Бекназаров Ф.
Сервис кафедраси катта уцитувчиси
СамИСИ
ОВЦАТЛАНИШ КОРХОНАЛАРИДА ХИЗМАТ КУРСАТИШ СИФАТИ ВА УНИ ЯХШИЛАШ ЙУЛЛАРИ
Аннотация. Мацолада уозирги кундаги умумий овцатланиш корхоналардаги хизмат турлари, овцатланиш маданияти, хизмат курсатишнинг асосий цоидаси, маънавий талаблари ёритилган.
Калит сузлар: хизмат курсатиш, гигиена цоидалари, меумон, тадбир, ходим, маданият.
Beknazarov F. senior teacher service department Samarkand Institute of Economics and Service
QUALITY OF SERVICE IN FOOD ENTERPRISES AND WAYS TO
IMPROVE IT
Abstract. The article describes the types of services, food culture, the basic rule of service, and moral requirements in today's public catering establishments.
Key words: service, hygiene rules, guest, event, employee, culture.
Хозирги кунда Республикамизда фаолият юритаётган хизмат курсатиш сохалари ичида, ахоли ва туристларга барча кулайликларга эга булган сервис хизматини ташкил этувчи умумий овкатланиш корхонлари алохида ажралиб туради. Бугунги кунда, Республика иктисодиётининг асосий таркиби хисобланган ички савдо айланмаси даромадининг бир кисми шу соха хиссасига туFри келади. Айникса, кейинги йилларда мазкур хизмат курсатиш сохаси фаолиятидаги иктисодий курсаткичлар суръатининг усиши кузатилмокда.
Республикамиз худудида умумий овкатланиш корхоналаридан -ресторан, ошхона, кафе ва барлар фаолият олиб бормокда. Уларнинг сони купайиб, ракобат бозори шаклланмокда. Х,еч кимга сир эмаски, мустакиллик даврида барпо этилган овкатланиш корхоналари, узининг шинам ва куркамлиги, замонавий техник-технологик жихозлар ва асбоб-ускуналар билан таъминланганлиги, курилиш ва гигиена коидалари талабларига жавоб бериши хамда ахолига сервис хизмати курсатиш даражаси билан стандарт меъёрларига жавоб беради. Лекин, биз хозирги вактда кенг тус олаётган ана шу сохадаги айрим муаммолар хусусида кискача тухталмокчимиз.
Маълумки ахоли ва туристларнинг овкатланиши асосан умумий овкатланиш корхоналари - ресторан, кафе, ошхоналарда олиб борилади овкатланиш хизматини сифатини оширишда ундаги ходимлар мехнатини сифатини ошириш керак булади чунки хар бир корхонанинг самарадорлигини ва ракобатбордошлиги, шу корхонада ишлаб чикариладиган махсулотлар сифати ва курсатиладиган хизмат маданиятга боFлик булади.
Хизмат курсатиш маданияти бу мехмонларга хизмат курсатишга каратилган ташкилий маданият булиб, унинг асосида маълум коидалар, кетма - кетликда бажариладиган ишлар, амалий куникмалар ётади. Хизмат курсатиш маданиятини хар бир корхонани узи ишлаб-чикади. Айрим корхоналарда хизмат курсатиш маданияти жуда паст, айримларида эса жуда юкори булиши мумкин. Юкори даражада хизмат курсатиш маданияти персоналнинг хар кандай холатда унинг харакатланиши ва ситуацияни туFри бахолаши мехмонлар уртасида узини тутиши хамда ишга ва корхонага нисбатан хурматда булиши билан белгиланади.
Овкатланиш маданияти умуминсоний маданиятнинг узвий бир кисми булиб, кишиларнинг сихат-саломатлигига, мехнат унумдорлигига, жисмоний ва аклий камолотига, колаверса оила ва давлатнинг иктисодий тараккиётига уз таъсирини курсатади.
Шундай экан, бугунги кунда ахолини овкатланиш корхоналаридаги сервис хизматини ташкил этишда, овкатланиш маданиятининг элементлари етарлича инобатга олинганми деган савол туFилади? Бу борада олиб борилган кузатувлар ва тахлиллар шуни курсатдики, купчилик овкатланиш корхоналарининг сервис хизматида амалга ошириладиган вазифалар етарли даражада йулга куйилмаганлиги, хурандаларнинг кайфиятларига салбий таъсир этиш холатларини келиб чикишига сабаб булмокда. Бундай нохуш холатларнинг содир булиши, айникса, сервис хизмати курсатиш жараёнининг бевосита иштирокчиси булган официантлар хисобига туFри келади. Маълумки, официантлар хизмат фаолияти давомида хурандалар билан энг куп мулокотда буладиган хизмат ходимларидир. Официантларнинг хизмат фаолиятидаги бажарадиган вазифалари кенг камровли ва жуда нозик булиб, юксак дид билан амалга оширишни талаб этади. Улар томонидан амалга ошириладиган тадбирлар куйидагилардан иборат:
• хурандаларни хушмуомалалик ва эътибор билан кутиб олиш;
• хурандаларни таркиби (жинси), ёшини эътиборга олган холда, белгиланган коидалар асосида жойлаштириш ва кумаклашиш;
• белгиланган коидаларга риоя этган холда хурандалардан буюртма
олиш;
• столни кушимча идиш ва хурак асбоблари билан таъминлаш;
• таом ва ичимликлар учун мос келадиган идишларни туFри танлаш;
• буюртма буйича берилган таом ва ичимликларни белгиланган тартибда келтириш;
• фойдаланилган идишларни йотиштириб олиш;
• хурандалар томонидан берилган саволларга хушмуомалалик билан жавоб бериш;
• юкоридаги амалга оширилган вазифаларни уз вактида бажарилишини таъминлаш;
• белгиланган коидалар асосида хисоб -китоб килиш ва хушмуомалалик билан уларни кузатиш каби вазифаларни уз ичига олади.
Юкорида кайд этилган сервис хизмати элементларини меъёрида бажариш ходимлардан, айникса официантлардан малакали тажриба ва етарли билимга эга булишларини такозо этади.
Айтиш жоизки, хозирги вактда фаолият курсатаётган купчилик овкатланиш корхоналарида хизмат курсатаётган ходимлардан ва официантларнинг тажрибасизлиги ёки махсус билимга эга эмасликлари кузга ташланмокда. Бу эса уз навбатида тизимдаги сервис фаолиятининг ривожланишига тускинлик килади.
Шу боис, сохада юз бераётган муаммоли вазиятларни бартараф этиш ва сервис фаолияти даражасини ошириш максадида, куйидаги тадбирларни амалга ошириш лозим деб хисоблаймиз:
Умумий овкатланиш корхоналарига тегишли диплом ва сертификатга эга булган малакали кадрлар фаолият юритиши ишчи ходимларни мехнат вазифасига тайинлашда айнан шу мутахассислика эга эканлигни текширган холда ишчи ходимларни танлов асосида ишга кабул килиш керак.
Узбекистон ошпазлар уюшмасининг Республика буйича фаолияти ва таъсир доирасини янада кенгайтириш ва хокимят ташкилотлари оркали акрридтациядан утган ташкилотлар томонидан тайёрланаётган мутахасисларнинг малакавий даражасини лицинзиялаш ишларини олиб бориш.
Хизмат курсатишнинг асосий коидаси сифатида ходимлар барча мехмонларга нисбатан жуда хушмуомала эътиборли ва одобли булишлигини узлаштириши керак. Мехмонлар хизмат курсатувчи ходимларни куриши, лекин, уларни узаро сухбатини эшитиши керак эмас. Овкатланиш корхоналарнинг машхурлиги туFридан-туFри хизмат маданияти этикасига,официантларни хушмуомалалиги ва эътиборлигига боFликдир Замонавий ресторанда хизмат курсатиш маданиятини барча шакллари ишлаб чикариш, ташкилий ва эстетик аспектлар билан чекланмайди. Хизмат курсатиш хакикатдан маданиятли булиши учун биргина замонавий, чиройли техник жихозланган корхонага эга булиш кифоя эмас. Мухими ушбу корхонада малакали, уз ишини яхши биладиган кадрларга эга булишдир.
Мехмон ресторан, кафе, бар остонасини хатлаб утишданок унга хушмуомала ва эътибор билан кутиб олиш муайян даражада уларни
психологик мослашувини усишигна таъсир этади. Мехмонларга индивидуал ёндошувни таъминлаш зарур. Бунда уларни узига хос сифатлари, кизикишлари, мойилликлари хисобга олинади.
Овкатланиш корхоналари хизмат курсатиш ходимлари уларнинг касбларига куйиладиган маънавий талабларни аник тасаввур килиши керак. Овкатланиш зали марказий фигуралари булган официант, бармен метрдотелларни саралаш ва ишга кабул килишда асосан ушбу талаблардан келиб чикишади. Чунки уларга юзлаб одамлар илтимос, маслахат билан муражаат киладилар, уларга танкидий мулохаза килишади, махтов билдиришади.
Менинг фикримча, юкорида кайд этилган таклифнинг амалга оширилиши овкатланиш корхоналарида курсатилаётган сервис хизматининг яхшиланишига ва мазкур соханинг мамлакатимиз иктисодиётига кушаётган хиссасини янада ошишига олиб келади.
Фойдаланилган адабиётлар руйхати:
1. Абдувохидов А. Туризмда ахборот технологиялари. Дарслик. -Т.: ТДИУ. 2019 й.
2. Voskolovich N.A. Маркетинг туристических услуг. Учеб. 2-е изд. - М.: «ЮНИТИ-ДАНА» 2009. 207b
3. Frommer P., Silver K. —Las Vegasll. Wilet Publishing Inc, LV. 2015.
4. Kotler P., Bowen J. &Makens J. —Marketing For Hospitality & Tourisml Pearson International Edition. 2014, USA
5. John R. Walker —Introduction to Hospitality Publisher: Prentice Hallll; 6 edition 2012, Australia
6. Кнышева Е.Н. Маркетинг туризма. Учеб. пособ. - М.: НД. «Форум» -М., 2010.-352 с.
7. Косолапов А.Б. Туристское страноведение. Европа и Азия: учебно -практическое пособие. - 2-е изд., стер. / А.Б. Косолапов. - М.: КНОРУС, 2006. - 400 с
8. Пардаев А, Норчаев А. Халкаро туризм. Дарслик. - Т.: ТДИУ, 2010, - 320 б. География