Олинмайдиган металсиз керамика тиш протез конструкцияларини бахолаш критериялар алгоритми
Сарвиноз Рахмонкул кизи Якубова Самарканд давлат тиббиёт университет
Аннотация: Х,озирги кунда, ортопедик стоматологияда тиш протезларини тайёрлашда кенг куламли хом материаллардан фойдаланилмокда. Буларга зангламайдиган пулат, КХС, чинни,пластмасса ва уларнинг бирикмалари киради. Шифокор томонидан режалаштирилган тиш протезининг конструкциясига караб беморга тиш протезига материал танланади. Априори, беморнинг протезларга мослашиш жараёни унинг тайёрланиш сифатига боFлик деб тахмин килиш мумкин. Шунга карамай, протезларнинг протез ости тукималарига ва умуман организмга таъсирини урганиш, уларга мослашиш жараёнларини урганиш буйича адабиётларда куплаб маколалар мавжуд.
Калит сузлар: ортопедик, протез конструкция, керамика, олинмайдиган тиш протезлар
Algorithm of evaluation criteria for non-removable metal-free
ceramic structures of dentures
Sarvinoz Rakhmonkul kizi Yakubova Samarkand State Medical University
Abstract: Currently, orthopedic dentistry uses a wide range of raw materials in the manufacture of dentures. These include stainless steel, QHS, porcelain, plastic and their combinations. Depending on the design of the denture planned by the doctor, the patient is selected the material for the denture. A priori, it can be assumed that the process of adaptation of the patient to prosthetics depends on the quality of his training. Nevertheless, there are many articles in the literature devoted to the study of the effect of prostheses on prosthetic tissues and the body as a whole, the study of the processes of adaptation to them.
Keywords: orthopedic, prosthetic structures, ceramic, fixed dentures
Муаммонинг урганиш даражаси. Пулат протезлар куйилганда бундай беморларда ширин, аччик, камрок шур ва нордон таъм сезувчанлигининг зурайиши, таъм сезувчанлигининг пасайиши кузатилади. Бу нафакат микро елементларнинг мавжудлиги, балки OFиз бушлотининг рецепторлари
аппаратининг муайян созланиши, бу тананинг умумий холатига, биринчи навбатда ошкозон-ичак трактининг боFликлигидир (Жолдибаева A.A. вабошк., 2004). Муаллифларнинг фикрича, металл протезларнинг OFиз бушл^и ва умуман организм тукималарига таъсирининг барча омилларини ишончли диагностик усулларни хисобга олган холда хисобга олиш зарур. Шу муносабат билан, эркин радикал липид оксидланиш интенсивлиги ва антиоксидант тизими холатини урганиш балким металл тиш протезларини патогенетик механизмларини ошкоркилади (Агзамходжаев С.С. вабошк., 2009).
Максад: металсиз керамик протезлардаги эсплуатация узгаришларининг турлари ва даражасини аниклашдаги замонавий диагностик усуллари.
Материал ва тадкикот усуллари: Биз Самарканд вилоят стоматологик поликлиникасига стоматологик ортопедик ёрдам сураб мурожаат килган 185 кишини текширдик, шундан 90 нафари 25 ёшдан 60 ёшгача булган эркаклар ва 95 аёллар, шу жумладан назорат гурухи - 20 нафар соFлом одамлар, протез ишлатмаган ва барча тишлари бор эди; Асосий гурух - 106 киши. Амалга оширилган даволанишга караб барча беморлар гурухларга булинган:
1 - гурух, эзиб тайёрланган кавшарланмаган копламалипротезлибеморлар (КК) - 35 киши, 124 протез килинган;
2 - гурух, металл -керамик копламали беморлар (МКК) - 36 киши, 40 та протез ясалган
3 - гурух, цирконийкопламалипротезлибеморлар (ЦК) - 35 киши, 38 та протез ясалган.
Хдммаси булиб 202 та протез ясалган.
Беморларга тиш протезларини куйишдан олдин клиник текшириш анамнезини й^иш, OFиз бушл^ини текшириш ва пародонт холатни бахолашни уз ичига олади. Агар керак булса беморлар рентген текширувидан уткалади, шунингдек протезлаш учун терапевтик, жаррохлик ва ортодонтик тайёргарликдан утди. Олинмайдиган тиш протезлари куйилгандан сунг шикоятлар ва турли материаллардан тайёрланган протезларга кунгил кутарилиши, така олмаслик белгилари аникланди, булар бизнинг куйидаги пародонт холати ва олинмайдиган тиш протезлар мезонларини бахолаш картамизда ишлаб чикилган (1-жадвал). Протезлашдан олдин ва 0,5; 1, 3, 6, 12, 24 ва 36 ойдан кейин протез куйилган таянч тишларнинг пародонт холати бахоланади хамда бошка параметрлар тишларга протез куйилгандан 0,5; 1, 3, 6, 12, 24 ва 36 ойдан сунг аникланди.
1. Протез конструкцияларини бщолаш.
Критериялар
1.1. Металлнинг устки цисми уолати (Эзиб тайёрланган металл цопламалар)
1.1.1. Ранги ва ялтироцлиги
1 | Усти текис металлик ранг ва ялтирокликка эга
2 Устида рангларнинг узгариши ва хиралашиш кузатилади
3 Устки кисмининг рангида катта узгаришлар ва хиралашиш мавжуд
1.1.2. Микро ёрицлар
1 Устки кисми текис, микроёриклар ва эрозия йук
2 Якка микроёриклар ва эрозиялар мавжуд
3 Устки кисмида куплаб микроёриклар ва эрозиялар мавжуд
12. Керамик цопламанинг уолати (металлокерамика протезлар)
1 Устки кисми ялтирок ва текис
2 Цопламанинг устки кисмида ёриклар мавжуд
3 Цопламанинг юза кисмида кирралар мавжуд
1.3. Цопламаларнинг чека мослашуви
1 Текшириш ёки визуал текшириш пайтида сунъий копламалар чегарларида ва тишд абушлик аникланди
2 Зонд сунъий коплама кирраси ва тиш тукималари орасидаги бушликка киритилиши мумкин
3 Цоплама чеккасига туташган кариес куринишлари мавжуд
1.4. Окклюзион алоцалар уолати
1 Механик узгаришларсиз куринадиган окклюзион алокалар
2 Окклюзион алокалар оркали куплаб визул ишкаланишлар мавжуд
3 Перфор килинган/ окклюзион юзаси тулик ишкаланган
2. Огиз бушлиги аъзолари ва туцималарнинг уолати. Критерий
2.1. Субектив текширув
1 ОFизда нохуш холатлар йук
2 ОFизда метал таъм мавжуд
3 'Угизда ёниш хисси мавжуд
2.2. Маргинал милк уолати
1 Милк четларида яллетланиш холати йук
2 Маргинал милкларда шишиш, кизариш ва ранг узгариш белгилари мавжуд
3 Милк четларини рецессияси ва яллиFланиши кузатилмокда.
2.3. Огиг бушлигишиллиц цавати яноц соуаси, тил ва лаб уолати
1 Протез сохаси шиллик кавати куриниши оч-пушти рангда, намланган ва кузга куринарли патологик узгаришсиз
2 Протез сохаси шиллик кавати кизарган
3 Протез сохаси шиллик кавати эрозиялашган ёки бошка кузга куринарли патологик узгаришлар мавжуд.
Тадкикотда иштирок этган хар бир бемор узи учун амалга оширилган текширув ва манипуляция максадлари ва усуллари хакида тулик маълумот олди ва илмий тадкикотларни утказиш учун ихтиёрий равишда рухсат берди.
Таянч тишларнинг пародонтдаги дастлабки яллотланиш узгаришларини бахолаш учун биз Парма модификациясида (1960) РМА индексидан фойдаланганмиз. Бу усул тиш гуштида яллиFланишни аниклаш учун Шиллера-Писарева тестига асосланган. Таянч тишларнинг милк пародонтисулакдан ажратилган ва Шиллера-Писарева эритмаси ёки Люгол Йод эритмаси билан изоляция килинган. Юкоридаги эритмалар таркибида булган ёд сурункали ялл^ланиш пайтида тукималарда тупланадиган гликоген билан реакцияга киришади. Реакция натижасида милк оч -жигаррангдан тук жигар ранггача сояларни олад. Бир тиш якинидагимилк сурFичларининг (Р) ялл^ланиши 1 балл билан бахоланиб, милк чеккасининг ялл^ланиши (М) - 2 балл, алвеоляр
милкнинг ялл^ланиши (А) - 3 балл деб бахоланади. РМА индексининг ракамли кийматини барча таянч тишларнинг курсаткичлари й^индиси буйича биз формуладан фойдаланиб хисоблаб чикдик:
РМА = И бал / (3 х тишларнинг сони) х 100%
Рентгенологик текширув протез куйилгандан олдин ва протез куйилгандан 6, 12, 24 ва 36 ой утгач, тузилмалар учун ортопантомограмларни ва агар керак булса, таянч тишларнинг максадли периапикал рентгенографиясини утказишни уз ичига олади. Коплама кирраларининг тиш буйнига ёпишганлигини аниклигини, пародонт тукималарнинг вайрон булиш даражасини ва периодонтал чунтагининг чукурлигини (агар мавжуд булса) аниклаш учун рентген тасвирлари ишлатилган; суяк тишларининг периапикал тукималари аникланди. Рентген ва клиник текширув маълумотларига асосланиб, биз пародонтал ПИ индексининг кийматини хисобладик.
Пародонт таянч тишларининг холатини бахолаш учун биз Р1 (Рассел, 1956) пародонтал индексидан хам фойдаланганмиз, бу унинг тукималарида сезиларли патологик узгаришларни аниклаш ва тавсифлаш имконини беради. Балларни бахолашда куйидаги клиник белгилар мухим рол уйнайди:
0 - яллотланишли узгаришлар йук;
1 - енгил гингивит, ялл^ланиш тиш атрофидаги бутун тиш милкини копламайди;
2 - думалок гингивит, тиш милкининг бирикиши шикастланмаган;
3 - 2 балл билан бир хил, лекин рентгенограммада алвеолалараро сохасида суяк резорбсияси курсатилган;
4 - милкнинг патологик чунтагининг шаклланиши билан бутун тиш милкининг ялл^ланиши, алвеолалараро булакларнинг суяк резорбсияси тиш илдизининг 1/3 - 1/2 кисмига, тишнинг харакатчанлиги I даражадан ошмайди;
5 - пародонтал тукималарнинг сезиларли даражада вайрон булиши, милк патологик чунтагининг мавжудлиги, тиш харакатчанлиги II - III даража, тиш функцияси бузилган, алвеолалар суяк тукимасининг резорбцияси тиш илдизи узунлигидан ошиб кетади.
Расселл индексини биз формуладан фойдаланиб хисобладик: PI = 2 бал / текширилган тишларнинг сони
Тишларни штампланган, бир булакли, металл-керамик копламаларга тайёрлаш усули стандартдан фарк килмади. Ортопедик конструкцияларнинг пародонтга таъсирини минималлаштириш учун, тиш тишлари чекка даражасида п0F0нани ясаб, каттик ва металл-керамик копламалар учун таянч тишлари тайёрланди, бу эса бир томондан максимал даражада таъминланишига имкон берди. Куйма ва металл-керамик конструкцсияли протез холатида эстетика, бошка томондан протезли конструкцияларни тайёрлаш ва кийиш
жараёнида пародонтал шикастланишни олдини олди. Уступнинг аник куриниши учун колип олишдан олдин милк чеккасини кайтариш, тузатувчи колип олишдан олдин, 10 дакика давомида «Gingi-Рак» размера 00 («Zhermack», Швейцария) ретрацион ип улчами 00 («Zhermack», Швейцария) ёрдамида бирлаштирилган усул билан амалга оширилди.
Олинмайдиган конструкциялар учун протезли тушакнинг колиплари «Zetaplus» («Zhermack», Швейцария) C-силикон колип материали ёрдамида олинган. Металл-керамик протезларнинг рамкалари «Wiron-99» («Vita», Германия) котишмасидан килинган «Vita Omega 900» керамик массаси билан копланган. Барча турдаги олинмайдиган конструктсиялар «Fuji-I» («GC», Япония) шиша иономер цементига урнатилди .
Самарканд Давлат тиббиёт институтининг 1-сон клиникаси клиник диагностика лабораторияси булимида барча асосий беморларда минерал элементлар (темир, кальций, калий, магний, натрий, хлоридлар ва фосфатлар) концентрацияси ва рН, назорат гурухлари, протезлашдан олдин ва 0,5дан кейин; Протез куйилгандан 1, 3, 6, 12, 24 ва 36 ой утгач аникланди.
OFro суюклиги овкатдан 1,5-2 соат утгач ёки оч коринга (кечки овкат кейин), 1,5-2 мл хажмдаги стерил пробиркаларга тупуриш оркали, OFизни дистилланган сув билан икки марта чайишдан кейин йиFилади. Х,ар бир стерил найча махсус тикин билан герметик ёпилган, найчаларга белги куйилган, токчага жойлаштирилган ва бир соат ичида лабораторияга етказилган.
OFro суюклигидаги минерал элементлар концентрациясини аниклаш фотоколориметрик усул асосида ишлайдиган ярим автоматик "Mindray BA-88A" (Китай), биокимёвий анализаторида амалга оширилди. Ушбу курилма ишлаб чикарувчининг стандарт реактивлар тупламидан фойдаланади ва OFиз бушл^и суюклигининг параметрларини урганиш учун созлаш эгри чиз^ига караб созланади (1 -расм).
Рис. 1. Ярим автомат биокимёвий анализатор «Mindray BA-88A». Темир ионларининг концентрациясини аниклаш учун, уч валентли темирнинг (3+) хромазурол Б (ХЗБ) ва цетилтриметиламмоний бромид (ЦТАБ)
mindray
öunaH CTaHgapT aHanuTHK pea^u^CH epgaMuga paHr KoM^eKCHHH xoCun Kunumgu, yHHHr roTH^umu MaKCHMan 623 hm.
PuBo^naHaeTraH paHrHHHr HHTeHCHBnuru HaMyHagaru TeMHp кoнцeнтpaцнflснгa TyFpugaH-TyFpH пpoпopцнoнaпgнp Ba peaKTHB epgaMuga Öym HaMyHara HHCÖaraH ^oTOKonopuMeTpuK yCyn ÖunaH aHHKnaHagu. TagKHKoT ynyH 50 Mn ofh3 CyroKnuruBa 1000 Mn peaKTHBÖup MapTa umnaTunaguraH CTepun npoÖHpKara apanamTupungu (HaMyHa onam MHKponHneT epgaMuga aManra omupungu). OF3aKH CyroKnuK ÖunaH peaKTHB HafinaHH CunKHTHÖ axmunaö apanamTupungu Ba 25 gapa^a Цenbцнfiga 15 gaKHKa ннкy6aцнa KunuHgu. HaMyHaHHHr onTHK 3HHnuru 623 hm TynKHH y3yHnHrHga peaKTHBnap TynnaMHga öepunraH Öym HaMyHara (cTaHgapT) HHCÖaraH ynnaHgu. CTaHgapTgarH HaMyHagarH TeMHp кoнцeнтpaцнflсннн x,HCoönam Kyfiugaru ^opMyna Öyfiuna aManra omHpHngH:
A CHHaMa
C = 17,9 x................[MMont/n]
A CTaHgapT
Ey epga CTaHgapTgarH TeMHp кoнтсeнтpaцнaсн 17,9 MKMon / n hh TamKHn Kunagu.
HaMyHanapga Öup BaneHTnu Kanufi кoнтцeнтpaцнaсннн aHHKnam oKCunCH3 umKopufi My^HTga Kanufi uoHnapuHHHr HaTpufi TeTpa^eHunöopoH (TOE) ÖunaH pea^HACura Ba Kanufi TOE HHHr TyxTarunraH CyCneH3HACHHH x,oCun Kunumra aCoCnaHraH эgн. ApanamMaHHHr nofiKanuru HaMyHagaru Kanufi кoнтцeнтpaцнaснгa пpoпopцнoнangнp.
TagKHKoT ynyH Harpufi TOE hh HaTpufi rugpoKCugu ÖunaH 1: 1 HHCÖarga apanamTupuö umnu peaKTHB TafiepnaHgu. TafiepnaHraH peaKTHBHH 20 gaKHKa Typumra pyxCaT Öepungu. 50 Mn x,a^Mgaru ofh3 CyroKnuru HaMyHanapu 500 Mn xa^Mnu nyKTHpyBHH peaKTHB (yn xnopyKCyCnu KHCnoTa) ÖunaH apanamTupungu, HafinanapHH CunKHTHÖ axmunaö apanamTupungu, CyHrpa «Centa-BOOO» («Human», TepMaHHfl)Te3nHKga Campu^yra KunuHgu. 10 gaKHKaga 6000 oö/mhh. OnHHraH 100 Mn x,a^Mnu сyпepнaтaнт onguHgaH TafiepnaHraH umnu peareHT ÖunaH 1000 Mn xa^Mga apanamTupungu, 20 gapa^a ^ntCufi 5 gaKHKa ннкy6aцнa KunuHgu Ba CTaHgapT HaMyHaCHHHHr oптнк 3HHnuru ynnaHgu, TynKHH y3yHnuru 578 hm öynraH Öym HaMyHa. Chhob HaMyHanapuga Kanufi кoнцeнтpaцнaсннн XHCoönam Kyfiugaru ^opMyna Öyfiuna aManra omupungu.
A CHHaMa
C = 5,0 x............[MMont/n]
A CTaHgapT
Ey epga 5,0 MKMont/n - CTaHgapTgarH Kanufi кoнцeнтpaцнaсн
Hkkh BaneHTnu Kan^ufi кoнтцeнтpaцнaсннн aHHKnam umKopufi MyxuTga o-
крезолфталеин комплекс сони билан кизил-бинафша рангли комплекс хосил булиши билан содир булган реакцияга асосланган. Ушбу комплекснинг оптик зичлиги намунадаги кальций контцентрациясига пропорционалдир. Ишчи реактив буферли эритмани (лизин буферини натрий азид билан) буяш реагентига (8-гидроксикинолин, хлорид кислотаси, о-кресолфталеин комплекс сони) 1:1 хажмли нисбатда аралаштириш йули билан тайёрланган ва ишлатишдан олдин 25 дакика давомида инкубациякилинган Цельсий буйича. Аниклаш намунанинг 20 мкл ва тайёр ишчи реагентининг 1000 мклини аралаштириш, найчани силкитиб яхшилаб аралаштириш, аралашмани 5 дакика давомида 25 даража хароратда инкубатсия килиш йули билан амалга оширилди. Кейин ишчи намунаси ва стандартнинг оптик зичлиги буш намунага нисбатан 570 нм тулкин узунлигида улчанди. Кальций контцентрациясини хисоблаш куйидаги формула буйича амалга оширилди.
А синама
С = 2,0 х............[ммоль/л]
А стандарт
Бу ерда е 2,0 ммоль/л - стандартдаги кальция концентрацияси.
OFro суюклиги намуналарида икки валентли магний ионлари контсентрациясини аниклаш унинг ишкорий мухитда ксилидил кук билан рангли комплекс хосил булиши билан узаро таъсирига асосланган эди. Аралашманинг оптик зичлиги ошиши намунадаги магний контсентрациясига пропорционалдир. Кальцийнинг натижага таъсирини йук килиш учун гликол эфир диамин - N, N, N1, Ш-тетраатсетик кислота (ГЭДТА) ишлатилади. Хджми 50 мл булган OFиз суюклиги намунаси 1000 мкл хажмдаги тайёр ишчи реактив билан аралаштирилди, найчани силкитиб яхшилаб аралаштирилди, 25 дакика Цельсий хароратида 10 дакика инкубация килинди. Кейин намуналарнинг оптик зичлиги ва буш намунага нисбатан стандарт 520 нм тулкин узунлигида улчанди. Магний концентрациясини хисоблаш куйидаги формула буйича амалга оширилди:
А синама С =1,03 х [ммоль/л] А стандарт
Бу ерда 1,03 ммоль/л - магнийнинг стандарт концентрацияси
Натрий магний-уранил асетат билан чукма реакцияси билан аникланди; колган уранил ионлари тиогликолик кислота билан реаксияга киришиб, сарик-жигарранг комплекс хосил килади. Реактив аралашмасининг реагент бланкига нисбатан оптик зичлиги натрий контсентрациясига пропорционалдир. Такдим этилган тупламдаги барча реактивлар фойдаланишга тайёр. 20 мкл хажмли ишчи намунаси 1000 мкл хажмли ишчи реагент билан аралаштирилди, яхшилаб
аралаштирилди, хона хароратида 5 дакика ушлаб турилди, кейин яна 30 сония яхшилаб аралаштирилди, хона хароратида яна 30 дакика ушлаб турилди, кейин центрифуга 6000 об/да тезликда 10 дакикада вомида центрифуга килинди. Олинган 20 мкл хажмли супернатант 1000 мкл буяш реагенти (аммиак тиогликолат, аммиак) билан аралаштирилди, пробиркаларни силкитиб яхшилаб аралаштирилди, «Thermostab 2135» («Human», Германия) 25 даража Цельсий хароратда 5 дакика инкубация килинди. Кейин буш намунанинг, стандарт ва ишчи намуналарнинг дистилланган сувга нисбатан оптик зичлиги 410 нм тулкин узунлигида улчанди. Натрий контсентрацияси куйидаги формула буйича хисобланади.
А хол - А синама С =150 х [ммоль/л]
А хол - А стандарт
Бу ерда 150 ммоль/л - натрийнингконцентрация стандарти
OFro бушл^и суюклигидаги фосфатлар концентрациясини аниклаш фосфатлар молибдат билан кучли кислотали мухитда, ультрабинафша минтакасида оптик зичлиги фосфатлар концентрациясига туFридан -туFри пропорционал булган комплекс хосил булиши билан реакцияга асосланган эди. Аниклаш учун 10 мкл намунани 1000 мкл ишчи реагент (аммиакли гептамолибдат, сульфат кислота, ювиш воситаси) билан аралаштириб, яхшилаб аралаштириб, 25 даража Цельсий хароратида 1 дакика инкубация килишди. Кейин ишчи намунанинг оптик зичлиги ва буш намунага нисбатан стандарт 340 нм тулкин узунлигида улчанди. Фосфатлар концентрациясини хисоблаш куйидаги формула буйича амалга оширилди:
А синама С = 3,2 х [ммоль/л] А стандарт
Бу ерда стандартдаги фосфат концентрацияси 3,2 mmol / 1ни ташкил килади.
2.2.1.7. Хлорид ионларининг консентрациясини аниклаш.
Хлор ионларини аниклаш уларнинг симоб (П) -2,4,6-уч- (2-пиридил) -з-триазин (ТПТЗ) комплекси билан реакциясига асосланган эди. Реакция натижасида симоб хлорид хосил булади. Чикарилган ТПТЗ кора темир билан реакцияга кириб, кукрангли комплекс хосил килади. 590 нм тулкин узунлигида реакция аралашмасининг ютилишининг ошиши намунадаги хлоридларнинг концентрациясига мутаносиб. Аниклаш учун OFиз суюклигининг 20 мл намунасига 1000 мл дистилланган сув кушилди (суюлтириш 1:50 нисбатда амалга оширилди), 20 мл суюлтирилган намуна 1000 мкг реагент билан аралаштирилди (мураккаб симоб (П) -2,4,6-уч- (2 - пиридил) -8-триазин),
яхшилаб аралаштирилади, 25 даража Цельсий хдроратида 5 дацица цоро^ида инкубация цилинади. Кейин иш намунасининг оптик зичлиги ва буш намунага нисбатан стандарти улчанди.
Хлорид консентрациясини х,исоблаш цуйидаги формула буйича амалга оширилди:
А синама
С =............................................100 х [ммоль/л]
А стандарт
100 ммоль/л стандартдаги хлорид ионларининг консентрацияси. OFro суюцлигининг кислота индексини аницлаш рН улчагич BFRL-220 (Китай) ёрдамида амалга оширилди (2-расм), электродни OFиз суюцлиги намунаси билан пробиркага ботириш орцали. Тадцицот натижалари лаборатория тажриба журналида цайд этилди.
2-расм Лаборатор рН метр БФРЛ-220.
Хулоса. Беморларни комплекс протезлашда тулиц цуйма ва металлокерамик протез конструкцияларидан фойдаланиш мацсадга мувофиц, чунки улар пародонт туцималарга энг кам таъсир курсатади, шунингдек, OFиз суюцлигининг минерал гомеостазига ва кислота-ишцор мувозанатига ижобий таъсир курсатади.
Фойдаланилган адабиётлар
1. Индиаминова Г., Зоиров Т. MAXSUS YORDAMCHI MAKTABLARDA TARBIYALANUVCHI AQLI ZAIF BOLALARGA STOMATOLOGIK YORDAM KO'RSATISHNI OPTIMALLASHTIRISH //Журнал стоматологии и краниофациальных исследований. - 2020. - Т. 1. - №. 1. - С. 12-14.
2. Индиаминова Г. Н., Зоиров Т. Э. Оптимизация оказания стоматологической помощи воспитанникам специализированных школ для
детей с умственными отклонениями //Вестник науки и образования. - 2020. -№. 24-2 (102). - С. 39-43.
3. Индиаминова Г. Н., Арзикулова М. Ш. УСОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ МЕТОДОВ ОКАЗАНИЯ СТОМАТОЛОГИЧЕСКОЙ ПОМОЩИ ДЛЯ ДЕТЕЙ С ЗАДЕРЖКОЙ ПСИХИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ //ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ. - 2021. - Т. 6. - №. 1
4. Ризаев Ж., Шомуродов К., Агзамова С. МЕДИЦИНСКАЯ РЕАБИЛИТАЦИЯ БОЛЬНЫХ С ПЕРЕЛОМАМИ СКУЛО-ОРБИТАЛЬНОГО КОМПЛЕКСА //Журнал стоматологии и краниофациальных исследований. -2020. - Т. 1. - №. 2. - С. 8-11.
5. Ризаев Э., Бекжанова О. Современные подходы к организации лечения заболеваний пародонта //Stomatologiya. - 2019. - Т. 1. - №. 3 (76). - С. 70-76.
6. Zoyirov T. E., Indiaminova G. N. Improvement of Methods of Providing Dental Care for Children with Mental Delay //Central Asian Journal of Medical and Natural Science. - 2021. - Т. 2. - №. 6. - С. 167-170.
7. Indiaminova G. N., Zoirov T. E. Improvement Of Methods Of Providing Dental Care For Children With Mental Delayed Development //The American Journal of Medical Sciences and Pharmaceutical Research. - 2021. - Т. 3. - №. 01. -С. 111-116.
8. Gavhar I., Utkurovna U. Y. IMPROVING THE METHODS OF PREVENTHING CARIES IN THE FISSURE AREA OF PERMANENT TEETH IN CHILDREN //Journal of new century innovations. - 2022. - Т. 18. - №. 4. - С. 1618.
9. Nuriddinovna I. G., Utkurovna U. Y. Improving methods to prevent caries of the permanent tooth fissure area in children //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. - 2022. - Т. 12. - №. 5. - С. 436-439.
10. ИНДИАМИНОВА Г. Н., ЯКУБОВА С. Р. ПРИМЕНЕНИЕ МЕСТНЫХ ИНДИВИДУАЛЬНЫХ МЕТОДОВ ПРОФИЛАКТИКИ КАРИЕСА ПОСТОЯННЫХ ЗУБОВ У ДЕТЕЙ С УМСТВЕННЫМИ ОТКЛОНЕНИЯМИ //ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ. - 2022. - Т. 7. - №. 6.
11. ИНДИАМИНОВА Г. Н. АКДИ ЗАИФ БОЛАЛАР МАХСУС МАКТАБ ИНТЕРНАТЛАРИ ТАРБИЯЛАНУВЧИЛАРИГА СТОМАТОЛОГИК ЁРДАМ КУРСАТИШДА МАХСУС 1Т-ДАСТУРЛАРНИ ИШЛАБ ЧИ^ИШ ХАМДА УНИНГ САМАРАДОРЛИГИНИ БАХОЛАШ //ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ. - 2022. - Т. 7. - №. 6.
12. Индиаминова Г., Зоиров Т. MAXSUS YORDAMCHI MAKTABLARDA TARBIYALANUVCHI AQLI ZAIF BOLALARGA STOMATOLOGIK YORDAM KO'RSATISHNI OPTIMALLASHTIRISH //Журнал стоматологии и краниофациальных исследований. - 2020. - Т. 1. - №. 1. - С. 12-14.
13. Abduvakilov J. et al. EVALUATION OF EARLY INFLAMMATORY CHANGES IN THE PERIODON OF THE BASIC TEETH //European journal of molecular medicine. - 2022. - T. 2. - №. 1.
14. Abduvakilov J. et al. EFFECTS OF NON-METAL NON-CERAMIC DENTAL PROSTHETICS ON SALIC ACID BALANCE AND MINERAL HOMEOSTASIS //European journal of molecular medicine. - 2022. - T. 2. - №. 1.
15. Abduvakilov J. et al. EFFECTS OF NON-METAL NON-CERAMIC DENTAL PROSTHETICS ON SALIC ACID BALANCE AND MINERAL HOMEOSTASIS //European journal of molecular medicine. - 2022. - T. 2. - №. 1.