MATH.COM KALKULATORI YORDAMIDA BERILGAN O‘ZGARUVCHILARGA AJRALADIGAN DIFFERENSIAL TENGLAMALAR YECHISH Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»



gL

MATH.COM KALKULATORI YORDAMIDA BERILGAN O'ZGARUVCHILARGA AJRALADIGAN DIFFERENSIAL TENGLAMALAR YECHISH

Baxtiyor Zoxirovich Usmonov

Chirchiq davlat pedagogika universiteti

Sirojiddin Tog'aynazarov

TIQXMMI Milliy tadqiqot universiteti

Ta'lim tizimiga yuqori samarali xalqaro amaliyotni joriy etish, Respublika ta'lim tashkilotlarini nufuzli xalqaro reytinglarga kiritish bo'yicha tizimli ishlar amalga oshirilmoqda. Matematika fanlarini o'qitishga yangi texnik vositalar, shu jumladan, kompyuter va boshqa axborot texnologiyalarining jadal kirib kelayotgan hozirgi davrida fanlararo uzviylikni taminlash maqsadida informatika fani yutuqlaridan foydalanish dolzarb masalalardan biridir. Kompyuter texnikalarini ta'lim muassasalariga tatbiq etish, o'qitish jarayonini optimallashtirishga keng yo'l ochib beradi. Bu ishda birinchi tartibli differensial tenglamalarni onlayn kalkulyator (mathdf.com) yordamida yechishni ko'rsatilgan.

Math.com kalkulatori yordamida berilgan o'zgaruvchilarga ajraladigan differensial tenglamani yechamiz: x2y2y' + 1 = y

October 20, 2023 Republican Scientific and Practical Conference

455

gi

Endi shu o'zgaruvchilarga ajraladigan differensial tenglamaga boshlang'ich shart berib ishlaymiz. To'rtburchak ichiga x 0 = 1 va y(x 0 ) = 2 ni kirgizamiz

Mavzuni o'zgai

Щ Kalkulyatorlar v

I Kalkulyator Oddiy differensial tenglamalar (ODE) va ODE tizimlari

-j

_1

i, bir jinsli, chiziqli, birinchi tartibli, Bernoulli, Rikkati, integrallashtiruvchi omil, differensial guruhlash, tartibni kamaytirish, bir jinsli bo'lmagan, doimiy koeffitsientlar, Eyler va tizimla

differentsial tenglamalar. Boshlang'ich shartlarsiz. yoki shartsiz (Kochi muammosi)

■—

J ■ : ! ! ! ■ i ! ! > !

A

I Variantlar I Sozlamalar

Ga nisbatan hisoblang | y

Tenglamani

ishchi maydonga

I ^

I_я

Ishchi maydonga kiritib tenglikni bosami

x2y2yf+l=y, ®о = 1> У (1) — 2

Активация Windows Чтобы активировать Windows, пе|

TMHT

October 20, 2023 Republican Scientific and Practical Conference

456

TechnoogejnmhmmamaimnmPiimmm

gi

Ko'rib turganingizdek tenglamani yechim yo'li bilan va boshlang'ich shart bilan xususiy yechimini topib berdi.

MathDF.com onlayn kalkulyatori imkoniyatlar keng bo'lib unda har bir tenglamada qatnashgan funksiyalar haqida ham ma'lumot olsa bo'ladi.Qulaylik taraflaridan yana biri oddiy smartfonda ham bemalol tenglamalarni yechsa bo'ladi. Yechim usuli bilan oynada ko'rsatadi.

REFERENCES

1. В.З.Аладьев "Системы компьютерной алгебры" Maple. Искуство программирование (2-изд. 2007).

2. ST Iskandarov, DS Toshpolatov Assessment of Economic Efficiency of Vegetable Production in Greenhouses. International Journal of Progressive Sciences and Technologies, 2020.

4. B.Z.Usmonov, G.Sh.Togayeva, M.A.Davlatova "O'zgarmas koeffitsientli ikkinchi tartibli bir jinsli differentsial tenglamalarini o'qitishda matematik paketlarni o'rni"./ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 3 | 2021 ISSN: 2181-1385 Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723

October 20, 2023 Republican Scientific and Practical Conference

457