Научная статья на тему 'Ишлаб чиқариш корхоналарида инновацион жараёнларни бошқариш'

Ишлаб чиқариш корхоналарида инновацион жараёнларни бошқариш Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Калит сўзлар: инновация / инновацион фаолият / илм / илмий тадқиқот / инновацион лойиха / инновацион ғоя / ихтиро / технологик инновация.

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — А Муталибов

Аннотация: Мақолада ишлаб чиқариш корхоналарида инновацион фаолият ва корхоналарни инновацион ривожланишини бошқаришни такомиллаштириш масалалари кўриб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Ишлаб чиқариш корхоналарида инновацион жараёнларни бошқариш»

TRANSPORT MUHANDISLIGI

ИШЛАБ ЧЩАРИШ КОРХОНАЛАРИДА ИННОВАЦИОН ЖАРАЁНЛАРНИ

БОШЦАРИШ

маг. А.Муталибов, Наманган мууандислик цурилиш институты

Аннотация: Мацолада ишлаб чщариш корхоналарида инновацион фаолият ва корхоналарни инновацион ривожланишини бошцаришни такомиллаштириш масалалари куриб чицилган.

Калит сузлар: инновация, инновацион фаолият, илм, илмий тадцицот, инновацион лойиха, инновацион гоя, ихтиро, технологик инновация.

Мустакилликка эришгунча ва хдтто якин кунларгача республикамиз иктисодиётида асосий капитал хом ашё ва паст технологияли тармокларда тупланган эди ва хом ашё секторининг саноат ишлаб чикариш кувватлари юкори даражада юклама билан ишлар эди. Бугунги кунга келиб эса, Узбекистонда юкори технологик ва юксак техникаларга асосланган устувор тармокларни ривожлантиришга катта эътибор каратилмокда.

Мамлакатимиз иктисодиётини таркибан янгилаш жараёнида, фан сигимкорлиги юкори булган устувор сохдларни ривожлантириш, миллий иктисодиётнинг ракобатбардошлигини ошириш устувор вазифалардан бирига айланиб бормокда. Бу эса, ах,олининг тез усиб, узгариб бораётган эх,тиёжларини туларок кондириш, сунгги кашфиёт ишланмалари ва технологияларини ишлаб чикаришга татбик этиш, ракобатдош мах,сулотлар ишлаб чикариш ва товарларининг хдётийлик даврини баркарор усиб боришини таъминловчи замонавий усуллардан кенг куламда фойдаланишни такозо этмокда.

Миллий иктисодиётимиз олдида турган хозирги кундаги долзарб масалалардан бири киска муддатда мамлакатнинг инновацион ривожланишига эришишдир. Акс х,олда, Узбекистоннинг ривожланган давлатлар каторидан жой олиши мураккаб кечиши аник. Мазкур масалани ижобий х,ал этиш учун кенг камровли ислох,отлар олиб бориш билан бир каторда наноиндустрия тармокларини ривожлантиришга х,ам алох,ида ахдмият каратиш лозим.

Бу борада мамлакатимиз Президенти Ш.Мирзиёевнинг таъбири билан айтганда Узбекистонни ривожланган мамлакатга айлантиришни максад килиб куйган эканмиз, бунга факат жадал ислох,отлар, илм-маърифат ва инновация билан эриша оламиз [1].

Узбекистонда инновацион жараёнларни ривожлантиришга булган эх,тиёжнинг кучайиши, мамлакатнинг жах,он хужалигига интеграциялашуви, модернизация ва диверсификациялашув жараёнлари хдмда иктисодий тараккиётнинг жадаллашишида республикада "...инновацион жараёнларни рагбатлантириш, тармок ва худудлар даражасида инновацион фаоллик ва инновацион ривожланишнинг комплекс дастурларини амалга ошириш, инновацион-фаол тадбиркорлик субъектларини куллаб-кувватлаш механизмларининг ишлаб чикилмаганлиги миллий иктисодиётнинг инновацион салох,иятини оширишга тускинлик килаётган энг асосий омиллардан саналади[2]. Шунинг учун х,ам Узбекистон Республикасининг келажакда мамлакатни янада ривожлантиришга мулжалланган стратегик вазифаларида "...илмий-тадкикот ва инновация фаолиятини рагбатлантириш, илмий ва инновация ютукларини амалиётга жорий этишнинг самарали механизмларини яратиш" [3] ва "...Узбекистон Республикасининг 2030 йилга бориб Глобал инновацион индекс рейтинги буйича жах,оннинг 50 илгор мамлакати каторига киришига эришиш" [4] вазифаларининг белгилаб куйилиши республикада инновацион фаолиятни ривожлантириш ва ундан самарали фойдаланишда хозирги кундаги долзарб масалалардан х,исобланади.

TADQIQOT VA TARAQQIYOTILMIY JURNALI 2-jild, 6-son, 2024

https://tadqiqottaraqqiyot.uz/

TRANSPORT MUHANDISLIGI

KopxoHaHHHr нннoвaцнoн puBo^gaHHmu нннoвaцнoн ^apaeHHH 6omKapumHHHr caMapagu th3hmhhh aparumHH Ha3apga Tyragu. KopxoHaga нннoвaцнoн ^apaeHHH 6up KaHHa KeTMa KeT 6ocKHHgapra a^param MyMKHH Ba xap 6up 6ocKHHga KopxoHaHHHr Terumgu 6ygHHMagap Mactyg 6ygraH MyaMaH Ba3H$agap xag KuguHagu. Hннoвaцнoн pHBo:®gaHHmHH 6om;apum caMapagopguruHH omHpHm ynyH нннoвaцнoн ^apaeHHH KyMugaru H3HHggHKgaru 6ocKHHgapra a^param Ma;cagra MyBO^H;:

1. Eo3opHH puBo^gaHTHpum eKH HMKoHHaTgapHH H3gam 6ockhhh. YHHHr acocuM Ba3H^acH 6o3op эxтнe:®gapннн Ba yHga naMgo 6ygraH aHru HMKoHHaTgapHH H3gam Xuco6gaHagu xaMga MapKeTHHr 6ygHMH, KopxoHaHHHr Tag;HKOT 6ygHMH TOMOHHgaH aMagra omupugagu.

2. Кoнцeпцнaнн umga6 HHKHm 6ockhhh. ByHga KopxoHaHHHr HTTKH 6ygHMH, KoHCTpyKTop^HK 6ygHMgapu, cH^aT MeHe^MeHTH xu3MaTgapu ToMoHugaH aHHKgaHraH 6o3op эxтнe:®:gapннн KoHgupumra hmkoh 6epyBHH TexHogorHK eHHMgap aMagra omupugagu.

3. TaHgaHraH goMuxaHH aMagra ompum 6yHHHa ;apop Ka6yg Kugum 6ockhhh. KopxoHa pax6apuaTH ToMoHHgaH aMagra omupugagu, 6yHga hhkh Ba Tam;u TaBaKKagnuguKgapHH 6axogaHagu Ba xuco6ra oguHagu.

4. ^apopgapHH oxupura eTKa3um Ba ToBapHH umga6 HHKHm. YHHHr Ba3H$acu: aHru ToBapgapHH HcretMogHugap yHyH KygaM Ba «o3u6agop KugumgaH u6opaT 6ygu6, 6yHH KopxoHa MyxaHgucgapu Ba TexHogorHK 6yguMgapu ToMoHHgaH aMagra omupugagu.

5. H^po 6oc;hhh ToBapHH apaTHm Ba yHH ucretMogHHra eTKa3u6 6epum 6ugaH H^ogagaHagu. By 6ockhh umga6 HHKapum Ba coTyB 6yguMgapu ToMoHugaH aMagra omupugagu.

Hннoвaцнoн ^aoguaT Ma3MyHHra Kypa, ucragraH KopxoHa нннoвaцнoн «apaeH^apHHHHr Typgu 6ocKHHgapuga HKKHTa «Hxarau a^paTu6 KypcaTaMH3: KpeaTHB (нннoвaцнagapнн Tyngam »uxara) Ba TamKHguM (нннoвaцнagapнн aMagra omupum ^uxaTu). Hннoвaцнoн ^apaeHHH gacrga6KH HKKHTa 6ockhhh, atHH HMKoHuaTgapHH H3gam Ba KapopgapHH umga6 HHKHm KpeaTHB xuco6gaHagu. Ym6y 6ocKHHgapHHHr Ba3H$agapura KyMugarugap Kupagu:

- KopxoHaHH puBo^^aHTupum MyaMMogapu, HcretMogHugap эxтнe:®:gapн Ba 6o3opHHHr aHru HMKoHHaT^apuHH Taxgug Kugum;

- aHH;gaHraH MyaMMogapHHHr нннoвaцнoн eHHMgapuHH H3gam;

- MyaMMoHH eHHmHH TatMHHgoBHH aHru 6uguMgapHH H3gam;

- нннoвaцнoн eHHMgap th3hmhhh apaTHm;

- нннoвaцнoн KapopgapHH maKggaHTupum.

Hннoвaцнoн eHHMgapHH umga6 hh;h6 oxupura eTKa3um, apaTHm Ba TaMep MaxcygoTHH HCTetMognura eTKa3um TamKHguM 6oc;hh caHagagu. Ma3Kyp 6oc;hh Ba3H^agapu KyMugarugap caHagagu:

- нннoвaцнagap Tama66ycKopgapu Ba H^ponugapuHH aHHKgam, ygapHHHr BaKogaTgapu, MactyguaTgapu, ^aBo6rapguK Ba мoтнвaцнagapннн aHHKgam;

- нннoвaцнagapнннr aKTHB Ba naccHB paKu6gapuHH aHHKgam Ba ygapHH KapaMa-KapmuguruHH 6apTapa^ Kugum 6yHHHa HopagapHH aHHKgam;

- TH3HMgu нннoвaцнoн ^aoguaTHH TatMHHgoBHH TamKHguM Ty3ugMagaru aHru ^yнкцнagapнн aHHKgam;

- KopxoHagapga нннoвaцнoн ^aoguaT кoнцeпцнacн Ba gacTypuHH, yHH aMagra omupum HyHagumgapuHH umga6 HHKHm;

- нннoвaцнoн goMuxagapHH aMagra omupum ycTHgaH gouMHH Ha3opaTHH aMagra omupum.

TADQIQOT VA TARAQQIYOTILMIY JURNALI

https://tadqiqottaraqqiyot.uz/

2-jild, 6-son, 2024

TRANSPORT MUHANDISLIGI

Инновацион жараёнларни бошкариш. Креатив боскичларда инновацион жараёнларни бошкаришни эркин холатда амалга ошириш зарур. Чунки, инновацион жараёнларни бошкаришнинг креатив боскичларида янги гояларни тугилиши учун ижодий жараён, ахборот эркин айланиши зарур. Ташкилий боскичларда инновацион жараёнларни бошкариш жуда катъий регламент буйича, барча холат ва жараёнлар доимий назоратда булиши керак.

Корхоналарда инновацион жараёнларнинг аникланган хусусиятлари самарали булиши учун икки хил холатда кечишига имкон яратиш керак:

1. Ижодий ишланмалар ва концепцияни яратиш жараёнида эркин холатда;

2. Концепцияни охирига етказилаётганда ва махсулот бозорга чикарилаётганда эса катъий регламент буйича.

Демак, лойихани амалга ошириш учун карор кабул килиш боскичи креатив ва ташкилий боскичлар уртасидаги утиш боскичи саналади. Инновацион жараёнларни бошкариш тавсифи хар бир боскич талабларига катъий мос келиши, акс холда инновацион жараённинг самараси алохида олинган бир боскичда сезиларлича пасайиши ва окибатда корхона инновацион ривожланишини секинлаштириши мумкин. Юкорида келтирилган фикр ва мулохазалардан келиб чикиб, хулоса килиб айтганда, корхоналарни инновацион ривожланишини бошкаришни такомиллаштиришга хам тизимли, хам комплекс ёндошиш зарур хамда таклиф килинаётган барча чора-тадбирлар инновацион жараённинг барча жабхаларини камраб олиши керак. Чунки, инновацион жараён боскичларининг алохида олинган бир боскичини такомиллаштириш якуний натижаларнинг салмогини унча сезиларли даражада оширмайди.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 5 майдаги "Фаол тадбиркорлик ва инновацион фаолиятни ривожлантириш учун шарт-шароитларни яратиш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"гининг П^-3697-сонли карори. https://lex.uz

2. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси. Интернет манба «prezident.uz». 2020 йил 24 январь

3. Узбекистон Республикаси Президентининг П^-3698-сонли 2018 йил 7 майдаги "Иктисодиётнинг соха ва тармокларига инновацияларни жорий килиш механизмларини такомиллаштириш буйича кушимча чора-тадбирлари тугрисида"ги ^арори. https://lex.uz

4. 2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича харакатлар стратегияси http://strategy.gov.uz/uz/pages/action_strategy.

5. Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 21 сентябрдаги "2019-2021 йилларда Узбекистон Республикасини инновацион ривожлантириш стратегиясини тасдиклаш тугрисида"ги ПФ-5544-сонли Фармони. https://lex.uz

TADQIQOT VA TARAQQIYOTILMIY JURNALI

https://tadqiqottaraqqiyot.uz/

2-jild, 6-son, 2024

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.