CC BY
16УДК: 330.564.2
ЦОБИЛИЯТИ ХАРИДОРИИ ДАРОМАДХОИ ПУЛИИ А^ОЛИ ДАР ^УМ^УРИИ
ТО^ИКИСТОН
САИДОВ РА^АБАЛИ НАЗИФОВИЧ
дотсенти кафедраи аудит ва ревизияи ДДМИТ, ш. Душанбе, Чумхурии Точикистон
Аннотатсия. Дар мацола мубрамии баланд бардоштани цобилияти харидории даромадхои пулии а%оли ба %адафи олии рушди дарозму%лати кишвар-афзоиши сат%у сифати зиндагии мардум асоснок карда шудааст. К,айд карда мешавад, ки сат%и баланди цобилияти харидории даромадхои пулии а%оли на тан%о нишондщандаи мусбии некуа%волии ша%рвандон, инчунин нишондщандаи рушди бозори истеъмоли, афзоиши ММД ва дар нщоят рушди ицтисоди милли мебошад. Дар натицаи муцоиса ва та%лили рацам%о му%ацциц муайян кардааст, ки тамоюли афзоиши даромадхои а%оли нисбат ба афзоиши сат%и нарх%о мусби мебошад. Аммо, динамикаи сат%и нарх%о %амчун омили манфии цобилияти харидории даромадхои пулии а%оли то кунун боци мондааст. Дар мацола таносуби номувофици даромад ва хароцоти а%оли, инчунин нокифоягии истеъмоли намуд%ои ало%идаи ма%сулоти хурока дар муцоиса ба %ацми тавсиявии Созмони умумица%онии тандурусти муайян ва ошкор гардидааст, ки аз ниго%и муаллиф %олат%ои мазкур пардохтнопазирии талаботи а%олиро нишон медщанд. Х,амин тавр, дар цисмати хотимавии та%цицот якчанд ро%%ои устуворгардонии цобилияти харидории даромадхои пулии а%оли, ки дар амал татбиц намудани он%о барои баландбардории сат%у сифати зиндагии мардум мусоидат менамоянд, пешнщод карда шудаанд.
Калидвожахр: сат%и зиндаги, даромадхои пулии а%оли, хароцоти а%оли, мол%ои озуцавори, ММД, даромадхои пулии сарикасии а%оли, индекси нарх%ои истеъмоли, кумакпулии унвонии ицтимои.
Х,алли мушкилоти сохаи ичтимой дар маркази диккати хукумати Чумхурии Точикистон карор дорад. Аз ин чост, ки дар барномахои стратегии рушди дарозмухлати кишвар натичаи нихоии нишондихандахои макроиктисодй ба афзоиши сатху сифати зиндагии мардум вобаста карда шудааст. Расидан ба хадафи чоруми миллй, яъне-саноатикунонии босуръати кишвар рушди иктисоди миллиро дар заминаи васеъкунии истехсолот, таъмини шугли захирахои мехнатй, зиёдшавии бузургии музди мехнат дар асоси афзоиши хосилнокй, ганй гардидани арзаи молхо дар бозори истеъмолй, таъмини нархи бозорй, афзоиши ММД ва дар нихоят баланд шудани сатху сифати зиндагии ахолиро дар заминаи афзоиши кобилияти харидории даромадхои пулии онхо таъмин менамояд.
Цобилияти харидории даромадхои пулии ахолй - ин кобилияти ахолй оиди хариди молхо ва хизматхо мебошад, ки тавассути эквивалентхои молй даромадхои миёнамохонаи ахолиро ифода менамояд. Вокеан, даромадхои пулии ахолй ченаки имкониятхои молиявии ахолй мебошад, ки сатх,и хариди молу хизматхоро бо ифодаи микдорй нишон медихад.
Даромадхои пулй яке аз сарчашмахои асосии конеъгардонии талаботи одамон ба хисоб рафта, на танхо холати моддии ахолиро муайян менамоянд, инчунин вазъияту самаранокии иктисодиёт ва муносибатхои иктисодиро дар чомеа нишон медиханд. Ахамияти вокеии даромадхои пулии ахолй аслан дар кобилияти харидории онхо нисбати молхои озукаворй, гайриозука ва хизматхо ифода меёбад.
Аз сабаби он, ки имкониятхои молиявии хамаи шахрвандон ягона нест, бинобар ин, таъмини талаботи умумии пардохтпазир дар иктисодиёт гайриимкон буда, хамаи ахолй имконияти баробари дар вакти муайян харидории молу хизматхоро надоранд. Бо назардошти зиёд шудани синфи миёна метавон хиссаи ахолии дорои талаботи пардохтпазирро афзоиш дод,
ки тибки нишондоддои Стратегияи миллии рушди Чумдурии Точикистон барои давраи то соли 2030 диссаи ондо дар соли 2030 бояд ба 50% расонида шавад [8, с.15].
Бо назардошти нуктадои зикршуда давлат аз тарики пиёда гардонидани сиёсати ичтимоию икттисодй барои баланд гардидани сатду сифати зиндагии адолй чорадои мухталифро родандозй менамояд. Чорадои мазкур дар ду самт амалй карда мешаванд: а) чорадои бунёди шароити даромадгирй ва ё мусоидат барои афзоиши даромаддо. Ин чорадо асосан баланд бардоштани сифати таълим бо максади таъмини бозоргирии кадрдо дар бозори меднат ва баланд бардоштани сифати хадамоти тиббй барои таъмини солимии миллат мебошанд. б) бунёди чойдои кории дорои музди меднати кифоянок.
Вокеан, баланд будани кобилияти хиридории даромаддои пулии адолй тавозуни талаботу таклифотро дар бозори истеъмолй ба вучуд оварда, фаъолнокии иктисодии адолиро зиёд менамояд ва рушди иктисоди миллиро таъмин мекунад. Аммо, сатди пасти даромаддои адолй боиси таназзули бозори истеъмолй ва кодишёбии истеъмолот, амонатдо, сармоягузоридо, такрористедсоли молу хизматдо гардида, камшавии ММД-ро ба вучуд меорад.
Нишондидандае, ки долати вокеии сатду сифати зиндагии адолиро нишон медидад, даромади дакикии адолй мебошад. Нишондидандаи мазкур муносибати даромаддои номиналии адолй ва нархдои истеъмолиро дар назар дошта, кобилияти харидории даромаддои пулии адолиро нишон медидад (расми 1.).
160 110
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
|-1 Даромаддои пулии сарикасии а^олй ^^»Индекси нархдои истеъмолй
Расми 1. Тамоюли даромаддои пулии сарикасии ахолй ва индекси нарххои истеъмолй,
%.
Манбаъ: Х,исоби муаллиф дар асоси маълумоти омори солонаи Чумхурии Точикистон. Агентии омори назди Президенти Чумхурии Точикистон, Душанбе.- 2022.- С.124, 145.
Тавре аз ракамхои расми 1 бар меояд, ба истиснои соли 2015, ки кобилияти харидории даромадхои пулии сарикасии ахолй ба андозаи (-2,6%) кохиш ёфтааст, дар солхои баъдй суръати афзоиши даромадхои ахолй нисбат ба индекси нарххои истеъмолй баланд аст. кобилияти харидорй дар солхои 2016-2021 мувофикан 14,0%, 0,7%, 12,3%, 6,4%, 24,8% ва 13,6%-ро ташкил менамояд. Х,олати чойдошта бехтаршавии сатхи зиндагии ахолиро аз хисоби афзоиши даромадхои хакикии онхо нишон медихад.
Дар шароити иктисоди бозорй ба гайр аз нархи молу хизматрасонихо ба кобилияти харидории даромадхои пулии ахолй дигар омилхо таъсир расонида, сатху сифати зиндагиро дигаргун менамоянд (расми 2).
in
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
■ Даромади умуми ■ Харочрт
Расми 2. Даромад ва харочоти як аъзои хонавода дар Чумхурии Точикистон, сомонй.
Манбаъ: Х,исоби муаллиф дар асоси маълумоти омори солонаи Чумхурии Точикистон. Агентии омори назди Президенти Чумхурии Точикистон, Душанбе.- 2022.- С.114-123.
Ракамхои расми 2 нишон медиханд, ки байни даромад ва харочоти ахолй фосилаи на он кадар калон дида мешавад ва хатто солхои 2020, 2021 харочоти ахолй нисбат ба даромад зиёд мебошад. Аз нигохи мо, чой доштани холати мазкур ба холатхои зерин вобаста мебошад: а) зиёд шудани арзиши зиндагй дар натичаи афзоиши сатхи нарххои истеъмолй; б) афзоиши ноустувори даромадхои ахолй; в) тагйироти сохтори истеъмолии ахолй дар натичаи пайдо гардидани эквивалентами молу хизматрасонихо. Дар шароити Чумхурии Точикистон мавчудияти таносуби манфии даромад ва харочоти ахолй асосан ба ду холати охир марбут мебошад. Иктисодчиёни ватанй Мирзоев С.С., Гайдаров А.Ч. ва Одинаев М.А. низ дар яке аз тахкикотхои худ нишондихандахои мусбй ва манфии таваррумро тахкик карда, «даромадхо ва харочотхои пулии ахолй»-ро хамчун нишондихандаи манфй, ки дар хадди (-0,120) ва (-0,209) ба таваррум алока дорад, муайян ва ошкор кардаанд [2, с.42-43]. Аз ин чо бар меояд, ки таносуби даромад ва харочоти пулии ахолии кишвар ба кобилияти пардохтпазиирии онхо манфй арзёбй мегардад.
Ба акидаи мо, яке аз фишангхои баланд бардоштани кобилияти харидории даромадхои пулии ахолй-афзоиш додани даромадхои гайрипулии онхо мебошад. Даромадхои моддии ахолй, ки ифодаи пулй доранд, ивазкунандахои молу махсулоти харидашаванда мебошанд ва аз тарики кохишдихии талаботи ахолй ба варианти бозории онхо барои афзоиши даромадхои пулии ахолй мусоидат менамоянд (расми 3).
18 16 14 12
10 8 6 4
2
0
2014
Расми 3. Х,иссаи даромади гайрипулии ахолй дар таркиби даромади умумй, %.
Манбаъ: Х,исоби муаллиф дар асоси маълумоти омори солонаи Чумхурии Точикистон. Агентии омори назди Президенти Чумхурии Точикистон, Душанбе.- 2022.- С.115-116, 124.
Новобаста аз он, ки даромади умумии ахолй хамасола тамоюли афзоишёбй дорад, аммо хачми даромади гайрипулии онхо дар аксарияти солхо кохиш ёфта, давоми солхои 2015-2021 ба андозаи 4,2 маротиба кам гардидааст. Аз нигохи мо, чой доштани чунин тамоюл ба холатхои зерин вобаста мебошад:
1.Шомил шудани аксарияти ахолй ба муносибатхои иктисоди бозорй, яъне даромадхое, ки ахолй дар солхои аввали сохибистиклолии кишвар дар намуди натуралй ба даст оварда, барои пешбурди зиндагй масраф мекарданд, имрузхо даромадхои мазкур ба пул табдил дода мешаванд (ба монанди махсулоти полизй, галадона, мевахо, чорво ва махсулоти сохаи чорводорй);
2.Канорагирй намудани ахолй аз фаъолият дар инфрасохтори бозори мехнати сохаи кишоварзй. Имрузхо як кисми ахолии дехот заминхои дар ихтиёрдоштаи худро исифода намекунанд ва кисмати дигари мардум онро самаранок истифода намебаранд. Аз ин чост, ки даромади ахолй аз хисоби хочагихои ёрирасони шахсй дар соли 2021 ба 6,2% баробар буд, хол он ки даромади мардум аз сарчашмаи мазкур дар соли 2000-50,2%-ро ташкил мекард [3, с.114, 116]. Ин нуктаро низ иктисодчиёни ватанй Хайрзода ШД. ва Бобомуродов Б.Э. дар яке аз маколахои илмии худ бо чунин мазмун кайд менамоянд: «Сол то сол хиссаи даромади ахолй аз хисоби музди мехнат ва нафака афзоиш ёфта, даромад аз хисоби хочагихои ёрирасон тамоюли кохишёбй дорад» [9, с.81].
Яке аз меъёрхои арзёбии кобилияти харидории даромадхои пулй сатхи истеъмоли намудхои алохидаи махсулоти хурока аз чониби ахолй мебошад. Сатхи каноатбахши истеъмолоти ахолй пардохтпазирии шахрвандонро нисбат ба махсулоти ниёзи аввала нишон дода, дарачаи некуахволиро муайян менамояд (расми 4).
-350,2
-29,5 _
Кднд ва ма^сулоти цаннодй _, 17,5
41,2
Сабзавот ва
|-12,8
полизй _
^ 117
^ 126,2 139
-51,6
Мевачот, буттамева ва ангур
38,4
90
РавFани растанй / 2
167
-51,6
Гушт ва ма^сулоти гуштй
Ма^сулоти нонй
162,5
117
-400 -300 -200 -100 0 100 200 300 400 500
и Нисбат ба ^ачми тавсиявй и Истеъмоли вок;ей дар Чум^урии То^икистон иХдчми тавсиявии СУТ
291
405
Расми 4. Истеъмоли намудхои алохидаи махсулоти хурока дар соли 2021, давоми сол бо
кг.
Манбаъ: Х,исоби муаллиф дар асоси маълумоти омори солонаи Чумхурии Точикистон. Агентии омори назди Президенти Чумхурии Точикистон, Душанбе.- 2022.- С.123.; маълумоти омории Созмони умумичахонии тандурустй.- Рекомендуемый объем потребления основных групп пищевых продуктов согласно норм ВОЗ.-[Захираи электронй]. URL: https://www.who.int/ru
Тавре ракамхои расми 4 нишон медиханд, новобаста аз он, ки дар кишвар хачми истеъмоли баъзе аз молхои ниёзи аввала зиёд шудааст, аммо то кунун сатхи истеъмолоти 78%-и молхои озукаворй ахолй ба хачми тавсиявии Созмони умумичахонии тандурустй нарасидааст. Барои халли мушкилоти чойдошта андешидани чорахои зеринро мухим мешуморем:
1.Васеъ намудани доираи истехсоли молхои истеъмолй [6, с.126];
2.Бо максади дастрасии ахолй бо молхои ниёзи аввала ганй гардонидани бозорхои дохилй бо молхои озукаворй аз тарики таъмини рушди ракобат байни субъектхои муносибатхои истехсол ва фуруши молхои ниёзи аввала;
3.Баланд бардоштани кобилияти харидории ахолй бо рохи устувор гардонидани неруи молиявии онхо. Расидан ба ин хадаф дар навбати аввал аз таъмини шугли ахолй ва баъдан, дастгирии молиявии оилахои камдаромад вобаста мебошад.
Дар натичаи тахлили ракамхои омори расмй маълум гардид, ки кобилияти харидории даромадхои пулии ахолии Чумхурии Точикистон нисбати баъзе аз намудхои алохидаи махсулоти хурока тагйир ёфтааст (расми 5).
I,
| Гушт ва махсулоти гуштй > Цанд ва махсулоти цаннодй ■ Сабзавот ва полизй
±
2015
■ Шир ва махсулоти шир
■ Махсулоти нонй
■ Мевачот, буттамева ва ангур
<n
2021
Тухм,дона | Картошка ■ РавFани растанй
Расми 5. Мукоисаи кобилияти харидории даромадхои пулии ахолии Чумхурии Точикистон аз руйи намудхои алохидаи махсулоти хурока, дар сол бо кг.
Манбаъ: Х,исоби муаллиф дар асоси маълумоти омори солонаи Чумхурии Точикистон. Агентии омори назди Президенти Чумхурии Точикистон, Душанбе.- 2022.- С.123.
Тавре аз динамикаи ракамхои расми 5 дида мешавад, соли 2021 нисбат ба соли 2015 даромадхои пулии ахолии чумхурй танхо нисбати тухм, гушт ва махсулоти гуштй, сабзавоту полезй то андозае кобилияти устувори харидорй пайдо кардаанд. Новобаста аз он, ки давоми ин давра нархи тухм-48,6%, гушт ва махсулоти гуштй-75,7% афзоиш ёфтааст, дар баробари ин, хачми истеъмолоти вокеии тухм-2,3 маротиба, гушт ва махсулоти гуштй-1,8 маротиба зиёд гардидааст. Х,олати мазкур то андозае ба он вобаста аст, ки махсулотхои зикршуда то кунун эквивалентхои муносиби худро пайдо накардаанд.
Даромадхои ахолй на танхо холати моддии ахолиро муайян менамоянд, инчунин вазъият ва самаранокии иктисодиёт ва муносибатхои иктисодиро дар чомеа нишон медиханд. Аз ин ру, барои баланд бардоштани сатхи некуахволии мардум зарур мешуморем, ки дар навбати аввал хачми даромадхои номиналй ва хакикии ахолй зиёд карда шавад.
Яке аз роххои халли мушкилоти баландбардории сатхи зиндагй таъмини таносуби мувофики имкониятхои молиявии ахолй ва арзиши зиндагй мебошад. Барои таъмини чунин таносуб моро зарур аст, ки хама шароиту имкониятхоро истифода намоем.
Рушди устувори иктисодиёти Чумхурии Точикистон то соли 2030 ба мо имконият медихад, то мушкилоти сатхи зиндагии ахолии кишварро халлу фасл намоем ва дар заминаи имкониятхои васеи фарохамовардашудаи сохахои иктисодию ичтимой барои 15-солаи оянда, яъне барои солхои 2031-2045 «Стратегияи миллии рушди Чумхурии Точикистонро барои давраи то соли 2045» омода намоем. Бо боварии комил гуфта метавонам, ки хадафи олии рушди дарозмухлати Точикистон дар ин давра (2031-2045) аз баланд бардоштани сифати зиндагй ва расидани мардуми кишвар ба зиндагии арзанда дар асоси таъмини рушди устувори иктисодй иборат мебошад.
Дар заминаи ин хуччати дарозмухлат кабули «Стратегияи баланд бардоштани сифати зиндагии ахолй барои солхои 2031-2035» ва ё дигар даврахо имконпазир мегардад. Дар ин пешгуихо шакку шубха вучуд надорад, чунки заминахои устувор ва имкониятхои зиёди дурнамои рушди сохахои ичтимоию иктисодй Чумхурии Точикистон мавчуд мебошанд.
Зиёд намудани чорахои дастгирии ичтимоии гуруххои камдаромади ахолй, ки ба механизми мунтазам афзоишдихии хачми воситахои дастгирй асос меёбанд, самти афзалиятноки сиёсати ичтимоии кишвар махсуб меёбад. Бо максади дастгирии гуруххои
осебпазири ахолй рохбари давлат дар Паёми навбатии худ ба Хукумати мамлакат супориш доданд, ки чихати аз 1-уми июли соли 2023 то соли 2025 хар сол зиёд кардани андозаи кумакпулии унвонии ичтимой барои оилахои камбизоат, яъне аз 512 сомонии амалкунанда то 836 сомонй ва иловатан барои хар як кудаки оилахои мазкур мутобикан ба ин давра аз 34 сомонй то 152 сомонй чудо кардани маблагхо чорачуй намояд. Ин икдоми Пешвои миллат барои сохаи ичтимой дар самти баланд бардоштани сатхи зиндагии табакаи ниёзманди ахолй дар таърихи Точикистони сохибистиклол бесобика арзёбй мегардад.
Дар асоси имкониятхои мавчуда, аз чумла афзоиши мунтазами нишондихандахои макроиктисодй метавон оид ба коркарди дурнамои баландбардории сатхи зиндагии мардуми Точикистон роху усулхои муайянеро рохандозй намуд. Агар давоми солхои 2023-2025 кумакпулии унвонии ичтимой барои оилахои камбизоат харсола дода шавад, пас ин икдоми рохбари олии кишварро дар сохаи ичтимой метавонем барои солхои баъдй низ бо тарзу усулхои мухталиф амалй намоем.
Тавре кайд карда шуд, нишондихандахои макроиктисодии чумхурй давоми солхои сохибистиклолй тамоюли мунтазами афзоишёбй доранд. Холати мазкур аз он шаходат медихад, ки дар самти мунтазам баландбардории сатхи зиндагии ахолии чумхурй шароиту имкониятхои зиёде вучуд доранд. Устувории рушди иктисодиёт ва нишондихандахои зикршуда аз он шаходат медиханд, ки барои мунтазам баландбардории сатхи зиндагй тахдид ва хавфу хатархо кам ба чашм мерасанд. Икдоми рохбари давлатро оид ба кумакпулии унвонии ичтимой барои 15 соли баъдй (2026-2040) бо чунин тартиб метавон татбик намуд:
- барои солхои 2026-2030 хар нимсола, яъне дар як сол ду маротиба;
- барои солхои 2031-2035 ба таври хар семоха;
- барои солхои 2036-2040 хармоха.
Добили зикр аст, ки хачми маблаги кумакпулии унвонии ичтимой дар даврахои пешниходшуда ба шароити иктисодии кишвар вобаста мебошад. Ноил гардидан ба татбики кумакпулии унвонии ичтимой дар мархилахои болозикр ба ду нишондихандаи эътимоднок асос меёбад:
1.Тамоюли мунтазами афзоишёбии нишондихандахои макроиктисодии Чумхурии Точикистон.
2.Тамоюли кохишёбии шумораи ахолии камбизоат ва ниёзманд дар кишвар.
Хамасола устувории иктисодиёти Чумхурии Точикистон таъмин карда мешавад
(алалхусус дар соли 2023 он набояд аз 8% кам бошад [4]) ва дар баробари ин, шумораи ахолии камбизоат мунтазам кохиш меёбад, яъне баробари афзоиши рушди иктисодиёти кишвар мушкилоти сатхи зиндагй халли худро меёбад. Аз як тараф баробари рушди иктисодиёт механизми амалй намудани кумакпулии унвонии ичтимой характери мунтазамиро ба худ касб намуда, афзоиши талабот ба маблагхои пулиро ба миён меорад, аз дигар тараф шумораи гирандагони кумакпулй хамасола кам мегарданд, ки холати мазкур кохишёбии талабот ба маблагхои пулй ва имконпазир гардидани татбики кумакпулии унвонии ичтимой дар даврахои пешниходшуда таъмин менамояд.
Хамин тавр, дар натичаи тахкики гузаронидашуда муайян ва ошкор карда шуд, ки новобаста аз тамоюли мусбии баъзе аз нишондихандахои сатхи зиндагй, кобилияти харидории даромадхои пулии ахолй дар Чумхурии Точикистон то ба хол мавкеи устувори харидорй надоранд. Хулосаю пешниходхоро оиди мушкилоти чойдошта ва халлу фасли онхо коркард менамоем:
1.Муайян карда шуд, ки барои конеъ гардидани талаботи ахолй ба молу хизматрасонихо дар навбати аввал афзоиши ММД зарур буда, баъдан, пайдоиши талаботи пардохтпазири ахолй ва таъмини мувозинати арза дар бозори истеъмолй фаъолнокии иктисоди миллиро ба вучуд меорад. Новобаста аз он, ки дар шароити кунунй сарчашмаи нисбатан босамари ташаккулёбии даромадхои ахолй сармоя мебошад, аммо нокифоя будани даромадхои ахолй суръати андухти сармояро кохиш дода, сатхи хосилнокиро махдуд менамояд ва дар навбати худ боиси кам гардидани даромадхо мегардад. Профессор ^одирзода Д.Б. низ кайд менамояд,
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
ки сармоя дар шароити иктисоди бозорй омили ташаккулёбии даромадхои ахолй мебошад [1, с.16].
2.Бо максади таъмини нархи бозории аксарияти молхои ниёзи аввала, ки дар хочагихои хонаводагй тавлид карда мешаванд, таносуби мувофики (оптималии) даромади натуралй ва пулии ахолй бояд таъмин карда шавад. Барои таъмини чунин шароит дар навбати аввал дастгирии истехсолкунандагони хочагихои хонаводагй аз мавкеи таъмини дастрасии онхо ба захирахои арзони карзй, таъмини шароити фуруши махсули хочагихои мазкур ва хифзи манфиатхои онхо мухим арзёбй мегарданд.
3.Таносуби мантикии иктисодии даромад ва харочоти ахолй таъмин карда шуда, сохтори харочоти ахолй, ки барои баландбардории сифати зиндагй ва расидан ба зиндагии сазовор мусоидат менамояд, коркард карда шавад.
4.Молу хизматхо дар иктисодиёт бояд нархи бозориеро сохиб бошанд, ки дар асоси ракобати комил ба вучуд меояд. Дар ин асно, зарур мешуморем, то сиёсати нархгузорй дар асоси рушди ракобати комили бозорй ва дар заминаи нархи талаботу таклифоти молу хизматхо фаъол гардонида шавад [7, с.130]. Сохахое, ки аз мухити ракобат берун мебошанд, бояд нархи молу хизмати онхо назоратшаванда бошад. Дар мачмуъ, нархгузории хама гуна молу хизматхое, ки истеъмолкунандаи онхо ахолй мебошад, бо назардошти имкониятхои молиявии шахрвандон амалй карда шавад. Ба акидаи мо, дар рафти татбики сиёсати иктисодй ба сиёсати ичтимой афзалият дода шавад.
5.Зарурати афзоиши хачми даромадхои ахолй дар асоси баланд бардоштани хачми хадди акали музди мехнат, таъмини таносуби мувофики хадди акали музди мехнат ва акалияти рузгузаронии ахолии синну соли кобили мехнат, баланд бардоштани сатхи музди мехнати кормандони бучетй ва афзоиши хачми воситахои пардохти нафака.
б.Чой доштани афзоиши харочоти ахолй барои хариди махсулоти хурока, молхои гайриозука ва пардохти хизматрасонй бинобар сабаби афзоиши сатхи нарххо ва нокифоягии даромадхо.
АДАБИЁТ
1.Кадыров Д.Б. Формирование и механизм регулирования доходов населения в системе факторов роста благосостояния: автореф. дисс. ... д-ра. эконом. наук: 08.00.01 / Д.Б. Кадыров.-Воронеж, 2003.- 36 с.
2.Мирзоев С.С. Особенности современных макроэкономических условий инфляции в Республике Таджикистан / С.С. Мирзоев, А.Д. Хайдаров, М.А. Одинаев // Экономика Центральной Азии. 2017.-Т.1.-№ 1.-С. 39-44.
3.Омори солонаи Чумхурии Точикистон. Агентии омори назди Президенти Чумхурии Точикистон, Душанбе.- 2022. - 414 с.
4.Паёми Президенти Чумхурии Точикистон, Асосгузори сулху Вахдати миллй, Пешвои миллат мухтарам Эмомалй Рахмон ба мачлиси Олии Чумхурии Точикистон.-23.12.2022.-[Захираи электронй].-Х,олати дастрасй: www.prezident.tj (санаи мурочиат: 18.08.2023 с.).
5.Рекомендуемый объем потребления основных групп пищевых продуктов согласно норм ВОЗ.-[Захираи электронй]. URL: https://www.who.int/ru
6.Саидов Р.Н. Оценка жизнеспособности источники формирования доходов населения в Республике Таджикистан/Р.Н.Саидов/Финансово-экономический вестник Таджикского государственного финансово-экономического университета-Душанбе,2020-№4(24)-С. 122-129.
7.Саидов Р.Н. Покупательная способность денежных доходов населения в Республике Таджикистан / Р.Н. Саидов // Вестник университета (Российско-Таджикский (Славянский) университет). 2020. № 2 (70). С. 125-132.
8.Стратегияи миллии рушди Чумхурии Точикистон барои давраи то соли 2030 . - Душанбе. -2016. - 88 с.
9.Хайрзода ШД. Арзёбии иктидори сармоягузории пасандозхои хонаводахо дар пасманзари кохиши эътимод ба низоми бонкй / ШД. Хайрзода, Б.Э. Бобомуродов // Иктисодиёти Точикистон. 2021.-№ S2. С. 79-90
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
