CC BY
23
УДК: 616.31:614.3-053.2
7-12 ЖАС АРАЛЫГЫНДАГЫ БАЛАЛАРДА Т¥РАЦТЫ Т1СТЕРДЩ СУБКОМПЕНСАЦИЯЛАНГАН ЖЕГ1С1 КЕЗ1НДЕГ1 ФТОРПРЕПАРАТТАРДЬЩ
САЛЫСТЫРМАЛЫ БАГАСЫ
А.А. ТАГАНИЯЗОВА, Д.Ж. МАРАТОВА
Марат Оспанов атындагы Батыс Казакстан мемлекетгiк медицина университетi, Актебе, Казакстан
Хирургиялык жэне балалар стоматология кафедрасы,
ТаганиязоваА.А. - м.г.к., кафедра жетекшга, e-mail: [email protected]: Маратова Д.Ж. - м.г.м., ассистент, ^ялы тел.: 87023180520, e-mail: [email protected].
I Аннотация. Макалада 7-12 жас аралыгындагы балаларда теракты тiстердiн субкомпенсацияланган жегiсiн екiншiлiк алдын алу кезiндегi «Профилак» фторпрепаратынын клиникалык-экономикалык тиiмдiлiгiн зерттеу нэтижесiнде фторпрепаратты колданудан кейiн гигиеналык индекс жагдайы 0,1±0,3 мэнiне дейiн дэлелдi темендеуiн керсететшдт (р>0,001) баяндалган. Витальды бояу нэтижесшде жегiленген урдотщ т^рактануы аныкталган балалар 60%-ды к¥рады (n=30). «Профилак» препаратыньщ к¥ны жогарылау болса да, «бага - тшмдшк» катынасы бойынша «Белак F» фторпрепаратына караганда 50%-га темен, ал клиникалык эсерi 2,7 есеге жогары екендiгi дэлелдендi.
Негiзгi свздер: алдын алу, фторпрепарат, турацтану, фармакоэкономика, тшмдшк.
бзектШп. Tic жепсш алдын алу мэселес ^a3ipri тацдагы стоматология саласыньщ взекп мэcелелерiнiн 6ipi болып табылады, вйткенi сонгы он жылдьщта балалар мен жacвcпiрiмдерде жегiлену процесшщ таралу Yрдiciнiн артуы байкалады [1,2,3,4,5].
БYкiл элем бойынша 6-7 жастагы балалардагы тic жегiнiн таралуы 86,1%, 8-9 жас 86,8%, 10-11 жас 92,0% к^райды, б^л ДД¥ т^жырымы бойынша жаппай аурушандыктын дэлелi болып есептеледг М^ндай жаИанды басымдылык Президент Н.А. Назарбаевтын ««Казакстан - 2050» СТРАТЕГИЯСЫ - калыптастырылган мемлекеттiн жана саяси багыты» жолдауында айтылып, аурулардын алдын алуга жэне халыкка сапалы медициналык квмек кврсетуге багытталган жаИанды мэселелер кврcетiлген:
• Профилактикалык медицина аурудын алдын алудагы басты к¥ралга айналуы тиic. Халыкпен aкпaрaттык-тYciндiрмелiк ж^мыстар жYргiзуге баса ден кою керек.
• Бiз балаларымыздын денсаулыгын камтамасыз етуге жана тэciлдер енгiзу мэселеамен ж^мыс жYргiзуiмiз кажет. 16 жаска дейiнгi балалардын барлыгын медициналык кызметтщ барлык cпектрiмен камту кажет.
Осы орайда, ауыз куысын дер кезшде сауыктырып, стоматологиялык аурушандыктын кенiнен таралуын алдын алу да стоматологиялык саласынын взектi мэcелеci болып отыр. вйткенi кейбiр авторлардын гылыми ж^мыстарынын нэтижелерi бойынша, тек Актвбе внiрiнiн взiнде, эр жас аралыгындагы балаларда пс жегici белcендiлiгiнiн субкомпенсацияланган сатысы эртYрлi жиiлiкте кездеcедi [6]. Автордын мэлiметi бойынша алгашкы жегшенген куыстын емiнен жарты жылдан кешн жегiленудiн кайталануы 30% жагдайда байкалса, 1
жылдан кейiн - 50%, ал 2 жылдан кейiн б^л керсетк1ш 70% -га сэйкес болган. Осынын салдарынан пломбалар тYсiп, кайта жегiленудiн каркыны арткан [6,7 ].
Жегшенген процесп т^рактандырып, екiншiлiк жепсшщ дамуын тежеуде фтор препараттарынын эсерi зор екендiгiн кептеген галымдар зерттеген [8,9,10]. Бiрак Актебе енiрiнде теракты тiстердiн субкомпенсацияланган жегiсi кезiнде фтор препараттарынын эсерi туралы жоктын касы. Осы орайда бiздiн зерттеу ж^мысымыздьщ максаты балалардагы теракты тiстердiн субкомпенсацияланган жепсш екшшшк алдын алу кезiнде «Профилак» фторпрепаратынын клиника-экономикалык тшмдш-пн зерттеу болып табылады.
Зерттеу материалдары жэне эдктерь Зерттеу ж^мысы 2012-2015 жылдар аралыгында К^алалык балалар стоматологиялык емханасында жYргiзiлдi. Кемекке жYгiнген теракты тiстердiн жегiсi бар 206 балалардын медициналык карталары талданды. Солардын швде теракты тiстердiн субкомпенсацияланган жегiсi бар 106 бала сарапталды.
Барлык балаларга стандартты емдеу протоколына сэйкес кешендi ем жYргiзiлдi. Фторк¥рамды лакты жагу процедурасы стоматологиялык ауруларды жергiлiктi алдын алудын кенiнен тараган шарасы болып табылады. Б^лай кенiнен тарауы келес сиапаттамасына байланысты:
• фторк¥рамды лактармен аппликациялауды колдануга онай;
• кажетп к¥ралдар - арзан жэне карапайым (бiр рет колданылатын кисточкалар немесе аппликаторлар);
• жабындыны баска да профилактикалык жэне емдш шаралармен косарлауга болады.
Сауы^т^1рылган балаларга алдын алу максатымен фторпрепараттар колданылып, олар клиникалык бакылауга алынды. Зерттелетш балалар 2 топка бвлiндi. Салыстырмалы топка к1рген 56 балага «Белак F» препараты (25 мл,, к¥рамы: 1 г лакта 11 мг [F], хлороформ, спирт, цабыц mY3ymi, фторлы калий), вндiрушiсi: «Владмива»; Ресей, пркелу нвмiрi: РК-ИМН-5Ж«005274. «Белак F» цолдану нусцамасы бойынша колданылды.
Ал, 50 бала зерттелген непзп топка «Профилак» препараты -10г к¥рамына 5% фторлашан натрий, 2.5% [F], вндiрушi: «Стомадент», Ресей (РК-ИМН-5№00527) цолдану нусцамасы бойынша колданылды. Крлданылган фторпрепаттардьщ фармакоэкономикалык сараптамасы «бага/тшмдшк» коэффициента квмегiмен жYргiзiлдi.
Зерттеу барысында альютан нэтижелер Microsoft Office Access 2003 мэлiметтер Statistica 6.0/Stat soft, Inc, 2001, Microsoft Office Ехсе1 2003 багдарламасы квмегiмен Манна-Уитни критерийi бойынша есептелдг
Нэтижелерi. 7-12 жас аралыгындагы балалаларда теракты тiстердiн субкомпенсациялашан жепа кезiнде Грин-Вермиллион тэсiлi бойынша ауыз куысы гигиеналык жагдайын тексеру нэтижесшде негiзгi топтын гигиеналык индексi фторпрепаратты колдануга дейiн 1,7±0,11, ал колданудан кейiн 0,1±0,03 мэнге тен болса, салыстырмалы топка караганда колдануга дешн 1,5±0,14 мэндi, колданудан кейiн 0,5±0,03 мэнге тен (р>0,001) (1- сурет).
Витальды бояу нэтижесiнде жегiленген урд^тщ т^рактануы негiзгi топтын 30 (60%) балаларында (р>0,001), салыстырмалы топтын 11 (20%) балаларында байкалды (2-сурет).
Кешендi емдеу к¥рамында колданылатын фторпрепараттардын клиникалык-экономикалык тиiмдiлiгi 6 айдан кейiн клиникалык «жаксару» байкалатын (субкомпенсацияланган жегiсi
т^рактанган, гигиеналык индекс жаксы) балалардын саны критерий репнде багаланды.
Осылайша 6 айдан кешн негiзгi топты 30 (60%) теракты тiстердiн субкомпенсацияланган жегiсi бар бала к¥рса, салыстырмалы топты 11 (20%) бала к¥рган.
Теракты тiстердiн субкомпенсацияланган жепсшщ т^рактануы бар балалардын саны бойынша «бага/тшмдшк» коэффициентiн есептеу аркылы жYргiзiлген клиникалык-экономикалык анализ негiзгi топта 17-ге (510/30) тен болса, салыстырмалы топта 34 (383/11). 12 айдан кешнп есептелген «бага/тшмдшк» коэффициентi непзп жэне салыстырмалы топтарда келес кврсетшштерге тен болса: 29,1 (1020/35); 63,8 (766/12). 18 айдан кешн 51(2040/40); 117,8(1532/13) тен болды. Ал 24 айдан кешн 95,5(4080/41); 204,2(3064/15) (3,4-суреттер).
Ал, «шыFын/тшмдшriнщ» коэффициент фторпрепараттарды колданудан кешн непзп топты салыстырмалы топпен салыстырFанда тшмдшктщ бiр косымша бiрлiгiне жету Yшiн шыFын тиiмдiлiгiнiн кврсетк^ 6,7 к¥райды.
Талкылау. Ауыз куысынын гигиеналык жаFдайынын Грин-Вермиллион бойынша тексерю нэтижесi Arruda A.O., Murcami C. нэтижелерше ^ксас 1-суретте кврiнгендей, «Профилак» фторпрепаратын колдану, «Белак F» фторпрепаратына караFанда гигиеналык индекс мэнiнiн дэлелдi твмендеуiн кврсеттi (р>0,001). Витальды бояу нэтижесшде непзп топтын балаларында жегшенген YPДiстiн т^рактануы (р>0,001), салыстырмалы топтан гврi дэлелдi жоFарылауын кврсеттi (№2 сурет). Свйтш, ауыз куысы гигиеналык жаFдайын зерттеу эдiсi мен витальды бояу эдастершщ нэтижесi R.S. Austin, Schweiz M. Z. зерттеу ж^мыстарынын нэтижелерiмен бiрдей кврсетк1ш бердi. «Профилак» фторпрепаратын колдану, «Белак F» фторпрепаратын колданудан гврi шынайы клиникалык тшмдшпн басым кврсеттi.
Сурет 1. 7-12 жас аралыFындаFы балалардын теракты пстердщ субкомпенсацияланFан жегiсi емiне KOлданылFан фторпрепараттарда кейiнгi гигиеналык индекстiн динамикасы
Сурет 2. 7-12 жас аралыгындагы балалардын теракты тсстершщ субкомпенсацияланган жепс кезшде фторпрепараттарды колдану нэтижесшде жегшену Yрдiсiнщ т^рактану динамикасы
Сурет 3. Балалардагы теракты ^стердщ субкомпенсацияланган жегiсi кезiнде колданатын фторпрепараттардыц шыгыныныц есу динамикасы
Сурет 4. Теракты ^стердщ субкомпенсацияланган жепа бар балаларга фторпрепараттарды колданудан клиникалык-экономикалык анализдщ тиiмдiлiк коэффициентшщ динамикасы
Фармакоэкономикалык сараптама нэтижеСнде балалардагы теракты тiстердiн субкомпенсацияланган жепа кезшде «Профилак» фторпрепаратын колдану, салыстырмалы топтын шыгынынан (3-сурет) кеп болганымен, клиникалык он эсерi едэуiр жогары екендiгi аныкталды. «Бага/тшмдшк» коэффициент нег^рлым темен болса, сог^рлым бершген емдеу эдiсi тиiмдi болып саналады. Бiздiн жагдайда «Профилак» фторпрепаратын колдану «Белак F» фторпрепаратын колданудан герi 50 % темен екендiгi аныкталды.
^орытынды. Сонымен ж^мыстьщ нэтижелерiн корытындылай отырып, 7-12 жастагы балалардагы теракты тiстердiн субкомпенсцияланган
жегiсiнiн кешендi емi к¥рамьшда колданылатын фторпрепараттардын (Профилак, Белак F) жегшену YPДiсiн т^рактандырып, ауыз куысы гигиеналык жаксаруы аныкталды. Алайда «Профилак» фторпрепаратынын клиникалык жэне фармакоэкономикалык артыкшылыгы айкын дэлелдендi.
«Белак F» фторпрепаратынын колдану реттiлiгi «Профилакка» караганда 3 есе жиi. Себебi консистенциясынын с^йык болуы, бiрiншiден, екiншiден - тю беткейлерiне жаккан кезде сшекейде ерiп, жагымсыз дэм сезiлiп, к¥су рефлексiн коздырады жэне тiс бетшде кабык тYзу ]мумкшдпш киындатады. Б^л жайттар аталмыш препараттын клиникалык эсерш темендетедi.
Ал «Профилак» дэрiсiнiн он эсерi онын консистенциясынын кою болуына, ^зак сакталатын кабык тYзуiмен байланысты. Балалар жаксы кабылдайды, кайталап жагуды талап етпейдi.
Препаратты колданудын кол жепмдшп жегiсiнiн субкомпенсацияланган тYрiн аскындырмай, т^рактанган кYЙiнде сакталуына, жана жегшк куыстар, пломбаланган тiстерде кайталамалы жепсшщ туындамауына экелетiнi аныкталды.
Сонымен, «Профилак» фторпрепаратынын клиникалык-экономикалык тшмдшп, екiншiлiк жегiсiн болдыртпай, аскынуларды шектеуше байланысты аталмыш препаратты балалар стоматологиялык тэжiрибесiнде кен колдануга ^сынылды.
Нэтижелер негшндеп т^жырымдар.
1) 7-12 жас аралыгындагы балаларда теракты пстердщ субкомпенсацияланган жегiсiнiн кешендi емi к¥рамында «Профилак» фторпрепаратын колдану алдында гигиеналык индекс 1,1±0,4 мэнге ие болса, колданудан кешн 0,1±0,3 мэнiне дешн дэлелдi темендеуiн керсеттi (р>0,001). Витальды бояу нэтижесшде жегшенген YPДiстiн т^рактануы аныкталган балалар 60% к¥рды (n=30). Тiс жегiсiнiн кайталануы негiзгi топта байкалмады.
2) 7-12 жас аралыгындагы балалардагы теракты тiстердiн субкомпенсацияланган жепсшщ кешендi емi к¥рамында колданылган «Профилак» препаратынын к^ны жогарылау болса да, «бага-тшмдшк» катынасы
бойынша «Белак F» фторпрепаратына Караганда, 50%
темен, ал клиникалык эсерi 2,7 есеге жогары екендш
дэлелдендi.
Эдебиеттер тгзгмг:
1. Президент Н.А. Назарбаев. «Казакстан-2050» Стратегиясы калыптаскан мемлекетгiн жаца саяси багыты. Казакстан халкына Жолдауы. -Астана, 2012 жылгы 14 желтоксан.
2. Таганиязова, А.А. Анализ данных стоматологического обследования детей г. Актобе / А.А. Таганиязова // Проблемы гуманизации и гуманитаризации преподавания в высшей школе: мат. XXII межвуз. уч.-мет. конф. - Актобе, 2003. -Б. 264-265.
3. Супиев, Т.К. Современные аспекты профилактики стоматологических заболеваний у детей в Республике Казахстан / Т.К. Супиев, Н.Г. Негаметзянов // Современные аспекты профилактики стоматологических заболеваний у детей. Инновации в стоматологии: матер. Респ. науч.-практ. с межд. участ. - Алматы, 2013. - Б. 151-152.
4. Кабулбеков, А.А. Принципы профилактики кариеса c учетом влияния факторов риска / А.А. Кабулбеков, Ж.А. Кистаубаева // Вестник Казахского Национального медицинского университета. - 2016. - №4 - Б. 254-255.
5. Исмагулова, С.К. Профилактика стоматологических заболеваний у детей с учетом воздействия на организм неблагоприятных экологичеких факторов / С.К. Исмагулова // Медицинский журнал Западного Казахстана. - 2012. - №3(35). - Б. 148149.
6. Жанабаева, Г.Б. Обоснование эффективности программы профилактики кариеса зубов у детей г. Актобе / Г.Б. Жанабаева // Проблемы стоматологии. - 2006. - №1(31). - С. 9-11.
7. Капанова, Ж.К. Применение депофореза в лечении осложненного кариеса / Ж.К. Капанова // Медицинский журнал Западного Казахстана. -2010. - №4(28). - С. 58-60.
8. Arruda A.O. Effect of 5% fluoride varnish application on caries among school children in rural Brazil: a randomized controlled trial / Ап^а A.O. Senthamarai Kannan R., Inglehart M.R., Rezende C.T., Sohn W. // Community Dent Oral Epidemiol. - 2012. - №3. - Б. 267-276.
9. Schweiz M.Z. Enamel fluoride uptake following fluoride application and fluorideprecipitation / Buchalla W.1., Lennon A.M., Trage K., Becker K., Attin T. // Research and science. - 2007. - №2. - Б. 117-118.
10. Murcami C. Effect of fluoride and gel on dental erosion in primary and permanent teeth / C. Muracami, M. Bonecker, M.S. Correa // Arch. Oral Biol. - 2009. - V54. - №11. - Б. 997-1101.
РЕЗЮМЕ
КЛИНИКО-ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА ФТОРПРЕПАРАТОВ ПРИ СУБКОМПЕНСИРОВАННОЙ ФОРМЕ КАРИЕСА ПОСТОЯННЫХ ЗУБОВ
У ДЕТЕЙ
А.А. ТАГАНИЯЗОВА, Д.Ж. МАРАТОВА
Западно-Казахстанский государственный медицинский университет имени Марата Оспанова,
Актобе, Казахстан
Кафедра хирургической и детской стоматологии,
Таганиязова А.А. - к.м.н., руководитель кафедры, e-mail: [email protected]: Маратова Д.Ж. - м.м.н., ассистент, моб. тел.: 87023180520, e-mail: [email protected].
Исследовательская работа посвящена изучению клинико-экономической эффективности препарата «Профилак» и «Белак F» при субкомпенсированной форме кариеса постоянных зубов у детей. В результате проведения исследования доказано, что, несмотря на дороговизну препарата «Профилак», коэффициент «стоимость/эффективность» в сравнении с препаратом «Белак F» был меньше на 50%, а клиническое влияние было эффективнее в 2,7.
Ключевые слова: вторичная профилактика кариеса, фторпрепарат «Профилак», улучшение гигиенического состояния полости рта, отсутствие рецидива кариеса, стабилизация кариозного процесса.
SUMMARY
CLINICAL AND ECONOMICAL ASSESSMENT OF FLUORPREPARATS AT THE SUBCOMPENSATED FORM OF CARIES OF PERMANENT TEETH OF
CHILDREN
A.A. TAGANIYAZOVA, D.ZH. MARATOVA
West Kazakhstan Marat Ospanov State Medical University, Aktobe, Kazakhstan
A.A. Taganiyazova - c.m.s., head of the department of surgical and children's stomatology, e-mail: [email protected], phone number: 87718525696;
D.Zh. Maratova - research assistant of the department of surgical and children's stomatology, MMed, e-mail: [email protected], phone number: 87023180520..
The research work is devoted to the study of the clinical and cost-effectiveness of the drug "Profilak" and "Belak F" at subcompensated form of caries in permanent teeth of children. As a result, the study has proved that in spite of the high cost of the drug "Profilak" coefficient "cost / efficiency" compared with the drug "Belak F» was less than 50%, and the clinical effect was effectively 2.7.
Key words: Secondary prevention of dental caries, ftorpreparat «profilak», improvement of the condition of oral hygiene, absence of carious cavities, stabilization of carious process.
