CC BY
34721С-ЭРЕКЕТТЕГ1 ТЭЖ1РИБЕН1 ЗЕРТТЕУ -М¥ГАЛ1МНЩ ЗЕРТТЕУШ1Л1К ЦАБЬЛЕТШ АРТТЫРАТЫН ЖОБА
БИБАТЫРОВА А.М., АЖИБАЕВА Ж.С, Кызылорда цаласы химия - биологиялыц багыттагы Назарбаев Зияткерлгк мектебг, Кызылорда цаласы
«1с-эрекеттеп зерттеу» санатыныц шь^у теп
Еылым саласына «1с-эрекеттег1 зерттеу» деген санаттыц енгiзiлуi эдетте Курт Левиннщ (1946) атымен байланыстырылады жэне бул терминдi пайдалана отырып ецбек шыгарган бiрiншi адам болса да, ол бул идея-мен ертеректе 1913 жылы Вена каласында басылып шыккан жумыс аркылы Германия-да танысты деген болжам бар (АкпсЫег Н. & Gstettner Р.,1992). Шындыгында, 1926 жылы жарияланган Букингемнщ «Окытушыларга арналган зерттеулер» атты ютабында бiзге таныс ¡с-эрекеттег1 зерттеу YДерiсi кол-данылады. Роджерс (2002) сипаттаган Джон Дьюидщ (1930) рефлексия туралы тYсiнiгi олардыц пiкiрлерi ете уксас екенiн кeрсетедi. Тiптi ежелгi грек эмпириктерi ¡с-эрекеттегг зерттеу циклiн пайдаланган деп болжауга болады. Соган карамастан бул зерттеулердi «спираль бойынша адымдап дамитын Yдерiс ретiнде, бул ретте эр адым жоспарлаудан, эрекеттен жэне эрекет нэтижесш багалаудан туратынын» бiрiншi сипаттаган Левин болды (Kemmis & McTaggart, 1990). Левин «белгш когамдык тэжiрибелердi тYсiну жэне езгерту Yшiн социологтар зерттеудщ барлык кезец-дершде накты, шынайы жагдайларда жумыс ютейтш практик-мамандарды тартулары ке-рек» деген болатын (МсКегпап, 1991) [1].
Мектеп базасында^ы к-эрекеттеп зерттеу деген1м1з не?
Практик-мамандар мектеп проблемала-рын ойластыратын жэне оларга жауап бе-ретiн Yдерiс мектеп базасындагы ю-эрекет-тегi зерттеу болып табылады. «1с-эрекеттеп зерттеу адамдардыц тэжiрибесiн, тэжiрибе туралы тусшшн жэне тэжiрибе жYргiзiлетiн жагдайды тYсiнуiн eзгертедi. Ол жаца Yл-гiлердi - жаца eмiрлiк багыттарды калып-тастыра отырып, «сейлеу», «тэжiрибе» санаттарыныц мазмунын eзгертедi. Бул
тэж1рибе - баска тэжiрибелердi eзгертетiн мета тэж1рибе. Метатэж1рибе eз кезегiнде баска тэжiрибелер калыптастыратын дэйек-тердi, эрекеттер мен байланыстарды eзгер-тедi. Баскаша айтканда, тэжiрибенi eзгерту - бул ютеп жаткан iсiмiздi eзгерту, тусшшт eзгерту - бул бiз калай ойлайтынымызды eз-герту, жагдайды eзгерту - бiр-бiрiмiзге деген карым-катынасымызды eзгерту дегендi бш-дiредi.
1с-эрекеттеп зерттеудщ максаты те-мендег1дей:
- Теориялык идеяларды iс жYзiнде тексе-
ру.
- Окыту тэжiрибесiн eзгерту эрi жаксарту жэне бул eзгерiстердi eзi багалау.
Практиктщ кэсiби дамуын жетiлдiру:
- 0з устанымдарыныц мацызын, жеке максат коюдыц орынды екенiн аныктау.
- Эрекеттерш ойдагыдай баскару Yшiн eзiнiц жасырын элеуетiн ашу.
- Тэжiрибелiк проблемалар мен теориялык идеялар арасындагы беймэлiм дYние-лердi зерттеу.
1с-эрекеттеп зерттеулердщ турлер1 мыналар:
Ферранс ю-эрекеттеп зерттеудi мынадай Yш тYрге бeледi:
Жеке мYFалiмнiц к-эрекеттеп зерттеу1
эдетте накты сыныптагы бiр мэселенi карас-тырады. МуFалiм окыту стратегияларымен, сыныпты баскару, материалдарды пайдала-ну жэне окушыларды окытуFа байланысты мэселелерге жауап iздеуi мYмкiн. Бул юте мрашмдерге эдiскер, директор немесе ата-аналар кeмектесуi мYмкiн.
- Бiрлескен iс-эрекеттегi зерттеуге екi муFалiм немесе бiрнеше муFалiмдер тобы жэне сынып немесе эдiстемелiк бiрлестiк-тщ eзектi проблемаларын шешуге кы-зыFушылык таныткан баска адамдар катыса алады. Бул проблема бiр сыныпта Fана кез-
десуi мYмкiн немесе кептеген сыныптарда кездесетiн жалпы мэселе болуы ыктимал.
- Мектептщ кецейтшген iс-эрекеттегi зерттеуi жалпыга ортак мэселелерге багыт-талады, мэселен, мектеп кызметше ата-ана-лардыц араласуы жэне осыган байланысты ол мацызды мэселелердi шешуге мYмкiн-дiгiнше кеп ата-ананы тартудьщ колайлы тэсiлдерiн аныктау; - мектеп езшщ уйымдас-тыру немесе баскару к¥Рылымына катысты мэселелердщ шешiмiн iздеуi.
- Кецейтшген аймактык iс-эрекеттегi зерттеу анагурлым кYPделi болумен бiрге, кеп ресурстарды талап етедi, бiрак нэти-жесi де аукымды болуы мYмкiн. Мэселелер уйымдастыру Yдерiстерiне, когамдык YДерi-стерге, окушылардыц оку Yлгерiмi немесе жYргiзiлген реформалар салдарына байланысты болуы мYмкiн.[3]
Бiздщ зерттеуiмiз бiрлескен ю-эрекетте-гi зерттеу болып табылады. Жас ерекшелiгi бiрдей сыныптарда бiрге жумыс жасаган-дыктан, ортак мэселелер, проблемалар болганы анык, сондыктан бiрiгiп жумыс жа-сауды шештш.
Iс-эрекеттегi зерттеу жоспарлау, эрекет ету жэне эрекет туралы ойлану Yдерiсi аркылы жYзеге асады. Бул оны «эрекет-рефлексия» циклi ретiнде кабылдауга мYмкiндiк бередi.
Iс-эрекеттегi зерттеу тэж1рибе туралы де-ректердi жинактауды камтиды.
1с-эрекеттеп зерттеу барысында талдау жYргiзiп, бiлiмдi калыптастырган адамдар -практиктер [2].
Проблеманы аныктау. МуFалiмдерде тэж1рибе барысында туындайтын, жауап алуды калайтын бiркатар езектi сурактары болатыны сезсiз, алайда сурактардыц ара-сынан кYнделiктi жумыста аса мацызды жэне кызыкты болып табылатын бiр мэсе-ленi аныктап алу керек. Бул iс-эрекеттегi зерттеудщ бiрiншi кезещ болып табылады. Проблеманы зерттеудi бастар алдында бiр-неше критерийлердi ескеру кажет болады. Зерттеу мэселес болып табылатын пробле-малар теменп талаптарга сай болуы шарт:
• езектi болуы керек;
• жогары децгейлi сурак болуы керек -иэ/жок емес;
• жаргондарды катыстырмай, карапайым
тiлдi пайдалана отырып жазылуга тиiс;
• тэжiрибелiк мацызы болуы керек;
Сондыктан зерттеудщ бiрiншi кезещн-
де «8-сынып окушыларыныц белсендшгш арттыру Yшiн дифференциацияныц кай стра-тегиялары тиiмдi?» такырыбын, ал екiншi кезещнде 9-сынып окушыларына келемдi шыгарманы жылдам мецгерту Yшiн жумыс формаларыныц кай тYрi тиiмдi?» атты такы-рыпты тацдап, зерттеуге кiрiстiк. Такырыпты тацдаган соц, кYтiлетiн нэтиженi айкындай-ды. Ол Yшiн келесi шаблонды пайдалануга болады. Мен езгерткiм келетш жалгыз мэселе - бул ... Менщ тэжiрибем ... аркылы жаксартылуы мYмкiн. Мен жумыс ютейтш окушыларга ... кажет. Мен ... бшпм келедi. Маган... неге солай екенш бiлген кызык. Окытудагы ец мацыздысы - бул ... Окушы-лар Yшiн ец колайлы окыту ортасы ... болып табылады Маган ... калай ... зерделеу кажет.
Деректерд1, эдебиеттерд1 пайдалану. Деректермен, эдебиетпен жумыс ютеу -зерттеу Yдерiсiнiц мацызды белiгi. Деректер кездерiне шолу жасаудыц пайдалылыгын жэне оны жасау керектшн растайтын Yш не-пз бар:
• сiз кызыгушылык танытып отырган сала туралы белгiлi бiр жагдайлар туралы сiздi кулактандыруга жэне сiзге осы саладагы басты идеяларды айкын-дауга септiгiн типзедц
• казiргi замандагы эдебиеттi iздес-тiру барысында сiз каралып отырган мэселе мен баска пэндш салалардыц арасындагы езара байланыс женiнде тусшш аласыз. Осылайша, такырып туралы едэуiр комакты бiлiм аласыз, сонымен катар аздщ осы такырып бойынша бiлiмiцiздi терецдете тYсетiн, зерттеуге эбден лайык жаца салаларды аныктауга мYмкiндiк алуга болады;
• жумыска кiрiсiп, осы саланы зерт-теумен айналысып отырган баска да адамдардыц эдiстерiн зерделеп, аз олардыц ортак бiлiмге коскан Yлес-терiмен танысасыз.
Ал, бiз зерттеу барысында Кэрол Энн Томлинсонныц жэне А.^улмаганбетова мен Г.Мукатаеваныц «Керкем шыгарманы талдап окыту жолдары» атты эдебиеттерге жYгiндiк.
Деректерд1 жинактау. Деректерд1 жинактау к;андай ¡с-эрекеттер кабылдану тшстшн айк;ындауда манызды кезен болып табыладыДаз1рп кезде деректерд1 жинаудьщ кен тараган 61 ркатар тэсшдер1 бар, мысалы:
Сынып журналынан алынган аппарат.
Сауалнама журпзу.
Жеке ютерд1 зерделеу.
Кездесулер, кенестер хаттамалары.
Бейнежазбалар.
0зш ез1 багалау.
Сухбат алу.
Жобалар, сез сейлеу, баяндама жасау.
Портфолио.
Окушылар жумыстарыныц Yлгiлерi.
Аудиожазабалар.
Фотосуреттер.
Фокус-тобы жумысыныц материалдары.
Бакылау, кадагалау.
Жауап алу жэне сауалнама. Жауап алу мен сауалнамалар кеп адамнан деректер жи-нактауда пайдалы курал болып табылады. Сауалнама немесе жауап алу рэамш жYргiз-ген кезде мынадай усынымдарга мэн берген орынды болмак:
Сурактар зерттеу мэселесiне жэне жобага катысты болуы керек. Булар кем дегенде Yш немесе бес адаммен етюзшедь
Бул рэсiмдi жYргiзердiц алдында зерттеу жумысы туралы кыскаша акпарат берiп, сау-алнаманыц немесе жауап алудыц максатын жэне деректер калай пайдаланатынын т^сш-дiрiцiз.
ЭртYрлi сурактардыц форматтары дерек-тердiц бiрнеше турлерш алуга мYмкiндiк бе-редi. [4]
Деректердщ iшiнде сауалнаманыц орны айрыкша, олай дейтiн себебiмiз, сауалнама-да окушы езiне тэн ерекшелiктер мен кы-зыгушылыктарды ашык эрi шынайы тYPде керсетедi. Сауалнаманы зертттеудi басында жэне соцында алу кажет. Бул зерттеу бары-сында салыстыру, талдау жYргiзуге ыкпал етедi. Зерттеу барысында темендегiдей сауалнаманы жYргiзiп, мониторинг алынды.
Деректерд1 тус1нд1ру/талдау. Зерттеу Yдерiстерi басталган соц бiрден деректердi жинактауды бастау керек; сонымен катар де-ректердi жинактауды бастаганыцызга дейiн есептiц жYргiзу ретiн жэне сактау жYЙесiн
С ау ал нам а коры ты ндысы
К*Н ЧМ( I )|}|||.1С 4W.KvH.ll ||К 11НЫ1ММ1?
77% ах г
белплеп алу кджет. Кундел1кт1 журпзу осы-ны жасаудыц ец оцай тэсiлi болып табылады. Деректердi жинакталуына карай жазып отырыцыз. Деректердi жинактау кезшде Сiз-ге кездескен мэнмэтiн жэне кез келген ерек-шелiктер немесе проблемалар туралы акпа-ратты жазып отырыцыз. Бул дереккездердi логикалык санаттарга уйымдастыруга жэне топтастыруга жэрдемдеседi. ¥сынылган куралдарды пайдалана отырып деректердi ез-герткенiцiзге дейiн ец мацызды кездердi iрiк-теуге назар аударыцыз.
Кептеген материалдар талданып, аныкта-луы тиiс. МуFалiмдер зерттеу сурагына карай, сыныпта алынFан деректердi, жеке дерек-тердi немесе кiшi топта жинакталFан дерек-тердi колдана алады. Кейбiр деректердi сан-дык турFыдан елшеуге болады жэне де олар статистикалык немесе техникалык кемектi пайдаланбастан талдануы мYмкiн. Ал кезка-рас, кандай да бiр мэселеге калай карайтыны немесе тексеру парактары сиякты баска да деректер кесте тYрiнде ресiмделуi мYмкiн. Сiзге сондай-ак елшеуге болмайтын, бiрак ескерiлуi тиiс мацызды элемент немесе такы-рып болып табылатын тутас деректердi карап шыFуыцызFа болады.
Деректердi талдап, арнайы мониторинг ко-рытындысын жасауFа болады.
АлFашкы сауалнама
Со^ы сауалнама
Сондай-ак, окушыларды бакылауFа ар-налFан парактар аркылы кортынды жасау-,ыцызFа болады. Бiр байкаFаныцыздай, жал-пы окушыларды, зерттелетiн топ мYшелерiн жасырын тYPде(езiцiзге белгiлi) эрiпшемен белгшеп коюыцызFа болады, бул зерттеу мэ-дениетiн танытады.
Вестник «Орлеу^-kst Бакылау парагы
Эрекеттер Топ мYшелерi
А В С Д Е
Акпарат бередi + + - - +
0з ойын бiлдiредi + + - - +
БаFыт бередi + + - - +
Рольдердi аныктайды + + - - +
Акпараттыц тYсiнiктi екенiн тексередi + + - - -
Топ мYшелерiне колдау керсетедi - + - - +
Жаксы карым-катынасты сактайды + + + - -
Деректермен жумыс ютеу. Жинакталган деректерден алынган акпаратты пайдаланып, ic-эрекет стратегиясын курыцыз жэне казiр-ri бар акпаратты карап шыгыцыз. Бул Сiзге езгерютер енгiзyге жэне оларды зерделеуге кемектеседь Iс-эрекеттегi зерттеудщ эксперимент тYрiнде жYретiндiгiн ескерiп, тек бiр гана айнамалыныц езгергенi мацызды болып табы-лады. Егер бiрнеше керсеткiштi бiр мезгiлде езгертетiн болсак, кез келген экспериментте болып жататындай, бул нэтижеш кандай кер-сеткiш тудырганын аныктауда киындыктар туындауы мYмкiн, сондыктан аз зерттеyiцiздi кем дегенде 2 ай жYрriзyiцiз керек.
Нэтижелердi багалау. Жаксару бар ма екенiн керу Yшiн зерттеудщ ыкпалы бага-
лануы тшс, оны мынадай сурактарды кою аркылы аныктауга болады:
Жаксару шын мэншде болды ма жэне де алынган деректер муны растай ма? Егер тэж1ри-бе жаксармаса, жаксы нэтижелердi алу Yшiн iс-эрекетке кандай езгерютер енгiзy керек?
Сипаты бойынша ю-эрекеттеп зерттеу циклдi YДерiс болып табылады. Бул YДерiс осымен токтауы мшдетп емес. Алдыцгы жур-гiзiлген зерттеу кезшде Ci3 жинактаган акпа-рат зерттеудщ жаца сурактарын кетерyi мYм-кiн. Сондыктан iс-эрекеттегi зерттеу - Yздiксiз Yдерiс. «1с-эрекеттеп зерттеyшi жэне педаго-гикалык кешбасшы» релiнде Оз бiлiм берyдi багалауга жэне езщздщ мектебiцiздi жаксар-ту жолдарын iздестiрyге удайы катысасыз.
Пэш: казак тш1/ Сыныбы: 8
Окушы 1 - токсан бойынша 1ЖБ нэти-жеа 1 - токсан коры-тындысы 2 - токсан бой-ынша 1ЖБ ко-рытындысы 2 - токсан коры-тындысы
1 - окушы 28 5 30 5
2 - окушы 27 5 28 5
3 - окушы 21 4 25 5
4 - окушы 23 4 25 5
5 - окушы 20 4 24 5
Action Research (ю-эрекетп тэжiрибеде зерттеу) мектептi жэне муFалiмдер кешбас-шылыгын, олардыц кэсiби дамуын жетш-дiрiп, бiлiм беру жYЙесiн жацартудыц кепiлi болып табылады. «Action research» жобасы-ныц басты максаты - мектептiц бiлiм сапасын
арттыра отырып, бiлiмдi жацадан жасаудан герi тэжiрибенi, яFни практиканы жацарту. Сонымен муFалiмнiц бiлiктiлiгiн арттырып, зерттеyшiлiк кабшетш арттыру Yшiн ю-эре-кеттегi тэж1рибеш зерттеyдiц мацызы айрык-ша, OFан темендегi кесте дэлел бола алады.
26 Вестник «Орлеу^-kst
1с-эрекеттер Жацашылдыктар
Action Research жобасымен таныстыру, зерт-теушi муFалiмдердi топтарга шогырландыру МуFалiмдер ынтымактастыкта жумыс жасай-ды. Бiр ерекшелЫ - эр тYрлi пэн муFалiмдерi бiр топ аясында шогырланып, юрштиртген топты курайды, эр пэнге ортак проблеманы нысан ретiнде алып, тэжiрибесiн байытады. Зияткерлiк мектептерде колданылып жаткан Кiрiктiрiлген бiлiм беру багдарламасын жан-жакты, сабак барысында, сабактан тыс жYзе-ге асыруга атсалысады.
Эр топтьщ проблемасын аныктау МуFалiмнiц зерттеушiлiк касиетi оянып, пэн-нщ теориясынан сабактагы шынайы ю-эре-кетке ауысып, практик-муFалiм ретiнде ка-лыптасады.
Топтардыц жумыс жоспарын куру Эрбiр iс-эрекетке жауапкершiлiкпен карауга дагдыланады.
Зерттелетiн окушыларды аныктау Зерттелетiн окушыларды фокус-группага бiрiктiрiп, муFалiм мен окушыныц арасын-да сешмдшкпен бiрiккен тыгыз байланысты ныгайтады.
Зерттеу этикасына орай окушылардыц келiсiмiн алу МуFалiм мэдениетi, муFалiм устанымы, муFалiм тулгасы eзгерiп, окушылармен тец дэрежеде карым-катынас жасап, окушылардыц жеке бас кукыгына нуксан келмейдi.
Тацдалган проблема аясында эдебиеттерге шолу жасау Орта бшм мазмунын жацартып, мектеп окушыларыныц бшм сапасын жаксарту Yшiн алынган проблеманы шешу максатында муFалiмдер ез iзденiмпаздык кабiлетiн жетш-дiрiп, тYрлi эдебиеттердi карастыра бастай-ды.
Мэлiметтердi жинау Мэлiметтердi жинау барысында темендеп зерттеу куралдарын колданып, окушы туралы маглуматтарды молайтады: интервью, бакылау, сауалнама, кYнделiк, окушылардыц тест жэне жазба жумыстарына талдау, реф-лексивтi журнал жYргiзу, багалау парактары, портфолио жинактау, аудио жэне видео жаз-балар, суреттер.
Жинакталган мэлiметтердi колданып, тал-дау жасау Эр окушыга тэн ерекшелштер аныкталады.
Жасалган талдау непзшде iс-эрекеттi жоспарлап, жоспарды жYзеге асыру, ягни iс-эрекеттi тэжiрибеде зерттеу МуFалiмнiц тэжiрибесi шыцдалып, эдюте-мелiк тургыдан ез кэаби бейнесiн танытып, белсендi окыту, сыни тургыдан ойлау, проб-лемалык окыту жэне тагы да баска эдiстердi жYзеге асырады.
1с-эрекеттщ нэтижесiн багалау МуFалiм езшщ жэне окушыныц, сонымен катар ез тэжiрибесiндегi eзгерiстердi байкай-ды. Практик-муFалiм тэжiрибесiн жинактай-ды. Жацашыл муFалiмдердiц озык тэжiрибесi жинакталып, таратылып, оку-тэрбие Yдерiсi-не eзгерiс енгiзiледi.
Вестник «Орлеу^-kst ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР:
1. Alberta Teacher Association (2000). Action research Guide. [1с-эрекеттеп зерттеу бойынша нускаулык]. http://www.teachers.ab.ca/SiteCollectionDocuments/ATA/Publications/Professional-Development/ActionResearch.pdf.
2. Waters-Adams, S. (2006). Action research in Education. [Окытудагы ю-эрекеттеп зерттеу] http://www.edu.plymouth.ac.uk/resined/actionresearch/arhome.htm
3. Ferrance, E. (2000) Action Research. [1с-эрекеттеп зерттеу] http://www.lab.brown.edu/pubs/ themes_ed/act_ research.pdf.
4. Grady, M. P. 1998. Qualitative and Action Research: A Practitioner Handbook. [Сапалылык жэне ю-эрекеттеп зерттеу: Практик нускаулыгы] Bloomington, Ind: Phi Delta Kappa Educational Foundation
ТЕХНИКАЛЬЩ ЖЭНЕ КЭС1ПТ1К Б1Л1М БЕРУ ¥ЙЫМДАРЫНДА БОЛАШАЦ МАМАНДАРДЫ ДУАЛДЫ Б1Л1М БЕРУ ЖYЙЕСIНДЕ ДАЙЫНДАУДЫЦ МYМКIНДIКТЕРI
БИСЕНБАЕВА М.К., «Орлеу» БА¥О» АК филиалы Алматы облысы бойынша ПК, БАИ-ныц аза оцытушысы, Алматы цаласы
Бшм - тек Fылымныц iргетасы емес, шет елдермен терезесi тец мемлекет болудыц кYретамыры, ел дамуыныц алтын аркауы. Бiлiм бар жерде даму, жетшу, кемелдену YPДiсi бiр сэтке толастамайды. ^ай елдiц болмасын есiп - еркендеуi, Fаламдык ДYниеде езiндiк орын алуы, оныц бшм жYЙесiнiц децгейiне, даму баFытына байланысты. Бiлiктi мамандар топтаскан ортада алынбайтын камал, ецсерш-мейтiн биiк жок.
Елбасы Нурсултан Назарбаев халыкка са-палы кызмет керсетудiц тетiгi тэж1рибел^ бiлiмдi, Yлкен сыннан еткен кадрлардыц ко-лында екенiн, бiлiм мен кэаби iскерлiк даF-дылар - казiргi заманFы бiлiм беру мен ка-дрларды даярлаудыц басты баFыты екендiгiн айрыкша атап еттi. Окытудыц дуалды жYЙесi осы талаптарFа толык жауап бередi деп кер-сетп. 2-3 жылда дуалдык, техникалык жэне кэсштш бiлiм берудiц улттык жYЙесiнiц не-гiзiн калыптастыру керектiгiн, келешекте жастардыц техникалык бiлiм алуын мемле-кеттiк кепiлдендiруге кешiрудi карастыру ка-жет екендiгiн баса айткан болатын [1].
^азакстан Республикасыныц «Бiлiм тура-лы» Зацында «Бiлiм беру жYЙесiнiц басты мш-детi - улттык жэне адамзаттык кундылыктар, Fылым мен практика жетiстiктерi негiзiнде адамдарды калыптастыруFа жэне кэсiби ше-
берлiгiн шыцдауга багытталган бiлiм алу Yшiн кажетп жагдай жасау: жаца технология-ларын енгiзу, бiлiм берудi акпараттандыру, хальщаральщ, галамдык, коммуникациялык желiлерге шыгу» деп бшм беру жYЙесiн одан эрi дамыту мiндеттерi кeзделедi. ^азакстан Республикасыныц «Бшм туралы» зацында «Бшм беру жYЙесiнiц басты мiндетi - улттык жэне адамзаттык кундылыктар, гылым мен практика жетiстiктерi негiзiнде адамдарды калыптастыруга жэне кэсiби шеберлшн шыцдауга багытталган бiлiм алу Yшiн кажеттi жагдай жасау: жаца технологияларды енгь зу, бiлiм берудi акпараттандыру, халыкара-лык, галамдык, коммуникациялык желшерге шыгу» деп бiлiм беру жYЙесiн одан эрi дамыту мшдетш^ кeзделедi [3].
^азiрri инновациялык технологиялар -бшм сапасын арттырудыц кепш.
Оны ез дэрежесiнде пайдалану - окушыны шыгармашылыкка тeселдiруге ыкпалы ете зор.
Заман талабына сай эрбiр окытушы са-бактарында бiлiм алушылардыц бшктшпн арттыру Yшiн окытудыц жаца эдю-тэсшдерш кецiнен пайдалану керек деп ойлаймын. Эз бiлiктiлiгiн кетеру максатында эрбiр устаз кэсiби шеберлiгiн шыцдап, бшмш жетiлдiрiп отыруы керек. Сонда гана eзiн-eзi дамыта
