ОНИХОКРИПТОЗДЫҢ ХИРУРГИЯЛЫҚ ЕМІНІҢ ТИІМДІЛІГІН ЗЕРТТЕУ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

УДК 617.741-004.1-036.4-089.15

ОНИХОКРИПТОЗДЬЩ ХИРУРГИЯЛЬЩ ЕМ1НЩ ТИ1МД1Л1Г1Н ЗЕРТТЕУ

АБУОВ САПАРБАЙ МАХАНБЕТОВИЧ

С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «№1 Хирургиялык аурулар» кафедрасыныц

профессоры, Алматы, ^азакстан

С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Денсаулык сактау саясаты жэне менеджмент!» кафедрасыныц профессоры, м.г.д. Алматы, ^азакстан

С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «№1 Хирургиялык аурулар» кафедрасыныц

магистранты

ОМАР АЙДАНА 0СКЕНБАЩЫЗЫ

С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетiнiц интерш,

Алматы, ^азакстан

АМАНГЕЛД1 ЕРБОЛ АЙДАР¥ЛЫ

С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интернi,

Алматы, ^азакстан

АХАН АЯНА РАУАЩЫЗЫ

С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,

Алматы, ^азакстан

БАЙМУХАМБЕТОВА АЯЖАН БАКЫТОВНА

С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,

Алматы, ^азакстан

Н¥РСЕЙ1Т САМАТ ЭЛ1ШЕР¥ЛЫ

С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,

Алматы, ^азакстан

НУРБАЙ ОЛЖАС МЕЙРАМБЕКУЛЫ

С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,

Алматы, ^азакстан

ШЭРТАЙ РАХАТ ЖАНЫСБАЙ¥ЛЫ

С.Ж.Асфендияров атындагы ^аз¥МУ «Жалпы медицина - 2» факультетшщ интерш,

Алматы, ^азакстан

Зерттеу жумысыныц взекттш: Онихокриптоз -неггзгнен аяцтыц б1ртш1 саусагыныц тырнац пластинкасыныц бYйiр тырнац жолагына к1ру1мен сипатталатын кец таралган ауру. Тырнацтыц бYйiр тырнац жолагындагы жумсац ттдерге кiрiгуi кезтде узац уацыт жазылмайтын созылмалы жара пайда болады. Бул жара жергiлiктi цабынудыц айцын реакциясымен, iрiцнiц бвлiнуiмен, крг аймагында грануляциялыц ттнщ всуiмен жэне цатты ауырсынумен сипатталады. Уацытылы жэне тиiмдi емнщ болмауы жагдайында онихокриптоз науцасца физикалыц жэне элеуметтт белсендштн шектей отырып, айтарлыцтай цолайсыздыц тудырады.

НУКУШЕВА САУЛЕ ГАЛИМОВНА

БАРАТОВА НАРГИЗА АСИЛБЕККЫЗЫ

Заманауи эдебиеттерде онихокриптоздыц таралуы 3-10%-га дейгн жетедг, бул ер адамдар арасында кездеседг [1].

Бул патология аяцтагы остеомиелит, флегмона немесе абсцесске цараганда жи1 кездесед1. Бул мэселенщ езекттт онихокриптоздан зардап шегетт науцастардыц 80%-дан астамы ецбекке цаб1летт1 жастагы жастар екетмен аныцталады. Онихокриптоз кезтдег1 ецбекке жарамсыздыц мерзгмт кейде iр1 хирургиялыц операциялардан кешнг1 кезецмен салыстыруга болады [2].

Осы аталган мэселелердгц барлыгы онихокриптоздыц хирургиялыц емт гылыми зерттеудщ мацыздылыгы мен езектштн кврсетед1.

Тушн свздер: онихокриптоз, хирургиялыц ем, Виноград операциясы.

ЗЕРТТЕУ Ж¥МЫСЫНЬЩ МАЦСАТЫ: Онихокриптоздыц заманауи хирургиялыц емшщ тшмдшпн зерттеу.

ЗЕРТТЕУ Ж¥МЫСЫНЬЩ М1НДЕТТЕР1:

1. Онихокриптоздыц элем жэне ^азакстан бойынша таралуын зерттеу, статистикалык мэлiметтерге шолу жасау.

2. Онихокриптоздыц этиологмясы мен патогенезш зерттеу, оныц дамуына ыкпал ететш непзп себептердi аныктау.

3. Онихокриптоз бойынша жасалган хирургиялык эдютердщ тиiмдiлiгi мен рецидив децгейiн зерттеу.

4. Онихокриптоздыц кездесу жшлшн жэне хирургиялык емiнен кейiнгi рецидив децгешн темендету бойынша усыныстар эзiрлеу.

К1Р1СПЕ

Онихокриптоз - бул тырнак пластинкасыныц бYЙiр жиегiнiц саусактыц жумсак тшдерше патологиялык кiрiгуiмен сипатталатын, жэне тырнак жолагы аймагында созылмалы кабынудыц дамуымен, тырнак пластинкасыныц, оныц матриксiнiц жэне саусактыц жумсак тiндерiнiц морфологиялык жэне функционалдык езгерiстерiмен катар жYретiн ауру [2, 3].

Заманауи эдебиеттерде онихокриптоздыц таралуы туралы эртYрлi деректер келтсршген. Мысалы, L.A. Levy зерттеулерiне сэйкес, онихокриптоздыц таралуы 2,5-5%-га (1992) дешн жетедi, бул ер адамдар арасында жш кездеседi [4]. Онихокриптоздыц жалпы аурушацдык децгейi 3-10%-ды(2023) курайды жэне амбулаториялык хирургия кызметiне жYгiнудiц ец жш себептерiнiц бiрi болып табылады (пациенттердiц 0,5%-дан 10%-га дейiнгi аралыгы).

№1 Сурет. Онихокриптозбен аурушацдыц децгешнщ динамикасы 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00%

2,00% 0,00%

9 теменп шеп > жоfарfы шег1

1992

2000

2010

2023

Жедел iрiцдi аурулардан айырмашылыгы, этиологиясы, патогенезi жэне емдеу тактикасы жеткiлiктi турде зерттелген болса да, полиэтиологиялык созылмалы ауру болып табылатын онихокриптоз патогенетикалык тургыдан жеткiлiктi негiзделмеген. Сондыктан, кеп жагдайда оны емдеу белгiлi бiр киындыктармен жузеге асырылады. Кiрiгiрiк тырнакты консервативтiк, соныц iшiнде ортопедиялык эдютермен емдеу эрдайым тиiмдi бола бермейдь

Ал Дюпюитрен, Шмиден эдiстерi жэне олардыц кецiнен таралган кептеген модификациялары аркылы жасалатын классикалык операциялар ете жаракаттагыш болып табылады, тырнак фалангасын деформациялайды, саусактыц анатомо-функционалдык тутастыгын бузады жэне 20-50% жагдайда аурудыц кайталануына алып келедi.

Сондыктан, онихокриптоз элеуметпк мацызы бар кYрделi мэселе болып табылады жэне оган тиiстi назар аударуды талап етедi. Себебi аяк жэне аяк саусактары - тсрек-кимыл жYЙесiнiц мацызды белiктерi [5].

Онихокриптоз кезшде iрiцдi-кабыну процестерiнiц ец жш коздыргыштары алтын тYCтi жэне гемолитикалык стафилококк (эпизодтардыц 35%-ына дейiн), стрептококк (5-10%), грамтерю флора (7-20%) болып табылады. Сонымен катар, патогендi сацыраукулактардыц Yлесi де жогары (40%-га дешн). ^азiрri уакытта микроагзалардыц бiрiгiп эсер ету басым болып есептеледi, олардыц курамына сацыраукулактар мен бактериялар кiредi [6].

№3 Сурет. Онихокриптозды тудыратын цоздыргыштардыц Yлесi

жэне гемолитикалык, стафилококк ■ стрептокок ■ rpa/vrrepic флора ■ патогенд1 сан,ыраук,улак,тар

Таралуы, кайталану жишп мен емдеу нэтижелершщ канагаттанарлыксыздыгы, уакытша ецбекке жарамсыздыктыц узактыгы жэне онымен байланысты материалдык шыгындар тургысынан онихокриптоз казiргi кезецге дейiн амбулаториялык хирургияда жетекшi орындардыц бiрiнде тур[7, 8].

Онихокриптоздьщ этиологиясы мен патогенезi мэселес элi кYнге дейiн толы; зерттелмеген. Онихокриптоздыц пайда болуына экелетiн себептер кеп. Тукым куалау, атап айтканда, аяктыц бiрiншi саусагыныц дистальды фаланга курылымыныц анатомиялык ерекшелiгi онихокриптоздыц дамуына ыкпал ететiн мацызды факторлардыц бiрi болып табылады [9, 10]. Тырнактыц кiрiгуiнiц пайда болуына ыкпал ететш факторлар катарына тырнакты дурыс кимау салдарынан бYЙiр тырнак жолагын жаракаттау, тар аяк киiм кию, аяк жаракаттары, созылмалы аурулардыц болуы (кант диабет^ артрит, кан айналымыныц бузылуы жэне т.б.), аяктыц гипергидрозы, жеткшказ гигиена, аяк CYЙектерiнiц патологиялары жатады [11]. Жогарыда аталган себептердiц эркайсысы, жеке немесе бiрiге отырып, аурудыц дамуына алып келуi мYмкiн. Кебшесе, бYЙiр тырнак жолагыныц эпидермисi закымдалады, содан кейiн инфекция косылады, нэтижесшде жергiлiктi тiндердiц кабыну процесi дамиды [12].

Кеш жYргiзiлген емнiц нэтижесшде узак уакыт жазылмайтын, iрiцдi белшютермен жэне грануляциялык тiндердiц есуiмен сипатталатын жара пайда болады. ^азiрri тацда

онихокриптозды емдеудщ консервативтш жэне хирургиялык эдiстерiн коса алганда, кептеген тэсiлдерi бар. Дегенмен, емдеу эдютершщ алуан тYрлiлiгiне карамастан, олардыц нэтижелерi KeGÍHece кYткендегiден темен болып есептеледi. Аурудыц кайталану децгешнщ жогары болуы онихокриптозды емдеудегi непзп мэселелердщ бiрi болып табылады.

Буган коса, кептеген хирургтер элi ^нге дейiн тырнак пластинкасын толык алып тастау эдiсiн (Дюпюитрен операциясы) кещнен колданады. Бул эдiс косметикалык акауларга экелуi мYмкiн, жэне аяктыц бiрiншi саусагыныц тiрек функциясын тeмендетедi жэне тэдетте, уакытша жещлдш кана береди Себебi жаца тырнак ескеннен кешн мэселе жиi кайталанады.

^азiргi уакытта онихокриптозды консервативтi емдеуде ортопедиялык тэсшдер мен тырнак пластинкасыныц кiрiгiрiк белшн окшаулауга багытталган эдiстер жаксы нэтиже керсетуде. Ортопедиялык, металл немесе композициялык курылгылар тырнак пластинкасына бекiтiледi жэне сершмдшк кYшi аркылы оныц кисьщтыгын азайтады, осылайша кiрiгiрiк жиегш босатуга ыкпал етедi. Тырнак пластинкасыныц юршрш бeлiгiн окшаулауга багытталган эдiстер тырнак жиеп мен бYЙiр тырнак жолагыныц арасына тYрлi материалдарды орналастыру аркылы жYзеге асырылады.

Консервативтiк емдеу эдютершщ ез артыкшылыктары мен кемшiлiктерi бар. Артыкшылыктары - жаракаттанудыц аз болуы, ауруханага жатудыц кажетсiздiгi жэне емдеу шараларын амбулаториялык жагдайда eткiзу мYмкiндiгi. Алайда, бул эдiстер аурудыц аскынган жагдайларына жарамайды, кайталану децгейi жогары, ал нарыктагы кептеген ортопедиялык курылгылардыц багасы кымбат болгандыктан, бiркатар пациенттер Yшiн KOлжетiмсiз болып табылады.

Онихокриптозды емдеудщ хирургиялык эдiстерi ете кеп, бiрак казiргi уакытта ^азакстанда жэне шетелде колданылатын онихокриптозды емдеу тэсiлдерi бiрнеше онжылдыктар бурын эзiрленген. БYгiнгi кYнi онихокриптозды хирургиялык емдеу саласы гылым мен техниканыц заманауи жетiстiктерiмен толыктырылуда. Осылайша, онихокриптозды емдеу барысында тiндерге крио эсер ету, лазерлш сэулелендiру, ультрадыбыс, электро- жэне радиокоагуляция, химиялык деструкция, микрохирургиялык эдiстер кещнен колданыла бастады.

Хирургиялык емдеудiц дамуына мысал ретiнде A.M. Winograd эдiсi бойынша тырнак пластинкасыныц шеткi резекциясын атауга болады. Бул эдiс алгаш рет 1929 жылы сипатталган жэне казiргi уакытта онихокриптозды хирургиялык емдеудщ ец кец таралган тэсiлдерiнiц бiрi болып табылады [13]. Оныц кещнен колданылуына эдiстiц техникалык карапайымдылыгы, жаракаттанудыц салыстырмалы тYPде аз болуы жэне жаксы косметикалык нэтиже беруi ыкпал етедi (егер тырнак пластинкасы шамадан тыс тарылып кетпесе).

Алайда, осы операцияныц негiзгi кемшiлiктерiнiц бiрi - емдеуден кешн аурудыц кайталану децгешнщ жогары болуы. кайталану жшлш 13,2%-га дейiн, ал кейбiр заманауи деректер бойынша limi 28,6%-га дейiн жетуi мYмкiн [14].

№4 Сурет. Онихокриптоздыц Виноград отасынан кешнг1 рецидив Y^eci

1 ч__/ ■ толык, жазылу ■ рецидив 1

Заманауи курал диодты лазерлш скальпельдi колдана отырып, тырнак пластинкасыныц шеткi резекциясы кезшде лазерлiк матриксэктомияныц Heri3ri максаты - аурудьщ кайталану жиiлiгiн азайту жэне KipiripiK тырнакты емдеудщ нэтижелерiн жаксарту.

Лазерлер медицинага 1955 жылы енпзшш, сол уакыттан берi медицинаныц барлык салаларында, соныц iшiнде онихокриптозды емдеуде де белсендi колданыла бастады. Онихокриптозды емдеуде инфракызыл спектрдегi кeмiркышкылды лазерлер жш колданылады [15]. Оларды колдану кiрiгiрiк тырнакты емдеудщ нэтижелерiне оц эсер етедi.

Бул мэселеге неггзшен жастар тап болады. 30 жаска дейiнгi жас санатында кiрiгiрiк тырнак ер адамдарда эйелдерге караганда 2 есе жш кездеседi. Кейiнiрек аурудыц таралуы дерлiк тецесед^ ал 60 жастан аскан пациенттерде бул катынас керiсiнше eзгередi: эйелдерде тырнактыц кiрiгуi ерлерге караганда 1,5-2 есе жш байкалады.

Лазерлiк жаралардыц жазылу процес скальпельмен немесе электрокоагуляция эдiсiмен жасалган жаралардыц жазылуынан ерекшеленедi. Лазермен ецделген жараларда кабыну фазасы кыска болады, экссудация мен лейкоцитарлык инфильтрация аз байкалады [16].

ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ЭД1СТЕР1:

Зерттеуде №22 ^алалык емханасы жэне "ELITE CLINIC" медициналык орталыгында онихокриптоз бойынша 2023-2024 жылдар арасында хирургиялык жолмен емделген жалпы саны n=58 наукас бакыланды. Зерттеуге катысушылардыц орташа жасы 32 ± 9 жасты курады, оныц 25-i (43%) эйелдер жэне 33-i (57%) ер наукастар. Бул наукастарга А.М.Виноград эдiсi бойынша тырнак пластинкасыныц бYЙiрлiк резекциясы отасы жасалган. Зерттеуге тартылган наукастар мына критерийлер бойынша тацдап алынды: пациенттер жасы 18-ден Yлкен болуы керек, оларга мiндеттi тYPде хирургиялык ем колданылган болуы керек.

НЭТИЖЕС1 ЖЭНЕ ТАЛЦЫЛАУ

Зерттеуге катысушылардыц орташа жасы 32 ± 9 жасты курады, оныц 25-i (43%) эйелдер жэне 33-i (57%) ер наукастар

№ 5 Сурет. Зерттеуге цатысушылардыц жасы бойынша статистикасы

30 25 20 15 10 5 0

13

Наукастар саны ] 23-26 жас I 27-33 жас 34-41 жас

№ 6 Сурет. Зерттеуге цатысушылардыц жынысы бойынша статистикасы

Heifitz классификациясы бойынша зерттелген наукастардыц басым бeлiгiнде n=37 2-шi дэреже, n=14 1-шi дэреже, n=7 дэреже болды.

№ 7 Сурет. Зерттеуге катысушылардыц Heifitz бойынша ауру de^eünepi

Зерттеу керсеткендей, наукастар хирург маманныц кeмегiне кeбiнесе 2-шi дэрежелi онихокриптозбен келедi.

Зерттелiнген n=58 наукастыц ауру себептерiн зерттей келе, келесщей мэлiметтер аныкталды: жаракат-10, тырнакты кате кию-23, тар аяк киiм кию-15, гипергидроз-10.

№8 Сурет. Науцастардагы онихокриптоздыц ceбeптepi

Наукастардыц бэрше ец алдымен операция аймагын 3 реттiк антисептик ерiтiндiсiмен ецдеп, кейiн саусак негiзiне жгут сала отырып 2 %-дык новокаин ертшщюмен Лукашевич-Оберст бойынша жергiлiктi жансыздандыру жасалды. Содан соц I саусактыц арткы тырнактык валигiне екi жактык кескiн жасалды. Отаныц келесi кезещнде Москит типтi кыскышпен тырнактык пластинка жарага карай кисайтылды. Кейiн етюр ушты хирургиялык кайшымен тырнактык пластинканыц керiнетiн белiгi мен iшке ескен белшнщ арасынан екiжактык бYЙiрлiк резекция жасалды. Резекция жасалган тырнак белшнщ астындагы гранулциялык тiн кесiп алынып тасталы. Артынан спирт-асептикалык тацгыш салынды.

^айта тацу(перевязка) кYнiне 1 рет жасалды. Орташа жазылу мерзiмi 11 кYндi курады. Бакылау ретiнде косымша хирургиялык карау 1, 3, 6 айларда жасалды.

Осы уакыт аралыгында рецидив тек п=6 жагдайда гана тiркелдi. Ягни барлык жагдайдыц тек 1%-ын гана курады.

№ 9 Сурет. Тырнац пластинкасыныц бушрлж резекциясынан кешн рецдив децгеш

Рецидив болган наукастардыц шшде рецидив п=3 Зайдан соц, п=2 4 айдан соц, п=1 6 айдан соц пайда болган.

№ 10 Сурет. Науцастардагы рецдив пайда болу мерзгмдерг

60% 40% 20% 0%

50%

3 айда 4 айда 6 айда

Наукастардыц тек n=17 не гана хирургиялык емнен кешн антибиотикотерапия жYргiзiлген. Атибиотикотерапия жYргiзiлген барлык жагдай пациенттердщ кабылдауы Per os.

№ 11 Сурет. Хирургиялыц емнен кешн антибиотикотерапия жург1зыген науцастар статистикасы

ЦОРЫТЫНДЫ

Жалпы зерттеуге катысушылардыц орташа жасы 32 ± 9 жасты курады, оныц 25-i (43%) эйелдер жэне 33-i (57%) ер наукастар. Heifitz классификациясы бойынша зерттелген наукастардыц басым бeлiгiнде n=37 2-шi дэреже, n=14 1-шi дэреже, n=7 1-шi дэреже болды. Зерттеу керсеткендей, наукастар хирург маманньщ кeмегiне кeбiнесе 2-шi дэрежелi онихокриптозбен келедi. Зерттелiнген n=58 наукастыц ауру себептерiн зерттей келе, келесщей мэлiметтер аныкталды: жаракат-10, тырнакты кате кию-23, тар аяк киiм кию-15, гипергидроз-10. ^айта тацу(перевязка) ^нше 1 рет жасалды. Орташа жазылу мерзiмi 11 кYндi курады. Бакылау ретшде косымша хирургиялык карау 1, 3, 6 айларда жасалды. Наукастардыц тек n=17 не гана хирургиялык емнен кешн антибиотикотерапия жYргiзiлген. Атибиотикотерапия жYргiзiлген барлык жагдай пациенттердщ кабылдауы Per os. Осы уакыт аралыгында рецидив тек n=6 жагдайда гана тсркелдь Ягни барлык жагдайдыц тек 1%-ын гана курады. Рецидив болган наукастардыц iшiнде рецидив n=3 Зайдан соц, n=2 4 айдан соц, n=1 6 айдан соц пайда болган.

^орытындылай келе, Виноград эдiсiмен онихокриптозды емдеуде бYЙiрлiк резекция эдiсiн колдану аурудыц кайталану каупiн 6,7%-дан 1%-га дейiн тeмендетедi, бiрак операциядан кешнп жараныц жазылу уакытын 7 ^ннен 11 кYнге дешн узартады. Сондыктан усынылган эдiс аурудыц аскынган кезецдерiнде (Heifitz бойынша тырнактыц кiрiгуiнiц екiншi, Yшiншi дэрежесi) жэне айкын инфекциялык процесi бар пациенттерде, сондай-ак аурудыц кайталануы кезiнде колайлы болып табылады.

II жэне III дэрежелi онихокриптозы бар пациенттерге тырнак пластинкасыныц бYЙiрлiк резекциясын классикалык эдюпен жасау жеткiлiктi, оган коса есу аймагын механикалык тYPде сапалы кюретаждау кажет.

I дэрежелi онихокриптозы бар пациенттерге консервативт терапияны, оныц iшiнде тырнак пластинкасыныц юршрш жиегiн бYЙiр тырнак жолагынан окшаулау Yшiн макта турундаларын колдануды, цианакрилатпен бектлген турундаларды немесе силиконды тYтiкшенi колдануды усынамыз. Силиконды тYтiкшенi узынша кесiп, тырнак пластинкасыныц кiрiгiрiк жиегше кию кажет, ол да цианакрилатпен бекiтiлуi тиiс.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1. Cho S.Y. Epidemiology and bone-related comorbidities of ingrown nail: A nationwide population-based study / S.Y. Cho, Y.C. Kim, J.W. Choi. // J Dermatol. - 2018 Sep - Vol. 28.-P.

2. Mainusch, O.M. Ingrown toenails-options for daily practice / O.M. Mainusch, C.R. Loser // Hautarzt. -2018. - Vol. 69(9). - P.726-730.

3. Arica I.E. Clinical and Sociodemographic Characteristics of Patients with Ingrown Nails./ I.E. Arica, S. Bostanci, P. Kocyigit, D A. Arica // J. Am Podiatr Med Assoc. - 2019 May - Vol. 109(3) - P.201-206.

4. De Brule M.B. Operative treatment of ingrown toenail by nail fold resection without matricectomy./ M.B. De Brule // J. Am Podiatr Med Assoc. - 2015 Jul - Vol. 105(4) -P.295-301.

5. Livingston M.H. Nonrandomized assessment of ingrown toenails treated with excision of skinfold rather than toenail (NAILTEST): An observational study of the Vandenbos procedure./ M.H. Livingston, K. Coriolano, S.A. Jones.// J of Pediatric Surgery - 2017.- Vol. 52- P. 832-836.

6. Haricharan R.N. Nail-Fold Excision for the Treatment of Ingrown Toenail in Children./ R.N. Haricharan, J. Masquijo, M. Bettolli // J. Pediatr. - 2013 Feb - Vol. 162(2) - P.398-402.

7. Acar E. Winograd method versus winograd method with electroco- agulation in the treatment of ingrown toenails. J Foot Ankle Surg. 2017;56(3):474-77. DOI: 10.1053/j.jfas.2017.01.010

8. Andre M., Caucanas M., Andre J., Richert B. Treatment of ingrowing toenails with phenol 88 % or trichloroacetic acid 100 %: a compara- tive, prospective, randomized, double-blind study. Dermatol Surg. 2018;44(5):645-50. DOI: 10.1097/DSS.0000000000001499

9. Akkus A., Demirseren D.D., Demirseren M.E., Aktas A. The treatment of ingrown nail: Chemical matricectomy with NAOH versus wedge resection. Dermatol Ther. 2018;31(5):e12677. DOI: 10.1111/dth.12677.

10. Слонимский В.В. Использование криодеструкции в лечении врос- шего ногтя в условиях поликлиники. Современные технологии в медицине. 2012;(2):122-4

11. Пантелеев В.С, Заварухин В.А, Баязитова Г.Р. Хирургическое лечение с применением лазера при вросшем ногте первого пальца стопы, осложненного гнойным воспалением. Медицинский вест- ник Башкортостана. 2015;10(4):86-8.

12. Листратенков К.В., Лелянов А.Д. Анализ результатов лазерного хирургического лечения вросшего ногтя. Хирургия. Журнал им. Н.И. Пирогова. 2013;(7):33-6.

13. Cocunubo-Blanco H.A., González-Sixto B., Pérez-Paredes G., Rodrí- guez-Prieto M.A. Partial nail matricectomy with carbon dioxide laser. Actas Dermosifiliogr. 2014;105(4):418-9. DOI: 10.1016/j.ad.2013.11.008

14. Ince B., Dadaci M., Altuntas Z. Knot technique: a new treatment of ingrown nails. Dermatol Surg. 2015;41(2):250-4. DOI: 10.1097/ DSS.0000000000000271

15. Camurcu Y., Sofu H., Issin A., Kockara N., Saygili H. Operative treat- ment of the ingrown toenail with a less-invasive technique: flashback to the original winograd technique. Foot Ankle Spec. 2018;11(2):138-141. DOI: 10.1177/1938640017713615

16. Córdoba-Fernández A., Montaño-Jiménez P., Coheña-Jiménez M. Relationship between the presence of abnormal hallux interphalangeal angle and risk of ingrown hallux nail: a case control study. BMC Mus- culoskelet Disord. 2015;16:301. DOI: 10.1186/s12891-015-0749-1 Heifetz C.J. Ingrown toe-nail: a clinical study. Am J Surg.1937;38:298- 315. DOI: 10.1016/S0002-9610(37)90439-2