Х КЕН ОРНЫНДА ПОЛИМЕРЛІ СУ АЙДАУ: МӘСЕЛЕ ЖӘНЕ ШЕШІМ Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

УДК 001.89: 622.276.43:678(574)

Х КЕН ОРНЫНДА ПОЛИМЕРЛ1 СУ АЙДАУ: МЭСЕЛЕ ЖЭНЕ ШЕШ1М

АХМЕТОВ НУРКЕН МАКСУТОВИЧ

т.г.д., мунай-газ инженериясы кафедрасыныц профессоры, Батыс ^азакстан инновациялык-технологиялар университетi, Орал, ^азакстан

МАГАЛИМОВ ЭСЕТ САУРАНУЛЫ

2 курс магистранты, Батыс ^азакстан инновациялык-технологиялар университетi,

Орал, ^азакстан

Аннотация. Х кен орнында полимерл1 су айдау жобасы — Казацстан аумагындагы мунай берг1штжт1 арттыру мацсатында полимер ерттдшн айдау бойынша 1ске асырылган санаулы жобалардыц б1р1. Полимерл1 су айдау технологиясын цолданудагы оц тэж1рибет сулануы жогары, игерудщ соцгы сатысында турган, еск1 кен орындарына цолдануга болады. Технологияны бацылау уш1н кэсттгк геофизикалыц зерттеулер мен зертханалыц сынацтар арцылы мониторинг жург1зуд1ц мацызы зор. Полимерл1 су айдау технологиясын терт жыл цолданганнан кейт, нег1зд1к сценариймен салыстырганда сулануды 3%-га азайтуга цол жетк1з1лд1. Х кен орнында уш жыл бойы 2 айдау уцгысына (37 эсер ететт енд1р1ст1к) полимер ерттдшн айдау бойынша тэж1рибелт-енд1р1стт сынацтар жург1з1лд1, нэтижестде жобаны 6 айдау уцгысына (64 эсер ететт енд1р1ст1к) дейт кецейту туралы шешгм цабылданды.

ТYйiндi свздер: полимерл1 су айдау, мунай берг1штжт1 арттыру, айдау уцгымасы.

Полимерлi су айдау технологиясыньщ тэжiрибелiк-eндiрiстiк сынактары 2018 жылдьщ караша айында №7 жэне №14 айдау уцгыларына полимер ерiтiндiсiн айдаудан басталды. 2021 жылдыц кыр^йек айында жобаны кецейту аясында тагы 4 уцгыга полимер ерiтiндiсiн айдау косылып, реакция беретш уцгылар саны 64-ке жетп. Агымдагы технологиялык тшмдшкп багалау Yшiн базалык eндiрудi коса алганда, полимерлi су айдау технологиясынсыз косымша мунай eндiру кeрсеткiштерiне багалау жYргiзiлдi. 2023 жылдыц 1 шiлдесiне дешн полимерлi су айдау технологиясынан 55 ай шшде 100 000 тонна косымша мунай eндiрiлдi.

Дацин кен орнындагы полимерлi су айдаудыц тэжiрибесi бойынша, кеуек кeлемiнiц 40%-ын толтыруга кол жеткiзiлген кезде сулану децгешнщ айтарлыктай тeмендеуi байкалады, бул кезде косымша мунай eндiру Yлесi жалпы eндiрудiц шамамен 40%-ын курайды. Кеуек ^лемшщ 40%-дан 70%-га дейiнгi толтырылу децгейiнде сулану артканымен, косымша мунай eндiру Yлесi 30%-ды курайды. Осылайша, косымша мунай eндiрудiц eсу каркыны баяулайды, бiрак оныц толык жогалуы байкалмайды. Тeменде 1-суретте кеуек ^лемшщ толтырылуына байланысты eнiмнiц сулануыныц тэуелдшп кeрсетiлген.

Injection

Сурет-1. Дацин кен орнында кеуек кец1ст1гшщ толтырылуына байланысты вн1мн1ц сулануыныц тэуелдШгь

Айта кету керек, Х кен орнындагы полимерлi су айдау учаскесшде (6 уцгы) 2023 жылдыц 1 шшдесшдеп полимер ерiтiндiсiмен толтырылган кеуек кeлемi 9,7%-ды к¥райды.

№7 жэне №14 айдау уцгыларыныц учаскесiндегi кеуек келемшщ толтырылуы 2023 жылдыц 1 шшдесшдеп жагдай бойынша 1-кестеде керсетшген.

Кесте 1

¥цгы Кеуек адлем^ м3 Айдалган полимер ерiтiндiсi, м3 Полимермен толтырылган кеуек ^лем, %

7 1 574 000 400 206 25.42

14 1 630 900 382 192 23.43

Теменде 2-кестеде №7 жэне №14 уцгыларыныц кеуек келемш айдау бойынша болжамды есептеулер бершген. Есептеулерге сэйкес, 2024 жылы №7 жэне №14 айдау уцгыларыныц аумагындагы eндiрiстiк уцгылардыц eшмiшц сулануыныц ец жогары тeмендеуi кYтiлуде.

Кесте 2 - Ею уцгыныц тэжiрибелiк-eндiрiстiк сынактар (ТЭС) учаскесiндегi кеуек __кeлемiн толтыру бойынша есептеулер.

¥^ылар 7 14 7 14

^н АйдалFан кеуек квлем1, м3 АйдалFан кеуек квлем1, %

01.07.2023 407 956 389 942 25.9 23.9

01.08.2023 415 706 397 692 26.4 24.4

01.09.2023 423 206 405 192 26.9 24.8

01.10.2023 430 956 412 942 27.4 25.3

01.11.2023 438 456 420 442 27.9 25.8

01.12.2023 446 206 428 192 28.3 26.3

01.01.2024 453 956 435 942 28.8 26.7

01.02.2024 461 206 443 192 29.3 27.2

01.03.2024 468 956 450 942 29.8 27.6

01.04.2024 476 456 458 442 30.3 28.1

01.05.2024 484 206 466 192 30.8 28.6

01.06.2024 491 706 473 692 31.2 29.0

01.07.2024 499 456 481 442 31.7 29.5

Полимерлi су айдау технологиясын жузеге асыру барысында кездесетiн мэселелердщ 6ipi - шыгындарды оцтайландыру. MyMKÏH болатын шешiмдердщ 6ipi - химиялык реагенттердщ мeлшерiн азайту аркылы максатты концентрацияны темендету. 2014 жылы жYргiзiлген зертханалык зерттеулерге сэйкес, тацдалган FP 5205 полимершщ концентрациясы 2000 ppm болган кезде оныц туткырлыгы 20 сП курайды, бул кезде кабат мунайы туткырлыгы 20 сП болганда козгалгыштьщ коэффициентi 1-ге тец болады, ягни ыгыстыратын жэне ыгыстырылатын агенттердщ туткырлыктары тец.

Егер полимерлi су айдау технологиясын жYзеге асырудагы шыгындарды оцтайландыру кажет болса, полимер концентрациясын 1300 ppm-ге дешн темендету мYмкiндiгi бар, бул кезде ертндшщ туткырлыгы 10 сП-га дешн тeмендейдi (агымдагыдан 2 есе темен).

Концентрацияны азайту аркылы шыгындарды 31%-га азайтуга болады, бiрак бул косымша мунай eндiрудiц тeмендеуiне экелуi мYмкiн. Есептеу нэтижелерi бойынша, полимер концентрациясын 1300 ppm-ге дешн жэне сэйкесшше, полимер ерiтiндiсiнiц туткырлыгын екi есе 10 сП-га дейiн темендеткенде, полимерлi су айдауга кететiн шыгындар 31%-га азаяды. Алайда, мундай эрекеттер косымша мунай eндiрудiц тeмендеуiне экелуi мYмкiн екенiн ескеру кажет.

Полимерлi су айдау технологиясын жYзеге асыру барысында ^теген экономикалык жэне технологиялык киындыктар кездеседг Бул киындыктарды шешу технологияны жYзеге асыру тэсiлдерiн жетiлдiруге жэне болашак жобалар Yшiн кунды тэжiрибе алуга мYмкiндiк бередi.

ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1. D. Wang, R.S. Seright, Zh. Shao, J. Wang, Project Design for Polymer Flooding at the Daqing Oil Field, 2008. SPE 109682.

2. Сонг К. Современные достижения в области полимерного заводнения в Китае / К. Сонг, Ж. Тао, К. Лью // Молекьюлс. 2022. Т. 27, № 20. С. 6978.

3. Эзех О. Критический обзор полимерного заводнения на месторождениях Дацин и Пеликан Лейк: Изучение самых масштабных в мире проектов по внедрению полимерного заводнения на месторождениях легкой и тяжелой нефти соответственно / О. Эзех, С.С. Икиенсикимама, О. Акаранта // Журнал инженерных исследований и отчетов. 2021. Т. 21, № 10. С. 25-40.