ИСЛОХ^ОТЛАРНИНГ ЯНГИ ДАВРИДА А^ОЛИ ИЖТИМОИЙ ТУРМУШИДАГИ УЗГАРИШЛАР
Икром Бобокулович Мирзаев
Тошкент давлат транспорт университети катта укитувчиси
АННОТАЦИЯ
Маколада мамлакатимизда олиб борилаётган туб ислохотларнинг натижаларини акс эттирилишининг тахлили курсатилган.
Калит сузлар: ислохот, фаолият, ривожланиш, давлат сиёсати
Мамлакатимизда асрлар мобайнида одамлар турмуш тарзининг мухим бугини саналган ижтимоий сохалар ривожига катта эътибор каратилган. Бугунги кунда ушбу сохаларнинг имкониятлари куламини кенгайтиришга жиддий эътибор берилаётганлиги хамда у давлат сиёсати даражасига кутарилганлиги бежиз эмас. Мамлакатимиз Президенти Шавкат Мирзиёев кайд этганидек, "Энг асосий устувор вазифа-"Инсон манфаатлари хамма нарсадан устун" деган олижаноб гояни изчиллик билан хаётга тадбик этишдан иборат"
Мана шундай имкониятлардан самарали фойдаланиб замон талабини хис этмасдан эскича ишлашга энди хеч биримизнинг хаккимиз йук. Халкимиз бугун катта орзу умидлар билан яшаяпти. Бу орзу-умидларни ким амалга оширади? Аввало мана шу залда утирган рахбарлар, мутасадди ва мутахассислар, навкирон ёшларимиз. Бунинг учун бизда куч ва имкониятимиз, билим ва салохият хам катъий ирода, интилиш ва азму шижоат хам етрали"
АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ
Сунгги йилларда мамлакатимиз давлат бюджетининг 59-60 фоизга якини ижтимоий сохага йуналтирилган. 2018 йилгача булган даврда ахолининг кенг имкониятларини инобатга олиб ажратилган кредитларнинг умумий микдори 905 миллиард сумни, жумладан, хотин-кизларни тадбиркорлик сохасига фаол жалб этишга йуналтирилган кредитлар хажми 450 миллиард сумни ташкил этган. Шунингдек, ^оракалпогистон Республикаси, Сирдарё, Навоий, Сурхондарё ва Тошкент вилоятларида тадбиркор аёллар учун Халкаро хамкорлик буйича омонат кассалар жамгармаси
КИРИШ
May, 2022
маблаглари хисобидан 218 минг евро микдорида микрокредитлар ажратилган.
Айникса аёлларни ижтимоий химоя килиш ва ёрдамга мухтожларга, хусусан, куп болали, кам таъминланган оилаларни куллаб-кувватлашга йуналтирилган чора тадбирлар махаллий узини узи бошкариш органлари зиммасига юклатилганлиги хам бежиз эмас. Бунда айникса соглом авлод ва унинг жисмоний хамда маънавий тарбияси мухим ахамият касб этмокда. Бунда махалла тизимининг урни бекиёсдир. Хусусан, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1996 йил 10 декабрдаги "Болали оилаларни ижтимоий куллаб-кувватлашни кучайтириш чора-тадбирлари тугрисида"ги 437-сонли карорига асосан вояга етмаган (16 ёшгача болалари булган, шунингдек, академик лицей ва касб-хунар коллежларида таълим олаётган 16 ёшдан 18 ёшгача болалари булган) оилаларга нафака фукароларнинг узини узи бошкариш органлари томонидан тайинланади ва туланади.
Ахолининг ижтимоий мухофазага энг мухтож катламларидан бири-бу кам таъминланган оилалардир. Кам таъминланган оилаларнинг ижтимоий химоясини таъминлаш максадида катор меъёрий-хукукий хужжатлар кабул килинди. Жумладан, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1994 йил 24 августдаги "Кам таъминланган оилаларни ижтимоий химоя килишни ташкил этиш масалалари тугрисида"ги 434-сонли карорида кам таъминланган оилаларни хисобга олиш, уларга моддий ёрдам тайинлаш ва тулаш тартиби баён этилган.
Узбекистонда кучли ижтимоий химоя тизимини яратишдан максад-инсон учун муносиб турмуш шароитларини яратишдир. Бу хол мамлакатда кучли ижтимоий химоя сиёсатининг тадрижий ривожланишида мухим ахамият касб этмокда. Улар куйидаги омиллар билан изохланади:
Биринчидан, мамлакатнинг географик урни, табиий иклим шароити барча жойларда ахолининг бирдек ишлаб чикариш, кишлок хужалиги, чорвачилик сохалари билан тула шугулланиш имкониятини бермайди. Чунки, мамлакат ахолисининг катта кисми дехкончилик ва чорвачилик билан машгул. Ушбу сохалардан келаётган даромадлар оила эхтиёжини тула таъминлаш имкониятини бермаётганлиги боис, куп болали оилаларда ижтимоий химояга эхтиёж тугилади;
Иккинчидан, демографик вазият, яъни ахоли сонининг муттасил усиши, мамлакатда хамон тугилишнинг бирмунча юкори курсаткичи сакланиб колаётганлигидир. Бу эса мамлакатда ёшлар
салмогининг юкорилиги билан изохланади.
May, 2022
Агар якин тарихимизга мурожаат этадиган булсак, 2009 йилдан буен барча кишлок махаллаларида намунавий лойихалар асосида турар-жойларни куриш кулами кенгайган эди. Мазкур дастур асосида курилаетган уйлар сони уша кезларда карийб 23 мингтага етган булиб, шундан 6800 таси 2010 йилда, 7400 таси 2011 йилда 8510 таси 2012 йилда курилган. Масалан, 2012-2013 йилларда еш оилаларга хар бири 48 та хонадонга эга булган 100 та куп каватли уй-жой куриш ишлари амалга оширилган. 2011 йилда 7 минг 400 та оила умумий майдони 1 миллион 100 минг квадрат метр булган, хар томонлама кулай уй-жойларга, замонавий шароитларга эга булган хонадонга эга булган булса, 2012 йилда 8 минг 510 та оила шахар шароитидан кам булмаган ана шундай янги уй-жойларга кучиб утганлар. Яна 2012 йилнинг узида 2 минг 400 та хонадон фойдаланишга топширилган булса, 2013 йилда яна шунча хонадон куриб ишга туширилган. Ана шундай уйларни сотиб олишда кулайликлар яратиш учун минглаб еш оилаларга 15 йил муддатга мулжалланган 210 миллиард сумга якин имтиезли ипотека кредитлари берилган.
Мирзиеевнинг бевосита ташаббуси билан мамлакатда "Обод кишлок" дастури тугрисидаги карорига кура узок йиллар огир ахволга тушиб колган, хатто яшаш учун оддий шароитлар хам булмаган кишлокларни тубдан янгилашга киришилди. Хусусан, 2018 йил февралдан бошлаб Жиззах вилояти, Дустлик туманидаги "Манас", Сирдаре вилояти Ховос туманидаги, "Ховособод", Самарканд вилояти Каттакургон туманидаги "Жом" кишлок фукаролар йигинларида кенг куламли курилиш ва бунедкорлик ишлари туфайли янги кишлок ахолига топширилди. Улар намунали кишлоклар сифатида янгилангандан сунг, ушбу тажриба республиканинг хар бир туманида хар йили 2-3 тадан кишлоклар "Обод кишлок дастури" асосида янгиланиши белгиланди. Ушбу тажриба асосида 2018 йил июн ойидан эътиборан "Обод махалла дастури" Тошкент шахри мисолида оммалаштирладиган булди.
"Обод кишлок дастури" доирасида 2018 йилда мамлакатимизнинг 174 та туманидаги 368 та махалла фукаролар йигини худудларини комплекс равишда янгилаш кузда тутилган. Белгиланган ишларга 3 триллион 40 миллиард сумдан зиед маблаг йуналтирилади. 2018 йилнинг 1 апрелидан бошлаб хар бир туманда 2 тадан, 2019 йилдан эса 3 тадан
ХУЛОСА
Бугунги кунда Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат
махалла тубдан янгиланади.
Мау, 2022
2018 йил 1 апрелигача Вазирлар Махкамаси хузуридаги Республика "Жамоатчилик назорати ишчи гурухи" вакиллари махаллаларда ижтимоий холатни урганиш максадида Наманган вилояти Поп, Косонсой туманларида, Сурхондарё вилояти Кумкургон ва Сариосиё туманларида, Фаргона шахри ва Кува туманида, Андижон вилояти Кургонтепа туманида, Навоий, Бухоро, Хоразм вилоятлари ва Жиззах шахарларида булишиб, ахолини кийнаётган ва "Халк кабулхона"ларига келиб тушаётган шикоятлар ечими юзасидан сайёр рейдлар уюштирилиб купгина муаммолар уша ерларнинг узида хал этилган.
REFERENCES
1. Раматов, Ж. С., & Баратов, Р. У. (2018). Новый подход в системе высшего образования в Узбекистане. Психология, социология и педагогика, (4), 1-1.
2. Отамуратов, С., Хусанов, С., & Раматов, Ж. (2002). Маънавият асослари. Абдулла Кодирий номидаги халк мероси нашриёти, Тошкент.
3. Раматов Дж., Иноков К., Исмаилова С. и Худойкулов С. (2021). ТРЕБОВАНИЯ ОБРАЗОВАНИЯ МОЛОДЕЖИ С АКТИВНЫМ ГРАЖДАНСТВОМ. Academicia Globe: Inderscience Research , 2 (05), 1-3.
4. Раматов, Ж. С. (2021). ФИЛОСОФСКОЕ МИРОВОЗЗРЕНИЕ И ЕГО РОЛЬ В ВОСПИТАНИИ СОВРЕМЕННОЙ МОЛОДЕЖИ. Проблемы педагогики, (1 (52)), 16-17.
5. Раматов, Ж. С. (2021). БАРКАМОЛ ВА СОГЛОМ АВЛОД-УЗБЕКИСТОН КЕЛАЖАГИНИНГ ПОЙДЕВОРИ. Academic research in educational sciences, 2(2).
6. Раматов, Ж. С., & Баратов, Р. У. (2018). НОВЫЙ ПОДХОД ПОДГОТОВКИ КАДРОВ С ВЫСШИМ ОБРАЗОВАНИЕМ В УЗБЕКИСТАНЕ: ПЕРСПЕКТИВА И ИННОВАЦИИ. Теоретические и прикладные науки , (4), 89-91
May, 2022