Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN: 2181-1784
educational, natural and social sciences 4(9), Oct., 2024
Research BIB / Index Copernicus www.oriens.uz
КИЧИК БИЗНЕС СУБЪЕКТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ РАЦАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ МЕЪЁРИЙ-
ХУКУЦИЙ АСОСЛАРИ
Худайназаров Фахритдин Хайтович
Термиз иктисодиёт сервис университети 2-боскич магистранти
+998972441967 faxriolam@gmail .com АННОТАЦИЯ
Мацолада Узбекистонда рацамли трансформация жараёнлари, "Рацамли Узбекистон — 2030" стратегияси доирасида амалга оширилаётган ислоуотлар, кичик бизнесни рацамлаштириш ва инновацион ривожланиш масалалари таулил цилинган. Шунингдек, давлат томонидан цабул цилинган норматив-ууцуций уужжатлар асосида белгиланган мацсадли курсаткичлар ва уларга эришиш механизмлари ёритилган.
Калит сузлар: Рацамли трансформация,Инновацион ривожланиш,Кичик бизнес,Рацамли инфратузилма,Бизнес портал , Электрон платформа, Давлат цуллаб-цувватлаши,Инновацион марказлар, Венчур молиялаштириш, Рацамли хизматлар.
НОРМАТИВНО-ПРАВОВЫЕ ОСНОВЫ РАЗВИТИЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
СУБЪЕКТОВ МАЛОГО БИЗНЕСА НА ОСНОВЕ ЦИФРОВЫХ
ТЕХНОЛОГИЙ
Худайназаров Фахритдин Хайтович
Термезский университет экономики и сервиса магистрант 2-го курса
+998972441967 faxriolam@gmail .com
АННОТАЦИЯ
В статье анализируются процессы цифровой трансформации в Узбекистане, реформы, осуществляемые в рамках стратегии "Цифровой Узбекистан — 2030", вопросы цифровизации малого бизнеса и инновационного развития. Также освещены целевые показатели, установленные на основе принятых государством нормативно-правовых документов, и механизмы их достижения.
Research BIB / Index Copernicus
Ключевые слова: Цифровая трансформация, Инновационное развитие, Малый бизнес, Цифровая инфраструктура, Бизнес портал, Электронная платформа, Государственная поддержка, Инновационные центры, Венчурное финансирование, Цифровые услуги.
REGULATORY AND LEGAL FRAMEWORK FOR THE DEVELOPMENT OF SMALL BUSINESS ENTITIES BASED ON DIGITAL TECHNOLOGIES
The article analyzes the processes of digital transformation in Uzbekistan, reforms implemented within the framework of the "Digital Uzbekistan — 2030" strategy, issues of small business digitalization and innovative development. It also highlights the target indicators established based on regulatory legal documents adopted by the state and mechanisms for achieving them.
Keywords: Digital transformation,Innovative development,Small business, Digital infrastructure,Business portal,Electronic platform,State support, Innovation centers,Venture financing,Digital services.
XXI аср глобал иктисодиёти тизимли равишда янги - ракамли трансформация боскичига кадам куймокда. Бу жараён дунё мамлакатларини технологик модернизация ва институционал ислохотлар утказишга ундамокда. Замонавий ракамли технологиялар иктисодий тизимларнинг барча сохаларига шиддат билан кириб бормокда, анъанавий бизнес моделлари ва бошкарув тизимларини тубдан узгартирмокда. Натижада, миллий иктисодиётларнинг ракобатбардошлиги тобора купрок уларнинг ракамли салохияти ва инновацион ривожланиш даражасига боглик булиб колмокда.
Узбекистон хам глобал ракамли трансформация жараёнларидан четда колмасдан, миллий иктисодиётни модернизация килиш ва ракамлаштириш буйича кенг камровли ислохотларни амалга оширмокда. Хусусан, "Ракамли Узбекистон — 2030" стратегияси доирасида иктисодиётнинг барча тармокларида ракамли технологияларни жорий этиш, замонавий ахборот тизимларини яратиш ва ракамли инфратузилмани ривожлантириш буйича
Khudaynazarov Fakhritdin Khaitovich
Termez University of Economics and Service 2 st year master's student
+998972441967
faxriolam@gmail .com
ABSTRACT
КИРИШ
Research BIB / Index Copernicus
изчил чора-тадбирлар курилмокда. Шу билан бирга, "яшил" иктисодиётга утиш ва инновацион ривожланиш стратегиялари оркали мамлакатимизда баркарор ва инновацион тараккиётни таъминлашга алохида эътибор каратилмокда.
Мазкур маколада Узбекистонда амалга оширилаётган ракамли трансформация жараёнларининг назарий-методологик асослари, хукукий-меъёрий базаси ва амалий натижалари комплекс тахлил килинган. Тадкикот доирасида, айникса, кичик бизнес субъектларини ракамлаштириш борасида кабул килинган мухим карорлар, уларнинг мазмун-мохияти ва кутилаётган натижалари батафсил ёритиб берилган. Шунингдек, мамлакатимизда инновацион ривожланишни таъминлаш, илмий салохиятни ошириш ва ракамли инфратузилмани такомиллаштириш борасида белгиланган устувор вазифалар ва максадли курсаткичлар тахлил килинган.
Маколада келтирилган тахлилий маълумотлар, статистик курсаткичлар ва илмий хулосалар Узбекистонда олиб борилаётган ракамли трансформация жараёнларининг хозирги холатини бахолаш, мавжуд муаммоларни аниклаш ва истикболдаги вазифаларни белгилашда мухим ахамият касб этади. Тадкикот натижалари мамлакатимизда ракамли иктисодиётни ривожлантириш буйича давлат сиёсатини такомиллаштириш ва амалий чора-тадбирларни ишлаб чикишда фойдаланилиши мумкин.
МАВЗУГА ОИД АДАБИЁТЛАР ТАХ^ЛИЛИ
Украиналик иктисодчи В. П. Вишневский "Туртинчи саноат инкилоби шароитида ракамли иктисодиёт: имкониятлар ва чекловлар" маколасида: солик маъмуриятчилигининг янги ракамли технология усуллари туфайли 2016-2018 йилларда солик тушумлари иктисодий усишдан хам юкори булганини таъкидлайди.[1]
М. Баланова, Россия Федерациясида хам ракамли иктисодиёт хукукий меъёрлар билан тартибга солинганини айтиб утади.[2]
Узбекистонлик олимлардан П.З.Хашимов, З.Фахриддиновалар, Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасида ракамли иктисодиётни ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида»ги ПК-3832-сон Карори кабул килингани, карорга кура, ракамли иктисодиётни ривожлантиришнинг галдаги мухим вазифалари сифатида - инвестицион ва тадбиркорлик фаолиятининг турли шаклларини диверсификация килиш учун криптоактивлар айланмаси сохасида турли фаолиятларни, жумладан, майнинг, смарт контрактлар, консалтинг, эмиссия, айирбошлаш, саклаш, таркатиш, бошкариш, сугурталаш, крауд-фандинг, шунингдек, "блокчейн" технологияларини жорий этиш ва ривожлантириш; малакали кадрларни
Research BIB / Index Copernicus
тайёрлаш; криптовалюталар ва хорижий ташкилотлар билан хамкорликни йулга куйиш; бу борада хукукий базани яратиш кабилар назарда тутилганини таъкидлаб утишган.
А.Кадиров, А. Ахмедиева, Б. Маъмуровлар мамлакатимиз ракамли икктисодиётини:
1. "Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 18 феврал ПФ-5349-сон "Ахборот технологиялари ва коммуникациялари сохасини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида»ги фармони"
2. "2018 йил 3 июл П^-3832-сон «Узбекистон Республикасида ракамли иктисодиётни ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида»ги карори"
3. "2018 йил 2 сентябр П^-3927-сон «Ракамли ишонч» ракамли иктисодиётни ривожлантиришни куллаб-кувватлаш жамгармасини ташкил этиш тугрисида»ги карори"
4. "Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2019 йил 20 майдаги 421-сонли «Замонавий ахборот-коммуникация технологияларини янада жорий этиш хисобидан ахолига давлат хизматларини курсатиш тартибини такомиллаштириш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида»ги карори"
5. "Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 5-октябрдаги ПФ-6079-сонли «Ракамли Узбекистон - 2030» стратегиясини тасдиклаш ва уни самарали амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида»ги фармони тартибга солувчи хукукий асос эканини таъкидлашган.[4]
ТАДКЩОТ МЕТОДОЛОГИЯСИ
Мавзуни илмий тадкик килишда тарихий-мантикий тахлил ва тадкикотларни уз ичига олган тизимли тахлил, статистик тахлил ва илмий абстраксия каби ёндашувлар кулланилган. Маколада мамлакат миллий иктисодиётидаги ахамияти куриб чикилади. Кичик бизнес субъектлари фаолиятини ракамли технологиялар асосида ривожлантиришнинг меъёрий-хукукий асослари мавзусини урганиш турли хил ёндашувлар, жумладан киёсий тахлил, иктисодий таккослаш ва тахлил килиш, мантикий фикрлашни уз ичига олади.
ТАХЛИЛ ВА НАТИЖАЛАР
Замонавий иктисодий тизимларнинг глобал ривожланиш тенденциялари тахлили шуни курсатмокдаки, жахон иктисодиёти тизимли равишда ракамли трансформация боскичига утмокда. Мазкур жараён турли минтакаларда нотекис таксимланган булиб, унинг суръати мамлакатларнинг технологик
Research BIB / Index Copernicus
салохияти ва институционал ривожланиш даражасига боглик холда намоён булмокда.
Иктисодий глобаллашув шароитида ривожланган ва ривожланаётган давлатлар ракамли трансформация стратегияларини имплементация килиш оркали куйидаги стратегик максадларга эришишга интилмокда:
- миллий иктисодиётнинг ракобатбардошлик даражасини ошириш;
- халкаро ва ички бозорларда мустахкам позицияларни эгаллаш;
- махсулот ва хизматларнинг ракобат устунликларини таъминлаш. Давлатнинг регулятор сифатидаги роли икки йуналишда намоён
булмокда:
1.Иктисодий самарадорликни ошириш оркали трансакцион харажатларни камайтириш;
2. Инвестицион мухитни яхшилаш оркали ракамли технологияларга йуналтирилган тугридан-тугри хорижий инвестициялар окимини рагбатлантириш.
Ракамли трансформациянинг методологик асослари куйидаги компонентларни уз ичига олади:
- корхоналарнинг бизнес жараёнларига инновацион технологияларни интеграциялаш;
- замонавий техник ва дастурий таъминотни жорий этиш;
- бошкарув тизимида парадигмал узгаришларни амалга ошириш;
- корпоратив маданиятни трансформация килиш;
- ички ва ташки коммуникацион тизимларни модернизация килиш. Мазкур методологик ёндашувларнинг амалий натижалари сифатида
куйидагиларни келтириш мумкин:
- мехнат унумдорлигининг усиши;
- карор кабул килиш жараёнларининг оптималлашуви;
- бозор конъюнктурасига адаптация механизмларининг такомиллашуви;
- истеъмолчилар эхтиёжларини кондириш даражасининг ошиши. Шундай килиб, ракамли трансформация - бу мураккаб куп киррали
жараён булиб, у нафакат технологик, балки институционал, ташкилий ва ижтимоий-иктисодий узгаришларни хам талаб этади.
Узбекистон Республикаси узининг ракамли трансформация йулида туб бурилиш нуктасида турибди. Бу узгаришлар оддийгина ислохотлардан иборат эмас. Узбекистон Республикаси Президентининг "Ракамли Узбекистон — 2030 стратегиясини тасдиклаш ва уни самарали амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида"ги фармони [5] хамда "2030 йилгача Узбекистон Республикасининг
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
Research BIB / Index Copernicus
"яшил" иктисодиётга утишига каратилган ислохотлар самарадорлигини ошириш буйича чора-тадбирлар тугрисида"ги кароримамлакатнинг келажак киёфасини белгилаб берувчи хукукий хужжатга айланди. [6]
Инновацион ривожланиш эса бу икки йуналишнинг мухим кесишув нуктасига айланди. Президентнинг "2022 — 2026 йилларда Узбекистон Республикасининг инновацион ривожланиш стратегиясини амалга ошириш буйича ташкилий чора-тадбирлар тугрисида"ги карори, мамлакатимизнинг инновацион салохиятини руёбга чикаришга каратилган. Бу учта фармон ва карор мамлакатимиз иктисодиётини ракамлаштириш буйича хукукий асос булиб хизмат килмокда. [7]
Ривожланган давлатлар тажрибаси ва илм-фан ютукларига таянган холда, мамлакатимиз иктисодиётнинг барча сохаларини ракамлаштириш сари интилмокда. Бу жараён чукур ва тизимли узгаришларни талаб этадиган мураккаб трансформациядир.
Ракамли технологиялар, "яшил" иктисодиёт ва инновацион ривожланишнинг уйгун бирлигини таъминлайди. Бу эса, уз навбатида, Узбекистоннинг халкаро майдондаги ракобатбардошлигини оширишга хизмат килади.
Узбекистон Республикаси Президентининг 14.09.2023 йилда П^-306-сон "Кичик бизнесни ривожлантиришни молиявий ва институционал куллаб-кувватлаш чора-тадбирлари тугрисида" карори кабул килинди. Давлат рахбарининг топширигига биноан ракамли инфраструктура модернизация килинади, кичик бизнесни куллаб-кувватлашнинг янги тизими жорий этилади. Унга кура, комплекс хизматлар тизими яратилади, тадбиркорларга барча хизматлар бир марказдан курсатилади, молиявий ва институционал куллаб-кувватлаш механизмлари такомиллаштирилади.
Дастурнинг молиявий таъминоти.1-жадвал
ДАСТУРНИНГ МОЛИЯВИЙ ТАЪМИНОТИ (2023-2026 йй.)
Молиялаштириш манбаси Ажратилган маблаг
Давлат маблаглари 6 триллион сум
Хал^аро молия институтлари 1.2 миллиард AKLLI доллари
Манба муаллиф томонидан ишлаб чицилди.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
Research BIB / Index Copernicus
Дастур, 2023-2026 йиллар учун 6 триллион сум давлат маблаглари, 1.2 миллиард АКШ доллари халкаро молия институтлари маблаглари билан таъминланади. Карорда тадбиркорлик субъектларини ракамлаштириш буйича бир канча мухдм йуналишлар белгиланган. Жумладан: Бизнесни ривожлантириш банки 3 ой ичида Бизнес портални ишга туширади. Бизнес жараёнларини автоматлаштириш назарда тутилган, Халкаро молия институтларининг техник кумаги жалб этилади. 2024 йил 1 январгача Бизнес порталга куйидаги идоралар уланади:
- Иктисодиёт ва молия вазирлиги;
- Адлия вазирлиги;
- Солик кумитаси;
- Божхона кумитаси;
- Марказий банк;
- Бошка вазирлик ва идоралар;
Ракамли хизматлар турлари.2-жадвал
РАКАМЛИ ХИЗМАТЛАР ТУРЛАРИ
Хизмат йуналиши Хизмат турлари
Электрон хизматлар • Ариза бериш • Жужжат айланиши • Масофавий консультация
Молиявий хизматлар • Банк хизматлари • Гаровсиз кредитлар • Имтиёзли молиялаштириш
Масла^ат хизматлари • Бепул юридик масла^ат • Бизнес куникмаларини ошириш • Бозор конъюнктураси маълумотлари
Манба муаллиф томонидан ишлаб чикилди.
Тадбиркорларга куйидаги хизматлар курсатилади:
- "Ягона дарча" тизими оркали узлуксиз хизмат;
- Онлайн банк ва консалтинг хизматлари;
- Бозор конъюнктураси хдкида маълумотлар;
"Ракамли трансформация маркази" ДУК кайта ташкил этилиб, электрон платформа оркали мониторинг тизими йулга куйилади хамда скоринг бахолаш тизимини жорий этилган ракамли инфратузилма тузилади. Электрон ариза
Research BIB / Index Copernicus
бериш имконияти, электрон хужжат айланиши, масофавий консультация хизматлари ташкил этилади.
Бу чора-тадбирлар кичик бизнес субъектларига давлат хизматларидан фойдаланишни соддалаштириш ва тезлаштириш, шаффофликни ошириш хамда бюрократик тусикларни камайтиришга каратилган. Карор кичик бизнес субъектлари учун куйидаги:
1. Дастурда катнашиш ва молиявий-маслахат хизматларидан фойдаланиш;
2. Камида 1 йиллик фаолият, белгиланган сондаги ходимлар ва скоринг бахолаш;
3. Гаровсиз ва имтиёзли кредитлар, давлат кумаги;
4. Грантлар, давлат мулкидан фойдаланиш, бепул хукукий маслахат;
5. Лойихаларни танлаш, молиялаш ва назорат механизмлари каби асосий хукукий меъёрларни белгилайди.
Карор норматив-хукукий хужжат сифатида,тугридан-тугри амал килади, мажбурий кучга эга, Давлат органлари учун ижро этиш мажбурий, барча худудларда бир хил амал килади. Бу карор кичик бизнес субъектлари фаолиятини тартибга солувчи ва уларнинг хукукларини кафолатловчи мухим хукукий хужжат хисобланади.
Президентнинг 2022 йил 6 июлдаги ПФ-165-сон "2022 — 2026 йилларда Узбекистон Республикасининг инновацион ривожланиш стратегиясини тасдиклаш тугрисида" [8] фармонида куйидаги: 2026 йилгача Узбекистон Глобал инновацион индекс рейтингида 56-уринга кутарилиши, инновацион ривожланиш стратегияси доирасида иктисодиётни ракамлаштириш, илм-фан ва инновацияларни ривожлантириш каби асосий максадлар, инновацион инфратузилмани ривожлантириш, давлат томонидан инновацион фаолиятни куллаб-кувватлаш,кичик бизнеснинг инновацион фаоллигини ошириш, янги технологияларни яратиш ва жорий этиш, инновацион таълимни ривожлантириш каби стратегиянинг устувор йуналишлари асосий вазифа сифатида белгилаб берилган.
Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN: 2181-1784
educational, natural and social sciences 4(9), Oct., 2024
Research BIB / Index Copernicus www.oriens.uz
ACOCHH Marçcag^H KypcaTKHH^ap (2022-2026). 3-^agBa^
Acoci/m Ma«,ca,zyin KypcaTKHH/iap (2022-2026)
2250 25000
2022 2026 2022 2026 2022 2026 Корхоналар Ишуринлари Инфратузилма
Манба муаллиф томонидан ишлаб чикилди.
Натижада:
- Инновацион фаол корхоналар сони 613 тадан 2250 тагача етказилади;
- Инновацион инфратузилма субъектлари 3 баравар купаяди;
- Янги иш уринлари 4 баравар ошади;
- Илмий ишланмалар сони 2 баравар купаяди;
Худудий курсаткичлар Тошкент шахри,Тошкент вилояти,Андижон шахри
кесимида (2026).4-жадвал
Худудий курсаткичлар (2026)
285
Тошкент ш. Тошкент в. Андижон в.
Манба муаллиф томонидан ишлаб чикилди.
Research BIB / Index Copernicus
- Хар бир худудда инновацион марказлар (494 та);
- Технологик инновацияларни узлаштирган корхоналар (600 та);
- Янги технологиялар (384 та);
- Патентлар (184 та);
- Инновацион стартаплар (1437 та)га етказилади.
Давлат улуши 50% дан юкори булган компанияларда инновацион жамгармалар ташкил этилади. Хорижий инвестицияларни жалб этиш механизими такомиллаштирилади. Венчур молиялаштириш механизмлари, "Тармокгхудуд-илмий/олий таълим ташкилот" занжирини яратилади. Худудларда инновацион ривожланиш масалалари буйича хоким уринбосари лавозимини жорий этилиб, инновацион инфратузилма шакллантирилади. Мазкур фармон мамлакатимизни 2026 йилгача инновацион ривожлантиришнинг аник максад ва механизмларини белгилаб берадиган стратегик хужжат хисобланади.
ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР
Узбекистондаги иктисодий ислохотлар, жумладан, "Ракамли Узбекистон
- 2030" стратегияси доирасида амалга оширилаётган ишлар тахсинга лойикдир. Ракамли иктисодиётни куллаб-кувватлаш ва ривожлантириш максадида кичик бизнес субъектларини молиявий, институционал жихатдан куллаб-кувватлаш буйича бир катор карорлар кабул кцлинган. Хусусан, давлат хизматларини ракамлаштириш, марказлашган хизмат курсатиш платформалари ва янги инфратузилма лойихалари йулга куйилмокда. Ушбу узгаришлар, ракамли трансформацияни таъминлаш учун кулланган меъёрий-хукукцй хужжатлар билан биргаликда, Узбекистоннинг ракобатбардошлигини оширишга каратилган.
Узбекистонда кичик бизнесни ракамли технологиялар оркали ривожлантиришни тезлаштириш ва куллаб-кувватлаш учун куйидаги конунчилик ва мейъори хукукцй хужжатлар ислохотларини киритиш мумкин:
- Кичик бизнес учун ракамли инфратузилмани яратиш ва модернизация килиш учун кушимча солик имтиёзлари ва субсидиялар ажратиш.
- Кичик бизнесга осон ва хавфсиз туловлар учун электрон тулов тизимларини конунийлаштириш ва уларга куйиладиган талабларни камайтириш.
- Кичик бизнес учун ракамли технологиялар буйича укув дастурларини молиялаштириш ва бепул таълим дастурларини ишга тушириш, жумладан, ракамли маркетинг, онлайн савдо ва электрон тижорат буйича курслар ташкил килиш.
Research BIB / Index Copernicus
Бу таклифлар кичик бизнесларни ракамлаштиришни куллаб-кувватлаш ва жахон бозорларига чикишини енгиллаштиришга хизмат килади.
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР
1. Вишневский В. П. (2019) Цифровая экономика в условиях четвертой промышленной революции: возможности и ограничения. Вестник Санкт-Петербургского университета. Экономика. Т. 35. Вып. 4. С. 606-627. https://doi.org/10.21638/spbu05.2019.406.
2. Balanova, Milena. (2021). Влияние цифровизации на экономический рост стран на примере России и Китая. Economics. 62. Pp. 83 -91. 10.31429/2224042X_2021_62_83.
3. Хашимов Пазлиддин Зукурович, Фахриддинова Заринабону Фахриддин Кизи. "УЗБЕКИСТОНДА РАКАМЛИ ИКТИСОДИЁТНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИКБОЛЛАРИ" Экономика и финансы (Узбекистан), no. 3 (135), 2020, pp. 157-164.
4. Кадиров, Абдурашид & Ахмедиева, Алия & Маъмуров, Бахтиёр. (2023). УЗБЕКИСТОНДА РАКАМЛИ ИКТИСОДИЁТНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУНАЛИШЛАРИ. Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil. 1. 183-190. 10.60078/2992-877X-2023-vol1-iss3-pp183-190.
5. Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони, 05.10.2020 йилдаги ПФ-6079-сон «Ракамли Узбекистон — 2030» стратегиясини тасдиклаш ва уни самарали амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида" https://lex.uz/docs/5030957
6. Узбекистон Республикаси Президентининг карори, 02.12.2022 йилдаги ПК-436-сон "2030 йилгача Узбекистон Республикасининг «яшил» иктисодиётга утишига каратилган ислохотлар самарадорлигини ошириш буйича чора-тадбирлар тугрисида" https://lex.uz/docs/6303230
7. Узбекистон Республикаси Президентининг карори, 06.07.2022 йилдаги ПК-307-сон "2022 — 2026 йилларда Узбекистон Республикасининг инновацион ривожланиш стратегиясини амалга ошириш буйича ташкилий чора-тадбирлар тугрисида" https://lex.uz/uz/docs/6102466
8. Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони, 06.07.2022 йилдаги ПФ-165-сон "2022 — 2026 йилларда Узбекистон Республикасининг инновацион ривожланиш стратегиясини тасдиклаш тугрисида" https://lex.uz/docs/6102462