CC BY
8HARID, TAQSIMOT, OMBOR VA TRANSPORT LOGISTIKALARINING
O'ZARO ALOQADORLIGI
Ergashev Jahongir Baxodirovich
Samarqand iqtisodiyot va servis instituti "Marketing" kafedrasi assitent-stajyori Axtamov Latifxon Kamolovich Samarqand iqtisodiyot va servis instituti talabasi
Annotasiya. Ushbu maqola harid, taqsimot, ombor va transport logistikalarining o'zaro aloqadorligini tahlil qiladi. Logistika tizimlari o'rtasidagi integratsiya va o'zaro bog'liqlik samaradorlikni oshirishda muhim ahamiyatga ega. Maqolada harid va taqsimot, ombor va transport o'rtasidagi aloqalar, shuningdek, mijoz ehtiyojlariga mos logistik strategiyalar ko'rib chiqiladi. Samaradorlikni oshirish uchun innovatsion texnologiyalar va avtomatlashtirishning roliga e'tibor qaratiladi. Muvaffaqiyatli logistik tizimlari misollari orqali real hayotdagi amaliyotlar tahlil qilinadi, natijada logistika sohasidagi kelajak strategiyalari va tadqiqotlar taklif etiladi.
Kalit so'zlar:Logistika, Harid, Taqsimot, Ombor, Transport, Samaradorlik, Raqobatdoshlik.
Abstract: This article analyzes the interrelationship of procurement, distribution, warehousing and transportation logistics. Integration and interdependence between logistics systems is important in improving efficiency. The article examines the relationships between purchasing and distribution, warehousing and transportation, as well as logistics strategies that suit customer needs. Emphasis is placed on the role of innovative technologies and automation to increase efficiency. Real-life practices are analyzed through examples of successful logistics systems, resulting in suggestions for future strategies and research in the field of logistics.
Keywords: Logistics, Procurement, Distribution, Warehouse, Transport, Efficiency, Competitiveness.
Logistika turli mamlakatlar vaqit'alar bo'ylab yetkazib beruvchilar,ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilarnibog'laydigan global savdoda muhim rol o'ynaydi. U yetkazib berish zanjiri bo'ylab tovarlar, xizmatlar va ma'lumotlarning uzluksiz oqimini ta'minlashga qaratilgan transport, omborxona, inventarizatsiya va axborot tizimlari kabi turli xil faoliyatni o'z ichiga oladi. Logistika tizimlariningsamaradorligi savdoni osonlashtirish, xarajatlarni kamaytirish va umumiy iqtisodiy rivojlanishga katta ta'sir ko'rsatadi. Jahon savdosi so'nggi o'n yilliklarda globallashuv, savdo siyosatini liberallashtirish, transport va texnologiyalaridagi yutuqlar va global qiymat zanjirlarining o'sishi kabi omillar ta'sirida sezilarli o'sishni boshdan kechirdi. Savdo hajmi kengayib borar ekan, ogistikani samarali boshqarish iqtisodiy o'sishni ta'minlash va raqobatbardoshlikni oshirish uchun tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda.Iqtisodiy ahamiyati:
• Xarajatlarni kamaytirish: Samarali logistik tizimlar kompaniyalarga xarajatlarni kamaytirishga yordam beradi. Bu xarajatlar transport, saqlash, inventarizatsiya va ishchi kuchi bilan bog'liq.
• Raqobatbardoshlik: Logistika samaradorligi kompaniyalarni raqobatbardosh qiladi, chunki u tezkor va sifatli xizmat ko'rsatishga imkon beradi. Mijozlarga xizmat ko'rsatish darajasi yuqori bo'lsa, iste'molchilarni jalb qilish osonlashadi.
• Iqtisodiy o'sish: Logistika sohasidagi rivojlanish mamlakatlar iqtisodiyotiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Bu ish o'rinlarini yaratadi va iqtisodiy faoliyatni oshiradi.
Harid, taqsimot, ombor va transport logistikasi o'rtasidagi aloqalar zamonaviy ta'minot zanjirining samaradorligini belgilovchi muhim omillar hisoblanadi. Ushbu komponentlar o'rtasidagi integratsiya va o'zaro bog'liqlik kompaniyalar va iqtisodiyotlar uchun muvaffaqiyatli faoliyat yuritishning asosiy omillaridan biridir. Quyida ushbu aloqalar haqida tahlil qilamiz:
Harid va Taqsimot: harid logistikasi, mahsulotlarni sotib olish va ta'minot zanjirini boshqarish bilan bog'liq bo'lsa, taqsimot logistikasi mahsulotlarni iste'molchilarga etkazib berishni anglatadi. Harid jarayonida to'g'ri strategiyalar ishlab chiqish taqsimot jarayonini soddalashtiradi. Samarali xarid qilish mahsulotlarning vaqtida va to'g'ri miqdorda yetkazib berilishini ta'minlaydi, bu esa mijozlarga xizmat ko'rsatish darajasini oshiradi.
OmborvaTaqsimot:ombor logistikasi mahsulotlarni saqlash va inventarizatsiya boshqaruvi bilan bog'liq. Ombor joylashuvi va boshqaruvi taqsimot jarayonlariga ta'sir qiladi. Samarali ombor boshqaruvi, masalan, FIFO (birinchi kelsa, birinchi xizmat ko'rsatish) usulidan foydalanish orqali mahsulotlarning to'g'ri va tezkor yetkazilishini ta'minlaydi. Bu esa taqsimot tizimini optimallashtiradi va xarajatlarni kamaytiradi.
Transport va Ombor: transport logistikasi, yuklarni transport qilish jarayonini boshqarish bilan shug'ullanadi. Transport strategiyalari ombor tizimiga bevosita ta'sir qiladi, chunki mahsulotlar ombordan mijozlarga etkazib berish uchun transport vositalari talab etiladi. Transport xarajatlari, yuk tashish tezligi va mahsulotlarning qabul qilish vaqti omborning samaradorligi bilan bog'liq. Samarali transport tizimlari omborlarning yukni qabul qilish va saqlash jarayonlarini tezlashtiradi.
Harid logistikasi omborlarda saqlanadigan inventarizatsiyaning sifatiga bevosita ta'sir qiladi. To'g'ri xarid qilish strategiyalari omborda ortiqcha yoki yetishmayotgan inventarizatsiyani oldini oladi. Bu, o'z navbatida, mahsulotlarning mavjudligini va mijozlarga tezkor yetkazib berishni ta'minlaydi.Bu komponentlar o'rtasidagi o'zaro aloqalar va integratsiya kompaniyaning umumiy samaradorligi va raqobatbardoshligini belgilaydi. Har bir komponentning samarali boshqarilishi boshqa komponentlarga ta'sir qiladi, bu esa ta'minot zanjirining umumiy samaradorligini oshiradi. Ularning o'zaro aloqalarini mustahkamlash orqali kompaniyalar xarajatlarni kamaytirishi, xizmat ko'rsatish darajasini oshirishi va mijozlar ehtiyojlariga tezkor javob berishi mumkin.
Ushbu maqolada ko'rsatilgan ma'lumotlarga yanada aniqlik kiritishimiz uchun muvaffaqiyatli logistik tizimlar bilam birga katta kompaniyalar misolida o'zaro aloqadorligini ko'rib chiqamiz.
Muvaffaqiyatli logistik tizimlar o'zaro bog'liq komponentlarni optimallashtirish orqali yaratiladi. Katta kompaniyalar o'z logistik jarayonlarini boshqarishda innovatsiyalarni va zamonaviy texnologiyalarni qo'llab-quvvatlaydilar. Quyida ba'zi katta kompaniyalar va ularning logistik tizimlaridagi o'zaro aloqalar misollari keltirilgan.
Amazonning muvaffaqiyati uning samarali logistik tizimiga bog'liq. Kompaniya avtomatlashtirilgan omborlar, tez yetkazib berish xizmatlari va mukammal taqsimot strategiyalari orqali ishlaydi.
• Harid va Taqsimot: Amazonning keng qamrovli xarid strategiyalari, global yetkazib beruvchilar bilan hamkorlikda mahsulotlarni optimallashtirishni ta'minlaydi.
• Ombor va Transport: Avtomatlashtirilgan ombor tizimlari mahsulotlarni tez va samarali saqlash va tashish imkonini beradi, bu esa transport jarayonlarini tezlashtiradi.
• Mijoz Ehtiyojlari: Amazon, mijozlar talablariga mos ravishda mahsulotlarni vaqtida yetkazib berishni ta'minlash uchun analitik vositalardan foydalanadi.
Zara o'zining tezkor moda strategiyasi bilan tanilgan. Ularning logistikasi harid, taqsimot va ombor jarayonlarini birlashtiradi.
• Harid va Taqsimot: Zara tez-tez yangi kolleksiyalarni chiqaradi, bu esa xarid jarayonlarini tezlashtiradi va taqsimot tizimini optimallashtiradi.
• Ombor va Transport: Zara o'z omborlari va transport tizimlarini integratsiyalashgan holda boshqaradi, bu esa mahsulotlarni tezkor yetkazib berishga yordam beradi.
• Mijoz Ehtiyojlari: Mijozlar talablariga tezkor javob berish orqali Zara raqobatbardoshligini oshiradi, bu esa strategik boshqaruvni talab qiladi.
Katta kompaniyalar misolida ko'rinib turibdiki, muvaffaqiyatli logistik tizimlar harid, taqsimot, ombor va transport o'rtasidagi o'zaro aloqalarni optimallashtirish orqali yaratiladi.Ushbu kompaniyalar innovatsion texnologiyalar va zamonaviy strategiyalarni qo'llash orqali samaradorlikni oshiradi va mijozlar ehtiyojlariga tezkor javob beradi. O'zaro bog'liqlikni boshqarish va mukammal logistik tizimlarni yaratish kompaniyalarga raqobatbardosh ustunlikni ta'minlaydi.
Harid, taqsimot, ombor va transport logistikasi o'rtasidagi aloqalar zamonaviy biznesda katta ahamiyatga ega. Ularning o'zaro bog'liqligi, kompaniyalar uchun xarajatlarni kamaytirish va mijozlarga xizmat ko'rsatish darajasini oshirishga yordam beradi. Harid jarayonlarining samaradorligi taqsimotning sifatiga ta'sir qiladi, shuningdek, ombor joylashuvi va transport jarayonlari ham bir-biri bilan chambarchas bog'liqdir. Innovatsiyalar va raqamli yechimlar logistika tizimlarining samaradorligini oshirishda muhim rol o'ynaydi. Bunga misol sifatida Amazon va Zara kabi kompaniyalar keltiriladi, ular o'z logistik strategiyalarini optimallashtirish orqali raqobatbardosh ustunlikka ega bo'lgan. Ushbu tahlil logistikada innovatsiyalarni joriy etish va samaradorlikni oshirish uchun kelajakda amalga oshirilishi lozim bo'lgan tadqiqotlar va strategiyalarni belgilaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati
1. M Boboyev N. Logistika. O'quv qo'llanma. - Samarqand: SamISI, 2021. - 330 b. ISBN: 978-9943-7641-5-6
2. Boboyev N. Logistika asoslari. Darslik - Samarqand: SamISI, 2023. - 292 b. ISBN: 978-9943-9457-6-0.
3. Christopher, M. (2016). Logistics & Supply Chain Management. Pearson.
4. Porter, M. E. (1998). Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance. Free Press.
5. Sheffi, Y. (2018). Logistics and Supply Chain Management. MIT Press.
6. Akkermans, H. (2003). New Technology in Logistics: Innovations and Change Management. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management.
7. Bowersox, D. J., & Closs, D. J. (2013). Logistical Management: The Integrated Supply Chain Process. McGraw-Hill
