Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 1 | Issue 1 | October, 2024 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org
КОРРУПЦИЯ ТУШУНЧАСИ, МАЗМУН МО^ИЯТИ ВА НАМОЁН БУЛИШ ШАКЛЛАРИ
Тадкикотчи: Темиров Хумоюнмирзо Нажмиддинович
Abstract
It is known from the historical development of the society that different forms of anti-corruption have been revealed based on the legal outlook of the citizens, state structure, economic development factors of each country.
Key words: corruption, broken, broken, meaning, personality, life, corporation, society, interest.
Аннотация
Из исторического развития общества известно, что были выявлены различные формы борьбы с коррупцией, основанные на правовом мировоззрении граждан, государственном устройстве, факторах экономического развития каждой страны.
Ключевые слова: коррупция, нарушенный, надломленный, смысл, личность, жизнь, корпорация, общество, интерес.
Аннотация
Жамият тарихий тараккиётидан маълумки, хар бир давлат фукароларнинг хукукий дунёкараши, давлат тузилиши, иктисодий ривожланиш омилларидан келиб чикиб, коррупцияга карши турли шакллари очиб берилган.
Калит сузлар: коррупция, синган, бузилган, маъно, шахс, хаёт, корпоратив, жамоат, манфаат.
"Коррупция" сузи лотинча "cor ruptum" сузидан келиб чиккан булиб "синган, бузилган" деган маънони англатади ва шахсий хаёт хамда корпоратив фойда йулида жамоат манфаатларига путур етказишни англатади1.
Шавкат Мирзиёевнинг Узбекистон Республикаси Президенти лавозимига киришиш тантанали маросимига багишланган Олий Мажлис палаталарининг кушма мажлисидаги нуткида коррупцияга оид куйидаги фикрларни айтиб утдилар. "Бу борада буюк
1 Зуфаров Р. Порахурлик- коррупция негизи // Давлат ва хукук. - 2000. № 4. - 41 б.
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 1 | Issue 1 | October, 2024 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org
coxu6KupoH Amhp TeMyp 6o6oMH3HHHr: «AgonaT x,ap 6up umga xaMpo^HMH3 Ba gaciypuMro GyncuH!» geraH ny^yp MatHonu cy3napu x,ap 6upHMH3 ynyH xaeTufi эtтнкogгa afinaHumu 3apyp. By Macana, энг aBBano, gaBnaT xokhmh^th Ba 6om^apyBH opraHnapu, 6yTyH cyg th3hmh, npOKypaTypa, hhkh umnap, Ha3OpaT opraHnapu pax6apnapu Ba xogHMnapHHHHr, myHHHrgeK, Onufi Ma^nucHHHr hhcoh xyKyKnapu 6yHHna BaKunuHHHr 6eBocura Ba3H^acugHp.
ByryHru gaBpga ouna 6y - thhh^hk Ba Mex,p-Myx,a66aT KypFOHH, TatnHM Ba Tap6ua ynorH, maxc apaiyBHucu Ba hhcoh H^THMoHfinamyBHHHHr unK 6ockhhh, hcthk6o^ TexHonoruK ycum Ba KecKHH uKTucogufi TapaKKueTHu TatMuHnoBnu MaKoH, ucnoxoTnap ^apaeHuHu uhcohuh pecypc 6unaH TatMuHnam nna^apMu, "uhcoh KanuTanuHu" 6yHeg KunyBnu acoc, aHru Y36eKucToH KypyBnunapu зaxuрacннн apaiyBHucu, agonaT ronoBnu aKnufi-uHTenneKTyan Ba ^ucmohuh пoтeнцнaп, кoррyпцнaгa Kapmu KypamHuHr aBaHrapgu cu^araga 6ax,onaHagu.2
^aMuaraMroga Koppyn^a, Typnu ^uHoamapHu cogup этнm Ba 6omKa xyKyK6y3apnuK xonaraapura Kapmu Kypamum, ynapra fiyn KyfiMacnuK, ^uHoaTra ^a3o an6aTra MyKappap экaнн тyFрнcнgaгн KoHyH Tana6napuHu aManga TatMuHnam Gyfiuna KaTtufi nopanap KypumuMro 3apyp."
^yMnagaH, 2022 — 2026-fiunnapra Myn^annaHraH aHru Уз6eкнcтoннннг TapaKKueT CTpaTeruacu 83-MaKcaguga Kyfiugaru Ba3u^anap 6enrunaHraH:
gaBnaT xu3Maraga x,anonnuK CTaHgapTnapuHu ^opufi этнm. ^aBnar xroMaTHunapuHuHr gapoMag Ba Mon-MynKnapuHu geкnaрaцнa Kunum тнзнмннн GocKuHMa-GocKun ^opufi этнm.
gaBnaT xu3MaTuga MaH^aaraap TyKHamyBuHuHr onguHu onum Gyfiuna caMapanu MexaHu3MnapHu aparam, кoррyпцнaгa Kapmu Kypamum 6opacugaru ^aonuaTga ohuk^ukhu TatMuHnam Ba ^aMoaTHunuK umTupoKuHu KeHrafiTupum.
fflyHuHrgeK, 84-MaKcaguga: Кoррyпцнaгa Mofiun coxa Ba TapMoKnapHu aHuKnam, кoррyпцнaвнfi oMunnapHu 6apTapa$ этнm
2 "OanaBKH n;aflpHHT.napHH MycTa^KaM.namHHHr go^3ap6 Macana.napH Ba MyaMMO-napu"
мaвзycнgaгн Pecny6nuKa unMufi-aManufi aH^yMaHu MaTepuannapu TynnaMu (19 MapT 2021 fiun).4 6eT.
66
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 1 | Issue 1 | October, 2024 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org
тизимининг самарадорлигини ошириш, жамиятда коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни шакллантириш.
Коррупцияга карши курашишга замонавий ахборот, шу жумладан сунъий интеллект технологияларини жорий этиш.
Коррупцияга карши курашишда фукаролик жамияти институтлари билан хамкорликни йулга куйиш, жамоатчилик назоратини олиб боришни куллаб-кувватлаш.
Коррупцияга карши курашиш амалиётида тизимли превентив чораларни кучайтириш.
Ахоли ва давлат хизматчиларининг коррупцияга карши курашиш сохасидаги билимларини узлуксиз ошириш тизимини жорий килиш.
Норматив-хукукий хужжатларнинг "коррупциядан холи конунчилик" тамойили асосида ишлаб чикилишини таъминлаш белгиланган.
Узбекистон Республикасининг сайланган Президенти Шавкат
VJ
Мирзиёевнинг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 24 йиллигига багишланган тантанали маросимдаги маърузасида:
Хукукни мухофаза килиш фаолиятида очиклик ва ошкораликни таъминлаш учун биз фукаролик жамияти институтлари, оммавий ахборот воситалари ва ахоли билан самарали хамкорликни кенг йулга куямиз.
Айникса, хукукни мухофаза килувчи органларнинг узлари томонидан конунни бузиш билан боглик хар кандай холатга принципиал бахо берилади ва катъий чора курилади. Бунга хеч кимда шубха булмаслиги керак.
Жамият ривожига гов булаётган яна бир иллат - бу коррупция балосидир. Бундай хатарга карши курашиш максадида якинда ^онунчилик палатаси томонидан кабул килиниб, Сенатга юборилган "Коррупцияга карши курашиш тугрисида"ги конунни тезрок амалиётга жорий этиш чора-тадбирларини куришимиз лозим.
Буларнинг барчаси уз навбатида инсон хукук ва манфаатларини ишончли химоя килиш тизимини такомиллаштиришга, халкимизнинг давлат хокимиятига булган ишончини янада мустахкамлашга хизмат килади.
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 1 | Issue 1 | October, 2024 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar
www.carjis.org
Иттифокдош Республикаларда ахвол Марказга Караганда анча ёмон эди. "КГБнинг махсус каналлари буйлаб туну-кун ахборотлар окиб келадики, Андроповнинг энг якин одамлари уларни укиб, муздек терга тушишарди. Озорбайжонда район прокурори мансаби 30 минг сум, район милиция булимининг бошлиги мансаби 50 минг сум турган. Бу мансабларни накд пул тулаш йули билан райком котибидан сотиб олиш мумкин. Колхоз раисининг урни гарчи сайланадиган мансаб булсада, 80 минг сум турган, сабаби, бу мансаб райком номенклатурасига кирган ва ундан номенклатура пиллапоялари буйлаб юкорига кутарилиш керак булган. Райком котиби булиш учун эса анча куп пул талаб килинган - 200 минг сум тулаш керак булган. Иккинчи котибнинг урни 100 минг сум турган. Пуллар Озорбайжон компартияси Марказкуми котибларига туланган, чунки, бу мансаблар Марказкумнинг номенклатурасига кирган. Марказкумда хамма давлат мансаблари, нафакат давлат мансаблари театр директорининг урни 30 минг сум, илмий -таткикот директорининг урни 50 минг сум, академиклик унвони 50 минг сум булган. Республикадаги исталган олий укув юртининг ректори булиш учун 200 минг сум тулаш шарт эди. Бу лавозим -худди райком котиблариникидай жуда киммат турган. Аммо бу пуллар жуда тез кайтган, чунки, айтайлик, Чет тиллар институтига кириш учун 10 минг сум, Боку дорилфунунига кириш учун 20 минг сум, Тиббиёт институтига кириш учун 30 минг сум, халк хужалиги институтига 35 минг сум (70- йиллар бахосида) тулаш лозим булган. Ижтимоий таъминот вазирлиги лавозими 120 минг сум, Савдо вазирлиги мансаби учун 250 минг сум бериш зарур эди. Компартия Марказкумига аъзо булиш учун ярим милион сум талаб килинарди. Бундай ахвол факатгина Озорбайжонда эмас, Иттифокдош Республикаларни барчасида хам учрар эди. Гуризияда ахвол бундан беш баттар эди"3.
VJ
Узбекистоннинг Х,аракатлар дастури - ривожланиш стратегиясини, унинг устувор йуналишлари билан боглик вазифаларни амалга оширишда миллий гоя, унинг концептуал асоси хисобланади. Бу максадларни амалга оширишда миллий гояга таянган холда унга зид булган деструктив гоянинг куринишларини,
3 Игорь Бунич "Партиянинг олтинлари" Т 1998- й 210-211 бетлар.
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 1 | Issue 1 | October, 2024 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org
конструктив гоянинг миллий гоя билан муштараклигини хисобга олиш зарур. Жамият тараккиётига халакит берувчи коррупция билан боглик салбий холатлар миллий гояга зид. Унинг олдини олишда миллий гояга таяниш, таргибот ва ташвикот технологиялардан
Kjt
фойдаланиш мухим. Узининг истикболи ва келажагини, мустакил демократик тараккиёти максадларига содик булган хар бир фукаро миллий гоясига булган дахлдорликни хис этади ва унга ишончли ва эътикодли булади. Бу бугунги кунда миллий тикланишдан - миллий юксалишга утиш боскичи билан узвий алокадор. Бу ёшларни таълим-тарбиясида алохида урин тутади. Уларни харбий ватанпарварлик рухида тарбиялайди. Шунинг учун миллий гоя -Узбекистоннинг ривожланиш стратегиясини тушунишида унинг гоявий концептуал асоси булиб хизмат килади.
Ушбу фан доирасида талабалар куйидаги мавзуларни илмий-назарий узлаштиришга, узларида;
- мафкуравий иммунитетни янада мустахкамлаш куникмасини эгаллашга мувафак буладилар.
- жамият мафкурасида миллий ва умуминсоний кадриятлар уйгунлиги; - Еоялар хилма-хиллиги ва мафкуравий жараёнларнинг ижтимоий тараккиётга таъсири;
- Узбекистонни ривожлантиришнинг Х,аракатлар стратегияси - миллий тараккиёт асоси;
- Коррупциянинг жамият баркарорлигига таъсири тахлил этилган.
Адабиётлар руйхати
1. Оилавий кадриятларни мустахкамлашнинг долзарб масалалари ва муаммолари" мавзусидаги Республика илмий-амалий анжумани материаллари туплами (19 март 2021 йил).4 бет.
2. Игорь Бунич "Партиянинг олтинлари" Т 1998- й 210-211 бетлар.
3. Халилов Э.Х,. Ижтимоий турмушда хукукий онгнинг урни.
______KJ
Правосознание в структуре общественной жизни.-Т.: Узбекистон, 1997.12-бет
4. Саидов А., Тожихонов У. Давлат ва хукук назарияси. 2-жилд.-Т.: Адолат.-2001, Б. 324