CC BY
20Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
LANDSAT VA ASTER SPEKTRAL TASVIRLARNI TALQIN QILISH USULLARI (USTAXON-G'AZG'ON MAYDONI MISOLIDA)
Sayyod Akbar o'g'li Dusmamatov
Geologiya fanlari universiteti, Yerni masofadan zondlash va muhandislik geologiyasi kafedrasi magistranti
Mirkomol Nortoshovich Bobonazarov
Geologiya fanlari universiteti, Yerni masofadan zondlash va muhandislik geologiyasi kafedrasi magistranti
konlari geologiyasi, qidiruv
Islom Karimov nomidagi TDTU Foydali qazilma
va razvedkasi kafedrasi
Sirojiddin Muhiddin
o'g'li Yuldoshev
magistranti
ANNOTATSIYA
Ushbu maqola LANDSAT va ASTER spektral tasvirlarni talqin qilish usullari yordamida Ustaxon - G'azg'on maydonini tahlil qilishga bag'ishlangan bo'lib, bunda ERDAS IMAGINE dasturi va LANDSAT va ASTER sun'iy yo'ldosh tasvirlaridan foydalanilgan.
Kalit so'zlar: LANDSAT spektral tasvirlari, ASTER spektral tasvirlari, MSS (multispektral skaner) va TM (Thematic Mapper), VNIR va SWIR, Qayta ishlash -
METHODS OF INTERPRETATION OF LANDSATE AND ASTER SPECTRAL IMAGES (ON THE EXAMPLE OF USTAHON-GAZGAN SQUARE)
This article is devoted to the analysis of the Ustakhon-Gazgan area using LANDSAT and ASTER spectral imaging methods, using ERDAS IMAGINE software and LANDSAT and ASTER satellite imagery..
Keywords: LANDSAT spectral images, ASTER spectral images, MSS (multispectral scanner) and TM (Thematic Mapper), VNIR and SWIR, Processing -
Kosmik raqamli (skaner) tadqiqot tizimlaridan 1972 yildan beri ishlaydigan LANDSAT seriyali Amerika sun'iy yo'ldoshlari qiziqish uyg'otadi. LANDSAT sun'iy yo'ldoshlariga ikki turdagi raqamli uskunalar o'rnatildi: MSS (multispektral skaner) va TM (Thematic Mapper). MSS spektrning 4 ta zonasini qamrab oladi. Fazoviy o'lchamlari taxminan 80 m, radiometrik o'lchamlari 6 bit (har bir spektral zonada 64
SWIR.
ABSTRACT
SWIR.
LANDSAT spektral tasvirlarni talqin qilish metodikasi
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=463) Passport: http:// sjifactor.com/passport.php?ld=2223Q
yorqinlik gradatsiyasi). TM skaneri 7 ta tasvirlash zonasiga ega. Fazoviy o'lchamlari 30 m, radiometrik o'lchamlari 8 bit (har bir spektral zonada 256 yorqinlik gradatsiyasi) (1-rasm).
1-rasm. Landsat OLI yo'ldosh tasvirlari: 2/3/5 kanal nisbati
Tarkibida pirit bo'lgan minerallarning aks ettirish spektrlarining imzolari va boshqalar., asosiy komponent sifatida asosan o'rganish uchun ishlatilgan. Ma'lumot yordamida ruda minerallarining tarqalish maydonlarini ajratish uchun ERDAS IMAGINE 2014 dasturi o'matilgan spektral kutubxonalar va tegishli modullardan foydalanilgan.
2-rasm. ERDAS IMAGINE tomonidan yaratilgan mineral spektral kutubxonasi va
ularning egri chiziqlari.
UZBEKISTAN
www.caajsr.uz
69
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q
I* if M 3 I® 3 o :!|i! I rf I U Q Â TUB rasm. Spektral kanalni tanlash Biroq, tavsif geomorfologiya va relefga emas, balki ularning yordami bilan stratigrafiya va tuzilmalarni talqin qilishga qaratilgan (4-rasm).
4-rasm. Pirit minerallarining aniqlangan spektral belgisi bilan geologik ob'ekt va
chiziqli tuzilmalar chegarasini taqqoslash
Pirit minerallarining aniqlangan spektral belgisi chiziqli buzilish chegaralari bo'ylab tarqalishi va bu mineralizasiyada tarkibiy omillar rolini o'ynaydigan Nuratau chuqur yoriqlari bilan bog'liq bo'lishi mumkinligini rasmdan ko'rish mumkin. ASTER spektral tasvirlarni talqin qilish usuli.
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
ASTER spektral tasvirlarining sandart to'plamlarini talqin qilish (a) korrelyatsiya uchun geologik asosga va (b) qidirish uchun istiqbolli hududlarni aniqlash uchun foto-geologik talqin qilingan xaritaga turli spektrlarning interaktiv qatlamlarini joylashtirish orqali amalga oshirildi.
w И l'-ïj-l-i0 ' J-' • —' - - Vector Untitled:! - ERDAS IMAGINE 2014
5-rasm. Aster sun'iy yo'ldosh tasvir kanallari to'plami Erdas Imagine oynasida.
Aster VNIR va SWIR (6 va 7-rasm) aks ettiruvchi ma'lumotlar rangli tasvirlar kompozisiyasi va stratigrafiya talqini uchun ishlatilgan.
6-расм. ASTER Terra sun'iy yo'ldosh tasvirlari ko'rinadigan va yaqin infraqizil
diapazonda - VNIR.
TIR spektri tarkibida silikatlar, karbonatlar, kvars va ishqorli/kislotalik indeksini aniqlash uchun ishlatilgan (7-rasm).
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q
7-Rasm. Tir - termal infraqizil diapazondagi ASTER Terra sun'iy yo'ldosh tasvirlari.
Aster suratlari uch yo'nalishda ishlatiladi:
- litologik ma'lumotlar uchun;
- strukturaviy tahlil uchun;
- mineralizatsiya bilan bog'liq o'zgarishlar zonalarini aniqlash.
Qayta ishlash - SWIR Qizil kaolinit/alunit gruppasi (B4 + B7)/(B5+B6) Yashil illit gruppasi (B5 + B7)/B6 Ko'k xlorit gruppasi (B7 + B9)/B8
8-Rasm. 1(aniq yashil) 3 (NIR) va 5+6+7+8 (SWIR) ko'k, yashil, qizil. diapazonlarini SWIR qayta ishlash natijalari.
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
9-rasm. Target detection modulida SWIR kanallari diapazonlaridan foydalanish
10-rasm. ERDAS IMAGINE tomonidan yaratilgan mineral spektral kutubxonasi
va ularning egri chiziqlari
ASTER tasvirlaridagi spektrlarni taqqoslash va ularni talqin qilingan xarita bo'limlariga joylashtirish ba'zi istiqbolli yo'nalishlarni aniqladi.
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q
Космоструктурная схема Устахан Газганского рудного поля с выделением потенциальнлго
| | Рзломы | ^ | Кольцевые структуры | -¿Т'7'. | Минерализованные зоны с эндогенными оруденениями
|---1 Предполагаемые разломы | □ | Контур ллощад« работ
11-rasm. Mineral o'zgarishining tadqiqot sohasi bo'yicha taqsimlanishi (SWIR diapazonlari asosida olingan qayta ishlash natijalari)
Foydalanilgan adabiyotlar (REFERENCES)
1. A.B.Goipov, A.R.Asadov. "Geologiyada masofaviy zondlash" O'quv qo'llanma. Toshkent. 2022.
2. Глух А.К., Мехмонходжаев А.Д., Ким К.Н. Компьютерные технологии-путь к новым методам интерпретации космических снимков. Геология и минерал.ресурсы. №4. 2003. с.4-7.
3. Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. Основы и методы дистанционных исследований в геологии. - М.: Мир, 1998.
4. Гонсалес Р., Вудс Р. Цифровая обработка изображений. М.: Техносфера, 2005 г.
