иловаи шунидани мусикии форам дарачаи азхуднамоиро баланд мегардонад. Тибки нишондоди созмони ЮНЕСКО дарачаи азхудкунии маълумотхо, аз тарафи инсон, аз мухити атроф чунин аст: иттилооти овозй 12% буда, аудиовизуалй 65% ва видой бошад 25 % - ро ташкил медихад. Мураббия метавонад аз хамин нишондодхо истифода намояд ва барои пайдо намудани махорату малакахои кудакон оиди гирифтани маълумотхо аз мухити атроф сахми беандоза гузорад. Инчунин тарбиятдиханда метавонад тахкикотро бо истифода аз технологияхои муосири иттилоотиву иртиботй дар самти пайдо намудани кудакони лаёкатманд ва ё зехнашон суст чоннок намояд. Барои гузаронидани машгулиятхои алохидаи фардй бо кудакони кафомонда ва ё махораташон баланд бо таври инфиродй кор барад.
Барои кудакони синни калони томактабй бо истифода аз расмхои рангоранг, филмхои тарбиявии мултипликатсионй ва бозихои оддии компютерй, ки дар онхо расмхои хайвонот ва ё растанихо чой дода шуда бошанд, раванди таълимро шавковар гардонад. Мучаххаз гардонидани муассисахои таълимии Чумхурии Точикистон бо технологияхои навини иттилоотй ва иртиботй нафъи калон дорад, ва моро мебояд, ки таълимгари насли наврас бошем. Барои омузонидани забонхои хоричй бо истифода аз техникаву технологияи навин, раванди таълим ва ёдгирй ба тадрич осон мегардад. Дар проектор расмхои хайвонот ва ё растанихоро нишон дода, номи онхоро агар бо мураббия такрор намоянд, бо ин восита нутки кудакон ва зехни онхоро баланд бардоранд.
Пеш аз оне, ки дар бораи технологияхои муосири таълим харф занем, бояд аввалан дар бораи калима ё истилохоти «технология», «технологияи таълим»-маълумот дошта бошем. Бояд кайд намуд, ки истилохи «технология» дар нимаи дуюми асри ХХ ба таври васеъ истифода мешуд, ки асосан истифодаи воситахои техникаи таълимро дар раванди таълиму тарбия мефахмонд. Технологияи таълимй - усули хоси истифодаи амалии маводхои омузишй мебошад, ки дар раванди таълим ба як воситаи маъмули таъсиррасонй мубаддал гаштааст. Яъне роххои амалан истифода бурдани усули таълимие, ки барои донишандузии кудакон кумакрасон хохад буд. ба шумор меравад. Боиси тазаккур аст, ки донистани усулхое, ки дар раванди таълим истифода бурда мешавад барои омузгор кифоягй намекунад. Тарбиятдиханда бояд технологияи истифодабарии маводи таълимии иттилоотй ва иртиботиро аз худ намояд ва баъд дар раванди таълиму тарбия васеъ истифода намояд. Бо назардошти эълон шудани асри XXI - асри технологияи иттилоотй ва инноватсионй, технологияхои таълимии муосир низ бояд бо талаботхои асри нав мутобикат кунад ва дорои хусусиятхои зерин бошад:
-технологиях^ бояд бa тaхaюлоти одaмон тaъcиpи мycбaт pacонaд. Бa ин мжол шyдa метaвонaд, бaлaнд бapдоштaни caтхy cифaти тaълимy тapбия;
-технологияхои иттилоотй бояд бa тaвpи вacеъ иcтифодa шaвaнд. Яъне xap як технологияи иттилоотй-иpтиботй тaвонaд хaнгоми тaълим додaни фaнхои гуногун, дap дaвpaи томaктaбй бошaд хaнгоми тaшaккyлдихии aввaлин донишу тacaввypотхои кyдaкон оид бa тaбиaт, ходиcaю вокеaхои ичтимой, коидa вa меъëpхои мyноcибaтхои бaйнихaмдигapй, aзxyдкyнии тaчpибaи ичтимой - фapхaнгй, pyшди пpотcеccхои мaъpифaтй, шaклгиpии cифaтхои шaxcии иpодaвй-axлокй эмотcионaлй - paвонй мaвpиди иcтифодa кapоp гиpaд. Онхо инчунин бояд бapои иcтифодaбapaндaгон тaбaкaхои гуногун омодa шaвaнд, чй бapои волидон, мyaccиcaхои тaълимии томaктaбй, ибтидой, миëнaи умумй, олй, олии кacбй. Инчунин технологияхои тавин бояд бо дapнaзapдошти етнну cол вa caтхи тaшaккyли кyдaкон вa xонaндaгон иcтифодa бypдa шaвaнд;
-нaмyдхои технологияхои иттилоотй - иpтиботй бояд бо якдигap pобитa боштa бошaнд вa дap бapобapи ин якдигappо пyppa cозaнд.
Taхкики вaзифaхои тaълимy тapбияи томaктaбй дap Института дaвлaтии илмию тaдкикотии ^чи^агон (имpyз Пaжyхишгохи pyшди мaоpиф) acоcaн a3 cоли 1934 OFOЗ гapдидaacт. Хдмон вaкт мaкcaди acоcии шyъбa a3 коpкapди pечaи py3 дap мyaccиcaхои томaктaбй, методикaи тaшкили коpхои тapбиявй бо мaктaббaчaгони xypдcол ибоpaт буд.
Macъaлaи воpид нaмyдaни технологияхои иттилоотй-иpтиботй бa мyaccиcaхои тaълимии томaктaбй хaнyз a3 дaвpони хокимияти Шypaвй зеpи cyол мондa буд. Олимони вa мyтaxaccиcони пешкaдaми cохaи томaктaбй (Дyxaнинa Л.Н., Волоcовец T.B., Веpaкca Н.Е., Доpофеевa Э.M., Комapовa T.C., Aлиевa T.И., Комapовa И.И., Белaя К.Ю. вa дигapон) aкидaхои xyдpо ниcбaти иcтифодa кapдaн вa ë нaкapдaни он дap мyaccиcaхои тaълимии томaктaбй ибpоз доштaнд. Myкобилони ин a^Aa cобит менaмyдaнд, ки мyддaтхои зиёд нишacтaн дap нaзди монитоpи компютеp бa кyдaкон зapapи чжмонй вa paвонй меpacонaд [5]. Taчpибaхо нишон додaнд, ки иcтифодaи гypyхии технологияи тавини иттилоотй-иpтиботй дapaчaи фикppонии кyдaконpо вacеъ нaмyдa, онхоpо бa омyxтaни боcypъaти мaводхои тaълимй paвонa меcозaд. Taткикотхои коpшиноcони илми педaгогикa A^. Жук, И.И. Кaзимиpcкaя, A.E. Шyxмaн, Богдaновa M.A., Воpонинa Л.В., Говоpовa Ю.A., Гypов Д.Ю., Евcеевa E.C., Ивaновa 3.A., Колгaнов P.A., Кост^омеев C.A., Кypкинa О.Н., Лaкеев A.E., Mедведевa C.H., Pомaнов И.Ю., Оpешкин A.Ю.,Питкевич Ю.Э., Пpедвечнaя Л.A., Tетеpин О.Г., Фомичев Е.В., Шипицинa Н.В., Яиковa Е.В., Якубенко Н.В. вa дигapон нишон додaнд, ки шнни имконпaзиpи иcтифодaи технологияхои мyоcиpи иттилоотй a3 пaнчcолaгй OFOЗ меëбaд.
^лхои 40-50-уми acpи гyзaштa дap тазди коpмaндони cохaи тapбияи томaктaбй вa тaълими ибтидой вaзифaхои нaв - коpкapди мacъaлaхои тapбияи чжмонй, cambara тacвиpй, инкишофи нутки xypдcолон вa чоpй нaмyдaни методхои интеpaктивии тaълим гyзоштa шуд. Бо ин мaкcaд cоли 1958 дap Инcтитyт Шyъбaи мyaccиcaхои томaктaбй тaъcиc ёфт, ки capвapии онpо В.Н.Вишневcкaя бa yхдa дошт. Коpмaндони илмии шyъбaи мaзкyp Л.П.Кaнченковa, И.A.Pyдовcкaя, В.Н.Вишневcкaя бa омуЗИШУ дypycт бa pох мондaни коpхои методй, коpкapди мaшFyлиятхо бо бозихои дидaктикии pyимизй вa методикaи гyзapонидaни мaшFyлиятхои мycикй бapои xypдcолон мaшFyл бyдaнд. Дap cолхои минбaъдa коpмaндони илм, бо capвapии мyдиpи лaбоpaтоpия, номзaди илмхои paвоншиноcй Б.Боев ^олхои 1991-2005) 2006-2009 бо capвapии Боpонов Б. оид бa aзнaвcозии бapномaхои тaълимй, нaвиштaни китобхои дapcй, коpкapди дacтypхои методй, интихоби методхои caмapaноки paвaнди тaълимy тapбия xизмaти apзaндa нaмyдaaнд [3].
Бо дacтгиpии Дyкyмaти Ч^мх^ии Tочикиcтон шyмоpaи мyaccиcaxои тax,cилоти томaктaбй вa фapогиpии кyдaкон бa мyaccиcaxои мaзкyp тaдpичaн меaфзояд. Дap Чyмхypй теъдоди мyaccиcaхои томaктaбй бa 636 aдaд pacидa, дap онхо 96578 кyдaк тaълимy тapбия мегиpaд, ки он ниcбaти cоли 2017 21 мyaccиcaи тaълимии томaктaбй вa 3525 нaфap кyдaк зиёд мебошaд. Бо к;apоpи X,yкyмaти Ч,yмxypии ^^mci^ aз 3 мaйи cоли 2014, тaхти №295 "Бapномaи дaвлaтии pyшди мyaccиcaxои томaктaбй вa миèнaи умумии xycycй бapои толхои 2014-2020" тacдик; гapдид. ^бки Бapномaи мaзкyp дap дaвоми шлхои 2014-2018 бояд 675 мyaccиcax,ои тaxcилоти томaктaбии xycycй тaшкил кapдa мешуд [9]. Дap дaвpони Иcтиклолияти дaвлaтй диккaти aввaлиндapaчa бa cохaи мaоpиф paвонa кapдa шyдaacт вa яке aз омилхои бaлaнд гapдидaни cифaти тaълимy тapбия тaъмини мyaccиcaxои тaълими томaктaбй бо кaдpx,ои cоxибтaxaccycи педaгогй бa шyмоp меpaвaд.
Имpyз дap мaктaбхои тaхcилоти умумии кишвap теъдоди теxникaи компютеpй ;ap^ бa 27 хaзоp pacидaacт, ки ин paкaм 80 фиcaди нишондоди Бapномaи компютеpкyнониpо тaшкил медихaд. Бa aкидaи коpшиноc Myхaммaд Умapов, шyмоpaи мyaccиcaхои
таълимии томактабй низ дар Точикистон зиёд шуда, шарту шароит ва сатхи таълиму тарбия мусоид гашта истодааст. Дар маколаи худ у собит сохт, ки аз шумораи 944 муассисаи томактабии соли 1991 он дар соли 2000 ба 502 адад кам шуд ва соли 2010 бошад, ба 488 адад расид. Шумораи кудакон низ тагирпазир гашт, яъне дар соли 1991, 141,5 хазор нафар, соли 2000, 53,4 хазор нафар ва соли 2010 бошад, шумораи кудакон ба 62,4 хазор баробар шуд. Нишондодхои оморй тасдик менамоянд, кудакони синни томактабии Чумхурй оид ба фарогирии онхо ба муассисахои томактабй дар микёси кишвархои пасошуравй дар чои охир меистад [5]. Норасоии асосии муассисахои таълимии томактабй дар дехот зиёд ба чашм мерасад, зеро дар даврони чанги шахрвандй бинохои муассисахои томактабй ба бунгохи тиббй, муассисахои хифзи хукук мубаддал гардонида шуданд.
Барои ноил гаштан ба рушди комили муассисахои томактабй, шароити мусоид фарохам овардан барои гирифтани таълиму тарбияи томактабй барои кудакон, расонидани кумаки машваратй ва методй ба оилахое, ки куадкони синну соли томактабиро тарбия мекунанд, бояд вазифахои зерин ичро шаванд:
1. Тахия ва такмили стандартхои инкишофи кудак, барнома ва накшахои таълимй, маводи методй ва аёнии чавобгу ба талаботи насли нав;
2. Тахияи барномаи нави тахсилоти томактабй бо дар назардошти кудакони имконияташон махдуд;
3. Ворид намудани тагйироту иловахо ба барномаи омода намудани мутахассисони сохаи тахсилоти томактабй ва бозомузии онхо;
4. Таъсиси марказхои инкишофи кудак, истифодаи технологияхои муосир дар машгулиятхои кудакони синни калони томактабй;
5. такмили усулхои таълиму тарбия ва баланд бардоштани сатхи савияи дониши касбии мутахассисони соха тавассути омузиши тачрибаи пешрафта ва масъалахои ташкилу рушди сохаи тахсилоти томактабии давлатхои дигар;
6. сохтмони муассисахои тахсилоти томактабй ва таъсис додани муассисахои томактабии хусусй;
7. давра ба давра ба таври хатмй чалб намудани кудакони 6 сола ба тахсилоти томактабй;
8. ташкили конфронс, семинар ва дигар чорабинихои илмию методй, фаъолияти тачрибавй ва инноватсионии чавобгуи талаботи замон.
Дар муассисахои томактабй тибки омори сомонаи Макомоти ичроияи махаллии хокимияти давлатй дар шахри Душанбе 1359 нафар мураббихо фаъолият доранд. Аз ин шумора:
-794 нафар (59 %) дорои маълумоти олй
- 88 нафар дорои маълумоти олии нопурра (0,7%)
- 414 нафар дорои маълумоти миёнаи махсус (30 %)
- 73 нафар дорои маълумоти миёнаи умумй мебошанд. 0,5%
№ Маълумот Микдор Бо фоиз
1 Маълумоти олй 794 59%
2 Олии нопурра 88 0,70%
3 Миёнаи махсус 414 30%
4 Миёнаи умумй 73 0,50%
Чддвали 1 дар шакли диаграмма низ нишон дода шудааст:
■ Маълумоти олй
■ Олии нопурра
■ Миёнаи махсус
■ Миёнаи умумй
Диаграммаи 1. Вазъи хайъати кадрй дар шахри Душанбе
Бояд кайд кард, ки компютер телевизион, шабакаи Интернет истифодабарандагони худро интихоб намекунанд, балки он ба хамаи хохишмандон новобаста ба синнусол,
тачрибаи зиндагй, мавкеи ичтимой дар хама лахзахои хаётй ва вакти мувофику имконияти шахсй дастрас аст. Онхо омилхое мебошанд, ки бинандагон, истифодабарандагони хешро аз муоширату муносибатхои байнихамдигарй бо атрофиён махрум карда банда оламу тасвиру тахайюлоти худ мегардонад, робитаи маънавию гизои рухии байнихамдигарии ахли хонаводаро ба нестй мебарад. Муоширату вакт гузаронидани шахс ба дустони Интернетй бахшида мешавад ва у аз мухити хакикии хонаводагй дур мегардад [11].
Истифодабарии технологияхои иттилоотй-иртиботй барои баландбардории кобилияти зехнии кудакони сини томактабй манфиати зиёд мерасонад. Аз ин лихоз рушди босуръати технологияи иттилоотй имконият додааст, ки тамоми муассисахои таълимй аз асбобхои аёнй, компютерхо, тахтахои электронй ва проекторхову дигар тачхизоти замонавй истифода намоянд. Х,аёти кудакй, яъне синни томактабй дар кудакон аз хама давраи мусоид барои инкишофи кобилиятхои эчодии худ мебошад. Зеро дар ин давраи синну сол онхо фавкулодда кунчков астанд ва онхо хохиши зиёди донистани мухити атрофро доранд.
АДАБИЁТ
1. Беляков С.А Управление образованием и инновации /С.А Беляков - Университетское управление: практика и анализ.
- 2013. - С.68-85.
2. Болотина Л.Р., Баранов С.П., Комарова Т. С. Дошкольная педагогика, Москва 2004. - 137с.
3. Комилов Ф.С.: Информатика ва технологияхои иттилоотй. -Душанбе, 2016. 480с.
4. Кукушкин В.С. Педагогические технологии: учебное пособие для студентов педагогических спекиалйностей 2006.-
336с.
5. Л. Михайлова, В. Вундеркинды: Реализованные и нереализованные способности. Под редакцией Хромченко. «Крон
Пресс» 1997,- 67с.
6. Мирзоев А. Педагогическая технология как метод обучения с использованием технических средств. -Душанбе, 2005.
- 69с.
7. Моторин В. "Воспитательные возможности компьютерных игр". Дошкольное воспитание, 2000г., № 11.
8. Н.Е.Вераксы, Т.С.Комарова, М.А Васильева Примерная общеобразовательная программа дошкольного образования
"От рождения до школы". Мозаика-Синтез 2014.
9. Новейший самоучитель по работе в Интернете // Под ред. Симоновича С. - М.: Десс, 2000. -228с
10. Пешкова В.Е. Педагогика. Часть 5. Педагогические технологии в начальном образовании. Учебное пособие.
Майкоп, 2010. - 288с.
11. Полат Е.С. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования. Учеб. Пособие для студ.
Пед. Вузов и системы повыш. Квалиф. Лед. Кадров /Е.С. Полат, М.Ю. Бухаркина, М.В. Моизеева, А.Е. Петров; Под
ред. Е.С. Полат.-М. Издательский центр «Академия», 2002. -272с.
12. Рахмонов З.Ф., Комилов Ф.С. Компютер ва иттилоот-Душанбе, маориф, 2015.-208с.
ПЕДАГОГИКО-ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИНФОРМАЦИОННО-КОММУНИКАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАНИИ ДЕТЕЙ ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА
В данной статье рассматриваются основы педагогического использования информационно-коммуникационных технологий в образовании детей дошкольного возраста. Автор исследовал ресурсы научных и исследовательских работ иностранных учёных в области современных технологий в дошкольных учреждениях. Следует отметить, что выбранная тема очень важная и актуальна в педагогической науке. В этой статье решаются некоторые проблемы информационно-коммуникационных технологий с детьми дошкольного возраста.
Ключевые слова: фундамент, педагогика, технология, информация, образование, дети, дошкольники, психология, автор, исследование, тема, система образования, наука, рефлексия, современность, труд, отношение, состояние, компьютерная игра, средний, образование и т.п.
PEDAGOGICAL & PSYCHOLOGICAL BASES OF USE OF INFORMATION-COMMUNICATION TECHNOLOGIES IN EDUCATION OF CHILDREN OF PRESCHOOL AGE
This article discusses the basics of the pedagogical and psychological use of information and communication technologies in the education of preschool children. The author have been studied the resources of scientific and research literature of foreign scientists in the field of modern technologies in preschool institutions. It should be noted that the chosen topic is very important and relevant in pedagogical science. This article addresses some of the problems of information and communication technologies with preschool children.
Keywords: foundation, pedagogy, technology, information, education, children, preschoolers, psychology, author, research, topic, education system, science, reflection, modernity, work, attitude, condition, computer game, secondary, education, etc.
Сведения об авторе:
Ёров Акмал - аспирант кафедры общей педагогики Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, тел: (+992) 918-12-03-14, электронная почта [email protected]
About the author:
Yorov Akmal - Graduate Student of the General Pedagogy, Tajik State Pedagogical University named after S. Ayni, tel: (+992) 918-12-03-14, E - mail [email protected]
АХДМИЯТИ ХУДБАХ,ОДИХ,Й ДАР ТАШАККУЛИ ШАХСИЯТ ВА ^ОБИЛИЯТИ ХОНАНДАГОН ТАВАССУТИ ШАКЛ^ОИ ТАШКИЛИ КОР^ОИ БЕРУНАЗСИНФЙ ^абибова О.М.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Худбах,одих,й яке аз омилх,ои асосии ташаккули тафаккури эчодии хонанда махсуб меёбад. Яке аз вазифах,ои асосии омузгор дар раванди таълиму тарбия ин ташаккул додани меъёри худбах,одих,й дар хонандагон аст. Вобаста ба мазмун ва ма^сади фаъолият дар шаклх,ои гуногун: чорабиних,ои тарбиявй, кор{ои фоиданоки хамъиятй, кор{ои беруназсинфй ва беруназмактабй муста^илият, ташаббускорй, гобилияти э^одй, {авасмандй ва бедор кардани шав^мандии мактаббачагон ташаккул меёбад.
Самти дигари му{ими идоракунии раванди тарбия ин ташкил ва гузаронидани кор{ои беруназсинфй ва беруназмактабй мебошад. Дар мактаб{ои хум{урй ин шакл{о бо ро{{о ва усул{ои гуногун ба ро{ монда мешаванд. [ар як муаллим ва ро{бари синф дар муассиса{ои таълимй дар ташкили кор{ои беруназсинфй ва беруназмактабй хонандагонро фаъол гардонида, ба комёби{о ноил мегарданд.
Дар ин раванд шакл{ои гуногуни фаъолият{о, аз зумраи конфренсияи хонандагон, ма{фил, факултатив, вохури, шабнишинй ва викторина{о, ки дар шакли комплектй гузаронидани ин чорабини{о низ ба ро{ монда мешавад, дар ва^ти му^арраргардида баргузор мегарданд. А{амияти ро{барии педагогй дар фаъолияти кор{ои беруназсинфй ва беруназмактабй дар он зо{ир мегардад, ки на тан{о бевосита хонандагон иштирок мекунанд, балки тавассути коллектив ба ташаккули шахсият, махсусан ба{о додан ба фаъолияти худ низ имконият меди{ад. Баъзан муносибати нодурусти муаллимон, ки ин чорабини{оро {амчун фаъолияти нолозим ва кори иловагй ме{исобанд, ба хонандагон таъсири манфй мерасонанд, лекин чорабини{ои тарбиявие, ки дар шакл{ои гуногуни кор{ои беруназсинфй ва беруназмактабй сурат мегиранд, ба инкишофи гобилияти э^одй ва ташаккули тарбияи а^лии толибилмон мусоидат менамоянд.
Бояд гайд кард, ки бартарии фаъолияти кор{ои беруназсинфй аз кор{ои таълимй дар он аст, ки он{о дар асоси мазмун ва принсипи ихтиёрй, яъне вобаста ба шав^у рагбат ва хо{иши хонандагон баргузор мегарданд ва барои рушди фикрй ва хисмонй, шав^у рагбат, омузиши илм ва дониш, технология, ноил гаштан ба ма^сад ва орзу{ои хеш ба хонандагон имконият меди{анд .
Бо ма^сади самаранок гузаронидани конфренсия дар кор{ои беруназсинфй ва беруназмактабии хонандагон на^ши асосиро ро{намоии касбии омузгор мебозад.
Ташкил ва гузаронидани конференсияи хонандагон яке аз шакл{ои му{ими машгулият{ои беруназсинфй ба шумор меравад. Яке аз усул{ои он ба хониши бадей {авасманд гардонидани хонандагон мебошад. Конференсияи илмй- бадей талабагон имконият меди{ад, ки асари бадеиро бодиггат та{лил намуда, хой{ои му{ими онро дар ла{ви хотир ниго{ доранд, вобаста ба мазмуну ма^сади он маъруза тайёр намуда, баромад кунанд. Баргузории конфренсия дар синф{ои болой дар шакли даста^амъона сурат гирад {ам, вале дар байни хонандагони синф{ои 5-8 дар шакли ало{ида ташкил кардани он боз {ам бе{тар аст, зеро хонандагони ин синф{о дар интихоби масъала{ои гуногун зав^и баланд доранд. Дар ин маврид а{ли синф дар му{окимаи асар{ои тавсияшуда иштирок намуда, хонандагони хо{ишманд доир ба асари бадей маъруза намуда, фикру муло{иза{ои худро баён мекунанд.
Ташкили конференсияи мазкур истифодаи усул{ои гуногунро талаб мекунад. Муаллим дар синф{ои 5-8 ба воситаи гузориши силсилаи савол{о су{бат ташкил менамояд. Дар ин гуна конференсия{о муаллим якчанд {афта пеш ба талабагон номгуи китоби ба му{окима
