CC BY
25Вестник «Орлеу^-kst
JL
Цожагалиева Б.З.
физика пэнШц оцытушысы Казтутынуодазы Костанай экономика колледжi
Неггзгг свздер: Жаца технология; топпен жумыс; децгейлеп оцыту; быт са-пасы; цызыгушылыгын арт-тыру.
Ключевые слова: Новая технология; работа с группой; разноуровневое обучение; качество знаний; развитие интереса.
tg Keywords: The new
a technology ;work with group; pq the different levels of learning , the quality of knowledge ; to Й develop the interest.
S
О
О g
ЁЗ e
►a DC DC О
pa О DC
ФИЗИКА САБАFЫНДА ЖАЦА ТЕХНОЛОГИЯНЫ ЕНГ1ЗУДЕГ1 ПЕДАГОГИКАЛЬЩ 1ЗДЕН1СТ1Ц ТИ1МД1Л1Г1
Ацдатпа:
Жаца технологияны сабак беру эдюшде колдана оты-рып, окушылардыц бiлiм-бiлiктiлiгiн жетiлдiруде жэне кы-зыгушылыгын дамытуда оку процесiн жетавдрудщ сара-лап-децгейлеп окыту урдюшщ колданылуы айтылады.
Аннотация:
В докладе раскрыты методы и приемы применения технологии в процессе обучения, для развития познавательного процесса, навыков и умения учащихся через ЛОО.
Annotatoin:
The report disclosed methods and techniques of application of new technologies in the learning process for the development of the cognitive process skills and abilities of students through learn- oriented training.
Жоспар:
1.Жаца технологияны пайдаланудыц тшмдшп. Окушы-ныц танымдылык кызыгушылыгын арттыру.
2.Топтап окыту эдю1
3.Сабак жоспарымен таныстыру: « Ядродагы нуклондар-дыц байланыс энергиясы».
4.Корытындылау.
1.Казакстан-2030 атты елiмiздiц стратегиялык багдарлама-сы узак мерзiмдi басылымдардыц ец непзгшердщ бiрi, со-нымен катар окытушылардыц алдына койган мiндеттерiнiн бiрi ол: жогары интеллектуальды жастарды жан-жактылыкка тэрбиелеу, олардыц потенциалдык децгейiнiц кeтерiлуiне Yлес косу.
Казакстан Республикасындагы 2011-2020 жылдарга ар-налган бiлiм берудi дамытудыц мемлекетпк багдарламасын iске асыру мiндеттерi устаздар алдына казакстандыктардын жаца урпагын калыптастыруды камтамассыз ететiн бiлiм бе-рудщ тиiмдi жYЙесiн к¥руды максат етш кояды. Осы багытта бiлiм саласы окытудыц жаца технологияларын пайдалануда.
Сондыктан, окытушылар кауымыныц алдында ете Yлкен мiндет жYктеледi.
0рбiр ескелец жастыц iшкi резервiн, талант, дарын деп ата-латын Yлкен бiр психиологиялык мiндеттi тэрбиелеу, окыту жолында окытушыныц жацашылдыгы, патриоттыгы, юкер-лiк, т.б. касиеттерше байланысты болады.
Окушылардыц танымдык кызыгушылык эрекетiн калып-тастыру мен дамытудыц басты шарты окыту процесш жетш-
дiру.
Ш
Окыту - таным процес^ окушыныц нэти-желi окуына эсер ететiн кYш немесе себеп-тер болады.
Окушы жаксы оку Yшiн, алдагы eмiрде бшмшц керек екенш тYсiнiп, сол бiлiмге кы-зыгуы кажет. Окытушыныц бiлiм берудеп жетекшi эрекетi-окыту болса, оку окушынын eзiндiк танымдык тYсiнiгiне, бiлiмiне, iзде-нуiне ыкпал ететiн кубылыс болып табыла-ды. Таратылган бЫмнщ практикада колда-нылатыны, оныц когам eмiрiн жетiлдiретiн шара екендiгiн тэжiрибе керсетш отыр.
Сабактастыкты жYЙелi тYPде жYргiзу казiр-гi кезецде окушыларга жан-жакты бiлiм бе-руге багытталады.
Окушылардьщ физикадан еткен зац-дылыктарын ^нделшт eмiрде пайдалана бiлуге багыттап YЙрету,табиFатта кездесетiн кубылыстарды зацдылыктар аркылы тYсiн-
дiру.
Мысалы: жарык толкындары,ез бетш-ше жарык шыFаратын жэндiктер мен ба-лыктар,радиотолкындардыц кезге кeрiнбей Yлкен жылдамдыкпен тарауы,интерферен-циялар,дыбыстык толкындардыц таралуы. Сонымен катар эксперименттiк тапсырма-лардыц орындалуын тYсiндiру.
II.Бiлiм берудщ мацызды шарты оку про-цесiнде окушылардыц кызыFушылыFын арттыра отырып,eздiгiнен бiлiм алуFа куштарлы^ын дамыту болып табылады. Окушылардыц танымдык кызметш актив-тендiрудiц бЫм сапасын арттырудаFы мацы-зы eте зор.Сондыктан да осы максатка жету Yшiн eз сабактарымда топка бeлiп окыту эдiсiн колданамын.
ДэстYрлi оку жаFдайында окушылар бiр-бiрiнен кeмектi eте сирек сурайды.
Ал топтык жумыс кезiнде мэселе баскаша. Топтык жэне ужымдык жумыстыц утым-
ДЫЛЫFЫ зор.
1. Сабак Yстiнде такырып бойынша барлык окушыныц бiлiмiн тексеруге болады.
2. Бiр- бiрiне кeмектесе жумыс жYргiзуге даFдыланады.
3. Бiрiнiц бшмегенш екiншiсi толыктырып кeпшiл болуFа тэрбиеленед^
4. Сабактыц эрбiр минутын тиiмдi пайда-лану нэтежесiнде YЙ тапсырмасын орында-
уFа аз уакыт жумсалатын болады.
Окутыдыц топтык эдiсiмен жумыс жYр-гiзгенде муFалiм eзiнiц тэжiрбиесiне карай окушыларды эр тYрлi етш топтауына болады.
Мен eз тэжiрибемде осы топка бeлiп окыту эдюш жаца педагогикалык технологияFа не-гiздеп екi тYрлi пайдаланамын.Сол эдютерге жеке-жеке токталайын.
1-эдiс. Егер тош^ы барлык окушыFа бiр-дей бЫм беру стандарты децгейiнде пэнд1 мецгеру кез келген жаFдайда, топтыц кура-мына Yлгерiмi эртYрлi окушыларды бiрiк-тiремiз. Ор топка 4-5 окушыдан болатын-дай етiп, топтарFа бeлемiн. Бiреуi жаксы окыса, екi-Yшеуi орташа, бiр-екеуi нашар окитын окушылар болады. ТоптарFа бiрiк-тiрiлгендерiц eзара карым-катынастары да ескерiледi.Ор топтыц бiр жаксы окитын окушысын eзiме кeмекшi кецесшi етiп сай-лап аламын. Ол eз тобыныц арасында болады. Кецесшшерге топтыц бiлiмiн, тексеру мен бакылау, тYрлi уйымдастыру жумыста-рына уйыткы болу, жолдастарына косымша тYсiнiк беру сиякты мiндеттер жYктеледi. Материалды кецесшiнiц eзi Fана бiлiп коюы жеткiлiксiз, ол тобындаFы окушыларFа тYсiн-дiре бiлуi керек. Сондыктан да оку материа-лын тYсiндiрудi, баFалауды калай жYргiзуге болатындыFын eткен, материалдарды мецгеру Yшiн ненi бшу кажеттiгi туралы алды ала акыл кецес бiлдiредi. Муныц eзi ^мек-шi кецесшiнiц окушылар алдындаFы беделш кeтерiп, оныц сабакты одан эрi терец мецге-ре тYсiнуiне септтн тигiзедi. Кецесшiлерге кейбiр жумыстардыц орындалуын тексеруге, сабак сурауFа, оны бакылауFа мYмкiндiк бе-редi.
Ор кецесшi YЙ жэне сынып жумыстарын, карточкалармен eзiндiк жумыстарыныц баFа-ларын белгшейтш кесте жYргiзiп отырылуы тапсырылады. Бул-окытушы тарапынан окушыFа кeрсетiлген Yлкен сешм. Кeмекшi кецесшiлердiц орындаFан жумысын eзiм, ал топтаFы окушылар жумысын кецесшшер баFалайды. Олар сабак соцында корытынды пiкiрiн ауызша айтып немесе жазбаша тYрде муFалiмге табыс етедi.
^мекшшщ коЙFан «5» не «2» баFа-
РЭ О
р-№ О
На
О О
е
ьО
X X О
к
да о
X
да о
р-№ о
¡2
О
о ё
е
X X О
да о
X
сыныц сэйкестiгiн нактылау Yшiн eзiм ко-сымша сурактар коямын. Содан кейiн Fана сынып журналына тYсiремiн. Топтык жу-мыстыц мундай тYрi окушыларды eзiн-eзi баскаруFа, уйымшылдыкка тэрбиелеп, на-шар окушылардыц бшмдершщ кeтерiлуiн кeмектеседi.
2-эдiс. Kазiргi жаца педагогикалык техноло-гияныц негiзi, децгейлш саралып окыту Yшiн шыFармашылык кабшет жоFары окушыларды окыту мен тэрбиелеу юш дурыс жолFа коя бiлуiмiз кажет. Жумыс мазмуны окушылардыц танымдык, байкаFыштык, елестету ой-лау кабiлеттерiн жетiлдiру негiзiнде арасты-рылады. 0зiндiк жумыс формасын eзгерте отырып, окушылардыц бiлiм дэрежесiн тек-серу, жаттыктыру жолдары iске асырылады. Барлык окушыларFа берiлген бiрдей тапсыр-ма бiр окушы Yшiн тек жатты^ есебi болса, екiншi бiреу Yшiн ол белгiсiз тапсырма, OFан ол шыFармашылык пен шыFару жолдары iз-дену, ецбектену аркылы келуi мYмкiн.
Бул баFытта да окытудыц топтык эдiсiнiн алатын орны ерекше. ТоптаFы окушыларды белсендiлiгiне карай дамыта окыткан-да бiлiм, таным децгейiне, кабiлетiне жэне ынтасына карай топка бeлемiн. Мысалы, окушылар кабшеттерше карай Yш топка бeлдiм. Олардыц бiр топтан екiншi топка орын ауыстыруына, Yздiксiз алFа умтылуына ыкпал етiп отырамын.
1-топ. Yздiк окушылар тобы. Толык баFдар-лама бойынша бiлiмi бар. Барлык аныкта-маны бiледi. Негiзгi эдiстердi, ережелердi, есептер шы^ару алгоритмдерiн уксас жэне жаца ситуацияларды колдана бiледi. Дарын-дыларFа уксас, тек айырмашылыFы eз бетш-ше жаца тужырым жасай алмайды.
2-топ. Жаксы окитын окушылар тобы. Окушылардыц баFдармалык метериал бойынша бiлiмдерi бар, бiракта Yнемi дэлел-деп, кортындылап, eз мысалдарын келаре бермейдi. Курс метериалындаFы есептердiн непзп тэсiлдерiн бiледi, бiрак жаца ситуаци-яда eз бетiнше шыFармашылыкпен iзденудi кажет ететiн есептердi муFалiм ^мегш^ алып кете алмайды, есептi Yнемi тиiмдi эд^ стермен шыFара бермейд^
3-топ.Орташа окитын окушылар тобы.
Окушылардыц Yлгi бойынша жэне уксас си-туацияда колдану Yшiн жеткiлiктi минимум бЫм^ даFдысы бар. Стандартты есептерд1 шыFарып, окулыктаFы тестi айта алады, бiрак есептердi тиiмдi жолдармен шы^ара алмайды.
Бул окушыларFа материалдыц непзп бeлi-гi окытудыц мiндеттi децгешндеп мецгеру-ге тиiстi тапсырмалар бершедь Бул окушы-ларFа бiлiм стандарты непзшде бiлiм беру кeзделген.
Бул топтау эдюшщ екiншi тYрiн окытуда жаца педагогикалык технологияны пайда-ланFан кезде окушылардыц кабiлеттерiне карай топтап дарынды балалармен жумыс жYргiзгенде колданFан ыцFайлы.
БYгiнгi тацда жас урпакка пэнд1 тиiмдi уFындырудыц бiрi-жаца технология негiздерi болып табылады. Жаца информа-циялык технологияны пайдалану Fылымнын жеке салаларындаFы бiлiм мазмунын инте-грациялап окыту. ОсыFан байланысты инте-рактивтi тактаны пайдалану, окушылардыц шы^армашылыкпен айналасуына кeптеген септiгiн тигiзерi сeзсiз.
Мемлекеттiк бiлiм беру стандартына CYЙ-енсек эр окытушы зертханалык жумыстарды мiндеттi тYрде жоспарFа сай eткiзуi керек. Осыны ескере отырып, физика пэнш интер-белсендi тактамен байланыстыра окытудын тиiмдi эдiс-тэсiлдерiн сабак Yстiнде пайдалану. ОндаFы максат:
1. Физика пэнш окыту процесш компью-терлендiру;
2. Окушылардыц пэнге деген кы-зыFушылыFын арттыру;
3. Окушылардыц шы^армашылык белсен-дiлiгiн кeтеру;
4. Окытудыц сапасын арттыру;
5. Жан-жакты дамы^ан, eмiр талабына сай озык, ойлы окушы етiп тэрбиелеу.
Физиканы окыту процесiн компью-терлендiруiн тYрлi жолдармен жYзеге асы-руFа болады.
Физика пэнiне арналFан электрондык оку-лыктар окушылардыц эр децгейдегi бшм-дерiн сапалы тYрде окып YЙренуге арналFан куралдыц бiрi.
Акпараттык технологияны окыту жYЙ-
- Вестник «Oрлеу»-kst
есшщ тиiмдiлiгi - уакытты Yнемдеу. Оган
коИылатын максаттары:
-жас урпактыц дYние танымын гылыми не-гiзде калыптастыру, оИлауын жэне кабiлеттерiн дамыту;
-окушыныц акпараттандыру куралда-рын, акпараттык технологияларды утымды паИдалануга дагдыландыру; Сабак Yстiнде окушылардыц кы-зыгушыльщтары мен белсендiлiгiн артты-руда жаца акпараттык куралдардыц кол-данылуы зор рел аткарады. Оган дэлел болатыны: компьютерлiк графиканы объек-тiлерi мен дыбыстыц жYИелерiн, окушылардыц сабак барысында дисплеи экранынан жылдамдыкты, козгалысты, тYр-тYсiн, узын-дык елшемдерш тез кабылдануына кемегiн тигiзедi.
Интербелсендi тактаны сабактыц барлык кезещнде паИдалануга болады: жаца сабакты тYсiндiрген кезде, сабакты бекггкен уакытта, каИталауда, жYЙелеуде жэне бакылауда. Ин-тербелсендi тактаны окушыга эр тYрлi жу-мыс куралы ретiнде, окыту объектiсi ретшде жэне ужымдык карым-катынас жасау сиякты функцияларын аткарады.
Ор белiмдi окып болганнан кеИiн, сынып-та окушылар «Сэтл сагат» атты презентация етмзедь Жыл басында окушылар топка белшш, алдын-ала берiлген тапсырмалар-ды даИындаИды. Бул сабактарда эр окушы окытушыныц релiн аткарып, езiнiц жумы-сын жолдастарыныц алдында керсетiп бе-редi. Олар фасет, синквеИ жэне т.б. шыгар-машылык жумыстар.
Рефлексия кезецiн мынадаИ жумыстарымен тYИiндеу керек. 0зiн-езi сатылап талдау. _Неш жаксы мецгердiм
_Неден киналамын
КаИ такырып ец кызыкты
_ 0зiмдi калаИ багалаИмын
1.Бiлiм
2.Бiлiк
3.0зiмдуИымдастыру _Алдымдагы жоспар
1.Бiлiмдi жетiлдiру
2.0зiн-езi тэрбиелеу III. Такырып: Ядродагы нуклондардыц баИ-ланыс энергиясы Сабактыц жYрiсi:
1-кезец.¥Иымдастыру
2-кезец. «Мен ненi YИрендiм?»
3-кезец. «Бшм шыцына ерлеИiк!»
4-кезец. «Бiлгенiмдi зердеме току»
5-кезец. «ДецгеИлiк тапсырма»
6-кезец. «ОИ-сергiту»
7-кезец. «Шапшацдык» саИысы
8-кезец. «Физикалык тiлде»
9-кезец. «Бiлгенiмдi дамыту» II. «Мен неш YИрендiм»
А) «Шм кеп бiледi?» Б) "СэИкесш тап" оИыны. А) "Шм кеп бiледi?"
1.Атом курылысыныц «планетарлык» мо-делiн усынган галым кiм? КаИ елдiц галы-мы? КаИ жылы усынды?
2.Атомныц курылысын кiм аИтып бередi? З.Электрон калаИ белгiленедi?
Заряды кандаИ? Массасы нешеге тец?
4.Протон калаИ белгiленедi? Заряды кандаИ? Массасы нешеге тец?
5. НеИтрон калаИ белгiленедi? Заряды кандаИ? Массасы нешеге тец?
6.Массалык сан дегенiмiз не? КалаИ бел-гiленедi, формуласы кандаИ?
7. Нуклон дегенiмiз не
8.Химиялык элементтiц ядросыныц бел-гiленуi?
9.Изотоп дегенiмiз не?
10.Изобара дегенiмiз не? Б) "СэИкесш тап" оИыны
Ш.Жаца сабакты етуi.Ядролык кYштер:
1.КYштi эрекеттесу кYштерi
2.Кыска эрекеттi кYштер З.Зарядка тэуелсiз
4.Каныккыш кYштер
5.Кулондык ^штер катарына жатпаИды.IV. Жаца сабакты бекггу.
VДецгеИлiк тапсырма.
I-децгеИ.НатриИ N ядросыныц курамы кандаИ?
П-децгеИ.Оттек 8О ядросыныц баИланыс энергиясын табыцдар.
24
Ш-децгеИ.МагниИ l2Мg ядросыныц меншiктi баИланыс энергиясын табыцдар.
да о
р-№ о
о о
е
X X О
к
да о
X
Ш1
VШ."Физикалык тшде" накталFан ... оц зарядталFан атом ядросы
1.Резерфорд тэжiрибелерiнен тiкелей орналаскан.
атомныц ... планетарлык З.Ядроны айнала, белгш орбиталар-
моделi келiп шыFады. мен ... электрондар
2.Центршде массасы тYгелдей жи- козFалып жYредi.
да о
р-№ о
о о
ё е
X X О
да о
X
Децгейлш тапсырма
Децгеш Тапсырмасы
I Натрий 1^а23 ядросыньщ курамы каидай?
II Оттек 8016 ядросыньщ байланыс энергиясын табыцдар.
III Магний 12М|724 ядросыньщ менипкп байланыс энергиясын табыцдар.
УП.Шапшандык сайысы(есеп шыгару)
А (Масса льщ сан) Еб (Байланыс энергиясы) Ем.б (Мсшшкт1 байланыс энергиясы)
13 ? 7,47 МэВ/нуклон
2 2,23 МэВ 7
7 1801,6 МэВ 7,57 МэВ/нуклон
4.Электрондардыц мундаИ козгалысы ядро тарапынан болатын ... ядролык
^штщ эсерiнен туады.
5.Протондар мен неИтрондарды жал-пы тYPде ... нуклондар
деп атауга келiсiлген.
6.Протон - бул заряды оц жэне мо-
дулi боИынша ... электронный зарядына тец белшек. 7.Электрон - бул заряды терю жэне модулi боИынша элементарлык ...
е- 1,6*10-19Кл зарядка, ал массасы ... т-9.1*10-31 кг - га тец белшек.
"Физикальщ тшде"
1.Резерфорд тэж1рибелершен тжелей атомныц модел1 келш шыгады.
2.Центршде массасы тугелдей жинацталган ОН зарядталган атом ядросы орналасцан.
3.Ядроны айнала, белгш1 орбиталармен ;ктрондар ^озгалып журедг
4.Электрондардьщ мундай козгалысы ядро тарапынан болатын ядрольщ куштщ эсершен туады.
5.Протондар мен нейтрондарды жалпы турде нуклондар деп атауга келюшген.
6.Протон бул заряды оц жэне модуш бойынша ЭЛектронныц зарядына тец белшек.
7.Электрон - бул заряды терю жэне модуш бойынша элементарльщ е=1,6*10"19 Клзарядца, ал массасы Ще= 9,1*10~31 кг-га тец белшек.
IV. Корыта аИтканда когам талабына сэИкес окытушыныц негiзгi максаты-оку, сабак сапасын арттыру. Ол Yшiн сабак сапа-сын кетеру, тYрiн жетiлдiру, кабшетш дамы-ту окытушыныц негiзгi мшдеттерь Максат сапалы бiлiм, саналы тэрбие беру болган-дыктан, бiр гана эдюпен шектелмеИ, шыгар-машылыгымызды дамытып, озык iс-тэжiрби-елердi дурыс паИдаланаИык.Оку жылынын басымен салыстырганда ез оИларын еркiн талкыга сала алады,бiлiм децгейлерi кетерш-Дi.
ЭДЕБИЕТТЕР:
1.Казакстан Республикасыныц «Бiлiм ^ туралы» Зацы
2.Казакстан Республикасында 2011- рз 2020 жылдарга деИiнгi бiлiм берудi дамы- ^ тудыц мемлекеттiк багдарламасы,Аста- & на,2010ж. 2
3."Болашактыц iргесiн бiрге калаИ- ^ мыз" Н.О.Назарбаевтыц Казакстан халкына [-Р Жолдауы, 2011 жыл ^
4. «Физика жэне астрономия» журна- ц
лы №4, 2007 жыл £
£
5.«Математика жэне физика» журналы о №4,5, 2013 жыл §
