CC BY
18ТАЧДССУМИ МАЪНИ^ОИ ОРИФОНАИ ВОЖАИ ОБ ДАР «ДЕВОНИ ШАМСИ
ТАБРЕЗИ»
Х,оци Х,усайн Мусозода
Шурои уламои дини вилояти Сугд
Ташаккули тасаввyф даp адабиёти фоpсy точик баpои ба вучуд омадани чаpаëнxои хоси адабй, эчоди сабки хоси таълифи осоp ва даp ин замина ташаккyли pамзгаpой ва истилоxсозй даp каламpави назму насpи иpфонй боис гаpдид. Даp каноpи ин ки истилоxоти хоси иpфонй шакл гиpифта, ба зyxypи фаpxангномаxои оpифона боис омаданд, даp каламpави шeъpи иpфонй маъниxои pамзй ва оpифона касб каpдани мафоxим ва вожагон ба як хусусияти сабкй табдил ёфт. Даp натича баpои ташаккули шeъpи иpфонй pамзгаpойй ва маpмyзбаёнй, коpбypди истилоxоти хос таъсиpи мyxим гузошта, баpои ба миён омадани сабки хосаи шeъpи сyфиёна омил шуд. Мавлоно Чдлолуддини Балхй яке аз xамин гуна сyханваpони сyфимашpаби каламpави адабиёти фоpсy точик аст, ки бо коpбypди маъонии иpфонии вожагони маъpyф даp фаpxанги забони фоpсй ба эчоди мазомин ва матолиби тозаи сyфиёна муваффак гаpдид, ки баppасии коpбypди истилоxй ва касби маъонии иpфонии калимаи об метавонад баpои собити ин назаp коpсоз бошад. Хдечанд ин вожа ба тавpи куллй даp фаpxанги «Истилоxот ва мафоxими иpфонии Девони Шамс» навиштаи донишманди эpонй Сапеда Маpями Абулкосимй ба маъонии иpфонии ин вожа даp девони Шамс таваччУx накаpдааст, аммо мафоxими фаpовонepо xамpоx бо таpокиби сохташуда баp он таxлилy баppасй намудааст. Бо таваччУx ба шинохти макоми Мавлоно даp каламpави адабиёти иpфонй дypyст таъкид намудааст, ки «Бо мутолиаи комил ва дакики Девони Шамс метавон ба ин xакикат пай бypд, ки шeъpи иpфонй, ки бо зyxypи ду шахсияти бyзypг, яъне Саной ва Arrop ба тавpи мудавван ва дакик по ба аpсаи вучуд гузошт, бо зyxyp ва вучуди шахсияти бeназиp ва мутаъолии Мавлоно ба нщояти камол ва таpаккии хеш даст ёфт ва Мавлоно тавонист, ки ба куллаи pафeъи он сууд намояд, ки xатто баъд аз y низ xамчyнон баpои тамомии кypyн ва наслои инсонй ба унвони як куллаи тасхиpнопазиp, маxз ба y бокй монд (1,15).
Даp навбати аввал даp сypyдаxои иpфонии Мавлоно он тачассyмгаpи асл, xадаф, моxият ва чавxаp маxсyб мешавад. Бо назаpдошти ин ки Мавлоно аз мубаллигони фалфасаи ваxдати вучудй мебошад, даp навбати аввал бо такя баp ояи шаpифаи К^ъони Мачид, ки даp Сypаи Бакаpа омадааст; «Ва МаFpиб ва Машpик аз они Худост. Хде сye, ки py оваpeд, он су аст, Худо» xамаи мавчудоти оламpо_баxpаваp аз алтофи Худовандй медонад, балки чун таблиFгаpи мyваxxид xамаp чизpо У медонад ва мeфаpмояд:
Кднд туйй, заxp туйй, беш маёзоp маpо! X,yчpаи Хypшeд туйй, хонаи Ноxид туйй, Равзаи уммед туйй, pоx дщ, ай ëp, маpо! Руз туйй, pyза туйй, xосили даpюза туйй, Об туйй, куза туйй, об дex ин боp маpо! Дона туйй, дом туйй, бода туйй, чом туйй, Пухта туйй, хом туйй, хом бимагзоp маpо! Ин тан агаp кам танаде, pоxи дилам кам занадй, Роx шудй, то набудй ин xама гyфтоp маpо!
Аз ин чост, ки ин чо xадафи аввалияи тафсиpи pамзи об даp газали Мавлоно чун аносиpи дигаp обpо xам мазxаpи Офаpидгоp дониста даp катоpи дигаp yнсypxои табий ва xаp чизе даp олам xаст мебошад. Бояд баp ин нукта xам таваччУx намуд, ки интихоби об даp катоpи дигаp аносиp ба унвони шинохти мазоxиpи Худовандй бexикмат нест ва ин андешаи Мавлоно саpчашма даp xикмати офаpиниш доpад, чун об яке аз yнсypxои чаxоpгонаи офаpиниш даp фаpxанги исломй ва xатто даp андешаи кулли чаxониëн шинохта шудааст. Аз суи дигаp, бо такя баp матлаби байте, ки даp он истилоx ё вожаи
маънии иpфонй каcбнамyдаи об иcтифода шyда, мeтавона баp натичаe pаcид, ки ин чо об хамоно маънии аол, чавxаp ва моxиятpо низ доpад, чун даp каноpи вожаи куза иcтифода шyдааcт. Чун куза бидуни об аcлy мохияти хeшpо аз даcт мeдиxад ва хаетии куза танхо бо доштани об маънй пайдо мeкyнад. Даp хамин миcpаъ аcт, ки таpкиби «об додан^о Mавлоно ба коp бypдааcт ва даp фаpxангxои тафcиpи ин таъбиp бeштаp ба маънии cаpшоp каpдан, замин ë мазpааepо об доданд ва ë ба race об додан бо хадафи нушидан иcтифода шавад. Аммо вакте ба дунболи кашфи маънихои иpфонии ин таъбиp мepавeм, pавшан мeгаpдад, ки он матлаби cyфиëнаи он cаpшоp шудан, аз аcл баxpа ëфтан, иcтифода шyдааcт. Саpчашмаи маънии cyфиëнаи ин ибоpа даp фаpxанги маpдyмии мо низ чой доpад, чун даp гуйиши точиконаи мо ибоpаи «чашм об додан» ба маънии тамошо каpдан ва лаззат бypдан низ ба коp мepавад. Хдмин маъниpо cаpexан чос худи Mавлоно ба коp гиpифта:
Наpгиcи чашмe, к-аз ин баxp об ëфт, Даp шиноcи баxp аъмаш чун бувад?!
Х,ошли cyхани Mавлоно даp заминаи коpбypди таpкиби наpгиcи чашмe, ки аз ин баxp об гиpифт ба хамон маънии боло иетифода шуда он аcт, ки чашмe хyдpо аз он баxpи хакикат об дод, xаpгиз даp шинохти хакикати он баxp нобино нахохад буд.
Хдмин тавp, xаpчанд матлаби Mавлоно даp байти мавpиди тахлил бо такя ба таъкиди вай даp байт мазмуни баxpаваp шудан аз лутфи ха^о доpад ва худ ишоpаи y, ки «об туи», «куза туй», «об дex ин боp маpо» ин xадафашpо ошкоp мeкyнад, аммо бо таваччух ба хамин маънии pоич даp фаpxанги маpдyмии точик мeтавон таpафи дигаpи мазмуни ибоpаpо бо тобиши иpфонии он мyкаppаp намуд. Яънe, ибоpаи «об додан» мeтавонад мазмуни баpхypдоpии ошик ë cyфиpо аз тачаллии чамоли хак ифода намояд.
Вожаи «Об» бeштаp даp таноcyб ба чуй иcтифода мeшавад ва чун аcолати чуй танхо бо об зyxyp мeкyнад, зимни тафcиpи маънии иpфонии об даp ин мавpид боз хам мeтавон онpо ба маънии аcл, чавxаp ва хатто pyx маънигyзоpй намуд. Arap бигиpeм, ки чуй даp фалcафаи иpфонии Mавлоно чиcми и^ониет, паc обpо мeтавонeм ба маънии pyx маънигyзоpй намоeм. Баpои тавзexи ин матлаб мeтавонeм ба байтe аз Mавлоно мypочиат намоeм:
Чу ман андаp таги чуям, чй pавам, об чй чуям?! Чй тавон гуфт, чй гуям шфат ин чуйи pавонpо?!
Ин маъниpо даp мавоpиди дигаp низ Mавлоно даp Дсвони Шамc ба ^p гиpифтааcт ва хатто тимcоли ëp дониcтани об хамоно ба ч^му pyx будани чуй ва об ишоpат мскунад ва хамзамон об даp чyйpо баpои тафcиpи маънии ëp даp куи y истифода намyдааcт, ки шсваи баëни шоиp навъс маcал задан даp як миcpаъpо ифода мскунад, ки баъдан даp шeъpи шоиpони баъдй ба як хycycияти xyнаpй табдил ëфтааcт:
Ëp даp ин куйи мо, об даp ин чуйи мо, Зинати нилyфаpй, ташнаву заpдй чаpо?! Рафт дайи pyтypyш, кушта шуд он айшкуш, Умpи ту бодо даpоз, ай cyмани тсзпо!
Mавлоно даp маpвиди дигаp обpо аоли бавучудой ва зyxypи дигаp мафохим ва ашë мeшyмоpад ва онpо боз хам ба унвони cаpчашма ва аcли зyxyp даp пиндоpи иpфонии хсш маънигyзоpй макунад. Аз чумла даp байти зep обpо мабдаъи шаpоб мeшyмоpад, ки вачхи маcтии cyфиëна аcт. Аммо агаp ба тааммук ба матлаби шоиp биандошом даp миcpаи аввал об cyфии навpоx аcт, ки ба кушиши шаpоб шудан, яънс такмил ëфта, cайъ мжунад ва ин камолот даp миcpаи дувум ба pавшанй ошкоp мeгаpдад, ки чун об ба макоми шаpоб биpаcад, аз об будани худ нсст шавад ва даp шаpоб ба cypати такмилаи худ xаcт гаpдад: Аз хитобаш xаcт гаштй чун шаpоб аз cаъйи об, В - аз шаpобаш нecт гаштй хамчу об андаp шаpоб!
Даp андбшаи Mавлоно об ба маънии мазxаpи тачаллй ва чой тача^уми алтофи Худовандй низ иcтифода м^авад. Ин маънй псш аз хама зимни баpкаpоpи иpтибот ва таноcyб миëни Офтоб ва об маxcyб м^авад ва маълум аcт, ки манзyp аз Офтоб анвоpи хак аcт ва даp бeштаpи мавоpид баpои Mавлоно Офтоб тимcоли Шамот Табpeзй маxcyб мeëбад. Аз ин py, даp мавpидe аз байти худ даp Дсвони Шамc Mавлоно аз тачаллии офтоб гаpм шудани pyи обpо ба
^p бypдааcт, ки аcлан манзypаш аз паpтави тачаллй хакикати кулл файз гиpифтани мачмуи офаpидаxо мсбошад ва ин матлабpо зимни тобиши офтоб баp pyи об баëн мскунад. Даp таpафeам бичу, xаp чи бихохй, бигу, Рах набаpй тоpи му, то нанамоям худо! Гаpм шавад pyйи об аз табиши офтоб, Боз хамаш офтоб баpкашад андаp уло!
Аммо бояд ба ибоpаи гаpм шудани pyи об хам мypyp намуд. Tаъбиpи pyгаpм даp миëни маpдyми точик ба маънии иншни cитоpагаpам ва куллан нафаpe, ки аз файзи илохй баxpаваp шyдааcт, даp назаp дошта мсшавад. Дамон нафаpe, ки даp вучудаш чизс доpад, ки даp дигаpон нecт ва ин нepypо ахли фалоcифа ва иpфон аз паpтави тачаллии зоти хак донистаанд. Дофиз хам даp pобита ба ин матлаб байтс доpанд бад-ин cypат: Шохид он нecт, ки муйсву миëнe доpад, Бандаи талъати он бош, ки онс доpад.
Аз ин чо даp байти боло вактс Mавлоно гаpм шудани pyи обpо аз тобиши офтоб мeоваpад, псш аз хама манзypаш аз файзу баpакоти Офаpидгоp баxpаваp гаpдидани об мсбошад ва таваccyти ин ифода Mавлоно ду нуктаи иpфониpо тафcиp мeкyнад.
Даp мачмуъ, бо таваччух баp ин чанд байт аз Дсвони Шамот Tабpeзй псш аз хама мeтавон мyкаppаp намуд, ки вожаи об даp cypyдаxои Mавлоно маъонии мухталифи иpфонй каcб каpдааcт ва даp зимн баëнгаpи матолиби маpбyт ба аоли вучуд, камолоти инcонй ва хатто худи толики pоxpави таpикат ает. Об чун чузъс аз даpëcт, даp навбати аввал хамон cоликecт, ки ба cyи аcл xаpакат мскунад ва бо такя баp хамин маънй Mавлоно мафхуми мypFи обиpо офаpидааcт, ки баъдан чун таъбиpи иpфонй даp адабиëти мо pоич гаpдид. Аз cyи дигаp, чун об ба даpë - аоли вучуд биpаcад, хамон даpë шавад ва аз ин чо вожаи об ба унвони иетилохи иpфонй даp Fазалиëти Mавлоно ифодакунандаи маънии аcл, pyxи инcонй ва чахони улвй ва хатто cyфии бахак pаcида низ мставонад буда бошад.
Пайнавишт:
1. Сайида Mаpями Aбдyлкоcимй. Иcтилоxот ва мафохими иpфонй даp Дсвони Шамc. - Texpон, Созмони чоп ва интишоp, 1383.
2. Куллжти Шамcи Tабpeзй. Бо таcxexи Бадсуззамони Фypyзонфаp. - Texpон, Интишоpоти донишгохи Texpон, 1345.
3. Заppинкyб Aбдyлxycайнй. Ч,уетучу даp таcаввyфи Эpон. - Душанбс: Иpфон. 1992 -395 c.
4. Заppинкyб Aбдyлxycайн. Apзиши мepоcи cyфия. - Душанбс: Адиб 1383 х.ш.
ОТРАЖЕНИЕ СУФИЙСКОГО ЗНАЧЕНИЯ ВОДЫ В «ДИВАНИ ШАМСИ
ТАБРЕЗИ»
Ходжи Хусайн Мусозада
Одним из оcобeнноcтeй cyфийcкой поэзии являeтcя pазличия понимания и cимвольного значсния тepминов в этом жанpe. В данной статьс автоp pаccматpиваeт cyфийcкоe значснис воды в «Дивани Шамcи Tабpeзи». Aвтоp подчepкиваeт, что вода имсст много значсний как «важный элсмснт и твоpeния жизни», «cyть всщсй», «польза и выгода», «дух чсловска», «обpаза дpyга» и дp. в поэзии выдающего cyфий и поэта Meвляна.
Ключевые слова: вода, cyфий, поэзия, Meвляна, польза, дpyг, значсний, диван, дух чсловска.
REFLECTION OF THE SUFI MEANING OF WATER IN "DIVAN-E SHAMSI TABREZI"
Hoji Husain Musozoda
One of the peculiar features of Sufi poetry is the variation in understanding and symbolical meaning of terms in this genre of poetry. In this article the author examines Sufi meanings of water in "Divan-e Shamsi Tabrezi". The author emphasizes that water has many meaning as "an important element and creation of life", "an essence of things", "gain and benefit", "spirit of the person", "an image of the friend" and etc. in the poetry of prominent Sufi and poet Mevlana.
Key words: water, Sufi, poetry, Mevlana, gain, friend, meaning, Divan (collection of poem), spirit of the person.
Сведения об авторе: Ходжи ХусайнМусозада - кандидат филологических наук, председатель Совета улемов Согдийской области, тел: (+992) 92 7716401, e-mail: [email protected]
Information about the author: Hoji Husain Musozoda, PhD in Philological sciences, Head of Ulama Council in Soqd region, tel: (+992) 92 7716401, e-mail: [email protected]
MOTIVATION AND INTERLANGUAGE PRAGMATICS IN TAJIK ENGLISH
LANGUAGE LEARNERS
Abdolreza Bagherzadeh Nimchahi
Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini
1. Introduction
One distinguishing feature between native and non-native speakers is their proficiency in interlanguage pragmatics. It is often the case that even advanced language learners who have learned a great deal of words, idioms, and grammar, fail to communicate meaning appropriately in certain contexts. A number of individual factors such as motivation can be crucial to language learning. Motivation, highlighted by Ames and Ames (1989) is important because it determines the extent of the learner's active involvement and attitude toward learning. According to Gardner (1985) motivation is "the extent to which an individual works or strives to learn the language because of a desire to do so and the satisfaction experienced in this activity" (p. 10).
Motivation can be regarded as the most important determiner in learning a second or foreign language successfully (Xu, 2010). Motivation as a desire to achieve a certain goal is regarded as the force that pushes a learner forward to accomplish a task. Motivation is often seen as a key learner variable because without it the outcome of an activity may not be desirable enough. Indeed, most other learner variables presuppose the existence of at least some degree of motivation. Motivation can be promoted consciously, which is good news for L2 teachers and learners. It means that by employing certain methods, it is possible to enhance learners' motivation. Therefore, skills in motivating learners are an important aspect of any teacher's methodological repertoire (Schmitt, 2002).
2. Conceptual Framework of Motivation
Motivation is usually categorized based on two different perspectives: the purpose of doing an activity and the source of the desire to succeed in accomplishing a task. Regarding purpose, motivation can be integrative or instrumental. Gardner and Lambert (1972) defined integrative motivation as positive attitudes and feelings toward the target language group and instrumental motivation as the potential utilitarian gains of L2 proficiency, such as getting a better job or higher salary). Regarding source, there are two kinds of motivation: intrinsic and extrinsic. Pintrich and Schunk (2002) stated that intrinsic motivation refers to "motivation to
