15MUZIKA TÄLIMINDE AXBOROT HÄM PEDAGOGIKALIQ
TEXNOLOGIYALARDAN PAYDALANIWDIN NÄTIYJELILIGI
S. M. Tajetdinova
Ajiniyaz atindagi NMPI, Muzikaliq talim kafedrasi docenti
2017 - jil 20 - aprelde qabil etilgen «Bilimlendiriw sistemasin bunnan bilayda rawajlandiriw ilajlari haqqinda Prezident qarari ham «2017 - 2021 - jillarda joqari bilimlendiriw tarawin kompleksli rawajlandiriw» Bagdarlamasi haqqindagi Prezident qararinin qabil etiliwi kadrlardi tayarlaw boyinsha tariyxiy ahmiyetke iye bolip kadrlardi maqsetli tayarlawga qaratilganligi joqari oqiw orinlarinin rawajlaniw ushin tendey imkaniyatlar jaratiladi.
Mamleketlik bilimlendiriw standartlari tiykarinda qaliplestirilgen bilimlendiriw sistemasi barisin zamanagoy pedagogikaliq texnologiya tiykarinda sholkemlestiriwde joqari oqiw orinlari bilimlendiriw sistemasinda islewshi pedagoglar bügingi künde bir qansha pedagogikaliq usillardi qollanip dastüriy emes sabaqlardi sholkeml estirmekte. Bunin tiykarinda qanige pedagog kadrlar har bir pandi oqitiwda zamanagoy pedagogikaliq texnologiya usillarinan orinli türde paydalanilsa bilim aliwshilardin pandi ozlestiriw darejesi kütilgen natiyjege erisiledi.
Hazirgi waqitta axborot ham pedagogikaliq texnologiyalardi oqiw barisinda qollaniw boyinsha qanige oqitiwshilar tarepinen seminar treninglar otkizilip atiripti. Oqitiw barisinda Innovaciyaliq pedagogikaliq texnologiyalardi amelde qollaw tajiriybelerin talqilaw, uliwmalastiriw, boyinsha usinis retinde qollanbalar jaratildi. Bulardan: J. G. Yuldashev, S. A. Usmanovlardin "Pedagogikaliq texnologiya tiykarlari" R. J. ishmuxammedovlardin "Innovaciyaliq texnologiyalar jardeminde bilimlendiriw jetiliskenligin asiriw jollari"; U. K. Tolipov, M. Usmonovlardin "Pedagogikaliq texnologiyalardi qollaw tiykarlari"; N. N. Azizxodjaevanin "Pedagogikaliq texnologiyalar ham pedagogikaliq sheberlik" atamasindagi miynetleri kiredi. Atap otilgen ilimiy miynetlerde oqiwshiga bilim beriwde zamanagoy pedagogikaliq texnologiyalardi qollaw ham olardi oqiw barisinda engiziw mexanizmleri aship berilgen. Bul ilimpazlardin miynetlerinen muzika qanigelinde oqiw processinde, sabaq islenbelerinde temalardin jaratiliwinda ken paydalaniladi. Muzika panin oqitiw processinde axborot ham pedagogikaliq texnologiyanin abzalligi zaman sinawinan otip, sabaqlardin sipatli ham natiyjeli amelge asiriliwinda ahmiyetli faktor bolip esaplanadi. Natiyjede oqiwshilar qosiqti not menen üyreniw ham oni taza
intonaciyada atqanw bansmda bir qansha juwapkershilikli bolip duns hám jaqsi tásirli etip atqariwga erisiledi. Oqitiwshi hám oqiwshinm maqsetten kútilgen nátiyjege erisiwde qanday texnologiyani tanlawi olardin íqtiyarinda, sebebi eki táreptin tiykargi maqseti aniq nátiyjege erisiwge qaratilgan boladi. Bunda oqiwshilardm bilim dárejesi, topar xarakteri hám sharayatqa qarap texnologiya tanlanadi. Máselen nátiyjege erisiw ushin, bálkim kompyuter menen islew kerek boladi.
Pedagogikaliq texnologiyalardin nátiyjeligi muzika táliminde belgili bir maqset tiykarinda, forma, usil hám oqiw qurallari járdeminde shólkemlestiriliwi menen támiyinlenedi. Texnikaliq qurallar, kompyuter hám muzika saz-áspablari, kórgizbeli bezewler, ámeliy sabaqlar, muzikaliq hám pedagogikaliq jaqtan aldingi pedagoglardin tájiriybeleri, sabaqlardin dástúriy emes formalari, bahalawdin jana dizimi innovaciyaliq pedagogikaliq texnologiyalar nátiyjeliligin aniqlawdm áhmiyetli ólshemleri bolip xizmet etedi. Usinis etiletugin texnoligiyada ózleri tárepinen tanlangan tema tiykarinda oqiwshilardi pikirlewge hámde berilgen temanin sorawlarina bolgan ózlerinin pikirlerin bildiriwin aniqlawi nátiyjesinde bir pikirge keliwine hám usi tiykarinda duris juwmaq shigariwga úyretiwge xizmet etedi. Bul texnologiyalardi 6 - 7 - klastin muzika sabaqlarinin birinshi sheregi dawaminda Ózbekstan muzika mádeniyati hám Evropa muzika mádeniyati, Shigis xaliqlariniñ muzika mádeniyati siyaqli temalardi úyretiwde ámelge asirilsa sabaqtin qoygan maqsetine erisiledi hám sapali nátiyje beredi. Sabaq dawaminda bul texnologiya bir neshe basqishlarda ótkeriledi. Birinshi basqish: Oqitiwshi pikirlesiw temasin aniqlap, oqiwshilardi toparlarga ajiratip, waqit belgileydi. Máselen 7 - klass temasi xor kórkem óneri haqqinda bolsa «Xordin túrleri» (Balalar xori, aralas xor, hayal - qizlar xori) bunda oqiwshilar ózlerinin qizigiwshiligina qarap temalardi tanlaydi hám sol boyinsha bólinedi. Ekinshi basqish: Bunda hár bir kishi topar ózinin tanlap alingan temasina baylanisli bolgan magliwmatlardi toplaydi hám bul temani jaqlap shigiwi ushin bir oqiwshi juwapker etip bekitiledi, al qalganlari bolsa óz pikirlerin qosimsha etiwi múmkin boladi. Úshinshi basqishta: toparlar ózleri tayarlagan magliwmatlardi prezentaciya etip jaqlap shigadi. Tórtinshi basqishta: toparlar bir - birine sorawlar berip tema boyinsha bergen magliwmatlarin toliqtiradi. Oqiwshilar erkin túrde shigip ózlerinin juwmaqlawshi pikirlerin bildiredi hám oni basqa toparlardin duris dep qabil etiwi ushin háreket etedi. Oqitiwshi bolsa oqiwshilardin biri birine sorawlar berip pikir almasiwina, óz - ara erkin sáwbetlesiwine imkaniyat jaratadi, shólkemlestiredi hám basqarip baradi. Besinshi basqishda: oqitiwshi hár eki táreptegi topardin berilgen sorawlarina bildirgen pikirlerin uliwmalastirip juwmaq retinde ózinin pikirin bildirip ótedi hám toparlar tárepinen berilgen sorawlarga juwap beredi. Sabaqtin aqirinda
oqitiwshi oqiwshilardin bildirgen pikirlerin uliwmalastirip sabaqtin keyingi basqishina otedi. Sabaqti bunday sholkemlestiriw oqiwshilarda innovaciyaliq pikirlerdi oylap tabiwin ham olarda oylaw, pikirlew doretiwshilik qabiletlerin qaliplestiriwge jardem beredi.
Juwmawlap aytqanda qabiletli jaslardin bilimlendiriw tarawinda putkil dunya juzi standartlari talaplari darejesindegi bilimler tiykarinda oqip bilim aliwi, barkamal awlad ham joqari manawiyatli, belgili bir kasiptin iyesi, joqari maman qanige bolip jetilisiwine jardem beredi.
REFERENCES:
1. Апраксина О.А. «Методика музыкального воспитания в школе» M. 1983.
2. Amaniyazov. G, Tajetdinova S. "Muzika" 2 - klass ushin metodikaliq qollanba Nokis "Bilim" baspasi 2008 - jil.
