CC BY
0УДК: 336.774.5 (575.3)
НАКШИ СОХДИ МАОРИФ ДАР НИЗОМИ МУНОСИБАТ^ОИ МОЛИЯВЙ-ИКТИСОДЙ
Убайдуллоев Ф.К.
Бобошерова Ф.Г
Аннотатия. Дар мацола муаллифон цанба^ои назариявии ташаккули хизматрасонщои таълимиро дар низоми муносибат^ои молиявию ицтисоди тащиц карданд. Муайян карда шудааст, ки натицаи фаъолияти таълими хизматрасонщои таълими мебошанд, ки як навъ неъматуои ицтимои мебошанд, ки барои цонеъ кардани яке аз ниез^ои асосии инсон-талабот ба дониш пешбини шудаанд. Дар раванди исте^соли хизматрасонщои таълими муносибат^ои ицтисодии байни субъект^ои фаъолияти таълими муайян карда шуданд.
Калимахри калиди: хизматрасонщои таълими, та^силоти умуми, захира^ои молияви, муносибатуои ицтисоди, муассисауои таълими.
Барои ицтибос: Убайдуллоев, Ф.К. Нацши сощи маориф дар низоми муносибат^ои молияви-ицтисоди / Ф. К. Убайдуллоев, Ф. Г. Бобошерова // Паёми молия ва ицтисод. - 2024. - No. 3(42). - С. 26-34.
РОЛЬ СФЕРЫ ОБРАЗОВАНИЯ В СИСТЕМЕ ФИНАНСОВО-ЭКОНОМИЧЕСКИХ ОТНОШЕНИЙ
Убайдуллоев Ф.К.
Бобошерова Ф.Г
Анотация. В статье авторы исследовали теоретические аспекты формирования образовательных услуг в системе финансово-экономических отношений. Установленно, что результатом образовательной деятельности являются образовательные услуги, которые являются своего рода социальными благами, предназначенными для удовлетворения одной из основных потребностей человека-потребности в знаниях. В процессе производства образовательных услуг были определены экономические отношения, возникающие между субъектами образовательной деятельности.
Ключевые слова: образовательные услуги, общее образование, финансовые ресурсы, экономические отношения, образовательные учреждения.
THE ROLE OF EDUCATION IN THE SYSTEM OF FINANCIAL AND ECONOMIC RELATIONS
Ubaidulloev F.K.
Bobosherova F.G.
Annotation. In the article, the authors investigated the theoretical aspects of the formation of educational services in the system of financial and economic relations. It has been established that the result of educational activities are educational services, which are a kind of social benefits designed to meet one of the basic human needs -the need for knowledge. In the process of producing educational services, the economic relations arising between the subjects of educational activity were determined.
Keywords: educational services, general education, financial resources, economic relations, educational institutions.
Ty3opHmH viacba.ia. ,3,ap mapoHTH Tarrnp ë^TaHH Ha;mH gaB.naT gap cox,aH MaopH$ MyHOCHÔaTx,OH hkthcoah 6a TaBpH HaB coxTa Ba aMa.n MeKyHaHg, kh hh 6a TarHHpoTH aMa^KyHaHga Ba Tax,HaH MexaHH3M^OH HaBH Ma6^arry3opHH gaB^aTHH MaopH$ oBapga MepacoHag. ^aMHH TapH;, ^y3tH acocHH MyocHpH xycycHaTH yMyMHH MyHOCH6aTx,OH hkthcoah gap cox,aH MaopH$ xycycHaTH 6o3opHH ohx,oct.
Tax,.H.u Tax,KHKOTx,ou oxnp Ba HampnëT. ^ap Tax,KH;oTx,oH Macta.nax.oH Ha3apHaBH-MeTogo^orH 6apoH MyaiïaH KapgaHH xycycHaTx,oH MyocHpH
xH3MaTpacoHH^oH Tat^HMH gap acapx,oH o^hmohh xopH^H Ba BaTaHH aKC ë^TaHg:
Ky3HeTcoBa C. n., 3HHHypoB y. r., ctph®»b A., ^ypaeBa A.O., KaTaeBa 3.A., Ta6apoB O. C., ^ogHpoBa 3.X., PycTaMoBa X. P., H6ogoBa 3.X. Ba gHrapoH. ^ap 6apo6apH hh, cap^H Ha3ap a3 Tax,KHKoTx,oH 3HëgH o^hmohh BaTaHH Ba xopH^H, gap xH3MaTpacoHHx,oH Tat.nHMHH cox,aH MaopH^H H,yMx,ypHH To^hkhctoh, KopKapgH HnoBarHH HnMH-Ha3apHaBH Ba TaxgH.nx,oH H^oBarH Ta^a6 MeHaMoag.
MaKcagu viaKO.ia. ^ap mapoHTH MyocHpH 6yx,poHx,oH hkthcoah
TamaKKy^ë6HH 3axHpax,oH mo^h^bh gap cox,aH MaopH$ Ba nemHHx,og HaMygaHH Tax,KHKoTx,oH hhmh gap hh caMT My6paM Ba capHBa;TH 6a x,hco6 MepaBag. Ma;cagH Ma;o.na oMy3HmH Ha;mH cox,aH MaopH$ gap hh3omh MyHocH6aT^oH Mo.nHaBH-HKTHcogH 6a x,hco6
MepaBag.
MyxraBOH acocuH viaBog. ^ap acpH 21 cox,aH MaopH^ 6a aKe a3 3axHpax,oH acocHH pymgH H^THcogHëTH mh^h Ta6gH.n Meë6ag. Ha;mH MaxcycH Tax.CH.noT 6o oh TacgH; Kapga MemaBag, kh caTx,H MHëHaH caBogHoKHH a^o^HH Ka^oHcon HHmoHgHxaHgaH My^HMTapHHH pymgH KHmBap, rapaBH myKy^oH Ba cy6oTH oh Me6omag. Max,3 HKTHgopH Tat^HMHH gaB^aT gap acocH MyanaH KapgaHH HHgeKCH pymgH hhcoh ;apop gopag Ba ^ohtoxh KHmBappo gap peHTHHrxoH ^axoHH MyanaH MeKyHag.
^ap coxaH MaopH^ TaMoMH hh3omh MyHocH6aT^oH MymaxxacH hkthcoah aMan MeKyHag. XycycHaTH ohxo nem a3 xaMa 6o xycycHaT^oH Hcrexco.nH xroMaTpacoHHxoH Tat^HMH Bo6acTa acT. ^ap paBaHgH TaKpopHCTe^co^H ^aMtHaTH, MaopH^, 6a MoHaHgH x,aMa coxaxoH HKTHcogHëT, Ha;mH xoch xygpo H^po MeKyHag - $ato.nHaTH Tat^HMHpo aMa^H MeKyHag.
Oato^HaTH Tat^HMH aK HaMygH ^ato^HaTH H^o3aTHoMagHxaHgaecr, kh 6o TamKH^H paBaHgH Tat^HM Ba Tap6HaH ogaMoH gap gaB^aT a^o;aMaHg acT, kh 6a MaH^HaTH hhcoh, ^oMea, gaB^aT aMa^H Kapga MemaBag Ba 6a: x,h$3, a$3oHm Ba hhthko^h goHHm 6a Hac^^oH HaB; 3exHH, ^apxaHrH Ba Tap6HaH ax^o;HH hhcoh; Tanëp KapgaHH maxcoHH coxh6hxthcoc, Kagpx,o 6apoH xaMaH coxaxoH HKTHcogHëT Me6omag.
Ma^cy^H ^ato^HaTH Tat^HMH xH3MaTpacoHH^oH Tat^HMH Me6omag, kh aK HaBtH HetMaTx,oH h^thmoh Me6omaHg, kh 6apoH ;oHet KapgaHH aKe a3 HHë3xoH
аввалиндарачаи инсон талабот ба дониш пешбинй шудаанд. Дар раванди истехсоли хизматрасонии таълимй муносибатхои иктисодй байни субъектхои фаъолияти таълимй ба вучуд меоянд.
Маориф хамчун сохаи мухими бахши ичтимой махсулоти дониш ва малакаи истеъмолкунандагони хизматрасонихои таълимиро истехсол мекунад. Дар айни замон, фаъолияти низоми маориф, ки такрористехсоли иктидори зехнии кишварро таъмин мекунад, хамчун хидмати таълимй амал мекунад [1, с.70].
Ба акидаи В.П. Шетинин, "хизматрасониии таълимй ин низоми дониш, иттилоот, майорат ва малакахое, ки бо максади конеъ гардонидани ниёзхои гуногуни таълимии шахс, чомеа, давлат истифода мешаванд"[12, с.128].
Кузнетсова С.П. чунин мешуморад, ки "хизматрасонии таълимй ин раванди максаднок ва мантикан пайдарпайи интиколи мачмуи муайяни дониш, майорат ва малакахои амалии хусусияти умумитаълимй ва махсус ба истеъмолкунандагон тибки барномаи мукарраршуда мебошад"[7, с. 22].
Зиннуров У. Г. "бо хизматрасонии таълимй хачми иттилооти таълимй ва илмиро мефахмад, ки хамчун мачмуи донишхои хусусияти умумитаълимй ва махсус, малакахои амалии шахсоне, ки аз руи барномаи муайян интикол дода мешаванд" [3, с.157].
Стрижов А. хизматрасонии таълимиро чунин мехисобад "фаъолияти максаднок, ки бо хамкории иштирокчиёни раванди таълим хос аст ва ба конеъ гардонидани ниёзхои таълимии шахс равона шудааст" [9, с.46].
Олимони ватанй дар асархои худ табиати хизматрасонихои таълимиро низ тахкик мекунанд. Чураева А.О. хизматрасонихои таълимиро чунин тавсиф мекунад "таъсири максаднок ба шахсе, ки дар чараёни он тагирёбии сифатй ва
микдории параметрхо ба амал меояд"[2, с.142].
Ба акидаи Катаева З.А. хизматрасонихои таълимй ин
"хизматрасонихое, ки муассисахои таълимй ба ахолй мутобики фаъолияти оинномавй, новобаста аз шаклхои ташкилию хукукии онхо (давлатй, гайридавлатй)
мерасонанд"[6, с.11].
Табаров О. С. чунин мешуморад, ки хизматрасонихои таълимй "ин раванди эчод ва интиколи микдори зарурии иттилооти таълимй ва илмй ба шахсе мебошад, ки ниёзхои муайяни уро конеъ мекунад ва симои маънавии худро зери таъсири арзишхои ахлокй ва маънавй ташаккул медихад"[10, с.10].
^одирова З.Х. бозори
хизматрасонихои таълимй "хамчун кисми таркибии бозори хизматрасонихо, ки низоми муносибатхои иктисодии марбут ба татбики хизматрасонихои таълимй ва махсулоти илмй - таълимй мебошад, баррасй карда мешавад"[5, с.292].
Рустамова Х.Р. кайд мекунад: "хизматрасонии таълимй - категорияи иктисодй, амалест, ки раванди интиколи иттилооти таълимиро аз донишчу ба донишчу, ки бо мехнати зиндаи омузгор амалй карда мешавад дар бар мегирад." [8, с.149].
Ибодова З.Х. хизматрасонихои таълимиро хамчун "категорияи махсуси ичтимоию иктисодй тавсиф мекунад, ки фаъолиятест, ки дар он фурушандаи хидмат ба истеъмолкунандаи хидмат микдори муайяни дониш ва иттилоотро барои ба даст овардани салохиятхо, малакахо ва малакахои касбй равона мекунад." [4, с.159].
Дар айни замон, бозори хизматрасонихои таълимй дар мархилаи рушд карор дорад ва ба шароити тагйирёфтаи фазои тахсилоти чахонй мутобик мешавад, зеро он бо рушди иктисодии хар як давлат алокаманд аст ва аз имкониятхои инсонй вобаста аст. Аммо,
хусусияти муносибатхои иктисодй дар сохаи маориф на танхо бо хусусиятхои раванди истехсоли хизматрасонихои таълимй алокаманд аст. Муносибатхои иктисодй дар сохаи маориф имруз дар шароити кам шудани маблаггузории давлатии маориф ва рушди муносибатхои бозорй дар сохаи маориф мебошад.
Ин тагйирот дар шароити фаъолияти соха ва рушди бозори маориф дар мачмуъ ба муносибатхои иктисодй дар сохаи маориф хусусияти нав медиханд:
1) онхо дар шароити ракобат ба кор шуруъ мекунанд, ки барои дарёфти технологияхои самараноки истехсоли хизматрасонихои таълимй ва истифодаи самараноки захирахои молиявй хавасмандй ба вучуд меорад;
2) муносибатхои шартномавй ба вучуд меоянд. Онхо кобилияти сабти талаботро ба сифати хизматрасонихои таълимй хангоми бастани шартномахо мустахкам мекунанд, на танхо хусусиятхои хачмии онхоро дар назар дорад.
Доир ба масъалахои равандхои глобалй дар низоми муассисахои тахсилоти умумй олимони ватанй чунин кайд мекунанд " ...инхо равандхои гуногунрангй ва байналхалкии таълим мебошанд, ки муассисахои нави таълимй бо чорй намудани самтхои инноватсионии таълим (фанхо, ташкили барномахои байнисохавй) таъсис дода мешаванд, инчунин усулхо ва технологияхои таълим тагир дода мешаванд. Низоми идоракунии маориф, сохтори муассисахои таълимй ва тартиби маблаггузории онхо, инчунин воситахои онхо табодули омузгорон, ташкили механизми самарабахши эътирофи мутакобилаи аттестатхо ва стандартхои умумии тахсилот ва гайра мебошанд." [11, с.15].
Маориф хамчун сохаи иктисодиёти Чумхурии Точикистон босуръат буда, вобаста ба максаду вазифахои дар назди чомеа карордошта пайваста тагйир меёбад.
Ислохоти тахсилоти миллй имруз ба рушди технологияхои иттилоотии таълимй ва усулхои таълим, тавсеаи бозори хизматрасонихои таълимй нигаронида шудааст.
Дар заминаи чунин равандхои умумичахонй дар Чумхурии Точикистон вазифахои асосии тактикии зерин гузошта ва бомуваффакият хал карда мешаванд:
❖ Гузариш ба кор бо таснифоти «Ихтисос ва тахассус» тадричан сурат мегирад, ки тамоюлхои асосии кадрхои иктисоди ру ба тараккй, талабот ва пешниходро дар бозори мехнат ба назар мегирад;
❖ Низоми стандартхои ичтимоии давлатй дар сохаи маориф чорй ва такмил дода мешавад, ки сифати хизматрасонихои таълимиро зери назорати катъй мегузорад ва онхоро ба намунахои чахонй мутобик мекунад;
❖ Консепсияи низоми дударачаи тайёр кардани мутахассисони дорои маълумоти олй: бакалаврхо ва магистрхо тахия ва кабул карда шудааст.
Низоми миллии маориф хама намудхо ва шаклхои фаъолияти таълимй, инчунин низоми муассисахои таълимии махсус -истехсолкунандагони хизматрасонихои таълимиро дар бар мегирад. Яке аз таснифоти асосии таълим таксимоти он ба асосй ва иловагй мебошад.
Тахсилоти асосй дар Чумхурии Точикистон сатххои зеринро дар бар мегирад:
✓ тахсилоти томактабй;
✓ тахсилоти умумии асосй;
✓ тахсилоти миёнаи умумй;
✓ тахсилоти касбй-техникй;
✓ тахсилоти миёнаи махсус;
✓ тахсилоти олй;
✓ тахсилоти баъдидипломй.
Ягонагй ва муттасилии тахсилоти
асосй бо пайдарпаии сатххои он, мувофикати стандартхои таълимй, накшахои таълимй ва барномахои таълимй,
мавчудияти муассисахои таълимй, ки имконияти гирифтани тахсилотро дар якчанд сатххо таъмин карда мешавад. Ба даст овардани хар як сатх бо хуччати дахлдор тасдик карда мешавад ва хукук медихад, ки тахсилотро дар сатхи минбаъда идома дихад. Тахсилоти махсус метавонад дар хама сатххои тахсилоти асосй амалй карда шавад. Тахсилоти иловагй ба тавсеаи имкониятхо дар рушди зехнй, эстетикй, ахлокй ва чисмонии шахс хангоми гирифтани маълумоти асосй, амик кардани салохияти касбй, инчунин халли вазифахои
алохидаи таъмини кадрхои тамоми сохахои фаъолияти ичтимоию иктисодй равона карда шудааст. Тахсилоти иловагй метавонад дар хама сатххои тахсилоти асосй амалй карда шавад, он инчунин дар бар мегирад:
✓ тарбия ва таълими беруназсинфй;
✓ такмили ихтисос ва бозомузии кадрхо.
Таснифоти намудхои таълимй (хизматрасонихои таълимй) дар расми 1. ба тарики зайл оварда шудааст.
Тахсилоти асосй
Намудхои таълим
Тахсилоти иловагй
Тахсилоти томактабй
Тахсилоти умумии асосй
Г
Тахсилоти миёнаи махсус
Тахсилоти олй
Тахсилоти ибтидоии миёна
Тахсилоти миёнаи
умуми
Тахсилоти касбй-техникй
Тахсилоти баъдидипло мй
>
Тахсилот
и берун аз
мактаби
1
Такмили ихтисос ва бозомузии кадр^о
Расми 1. - Таснифи намудх,ои таълим (хизматрасоних,ои таълимй) дар Ч,умх,урии
Точикистон
Манбаъ: Тах,ияи муаллиф.
Бо дарназардошти талабот ва имкониятхои шахс, тахсилот метавонад дар шаклхои гуногун сурат гирад:
а) дар муассисахои таълимй:
✓ шакли рузонаи таълим: рузона ё шабона;
✓ шакли таълими гоибона: классикй ё бо истифода аз технологияхои таълими фосилавй;
б) мустакилона:
✓ бо тартиби муайянкардаи худи донишчу;
✓ тибки накшахои таълимии инфиродй, ки аз чониби мутахассисон тартиб дода шудаанд.
✓ омузиши шаклхои гуногуни тахсилот ичозат дода мешавад.
радами нав дар рушди низоми таълими миллй татбики чорахо оид ба таълими кудакони дорои хусусиятхои рушди психофизикй аз моххои аввали хаёт мебошад. Барои хамаи шаклхои тахсилот дар доираи сатхи тахсилот стандартхои ягонаи таълимй амал мекунанд. Вобаста ба макоми муассисон муассисахои таълимй ба
муассисахои давлатй ва хусусй таксим карда мешаванд.
Муассисахои давлатй хукуки амалй намудани фаъолияти таълимиро аз лахзаи бакайдгирии давлатии онхо ва муассисахои хусусй аз лахзаи додани ичозатномахои махсус (литсензияхо) мегиранд.
Муассисахои таълимй, ки кадрхоро аз руи ихтисосхои профили харбй, барои макомоти корхои дохилй ва амнияти давлатй тайёр мекунанд, муассисахои махсуси таълимй ва тарбиявй барои шахсони дорои рафтори ба чомеа хатарнок метавонанд танхо давлатй бошанд. Онхо аз чониби Президенти Чумхурии Точикистон, Хукумати Чумхурии Точикистон ё макомоти давлатии ваколатдори онхо таъсис, аз нав ташкил ва бархам дода мешаванд.
Фаъолияти муассисахои таълимй бо мукаррароти намунавй дар бораи муассисахои дахлдори маориф, ки аз чониби Хукумати Чумхурии Точикистон ё макоми давлатии ваколатдори он, оинномахои дар асоси онхо тахияшуда, дигар санадхои конунгузории Чумхурии Точикистон тасдик карда мешаванд, танзим карда мешавад.
Намудхои муассисахои таълимй. Ба муассисахои таълимй инхо дохил мешаванд:
❖ муассисахои томактабй;
❖ муассисахое, ки гирифтани тахсилоти ибтидой, асосй, миёнаи умумиро таъмин мекунанд;
❖ муассисахое, ки тахсилоти касбй-техникиро таъмин мекунанд;
❖ муассисахое, ки тахсилоти миёнаи махсусро таъмин мекунанд;
❖ муассисахои тахсилоти олй ва баъдидипломй, такмили ихтисос ва бозомузии кадрхо, инчунин гирифтани тахсилоти махсус барои шахсони дорои хусусиятхои рушди психофизикй (муассисахои таълимй);
❖ муассисахои таълиму тарбияи беруназсинфй;
❖ муассисахои ичтимой-педагогй;
❖ муассисахои таълимии махсус;
❖ муассисахои махсуси таълими истехсолй.
Ба муассисахое, ки тахсилоти томактабиро таъмин мекунанд, яслй, яслй-богча, богчаи кудакон, маркази томактабии рушди кудак (муассисахои томактабй), инчунин богчаи кудакон-мактаб дохил мешаванд.
Ба муассисахое, ки гирифтани тахсилоти миёнаи умумиро таъмин мекунанд, дохил мешаванд: мактаби ибтидой, мактаби асосй, мактаби миёна, мактаби шабона (бастй) (мактаби тахсилоти умумй), гимназия, литсей, мактаб-интернат, мактаб-интернати шифохона (муассисахои тахсилоти умумй), инчунин мачмааи таълимй-педагогй, аз чумла богчаи кудакон-мактаб, мактаби миёна-коллечи санъат, гимназия-коллечи санъат, гимназияи забоншиносй-коллеч ва гайра (Расм. 2.).
Mактабхои
тахсилоти Гимназиях,о
умуми
Mактаби ибтидой
Литсейх,о
Mактаби асосй
Mактаби миёна
Mактаби шабона
Mактаб-интернат
Расми 2. Муассисахое, ки гирифтани тахсилоти миёнаи умумиро таъмин
мекунанд.
Манбаъ: Тахияи муаллиф.
Тахсилоти миёнаи умумй дар заминаи тахсилоти умумии асосй инчунин дар муассисахое, ки гирифтани тахсилоти касбй-техникй ва миёнаи махсусро таъмин мекунанд, амалй карда мешавад.
Дар доираи танзими давлатй амал карда, муассисахои таълимй хукук доранд барномахои таълимии талаботро амалй намоянд, агар меъери маблаггузории онхо аз меъери мукарраршуда кам набошад. Манбаъхои ин маблаггузорй метавонанд гуногун бошанд. Дар ин мархила, муассисаи таълимй ба доираи муносибатхои бозорй ворид мешавад. Сохаи фаъолият барои муассисахои таълимии дар бахши бозории сохаи маориф фаъолияткунанда пешниходи хизматрасонихои таълимй барои гирифтани тахсилоти миенаи пурра, тахсилоти олй, инчунин тахсилоти дуюми олй мебошад.
Афзоиши шумораи муассисахои таълимии тичоратй бо имконияти ба даст овардани даромадхои зиёд шарх дода мешавад. Сатхи нокифояи харочоти тахсил танхо имкон намедихад, ки аз хисоби хакки тахсил он намудхои хизматрасонихои таълимиро, ки аз хама бештар талабот доранд, пешниход карда шаванд. Арзиши
чунин хизматрасонии таълимй микдори талаботро муайян мекунад. Ин арзиш равшан аст ва зери таъсири тагйиребии бозори хизматрасонихои таълимй ва харочоти истехсолот ташаккул меебад.
Танзимгарони бозор дар холатхое, ки онхо бо неъматхои аз чихати ичтимой мухим, аз чумла хидматхои таълимй сарукор доранд кор намекунанд. Бояд кайд намуд, ки ду сабаби асосй ва зич алокаманд вучуд дорад, ки хизматрасонихои таълимй одатан дар бахши гайритичоратй истехсол карда мешаванд:
-танхо нарххои озоди бозории махсулоти маориф наметавонанд рушди дурусти ин соха ва чомеаро таъмин кунанд;
-танзими давлатй ва маблаггузории бисер муассисахои таълимй ба таъиноте, ки маориф ичро мекунад, мувофиктар аст.
Ва ин на танхо дар он аст, ки маблагхои бучетй хеле махдуданд ва на хамеша умуман дастрасанд, балки дар он аст, ки муассисахои таълимй рисолати наверо барои худ азхуд мекунанд - конеъ кардани ниезхои хидматрасонии таълимй. Муайян ва бахисобгирии дархостхои категорияхои гуногуни муштариен шарти
хатмии фаъолияти ташкилотхои таълимй мегардад, ба ибораи дигар, маориф торафт бештар ба инфрасохтори бозор табдил меебад.
Хулоса:Рушди шаклхои
гайридавлатии ташкили пешниходи неъматхои чамъиятй дар сохаи маориф дар якчоягй бо давлатй маънои онро дорад, ки маориф на танхо сохаи амали институтхои давлатй, сиесй, балки сохди тахлили макроиктисодй низ мебошад. Хдмин тарик, мо метавонем хулосахои зеринро барорем. Х,авасмандии фаъолият дар сохаи маориф наметавонад аз нуктаи назари татбики манфиатхои иктисодии (моддии)
истехсолкунандагони махсулоти маориф шарх дода шавад. Мушкилоти маориф ба мушкилоти асосии иктисодии замони муосир ва ояндаи наздик табдил меебанд. Дар ин холат, тахкики накши сохаи маориф дар чомеа бояд ба тахлили хосиятхои асосии хизматрасонии таълимй хамчун пояи низоми маориф асос ёбад. Омузиши раванди истехсоли хизматрасонии таълимй хамчун категорияи иктисодй аз нуктаи назари илми иктисодй зарурати тахлили мушкилотро аз нуктаи назари муайян кардани накш ва чойгиршавии ин хидмат дар системаи такрористехсоли сармояи инсонй талаб мекунад.
АДАБИЁТ
1. Драчук П.Э. Роль образования в создании инновационной экономики/П.Э.Драчук // Вестник совета молодых учёных и специалистов Челябинской области. 2016. № 1 (12) т.1. С. 70-74.
2. Джураева А. .Вестник ТНУ (научный журнал). Спец.вып.посв.20летию Независимости Республики Таджикистан). - № 6(70). - Душанбе: «Сино», 2011.- С.142.
3. Зиннуров У.Г. Маркетинг в деятельности вузов: теория и методы решения / У. Г. Зиннуров.-Уфа: УГАТУ, 1993. - 157с.
4. Ибодова З.Х. Организационно-экономические механизмы обеспечения инновационного развития вуза на рынке образовательных услуг/ З.Х Ибодова. 08.00.05. дисс.. .к.э.н. 2017.- 159с.
5. Кадырова З.Х. Развитие социально-экономического потенциала учреждений высшего профессионального образования/ З.Х. Кадырова. 08.00.05. дисс.. .д.э.н. 2019. - 292с
6. Катаева З.А. Организационно-экономические основы формирования и развития рынка образовательных услуг в Республике Таджикистан: автореф. Дисс. к.э.н.:08.00.05/З. А.Катаева. Душанбе, 2006. С. 11.
7. Кузнецова С. П. Исследование и разработка методов стоимостной оценки образовательных услуг высших учебных заведений: автореф. дисс. канд. экон. наук:08.00.05/С.П.Кузнецова.- СПб. 1998-20 с. 23.
8. Рустамова Х.Р. Совершенствование механизма функционирования рынка образовательных услуг/Х.Р. Рустамова, . 08.00.05. дисс. к.э.н. 2018.- 149с.
9. Стрижов А. Понятие качества образовательной услуги в условиях рыночных отношений/А.Стрижов // Стандарты и мониторинг в образовании. 1999. № 3. С. 47-50.
10. Табаров О.С. Проблемы обеспечения экономической безопасности рынка образовательных услуг: автореф. дис.канд.эк наук:08.00.05/0.С.Табаров. Душанбе, 2010. С. 10.
11. Факеров Х.Н. Управление ресурсами в системе высшего образования Республики Таджикистан в условиях финансового кризиса/Х.Н.Факеров, У.А.Курбонов, Н.Сангинов, Ш.Кодиров, З.Х.Кадырова, Ф.Р.Шаропов.- Душанбе: «Ирфон», 2010.-136с.-С.63. 15
12. Щетинин В. П. Экономика образования / В. П. Щетинин, Н. А. Хроменков, Б. С. Рябушкин. - М.: Российское педагогическое агентство, 1998. 128с.
Маълумот дар бораи муаллифон:
Убайдуллоев Фаридулло Каримович - н.и.и., дотсент, мудири кафедраи муносибатх,ои молиявй-карзии байналхалкии Донишгох,и давлатии молия ва иктисоди Точикистон. Сурога: 734067, Чумхурии Точикистон, ш. Душанбе, к. Нахимов 64/14. Телефон: +(992) 935730010. E-mail: [email protected]
Бобошерова Фозилахон Гулмуродовна - докторанти PhD курси 3-юм, аз руйи ихтисоси молия, кафедраи молияи Донишгох,и давлатии молия ва иктисоди Точикистон. Сурога: 734067, Чумхурии Точикистон, ш.Душанбе, к. Нахимов 64/14.Тел: 111-21-00-06
Сведение об авторах:
Убайдуллоев Фаридулло Каримович - к.э.н., доцент, заведующий кафедрой международных финансово-кредитных отношений Таджикского государственного финансово-экономического университета. Адрес: 734067, Республика Таджикистан, г. Душанбе, ул. Нахимова, 64/14. Телефон: +(992) 935730010. E-mail: [email protected] Бобошерова Фозилахон Гулмуродовна - докторант PhD 2 курса, по специальности финансы, кафедры финансов Таджикского государственного финансово-экономического университета. Адрес: 734067, Республика Таджикистан, г. Душанбе, ул. Нахимова 64/14.Тел: 111-21-00-06
Information about the authors:
Ubaydulloev Faridullo Karimovich - Candidate of Economic Sciences, Associate Professor head of the department of international financial and credit relations of the Tajik State Financial and Economic University. Address: 734067, Republic of Tajikistan, Dushanbe, st. Nakhimov 64/14. Phone: + (992) 935730010. E-mail: [email protected]
Bobosherova Fozilakhon Gulmurodovna - PhD doctoral student of the 3nd course, majoring in finance, Department of Finance, Tajik State Financial and Economic University. Address: 734067, Republic of Tajikistan, Dushanbe, st. Nakhimov 64/14. Tel: 111-21-00-06
