21Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life
Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va _farovon hayotimiz kafolati
HAR BIR INSON MALAKALI TIBBIY XIZMATDAN FOYDALANISH
HUQUQIGA EGA
Nasiba Sharifovna Yunusova
Toshkent davlat transport universiteti dotsenti
Shamshod O'ktam o'g'li Nazarov
YU-5 Iqtisodiyot fakulteti talabasi
Davlatimiz rahbari barcha islohotlardan asosiy maqsad odamlar hayoti yaxshilash ekani, sifatli tibbiy xizmat bu muhim o'rin tutishini ta'kidlaydi. Yurtimizda aholini sog'lig'ini saqlash va yaxshilash, barpo etilgan sifatli sog'likni saqlash tashkil etish, sog'lom avlod tarbiyasi uchun shart-sharoit davlat siyosatining barqaror yo'nalishi hisoblanadi.
Mamlakatimizda ko'rilgan chora-tadbirlar natijasida aholiga tibbiy xizmat ko'rsatishning oshirish, sifati va rivojlanishini ta'minlandi, BMT Mingyillik rivozhlanish maqsalarining asosiy parametrlariga erishildi.
Mustaqillik yillarida sog'liqni saqlash sohasida erishilgan natijalarga xalqaro hamjamiyat tomonidan ijobiy baho berildi. Masalan, aholining umr ko'rishi 4.6 yoshga, 1995 yildagi 69.1 yoshdan 2017 yilda 73.7 yoshga oshdi. Ularning o'limi 3.1 baravarga kamayib, 100 ming nafar tirik tug'ilgan chaqaloqqa nisbatan 21 foizni tashkil etdi. Bolalarda eng ko'p uchraydigan kasalliklarga qarshi emlash bilan qamrab olish darajasi 96 - 98 foizda saqlanib turibdi.
Yuqumli kasalliklarga qarshi kurashish kompleksi o'ta xavfli yuqumli kasalliklar (o'lat, vabo), poliomielit, difteriya, chaqaloqlar qo'qsholi, asosiy kelib chiqqan bezgak, qizamiq va qizilcha profilaktika, epidemiyaga qarshi himoya va sanitariya-gigiena tadbirlarini amalga oshirish mumkin. Poliomyelit yovvoyi shtammlari (2002 yil), qizamiq va qizilcha (2017 yil), bezgak (2018 yil) yo'q qilinganligi to'grisida Jahon sog'liqni saqlash tashkilotining sertifikatlari ol indi.
Shu bilan birga, sog'liqni saqlashni tashkil etishda fuqarolar sog'lig'ini saqlash tizimini yanada takomilashtirishga oid muammolarni samarali hal qilish muammosi ham mavjud.
Xususan, ta'lim tizimini kompleks tartibga solish tartibi haqida ma'lumot berish, o'lim va nogironlikni keltirib chiqarishi mumkin bo'lgan katta sanoat korxonalarini qabul qilish va ulardan foydalanishni nazorat qilish tizimidagi xavfsizlik choralari ko'rilmoqda.
December 1
504
Tashkent State Transport University Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022
The Constitution of the Republic of Uzbekistan O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -
is the Glorification of Human Dignity, the inson qadrini ulug'lash, erkin va
Transplantologiya, ko'makchi reproduktiv technologiyalar, teletibbiyot kabi talab yuqori bo'lgan yo'nalishlarning tartibga solinmaganligi milliy sog'liqni saqlash tizimi tibbiyot ilm-fani va amaliyotining zamonaviy yutuqlaridan ortda qolib ketishiga sababdir.
Ikki yilda Prezidentning sohaga oid 50 ta farmon, qaror va farmoyishlari, Vazirlar Mahkamasining 70 dan ziyod qaror va farmoyishlari qabul qilindi. 6 ta yangi ilmiy-amaliy tibbiyot markazi tashkil etilib, ular soni 16 taga etdi. Aholiga yanada qulaylik maqsadida hujjat 10 ish boshladi. Tuman va shahar shifoxonalarida 306 ta yangi ixtisoslashgan bo'lim, 1 ming 200 ta tez tibbiyot yordami shaxobchasi ochildi.
Umuman olganda, joriy yilda tibbiyot sohasiga davlat byudjetidan 2017 yilga nisbatan 40 foiz mablag' ajratildi. Yil davomida sohaga qariyb 30 foiz ko'p mablag' rejalashtirilgani qayd etildi. Prezidenting qabul qilingan "Davlat tibbiy yordam va sog'liqni saqlashni boshqarish organlari hodimlarini moddiy rag'batlantirishni kuchaytirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qarori sohadagi yana bir ijobiy yangilik bo'ldi. Unga ko'ra tibbiyot hodimlarining o'rtacha ish haqi 2018 yil 1 dekabr 20 foizga, 2019 yil 1 yanvarda 15 foizga oshirildi.
2021 yildan beri yurtimizda ham majburiy tibbiy sug'urtasini bosqichma-bosqich joriy etish, Janubiy Koreya, Singapur, Germaniya kabi davlatlardan xalqaro maslahatchilarni shikoyatlarini qabul qilgan holda, tegishli qonun va qonunosti hujjatlarini ishlab chiqarish ko'rib chiqilmoqda.
Tibbiy ta'limni isloh qilish masalasiga alohida e'tibor qaratildi. Nufuzli horijiy ta'lim muassasalari filiallarini ochish, oliy o'quv yurtlari, ilmiy-tadqiqot institutlari va ixtisoslashgan tibbiyot markazlari o'rtasida integratsiyani rivojlantirish masalalari bo'yicha ham topshiriqlar berildi.
O'zbekistonda ilk bor Prezident Shavkat Mirziyoyev tomonidan 2022-yil 18-mart kuni sog'liqni saqlash sohasi vakillari bilan ochiq muloqot o'tkazadi. Unda sohani yanada rivojlantirish tizimli muammolarni bartaraf etish chora-tadbirlari muhokama qilinadi. Bizning fikrimizcha, uzoq va ko'p vaqt davomida hech kim qandaydir muammo bilan bezovta bo'lishni xohlamaydi. Ko'pchilik o'z muammolarini tezda hal qilishga harakat qilishadi shunday ekan bu nazariya tibbiyotga xos emas.
Birinchidan, malakali tibbiy xizmatga daromadi yetmaydigan o'ta og'ir bemorlar bor. Ularga yordam berish uchun alohida bir vazirliklar tuzish kerak.
Ikkinchidan, Yevropaga qaraganda bizda kasallikning aniq bir yechimini topish qiyin, chunki bu sohada bilimlarimiz tajribamiz o'zimizga nisbatan ishonsizlik ko'p.
December 1
Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life
Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va _farovon hayotimiz kafolati
Bunga asos pandemiya vaqtida qanchadan qancha yurtdoshlarimiz, biz uchun aziz, qadrdon insonlarimiz halok bo'lishdi. Hozirda ular bizning oramizda bo'lishi ham mumkin edi. Bunday go'zal O'zbekistonda mehmondo'st xalq orasida yashayotgan bo'lardi, agarda tibbiyot sohasi pand bermaganlikda. Biz Yevropaga qarab emas o'zimiz ustimizda ishlashimiz kerak. Yevropaga ham meditsinani tanitgan inson bu bizning bobomiz Abu Ali Ibn Sinodir, ularning harakatlarini davom ettirishimiz kerak. Kelajakda nima bo'lishini hech kim bilmaydi. Lekin biz oldindan puxta o'ylangan reja asosida tayyor turishimiz lozim.
Tibbiyot hodimlarini ijtimoiy-moddiy himoya qilish darajasi pastligi, ular ijtimoiy-huquqiy holatining o'z zimmasiga yuklanayotgan javobgarlik darajasiga mos kelmasligi malakali kadrlarning tizimlaridan chiqib ketish va korruptsiya holatlari qurish uchun sharoitdir.
Sog'liqni saqlashni saqlash tizimini axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bilan ta'minlash, sog'lomlashtirish, o'zgartirish, o'rta va katta xizmatlarni taqdim etish muhimdir. Yuqorida sanab o'tilgan kamchiliklar sog'liqni saqlashning sifatiga, aholining tobora ortib borayotgan talablarni qondirish, joylarda to'planib qolgan muammolarga to'la. Shu bilan yuqoridagi munosabatlar, vazifalar va asosiy yo'nalishlarni yaratish zarurati paydo bo'ladi.
Demak, 2019-2025-yillarda O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni Saqlash tizimini rivojlantirish konsepsiyalari (Konseptsiya deb yuritiladi) Sog'liqni saqlash sohasidagi faoliyatni tartibga soladigan O'zbekiston respublikasining qonun hujjatlariga muvofiq, shuningdek, Sog'lomlashtirish-2020 va Barqaror taraqqiyot maqsadlari-2030, aholi sogligini saqlash halqaro shartnomalarga muvofiq ishlab
chiqildi. Kontseptsiya Jahon sog'liqni saqlash tashkilotining tavsiyalariga, sog'lig'ini saqlashga yordam berishni isloh qilishda katta muvaffaqiyatlarga erishgan ilg'or mamlakatlarni o'z vaqtida o'rganganligi bilan muhimdir.
REFERENCES
1. 2019-202-yillarda O'zbekiston Respublikasining sog'liqni saqlashni rivojlantirish konsepsiyasi (O'zR 07.12.2018 y. PF-5590-son Farmoniga 1-ilova).
2. Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi (www.lex.uz),
3. 2018 yil 7 iyul.
4. "O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami", 2018 yil 10 dekabr, 49-son, 933-modda.
December 1
Tashkent State Transport University Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022
The Constitution of the Republic of Uzbekistan O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -
is the Glorification of Human Dignity, the inson qadrini ulug'lash, erkin va
5. Дадашева, А. А. (2022). ДАВЛАТ ХИЗМАТИНИ ИСЛО^ ^ИЛИШ ШАРОИТИДА Х,ОКИМЛАР ФАОЛИЯТИ УСТИДАН ЖАМОАТЧИЛИК НАЗОРАТИНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ АСОСИЙ ЙУНАЛИШЛАРИ. Academic research in educational sciences, 3(TSTU Conference 1), 117-122.
6. Юнусова, Н. Ш. (2022). ЁШ МУТАХАССИСЛАРНИ ТАРБИЯЛАШДА КАДРИЯТЛАРНИНГ УРНИ. Academic research in educational sciences, 3(TSTU Conference 1), 339-341.
7. Юнусова, Н. Ш. (2020). ЁШЛАРНИНГ МАЪНАВИЙ-АДЛО^ИЙ ТАРБИЯСИДА МАХАЛЛАНИНГ РОЛИ. ИННОВАЦИИ В ПЕДАГОГИКЕ И ПСИХОЛОГИИ, (SI-2№ 5).
8. Dadasheva, A. A. (2022). PUBLIC OPINION AND GOVERNMENT EVALUATION IN NEW UZBEKISTAN. The American Journal of Interdisciplinary Innovations Research, 4(01), 16-19.
9. Юнусова, Н. Ш. (2020). Информационно-психологическая безопасность и массовая культура в современном глобальном процессе. Вестник Евразийского национального университета имени ЛН Гумилева. Серия: Исторические науки. Философия. Религиоведение, (3 (132)), 84-90.
10. Juraevna, N. N. (2021). Development of Communicative Competence the Youth as a Factor of Affecting Competitiveness (On the Example of Foreign Language Teaching). Pindus Journal of Culture, Literature, and ELT, 9, 73-79.
11. Nazarova, N. J. (2021). YOUTH COMPETITION IN PROVIDING SOCIAL DEVELOPMENT. Научный редактор, 104.
12. Юнусова, Н. Ш., Алимухаммедов, Ж., & Суяров, М. (2022). ТРАНСПОРТ СОХДСИДА МУТАХАССИСЛАРНИ ТАЙЁРЛАШДА ДИН ВА АХЛОК МАСАЛАЛАРИ. Academic research in educational sciences, 3(TSTU Conference 1), 222-226.
13. Юнусова, Н. Ш., Назарова, Н. Ж., & Жуманиязова, Н. С. (2022). ПЕДАГОГЛАРДА КАСБИЙ КОМПЕТЕНЦИЯНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ (ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИ МИСОЛИДА). Современное образование (Узбекистан), (6 (115)), 9-16.
14. Yunusova, N. S. (2016). THE SPIRITUAL EDUCATION IN UZBEK FAMILY. Theoretical & Applied Science, (3), 68-71.
15. Sharifovna, Y. N. (2021). Mass Cultureand Informational-Psychological Security in The Modern Process. Pindus Journal of Culture, Literature, and ELT, 9, 68-72.
December 1
Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life
Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va _farovon hayotimiz kafolati
16. Sharifovna, Y. N. (2021). Theoretical Fundamentals of Spiritual Culture Research. American Journal of Social and Humanitarian Research, 2(9), 111-115.
17. Sharifovna, Y. N., & Manapovna, G. Z. (2022). MILLIY MA'NAVIY MADANIYAT TIZIMIDA XALQ TA'LIM-TARBIYASI VA MA'RIFIY IZLANISHLAR. PEDAGOG, 1(2), 64-68.
18. Самаров, Р. С. (2015). Таълим мазмунини белгилашнинг структуравий-функционал жихдтлари (шахсга йуналтирилган таълим мисолида). Современное образование (Узбекистан), (12), 9-14.
19. ИСМАНОВА, М. РАЗВИТИЕ И ОЦЕНКА ФУНКЦИОНАЛЬНОЙ ГРАМОТНОСТИ ШКОЛЬНИКОВ НА ОСНОВЕ МЕЖДУНАРОДНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ PIRLS. ЭКОНОМИКА, (9), 405-407.
20. Beknazarov, A. A., Rakhmonov, D. A., Normuratova, M. K., & Nasirov, K. J. (2020). Psychological-pedagogical classification of the philosophy of social service. Journal of Advanced Research in Dynamical and Control Systems, 12(1 Special Issue), 2759-2762.
December 1
