Научная статья на тему 'Көкбас жұпаргүл (origanum tyttanthum) өсімдігінің сандық көрсеткішін анықтау'

Көкбас жұпаргүл (origanum tyttanthum) өсімдігінің сандық көрсеткішін анықтау Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
1116
41
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
көкбас жұпаргүл / ылғалдылық / күлі / сандық көрсеткіштер. / оriganum tyttanthum / total ash / humidity / numerical indigators.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Ж Т. Урпекова, Ш С. Шыназбекова, Н Ү. Асылбек, Б К. Махатов

Мақалада Көкбас жұпаргүл өсімдігіне тауарлық талдау нәтижелері көрсетілген. Тауарлық талдау жүргізгенде дәрілік өсімдік шикізатының тазалығын және сапалығын көрсететін нормалар анықталды. Иілген таушымылдық тамырларының сандық көрсеткіштері түрінде: ылғалдылығы, жалпы және 10% хлорсутек қышқылында ерімейтін күлі анықталды

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DETERMINING THE AMOUNTS OF RAW MATERIALIS ORIGANUM TYTTANTHUM

As a result of the pilot study revealed the amounts of moisture and ash content Origanum tyttanthum. During merchandising analysis defined rules governing the purity and goodness of medicinal plants Origanum tyttanthum from of numerical indicators: moisture,ash and total ash insoluble in 10%hydrochloric acid.

Текст научной работы на тему «Көкбас жұпаргүл (origanum tyttanthum) өсімдігінің сандық көрсеткішін анықтау»

www.kaznmu.kz

U.M. DATHAEV, A.R. SHOPABAEVA, K.D. SHERTAEVA, G.Z. UMURZAHOVA

Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Module "Pharmacist - Manager"

THEORETICAL AND METHODOLOGICAL APPROACHES TO THE OPTIMIZATION OF PERSONNEL MANAGEMENT IN

PHARMACY RK SOME QUESTIONS

Resume: Professoonal core staff potential concurrency main advantage of any company seeking to strengthen its position in global markets. In the XXI century this statement on the evaluation of foreign analysts will gain strength immutable law for successful entrepreneurship as to adapt to the unpredictable and often chaotic changes in the market environment can only highly mobile, focused on the continuous development of staff. However, this situation will boost demand for the entire personnel work in corporations.

Keywords: Human resource management, clinical pharmacist, pharmacy.

УДК 615.322:635.714 (574)

Ж.Т. УРПЕКОВА, Ш.С. ШЫНАЗБЕКОВА, H.Y. АСЫЛБЕК, Б.К. МАХАТОВ

Оцтустк Цазацстан мемлекеттж фармацевтика академиясы

К6КБАС Ж¥ПАРТСЛ (ORIGANUM TYTTANTHUM) 0СШД1ПНЩ САНДЬЩ К0РСЕТК1Ш1Н АНЬЩТАУ

Мацалада Квкбас жупаргул есшдгне тауарлыц талдау нэтижелерi керсетшген. Тауарлыц талдау жyргiзгенде дэршк eciMdiK шиюзатыныц тазалыгын жэне сапалыгын керсететт нормалар аныцталды. Шлген таушымылдыц тамырларыныц сандыц кeрсеткштерi туртде: ылгалдылыгы, жалпы жэне 10% хлорсутек цышцылында ерiмейтiн кyлi аныцталды.

Tyümdi свздер: квкбасжупаргул, ылгалдылыц, кул1 сандыц керсеткштер.

Мэселенщ езектыт: Дэршк еамдж шиюзатынын курамынын, биологиялы; белсендi заттарына байланысты адам opraHraiMÍHe тшмдшп

аны;талады. Сол ушш еамджтщ курамындагы ;оспалардын, минералды заттардын, олардын ылгалдылы; жэне кулшщ мелшерш бшу езект мэселелердщ 6ipi болып отыр.

Кiрiспе. Елiмiзде тиiмдiлiгi жогары жана дэрiлiк заттарды ендеп, медициналы; тэжiрбиеге eHri3yre улкен кещл белшедь Сонын iшiнде есiмдiк тектес дэршк заттар кызыгушылы; тугызып отыр, себеб^ есiмдiк тектес дэрiлiк заттардын синтетикалы; дэрiлiк заттардан тиiмдiлiгi баршамызга белгш. Осы тургыда, курамында флавоноидтары бар ;осылыстар мен эфир майлы еамджтерге ерекше назар аударылады. Тау;ала;айлар ту;ымдасына жататын жупаргул биологиялык белсендi заттардын, шыгу кезшщ бiрi болып табылады.

Орта Азия мен Памир-Алтайда, Тянь-Шанда, ^аза;станныц далалы; жэне таулы аймактарынын, шалгындарында, орман шеттерiнде еседi. Жупаргул халы; медицинасында TYрлi ауруларда ;олданыск;а ие. Жупар^лдщ тунбасын етеккiр кезшде, бронхитте, анемияда, жетелде, уй;ысыздыкта, бас ауырганда, ОЖЖ, тiс ауырганда жэне iр TYрлi терi ауруларында колданылады. Ресми медицинада толы; зерттелiнбеген. Алайда, кекбас жупаргYл биологиялы; белсендi заттарга бай, ;унды, пайдалы заттардын кезi ретiнде керсетiледi. Дэрiлiк есiмдiктерде органикалы; жэне минералды заттар , элементтер олардын ^лш аны;тау кезiнде табылады. Минералды заттардын адам организмше емiрлiк манызы бар емдiк ;асиет танытады. 6сiмдiктердегi минералды заттар, ББЗ, ыгалдылыгына ;арай эртYрлi болады. КYлiн

аны;таганда: жалпы жэне хлорлы сутек ;ыш;ылында ерiмейтiн KYлi аны;талады.

Зерттеудщ басты мацсаты - Кекбас жупаргYл еамдтнщ жер Yстi жiне жер асты MYшелерiнiн ылгалдылыгынын жэне KYлiнiн санды; керсеткiштерiн аны;тау.

Зерттеу эдiстерi. Алынган шикiзат экстрактивтi заттардын ылгалдыгынын, ^лшщ (туз ;ыш;ылында ерiмейтiн жалпы ^лдщ) мелшерiн аны;тау багытында зерттелдi. Алынган нэтижелер мемлекеттiк фармакопеянын XI (МФ XI) басылымынын талаптарына сай болатын, шикiзатты усынуга арналган санды; керсетюштер негiзiне жат;ызылды [1, 2].

Ь^алдыльщты аныщтау. Заттардын ылгалдылын аны;тау тек ;урга; шитзат;а ЖYргiзiледi, себебi аны;тау MYлдем ;урга; салма;та ЖYргiзiледi. Шиюзаттын ылгалды мелшерiне есiмдiктiн дурыс са;талуы мен дурыс кептiрiлуi де эсерш тигiзедi. ЖупаргYл есiмдiгiнiн ылгалды; мелшерi 13%-дан кеп емес болу керек [3, 4].

Ылгалдылы; деп отырганымыз - шикiзаттаFы уш;ыш заттар мен гигроскопиялы; ылгал (су) мелшерi.

Шиюзатты 10 мм шамасына дейiн уса;тайды, араластырады, 3-5 г + 0,01 г ауыткуымен елшенген екi дэл салмагын алады. Эрбiр салмагын алдын ала кептiрiлген, елшенген ;а;пагы бар бюкске салады, 100-105 0С кетчрпш шкафта ;ыздырады. Кептiру уа;ытын кетчргш шкафтын температурасы тагы да 100-105 0С керсеткеннен бастап есептейдi. Жапыра;тардын, шептiн, ГYлдердiн алгаш;ы елшеуiн 2 сагаттан кейiн, тамырларын, ;абы;тарын,

www.kaznmu.kz

жем^терш, ту;ымдарын жэне бас;а да шиюзаттын, бeлiктерiн 3 саFаттан кейiн ЖYргiзедi. Kептiрудi тура;ты массаFа дейiн ЖYргiзедi. Тура;ты масса деп кептiруден 30 мин кешн жэне эксикаторда суытудан 30 мин кейiн екi рет eлшенген массанын,

айырмашылыFы 0,01 г аспаFан жаFдайды есептеп айтады [1].

Шикiзат ылFалдылыFын пайызбен формула ар;ылы есптеп шьтарады:

X =

{m - ml )• 100

m

m -кептiруге дейiнгi шикiзат салмаFы граммен; mi -кеп^ргеннен кейiнгi шикiзат салмаFы граммен.

Аны;тау нэтижесшщ сон,ы деп екi паралель ЖYргiзiлген анык;таудын, орташа арифметикалы; шамасы 0,5% ауыткуымен есептеледi.

Kесте 1 - Ь^алдылык;ты аны;тау

№ Бюкс салмаFы шиюзат M бюкс шиюзатпен кептiргенге дешн 2 саF кешн 30мин кейiн 30мин кейiн ^п^ргеннен кейiнгi шикiзат

1 28,58 5 33,85 33,503 33,4976 33,4919 4,9119

2 28,65 3 31,46 31,345 31,2978 31,3066 2,6566

X =(50000-4389)Ю0 = 12.22%; 5,0000

X ={3,°°00 - 2,6566)-100 = 11

3,0000

40 35 30 25 20 15 10

33,1 2,969

5к 4,389

бюкс салмагы 5г I бюкс салмагы Зг

ткет 2сагкеЙ1н ЗОмин ЗОмин шик1зат кепткешн цсши кей!н кей!н

Сурет 1 - Ыеталдылы; аны;тау. Зерттеу

KYлiи аньщтау. бамджтщ KYлi эртYрлi неорганикалы; заттардан турады, олар eсiмдiктi жинау немес кеп^ру кезiнде пайда болуы MYмкiн. ^лдщ мeлшерi eзгермелi болады, ол eсiмдiктiн,

кезiндегi бюкс салмаFынын, динамикасы

жиналуына жэне кептiруiне байланысты. Жупар^л eсiмдiriнiн, жалпы ^л^0%-дан кeп емес боу керек. Дэршк eсiмдiк шиюзатында екi TYрлi KYлiн аны;тау

www.kaznmu.kz

ЭД1С1 ;олданылады: жалпы кул1 жэне хлорлы сутек ;ышк;ылында ер1мейт1н кул1.

Шик1затты уса;тайды, 2 мм сацылуы бар елеу1штен етк1зед1, алдын ала тура;ты массага дей1н от;а ;ыздырылган фарфорлы, кварцты немесе платинд1 тигельге салады.

Тигельдег1 шик1затты шамныц элаз жалынында немесе асбест торы салынган электроплиткада бал;ытады.

Толы; кем1рге айналган соц тигельдег1 кем1рд1 бал;ыту жэне ;алдыгын толы; ;ыздыру уш1н муфелд1 оша;;а салады.

От;а ;ыздыруды (350-5000С) тура;ты масса болганша , кул бал;ып, тигл ;абыргасына жабысып

шсш ;алмайтындай ет1п жург1зу керек. Кыздыру б1ткен соц тиглд1 2 сагат бойы суытады, кей1н туб1не кальций хлорид1 салынган эксикаторга салады, суытады, елшейдь

Масса тура;ты деп есептелед1, егер ек1 рет елшегенде салмагы 0,0005 г аспайтын болса. Егер кем1р толы; жагылмаса, ;алдыгын суытады, сумен немесе ;аны;;ан аммоний нитрат ертндгамен шылайды, суйы;ты су моншасында буландырады ;алдыгын ;ыздырады. Кажет болган жагдайда б1рнеше рет ;айталайды. [1] Кулдщ ;урамын Х1 % абсалютт кургак; шик1зат;а есептегенде формула ар;ылы есептейд1.

Х

шЮО.Юо 1=т(10о - IV)

Кесте 2 - Кул1н аньщтау

Ш1 - кулдщ салмагы, граммен, т - шиюзаттын, салмагы, граммен - шиюзатты кегтргендеп салма; жогалуы, %

№ тигелдщ т (г) т тигель шиюзатпен (г) т шик1зат (г) т тигель кул1мен (г) т кул1 (г)

1 52,6926 57,6926 5,00 53,2031 4,4895

2 27,7962 30,7926 3,00 28,0606 2,732

1,1854 • 100 -100 11,854

Х2 =--—7-г = —-= 2,46%;

2 5,0000 -(100 - 3,8146) 480,927

х = 0,789 • 100-100 = = 2

1 3,0000 -(100 - 2,211) 293,367

Сурет 2 - Кулш аны;тау. Зерттеу кезшдеп тигель салмагыныц динамикасы

www.kaznmu.kz

Шиюзаттын, хлорлы сутек ;ышк;ылында ерiмейтiн KYлiн аны;тау.

Тигельде ;алган ;алды;;а 15 мл 10% хлорлы сутек ;ышк;ылын ;осады (тыгыздыгы 1,050 г/см3), тигельдi шыны сагатпен жабады, 10 мин ;айнаган су моншасында ;ыздырады. Тигельдегi ;оспага шыны сагатты жуа отырып 5 мл ысты; су ;осады. Суйык;ты

KYлсiз фильтр ар;ылы фильтрлейдi. Фильтрдi ;алдыгымен хлоридтерге терю реакция керсеткенше ысты; сумен жуады, ;айтадан сол тигельге салады, кеп^ред^ жагады, тура;ты масса болганша от;а ;ыздырады (жогарыда керсетшгендей). [1, 4] Ею паралелл аны;тау ЖYргiзедi.

х = --100,

ь

х - хлорлы сутек ;ыш;ылында ерiмейтiн KYлi с - ^лдщ массасы; б - ^лдщ жалпы массасы.

0,000755

х = 0--100 = 0,0964%;

0,789

0,0010012 ,пп „пляп/

х = ---100 = 0,092%;

1,1854

Зерттеу нэтижелерь бамджтщ ылгал мелшерiн, KYлiн, хлорлы сутек ;ыш;ылында ерiмейтiн KYлiн аны;тау КР МФ талаптарына сай ЖYргiзiлдi. Алынган нэтиже 3-кестеде керсетiлген.

Кесте 3 - Кекбас жупар^л еамдтнщ санды; керсеткiштерi

№ Санды; керсеткiштерi Результаты

1 Ылгалдылык; 13%-дан кеп емес

2 Жалпы KYлi 3%-дан кеп емес

3 хлорлы сутек ;ыш;ылында ерiмейтiн KYлiн 1%-дан кеп емес

Сурет 3 - Кекбас жупар^л еамдтнщ санды; керсеткiштерi

Цорытынды. Алынган нэтиежелер бойынша кекбас жупар^л еамдтнщ ылгалдылыгы 12,22-11,446 % усынылатын норма 13 %-дан кеп емес; жалпы KYлi 2,46-2,68 % дешн, сонды;тан осы еамджтщ ^лнщ

нормасын 3 % деп усынамыз. ;ыш;ылында ерiмейтiн KYлi усынылатын норма 1 %-га дейiн.

Ал, хлорлы сутек 0,0964-0,092 %

www.kaznmu.kz

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:

1 Cамылина И.А. Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии: Уч. Пособие / Под ред. И.А. Самылиной. - М.: МИА, 2007.

2 Государственная фармакопея СССР: Вып.2. Общие методы анализа. Лекарственное растительное сырье / МЗ СССР. - 11-е изд., доп. - М.: Медицина, 1987. - Т. I, II. - С. 24-25.

3 Махатов БД., Патсаев Э.К., Кадишаева Ж.А., Сержбаева Т.С., Оразбеков Е.К. Фармакогнозия пэншщ зертханалы;-тэжiрбиелiк саба;тарына арналган ;олданба: Оку куралы. 2013, 81 б.

4 КР Мемлекеттiк Фармакопеясы. Т.1. - Алматы: «Жiбек жолы» баспа Yйi, 2009. - 792 б.

Ж.Т.УРПЕКОВА, Ш.С. ШЫНАЗБЕКОВА, H.Y. АСЫЛБЕК, Б.К. МАХАТОВ

Южно-Казахстанская государственная фармацевтическая академия

ОПРЕДЕЛЕНИЕ ЧИСЛОВЫХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ СЫРЬЯ «ДУШИЦЫ МЕЛКОЦВЕТНОЙ»

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Резюме: В результате проведения экспериментального исследования выявлено числовые показателей влажности и зольности Душицы мелкоцветковый. При проведении товароведческого анализа определены нормы, регламентирующие чистоту и доброкачественность лекарственного растительного сырья - Душицы мелковетковый в виде числовых показателей: влажность, зола общая и зола, нерастворимая в 10% хлористоводородной кислоте.

Ключевые слова: душица мелкоцветковая, влажность, золность, числовые показатели.

ZH.T. URPEKOVA,. SH.S. SHYNAZBEKOVA, N.U. ASYLBEK, B.K. MACHATOV

South Kazakhstan state pharmaceutical academy

DETERMINING THE AMOUNTS OF RAW MATERIALIS ORIGANUM TYTTANTHUM

Resume. As a result of the pilot study revealed the amounts of moisture and ash content Origanum tyttanthum. During merchandising analysis defined rules governing the purity and goodness of medicinal plants Origanum tyttanthum from of numerical indicators: moisture,ash and total ash insoluble in 10%hydrochloric acid. Keywords: origanum tyttanthum, total ash, humidity, numerical indigators.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.