UDK:321
Кулматов П.М.
Жиззах политехника институти доценти
МУСТАХКАМ ОИЛА-ТАРБИЯ МАСКАНИ
Аннотация: Мазкур мацолада ёш авлоднинг тарбияси ва унда оиланинг мууим урни уацида суз юритилади.
Калит сузлар: Оила, тарбия, комиллик, мукаммаллик, инсонпарварлик, меур-мууаббат, оцибат, меунатсеварлик, ватанпарварлик, мардлик, юксак ахлоц.
Kulmatov P.M.
Associate Professor of Jizzakh Polytechnic Institute
A STRONG FAMILY IS A PLACE OF EDUCATION
Abstract: This article talks about the upbringing of the young generation and the important role of the family in it.
Key words: Family, upbringing, perfection, perfection, humanity, love, consequences, hard work, patriotism, courage, high morality.
Маънавий-маърифий TapF^OT ишларимиз юксак максадларга-Ватанимизнинг маънавий асосларини янада мустахкамлаш, миллий узликни англаш, жамиятни юрт тинчлиги, Ватан равнаки, халк фаровонлиги, ижтимоий хамкорлик, комил инсонни тарбиялаш, миллатлараро тотувлик, динлараро бaFpикенглик каби олижаноб FOялap атрофида бирлашиш учун, мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг куламли узгаришларни, пировард максадимиз булган эркин ва фаровон хаёт мохиятини кенг тapFиб килишга каратилган. Бунда хар томонлама етук, комил инсонни тарбиялаш бугун жамиятимиз олдида турган долзарб масалалардан бири булиб келмокда. Жамиятимизда руй бераётган мухим ижтимоий, иктисодий ва сиёсий узгаришлар ёшлар онгига таъсир килмасдан колмайди. Хрзирда мактаб уриндикларида утирган ёш авлод эртага бизнинг кулимиздан ишимизни оладиган, хаётимизни давом эттириб, узидан кейинги авлодга етказувчи ворисларимиздир. Шундай экан ёш авлод тарбияси билан шуFуллaниш нафакат педагоглар, ота-оналар балки кенг жамоатчиликнинг келгуси авлод баркамоллиги, ;^ил- кизларимизнинг улуF аждодларимиз меросига хос окил инсон, булиб тарбияланишлари учун хам масъулдирлар. Х,ар кандай хукукнинг бузилиши замирида ахлокий тарбиядаги нуксон ётади, бу эса ёш авлоднинг тарбиясида вояга етмаганларнинг хукук бузишига сабаб буладиган омил хисобланади.
Инсон хеч качон жиноятчи булиб туFилмайди. Шунингдек, бирданига тарбияли ва билимли булиб хам колмайди.
Маълумки, узок ва бой тарихга эга булган узбек халки узининг таълим-тарбияга оид улкан меросига эга. Бу мерос бугунги авлодни инсонпарварлик, мехр-мухаббат, окибат, мехнатсеварлик, ватанпарварлик, мардлик, юксак ахлок рухида тарбиялашга хизмат килади, Узбек халкининг мана шундай бой тарихий маънавий меросидан улуF халкимиз, жумладан, ёшларимизнинг хам мунтазам ва тулаконли бахраманд булишлари, буюк FOяларни ёш авлод калбидан ва юрагидан хам жой олиши уларнинг мана шундай маънавий мухитда камол топишига барча шарт шароитлар яратилмокда.
Х,ар бир инсон дунёга келар экан, у усиб, у^айиб камол топади. Унинг инсонийлиги, ахлок-одоби, хулк-атвори даставвал, уз оиласида шаклланади. Демак, оила тарбия масканидир. Шунинг учун доно халкимиз «Куш уясида курганини килади» дейди. Демак, инсонийликнинг илк хислатлари ота-она берган тарбия оркали шаклланади. Оила - тарбия маскани. Дунёга келган фарзанд ота-онадан ахлок-одоб коидаларини, халоллик, поклик, мехнатсеварлик, инсонпарварлик каби кадриятларни урганади. Оилада буш вактни фаол ташкил этиш, маданият, саноат масканларига, тарихий обидаларга, кадамжоларга саёхатлар уюштириш, ота-она фарзандлар билан спорт майдончаларида биргаликда машFулотлар олиб бориш, кишлок шароитларида ота онага кумакчи сифатида томоркаларда ёрдам бериш -оила баркамоллигини таъминлашга хизмат килади. Инсон маънавияти даставвал оила шароитида шаклланади ва жамият маънавиятини белгиловчи мезон сифатида намоён булади. Оилада фарзанднинг ота-она олдидаги бурчи нихоятда мухимдир. Нокобил фарзанд ота-онанинг каддини букади, эл-юрт олдида уларнинг бошини хам килади.
Ёш авлод калбида Она Ватанга, унинг рамзлари - Давлат байроFи, Давлат герби, давлат мадхиясига, Конституциясига булган мухаббат ва хурмат хиссини тарбиялаш, «ватанпаварлик» туЙFусини шакллантириш хар бир ота-онанинг, тарбиячи-мураббийларнинг, жамоатчиликнинг Ватан олдидаги бурчларидир.
Тарбия - ижтимоий ходиса. У кишилик жамияти пайдо булган даврдан бери мавжуд. Инсон ер юзидаги энг мукаммал зот булиши учун аввало тарбияланиши зарур.
Тарбия - куп киррали, узок давом этадиган жараёндир. Болани ураб олган мухитнинг хаммаси - одамлар, нарсалар, ходисалар уларнинг онгида, хулк-атворида маълум из колдиради, уни узгартиради ва устиради.
Х,ар бир ота-она тарбиянинг узига хос назарий хамда амалий конун-коидаларини узлаштириб, уларга амал килиши лозим. Негаки, оилада бола тарбияси FOят нозик, мураккаб масала булиб, ота-онадан педагогик билим, катта тарбиячилик махоратини талаб килади.
Ота-она, авлод-аждодларимиз тажрибаси шуни курсатмокдаки, yFan-кизларни ёшлигидан мехнатсевар, хар бир топширикни катта ёки кичиклигидан катъий назар уз вактида, аник бажарадиган, умрининг хар бир дакикасини кадрлайдиган килиб тарбиялаш лозим. У ёки бу оиладаги тарбиянинг самарадорлиги, албатта, ота-онанинг канчалик билимли, маданиятли булиши, бола тарбиясига масъулият билан карашлари, фарзандлари келажагини чукур хис этишлари, тажрибада синалган миллий урф-одат ва анъаналардан унумли фойдаланишларига боFлик. Тарбияда талабчанлик, ота-она ва катта ёшдаги кишиларнинг узаро ахилликлари, кичикларга Fамхyрлик, осуда турмуш ва халол мехнат фаолиятлари оилавий тарбиянинг асосини ташкил этади. Бундан ташкари хар бир оилада фарзанд тарбиясида аник бир максад булиши керак. Энг мухими фарзандларимизни нафакат булажак ота-она ёки ака-ука, опа-сингил сифатида, балки жамиятнинг хакикий фукароси, келажагига ишонувчи, унга садокат билан хизмат килувчи инсон, ватанпарвар, посбон сифатида хам тарбиялашга эътибор беришимиз лозим. Оилавий омиллар уз-узидан шаклланиб колмайди. Ижобий сифатларни карор топтириш учун ёшлар билан, айникса юкори синф укувчилари билан мунтазам шуFулланиш лозим.
Лекин жамиятимизда ёшлар тарбиясида айрим бушликлари вужудга келаётганини, дунёкараши паст, билими заиф, ёш булса-да, жиноятга кул урган, гиёхвандликка мойил, ичкилик ва чекишга ружу куйишган, укишга кизикмайдиган, тарбияси OFир болаларнинг борлиги ташвишли холдир.
Кун сайин тараккий этиб, равнак топаётган жамиятимизда юкоридагига ухшаган тарбияси OFир, жиноятга кул ураётган усмирлар каердан пайдо булаяпти? Умумий урта таълим тизимида укитувчиларимиз етарли билим беришмаяптими? Турмуш ташвишлари билан уралашиб, оилада фарзанд тарбиясига эътиборсиз караётган ота-оналар айбдорми, ёки фарзандларимиз узлари локайд, бепарво, совуккон булиб колаётганлари туфайлими?
Аввало, усмирларни тартиб бузарликка жалб этаётган катор ижтимоий- рухий омиллар мавжуд. Булар:
- усмирларда буш вактнинг куплиги;
- катталар томонидан назоратнинг йуклиги;
- буш вактни утказиш жойи ва вактининг бетайинлиги;
- кунгилочар ва зарарли одатлар утказишга имкон борлиги ва бошкалар.
Укувчи ёшларни «тарбияли булинг» деган билан тарбиялаб булмайди. Бунинг учун аввало ота-она шахсий наъмуна кУрсатмоFи лозим. Бола инсоний хислатларини, эзгуликни, одамийликни, яхшиликни хам, ёмонликни хам энг аввало оиладаги катталарнинг хатти-харакатларидан урганади. Ота-она уз хулк-атвори билан фарзанд хурматига сазовор булишлари, унинг хаёт йулида урнак булишлари лозим. Бу одат уларнинг онгига сингиши лозим.
fflyHgaö ou-aga ycraH 6o-arHHa, OTa-OHaHH, KO-aBepca y3 ycTO3-apHHH xypMaT KH-aguraH, Maxa—a Kyfiga K3ugaH KHHHKHH xypMaraam, Kaira-apHH H33aT KH-HmHH y3 ypHura Ky^guraH, xa-KnapBap öy-uö eTumagu. X,ap 6up TapönaHH Tapöua caHtaTKopu 6y-MOFH -03HM. Ey 6o-a-apHH ceBum caHtaTugup.
^onga^aHH^raH agaßueT^ap:
1. Haydarova GA , Pardaeva K.U. , Gapparov BN " People pedagogy ". Education manual . Tashkent . 2009 .
2. Otayorov O. "Secrets of increasing mental potential" enlightenment newspaper. No. 101 (8646) 18 December 2013, p. 12.
3. Melikuziyevich, K. P., & Abdurashidovich, T. M. (2021). State and community management-as a priority task in the appeal. INTERNATIONAL JOURNAL OF DISCOURSE ON INNOVATION, INTEGRATION AND EDUCATION, 2(2), 133-136.
4. Melikuziyevich, K. P., & Abdurashidovich, T. M. (2021). Reforms in the judicial system as a topical direction in the appeal. INTERNATIONAL JOURNAL OF DISCOURSE ON INNOVATION, INTEGRATION AND EDUCATION, 2(2), 177-182.
5. Melikuziyevich, K. P., & Abdurashidovich, T. M. (2021). INTERNATIONAL PEACE AS A UNIVERSAL VALUE. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 1(02), 73-78.
6. Kulmatov, P. M., & Tajibayev, M. A. (2021). INTERACTION OF MORAL, AESTHETIC AND ECOLOGICAL EDUCATION. Scientific progress, 2(1), 1149-1154.
7. Kulmatov, P. M., & Tajibayev, M. A. (2021). INTERACTION OF MORAL, AESTHETIC AND ECOLOGICAL EDUCATION. Scientific progress, 2(1), 1149-1154.
8. Ro'Ziyev, A. (2022). Spiritual and enlightenment work is a significant step towards the upbringing of youth. Scientific progress, 3(10), 65-71.
9. Jumanazarovich, R. A. (2022). Spiritual and Enlightenment Work is a Significant Step Towards the Upbringing of Youth. The Peerian Journal, 13, 8792.