CC BY
59Вестник «Орлеу^-kst
rn
Тврешова Б.С.,
Цостанай ауылшаруашылыц колледжi, 11-санатты eHÖipicmiK оцыту шеберi
Неггзгг свздер: кэсгби ма-ман, тамацтандыру, зама-науи, техникалыц, шебер-лгк, нусцау, технологиялыц нусцау картасы, Yлес, сапа, дагды,внд1р1ст1к оцу.
Ключевые слова: профессиональный специалист, питание, современный, технологическая иснтрукционная карта, качества, навыки, часть, производственное обучение
Keywords: a professional specialist, contemporary a technical coaching, technological instruction card, a quality, share, skills, habits.
ЭНД1Р1СТ1К ОКУДА СТУДЕНТТЕРДЩ БЕЛСЕНД1Л1Г1Н АРТТЫРУ
Ацдатпа
Автор eндiрiстiк окуда студенттер бшктшгш арттыру максатында эдю - тэсiлдердi пайдалану аркылы e3i тацдаган кэсшке деген ыкыласын арттыру, жаца технологияларды мецгерту жолдарын Yйрету Yшiн e3i пайдаланган эдю -тэсiлдерiн керсете бiлген.
Аннотация
В статье автор отмечает важность применении методических приемов для поднятия уровня профессионализма студентов в производственном обучении. А также в материале автором были описаны свои методы, пути обучения новым технологиям.
Annotation
The author points out the importance of the application of methods for raiting student's level of professionalism in the industrial training. Also the author described her methods and new ways of learning.
^азакстан Республикасы Президентшщ «^азакстан -жаца жаhандык накты акуалда: есу, реформа, даму» - атты ^азакстан халкына Жолдауында ^азакстан жастарыныц жумысшы мамандыгын мецгеруге деген умтылысы мацы-зды болатынын атап керсетп. Дэл осы Yшiн тепн кэаби-техникалык бiлiм беруге багытталган жобаны жYзеге асыру жоспарланып отыр.
Техникалык жэне кэсiптiк бiлiм беру жYЙесi - бiлiктi жу-мысшы мамандарды даярлаудыц тYп казыгы екендш ай-кын.Сондыктан да заманауи техникалык жэне кэсштш бiлiм беретiн колледждер ецбек жагдайыныц жедел eзгеруiне, бей-iмделуге кабшетп, eндiрiс процесiндегi заманауи езгерютер мен жаца техниканы мецгеруге лайыкты косымша маман-дыгы бар, кабшеп жогары жумысшы мамандарды даярлауда - eндiрiстiк сабактыц орны ерекше.
Эндiрiсте сабак беру - окыту Yрдiсiндегi ец непзп ой кура-ушы элементтершщ бiрi. Окыту курылымында eндiрiстiк сабак беру - деп оку eндiрiс шеберi студентпен тiкелей жэне жанама тYрде eзара тыгыз байланысына негiзделген iс-эрекет Yрдiсi айтылады. 1с - жYзiнде окыту YPДiсi мынадай жагдай-ларда iске асады: оку eндiрiс шеберi оку акпараттарын жYЙе-леуде, сабак курылымын жасауда, акпараттарды педогогика-лык iс-эрекет аркылы усынуда, студенттермен жумыс iстеу эдiсiнде [3].
Сабактыц максаты, мазмуны, сабак беру эдютемеа, e^ дiрiс шеберi мен студенттер арасындагы ерекшелiктерiмен аныкталады. Баска окытушыларга караганда, шебердiц eз
m
о
Рч
w
О *
S
1-4
о §
53
Рч
О
Вестник «Oрлеу»-kst
т о
РЧ
О
и
О §
ш Е-
К
о
ш Е-
бiлiмi мен жумыс iстеу эдiстемесiн жш жацар-тып отыруына тура келедь Сондыктан ол тур-лi жумыстарды орындаудыц эдiс-тэсiлдерiмен жэне оку эдютемеамен таныс болуы керек.
Эндiрiстiк окуды жYргiзу эдiстемесi де-генiмiз-шебер мен студенттщ бiрлесе уйымда-стырылган кызметтершщ жолдары, соныц кeмегiмен студенттердщ бшмге, бшктшк-ке жэне дагдыга кол жетюзу^ ой мен дене ^шшщ жетiлуi, олардыц кэсiби шеберлЫнщ, адамгершшк касиеттершщ, ецбекке деген кезкарасыныц, шыгармашылык кабшетшщ калыптасуы. Эндiрiстiк оку YДерiсiнде сeздiк (тYсiндiру, эцпмелеу, ауызша немесе жазбаша нускау т.б.), кезбейнелеу (ецбек эрекеттерi мен кимыл-козгалыстарын керсету\тазалау,ту-рау кесу,т.б. кeрнекi куралдарды пайдалану, бейнелеу к¥ралдарын колдану жэне т.б.) ен-дiрiстiк (жаттыгулар, зертханалык жумыстар, eндiрiстiк-техникалык тапсырмаларды орын-дау жэне т.т.) эдютер колданылады [1].
.БYгiнгi eндiрiсте окыту шебершщ максаты - студенттерге тек бiлiм берiп кана коймай, олардыц жаца калыптасып келе жаткан ой-са-насын байыту, ойы алгыр, танымы жогары, iз-денiмпаз маман даярлай бшу.
Эндiрiстiк сабак барысында студенттердщ ойын сергiтiп, миын шыныктаруга негiзделген эдiс-тэсiлдердi пайдаланудыц тиiмдi болаты-ны белгiлi. Бул Yшiн непзделген оку мшдет-терiн кою, осы мiндеттердi студентердщ ка-былдауы Yшiн колайлы жагдай жасау, алдагы ю-эрекеттердщ эдiстерi туралы накты нускау беру, студенттерге уакытында кажеттi жэне жеткшкп кeмек жасау, олардыц бiлуге ын-тасын жэне eз шыгармашылык iсiне деген жауапкершiлiк сезiмiн ояту басты назарда бо-лады. Бiздiц ецбегiмiздiц ец eзектi - мэселесi тек айтып коймай,казiргi кезецдегi ^пштк-т тамактандыруды дамытудыц басты мш-деттерг тамак eндiрiсiне жаца, жетiлдiрiлген технологияны енгiзу: шала фабрикаттар мен жогары дэрежедеп тамак eнiмдерiн шыга-ру жэне олармен тамактану кэсiпорындарын жарактау, ецбек eнiмдiлiгiн елеулi тургы-да арттыру, шыгарылатын eнiмдер сапа-сын жаксарту, шикiзатты тиiмдi пайдалану жэне ецбект кажет ететiн технологиялык процесстердi механикаландыру, кYнделiктi тагамдардыц дайындалу технологиясын, каль-куляциясын, тагамныц шыгымы, тагамныц
эсемделуi сапасына койылатын талабы жэне сактау мерзiмi бойынша Yйрету болып табыла-ды. Эндiрiстiк окудыц непзп мiндетi, шыгармашылык кабiлетiн, кэаби жумыс жаттыгула-рын тыцгылыкты орындау, уакытты Yнемдей бiлу, eнiмдерден сапалы eнiм алу аркылы жY-зеге асыру. Мен жеткiншек урпактыц рухани eсiп-жетiлуi, оныц жеке тулга ретшде дамуы-на Yлкен мэн бере отырып, eндiрiсте окыту са-бактарын eтуде жаца технологиялардыц тур-лерш тиiмдi колданамын. Эр сабагымда сыни тургыдан окыту, децгейлеп окыту, «Блумныц сурак кою жYЙесi», «топтастыру» стратегиясы, ВЕНН диаграммасы, улттык ойындар, сайыс сабактар тYрлерiн колдану аркылы студен-тердiц сабакка кызушылыгын арттыра отырып, олардыц кэаби шыгармашылык дамуына кeцiл бeлемiн. Эндiрiсте окытудыц непзп максаты - студенттерге кэсiби шеберлшн мец-герту, шыгармашылык кабiлетiн жан-жакты терец таныстыру. Асты дайындау технологиясын (аспаздык) жете мецгерту ягни eнiм-дердiц eндiрiлуi жагдайында, тагамдар мен аспаздык буйымдарды дайындау максатын-да, eнiмдердi механикалык жэне жылумен eцдеудiц тиiмдi эдiстерiн окып Yйрену [2].
Эндiрiсте окыту сабагы эр тYрлi эдю-тэсш-дердiц жиынтыгынан турады:
1. Технологиялык карталармен жумыс;
2. Карточкамен жумыс;
3. Сызбалармен жумыс;
4. Тестшеу;
5. Ойын элементтерц
6. Муляж;
7. Топтастыру стратегиясы;
8. Кроссворд шешу.т.б.
^олданатын эдю-тэсшдер студенттердiц eндiрiстiк сабакка деген кызыгушылыгын арттыру максатында iске асады. 0ндiрiстiк оку сабагында жYргiзiлетiн басты жумыстар студенттердiц кэсiби шеберлiгi мен шыгармашылык тапсырмаларды Yйрету, суракка жа-уап бергiзу, eздерiн бiр-бiрiмен сурак койгызу, eз бетiнше тапсырма жаттыгуларын орындау жумыстарын eз бетiмен орындауга дагды-ландыру. Осыган байланысты eндiрiсте жумыс iстеу кезiнде студенттердщ жумыс iстеу кабiлетiне жэне бшм децгейлерiне карай топ-тарга бeлiп, эр топка лайыкты тапсырмалар беремш. Ойын сабагы студенттердiц белсен-дшп мен кызыгушылыгын арттыру, кэсiби
Вестник «Орлеу^-kst
m
материалдарды саналы турде мецгерту макса-тында жYргiзiледi.
Ойын элементтерш пайдалану студенттердщ сабакты мецгеруше кызыгушылыгын арттыру да ете тшмдь Сондыктан мен ез сабактарымда «Топтасып окыту» ойындарын жиi пайдала-намын. «Аспазшылар» апталыктарындагы жэне тYрлi ю-шараларга катыстыра отырып, студенттердщ ендiрiске деген кызыгушылыгы мен белсендiлiгiн арттырамын [4].
Шыгармашылык белсендшпн арттыру мак-сатында муляж, кэсiби баяндамалар, буклет, слайдшоу, реферат, тагамдардыц дайындау сызбасын, технологиялык карталар жасауга беремiн.
Тапсырманы ендiрiстiк сабактыц соцында Yйге беремiн.ОндаFы максат келесi сабакка кажеттi азык-тYлiктi сатып алу, Yйде технологиялык карта тузу, (студенттердщ бэрще Сборник рецептура окуль^ымен камтама-сыз етiлген) калькуляция тYзiп алып келу. Сабак басталмас алдын кiрiспе нускау ет-кiземiн,таFамFа кажеттi азык-тYлiкке сипат-тама беремщ технологиялык карталармен жумыс алып барамын, эр Yлеске канша грамм шиюзат кажеттiгiн,оларды тазалау барысында канша шы^ын шыFу нормаларын есептеймiз. Ол Yшiн рецептура жинаFын пайдаланамын. ТаFамныц жасалу технологиясын(механика-лык аспаздык ецдеу,жылумен аспаздык ецдеу эдiстерi) компютердiц кемепмен керсетiп оты-рамын.Студенттерге таFамныц калай жасалу кезецдерiн слайдтар аркылы керсете отырып, жаца таFамды дайындаймыз. Сабак соцында дайын енiмдi эсемдеу, усыну,таFамды баFалау процестерiн жYргiзе отырып со^ы аFымдаFы нускау еткiземiн. Жумыс орныныц тазалы^ы-на кецiл белемiн. Сабак соцында студенттердщ тапсырманы калай орындаFандарына айта отырып баFалаймын. Кемшшктерше де кецiл белiп, сабакта ж1берген кателiктерiн тYзетiп отырамын.
Мысалы:Технологиялык карта№1257 Ша-былFан ет бифштекю» таFамын эзiрлеy
Максаты:а) таFамдардыц дайындау техноло-гиясы картасын эзiрлеу (1 Yлестi 4 Yлеске есеп-теу) аркылы калькуляциялык карта тYзу, таFам баFасын есептеу жолдарын Yйрету.
Кажетп азык тYлiк.сиыр етi, майлар, CYт, бурыш.туз, май тортасынан айрылFан, кар-топ, немесе орамжапырак.
Курамы: сиыр етi 109 г.,майлар,шошканыц майы \шпик\ 12,5 г. СYт 6,75г, бурыш унтагы 0,04, туз 1,2 г., тортасынан айрылган май 7 г., гарнир 150 г. Шыгымы: 220.
Дайындалу технологиясы: шабылган етке туз, бурыш унтагы май, (шпик) шошка майы косылады. Эзiрленген шала фабрикатты майы бар кыздырылган табан шкафына кояды. Куыру алдында бифштекп унда табагына не тэрелкеге гарнир салып , жанына бифштекстi койып оган ет туздыгын куйып береди Гарнир ретiнде куырылган картоп, тскен кeкeнiс, кYрделi гарнир пайдаланады.Шабылган ет бифштексi жумырткамен не пиязбен табага бифштекс сиякты беруге болады [5].
Сапасына койылатын талаптар: шабылган ет eз формасын сактаган, катты езiлмеген кон-систенциясы жумсак, дэмi мен иiсi eзiне тэн болуы керек.
¥сыну: Сыбагалык асханалык тэрелкеге 2данадан салып,бeктiрiлген калган сeлдi куяды.
Корыта айтканда, eндiрiсте окыту - бшк-тi де сапалы мамандарды даярлаудыц тYп казыгы екендш айдан анык. Елбасымыз Н.Э.Назарбаев «Бэсекеге кабiлеттi когам ор-натудыц негiзi бшмде»- деп айкын кeрсеттi. Олай болса , бYгiнгi бiлiмгер- ертецп ма-ман. Ал сол маманныц, коFамдык-элеуметтiк сураныска сай, элемдiк бэсекеге кабшетп ма-мандар болып шы^ы, eндiрiстiк оку шебер-лерiнiц еншiсiнде.
ЭДЕБИЕТ
1. Эндiрiстiк окыту сабактарында иннова-циялык технологияларды колдану [Мэтш]. Ал-маты, 2013. - Б.7-8.
2. Казакстанныц барлык кэсiптiк мекеме-лерiнде бiлiм беру жYЙесi теориямен коса прак-тиканы камтуы тшс [Мeтiн]. Интерфакс-Ка-закстан акпараттык агенттт. Алматы,2013. - Б.3-6.
3. Беамбаева, Г.Е., Бесiмбаев, Е.Б. Аспаздык. Окулык [Мэтiн]. Астана.Фолиант, 2007. -Б.310-311.
4. Кeшiмбетова С. Инновациялык техноло-гияны бiлiм сапасын штеруде пайдалану мYм-кiндiктерi [Мэтiн]. - А.: Бшм, 2008.
5. Сборник рецептур блюд и кулинарных изделий для ПОП [Мэтш].Издательство «Про-фи-информ.» .Составитель Л.Е.Голунова.
m
о
<с
Рч
w
О *
S
1-4
О §
Рч
о
