Научная статья на тему 'ЕТИШТИРИШ МУДДАТЛАРИ ВА ЭКИШ СХЕМАСИНИНГ КАРТОШКА НАВЛАРИ ТУГАНАКЛАРИДАН ТАЙЁРЛАНГАН ЧИПС ЧИҚИМИГА ТАЪСИРИ'

ЕТИШТИРИШ МУДДАТЛАРИ ВА ЭКИШ СХЕМАСИНИНГ КАРТОШКА НАВЛАРИ ТУГАНАКЛАРИДАН ТАЙЁРЛАНГАН ЧИПС ЧИҚИМИГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Агробиотехнологии»

39
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Туганак / чипс чиқими ва сифати / биокимѐвий таркиб / муддат / қайта ишлаш. / Tuber / yield and quality of chips / biochemical composition / duration / processing.

Аннотация научной статьи по агробиотехнологии, автор научной работы — Ибрагим Ташкентович Эргашев, Илхом Бахтиёрович Бегимкулов, Мусахон Норхўжа Ўғли Ёкубов

Мақолада картошка туганакларини қайта ишлашга яроқли туганакларни етиштириш учун қўлланиладиган технология элементларининг самарадорлигини ошириш мақсадида тадқиқотлар олиб борилди

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по агробиотехнологии , автор научной работы — Ибрагим Ташкентович Эргашев, Илхом Бахтиёрович Бегимкулов, Мусахон Норхўжа Ўғли Ёкубов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

In the article, research was carried out in order to increase the efficiency of the elements of technology used to grow potato tubers suitable for processing

Текст научной работы на тему «ЕТИШТИРИШ МУДДАТЛАРИ ВА ЭКИШ СХЕМАСИНИНГ КАРТОШКА НАВЛАРИ ТУГАНАКЛАРИДАН ТАЙЁРЛАНГАН ЧИПС ЧИҚИМИГА ТАЪСИРИ»

ЕТИШТИРИШ МУДДАТЛАРИ ВА ЭКИШ СХЕМАСИНИНГ КАРТОШКА НАВЛАРИ ТУГАНАКЛАРИДАН ТАЙЁРЛАНГАН ЧИПС ЧЩИМИГА ТАЪСИРИ

Ибрагим Ташкентович Эргашев

Самарканд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети

к.х.ф.д., профессор.

Илхом Бахтиёрович Бегимкулов

Самарканд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети

мустакил тадкикотчи [email protected]

Мусахон Норхужа ^ли Ёкубов

Тошкент давлат аграр университети Самарканд филиали ассистенти

АННОТАЦИЯ

Маколада картошка туганакларини кайта ишлашга ярокли туганакларни етиштириш учун кулланиладиган технология элементларининг самарадорлигини ошириш максадида тадкикотлар олиб борилди.

Калит сузлар: Туганак, чипс чикими ва сифати, биокимёвий таркиб, муддат, кайта ишлаш.

ABSTRACT

In the article, research was carried out in order to increase the efficiency of the elements of technology used to grow potato tubers suitable for processing.

Keywords: Tuber, yield and quality of chips, biochemical composition, duration, processing.

Кириш. Узбекистан Республикаси Президентининг 2020 йил 6 майдаги "Республикада картошка етиштиришни кенгайтириш ва уругчилигини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида"ги П^-4704 Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2019 йил 6 июндаги 462-сон "2019 йил косили учун кишлок хужалиги мах,сулотларини етиштирувчиларга уруглик картошка етказиб бериш ва ички истеъмол бозорини ижтимоий мух,им турдаги озик-овкат мах,сулотлари билан кафолатли тулдириш чора-тадбирлари тугрисида"ги, карорлари ва фармонлари, шунингдек, ушбу фаолиятга тааллукли меъёрий-хукукий хужжатларда белгиланган вазифаларни амалга оширишга ушбу диссертация тадкикоти муайян даражада хизмат килади.

Тадкикотларимизда картошканинг навлар хусусиятлари, етиштириш муддатлари ва схемаларининг картошка туганакларидан тайёрланадиган чипс чикими ва сифати картошка нави, етиштириш муддатлари ва схемаларига боглик эканлигини курсатди. Масалан, Рамона нави туганакларидан тайёрланган чипс чикими ва сифати Сурхон-1 нави туганакларидан тайёрланган чипсга

October 5-6

www.samaguni.uz

Republican Scientific and Practical Conference

426

Huc6aTaH ro;opu KypcaTKHH.apra эга экaн.пнгн aHH;.aHgH. ^ihh, 6y HaBga eramrapum MyggaTH Ba cxeMacura 6of.h; paBHmga nunc hhkhmh 19,5 - 21,9 % hh TamKH. этган 6y.ca, CypxoH-1 HaBuga 6y KypcaTKHH.ap MyBo^u; paBumga 17,0 - 19,6 % hh TamKH. kh.ah.

MaTepna^ Ba MeTog^ap. Ta«pu6anapH cuHoB.apu Kum.o; xy^anuK экнн.пapннннг aHru HaB.apuHH ^aB.aT HaB cuHam komhcchach [2], Ca63aBOT, no.H3 экнн.пapн Ba KapTomKanu^HK H.MHM-TagKH;oT HHCTUTyTH [1] o.HM.apu TOMOHugaH um.a6 HH;H.raH "Ca63aBOTHH^HK, no.H3HH.HK Ba KapTomKaHH.HKga Ta«pu6a^ap yTKa3um MeTogHKacu" acocuga

yTKa3H^AH.

Y36eKHCTOH mapouTHga KapTomKaHHHr ;aMTa um^am, ^yM.agaH Hunc TaMep.am yHyH Moc HaB^apuHH a^paTum, eramrapum mapoHT.apu, ycy..apH, экнннн eramrapum xaMga TexHonoruacH э.пeмeнт.пapннннг KapTomKa TyraHaK.apu 6uoKHMeBHM TapKu6ura acocuga ;aMTa um^am caMapagop.Hrura TatcupuHH ypraHum cox,aHHHr go.3ap6 Maca.a.apugaH 6upu 6y.u6 x,uco6.aHagH.

Mat^yMoxnapugaH KypuHu6 Typu6guKH, KapTomKaHHHr PaMoHa HaBH CypxoH-1 HaBHra Huc6aTaH ro;opu KypcaTKHH.apra эгa. Maca.aH, 6ax,opru MyggaTga eTHmTHpu.raH ycHM.HK.ap x,ocH.HgaH TaMep.aHagHraH Hunc hhkhmh CypxoH-1 HaBuga 3Kum cxeMa.apu Typ.H BapuaHT^apgaH o.HHraH TyraHaK.apra Huc6aTaH 19,2- 19,5% hh, e3ga aHru KoB.a6 o.HHraH TyraHaK^ap 6u.aH ;aMTa экн.пгaн BapuaHT.apgaH o.HHraH TyraHaK.apga эca 12,0 - 12,9 % hh TamKH. ;H.raH 6y.ca, PaMoHa HaBuga 6y KypcaTKHH.ap MyBo^u; paBumga 19,8 - 20,95 % Ba 14,25 - 15,5 % hh TamKH. kh.ah. ^ihh HaB xycycuflTnapugaH Tam;apu, 6ax,opru MyggaTga eTumTupum ycHM.HK.ap x,ocu.HgaH TaMep.aHraH Hunc hhkhmh e3ru MyggaTga экн.пгaн TyraHaK^apuHH экн6 o.HHraH x,ocH.Hra Huc6aTaH x,ap hkkh HaBga xaM ro;opu KypcaTKHH.apra эгa 6y.gu.

fflyHH TatKHg.am KepaKKH, eramrapum MyggaTugaH Tam;apu 3KHm cxeMacu xaM TyraHaK^apgaH TaMep.aHraH Hunc HHKHMura Tatcup KypcaTagu. Maca.aH, CypxoH-1 HaBH 6ax,opru MyggaTga 70x15 cm cxeMaga экн.пгaн ycHM.HK.ap x,ocH.HgaH Hunc hhkhmh 19,2 % hh TamKH. этгaн 6y.ca, 70x25 cxeMaga 6y KypcaTKHH 19,5% hh TamKH. kh.ah. E3ga aHru KoB.a6 o.HHraH TyraHaK^ap 6u.aH ;aMTa экн.пгaн BapuaHTga эca 6y KypcTaKHH.ap MyBo^u; paBumga 12,0 - 12,9 % hh TamKH. ;h.ah. KapTomKaHHHr PaMoHa HaBHga x,aM aHo.oruK HaTH^a.ap Ky3aTH.gu [3].

fflyHH TatKHg.am KepaKKH, eramrapum MyggaTHgaH Tam;apu 3Kum cxeMacu xaM TyraHaK.apgaH TaMep.aHraH Hunc HHKHMura Tatcup KypcaTagu. Maca.aH, CypxoH-1 HaBH 6a^opru MyggaTga 70x15 cm cxeMaga экн.гaн ycuM.HK.ap ^ocu.ugaH nunc hhkhmh 19,2 % hh TamKH. этгaн 6y.ca, 70x25 cxeMaga 6y KypcaTKHH 19,5% hh TamKH. ;h.ah. E3ga aHru KoB.a6 o.HHraH TyraHaK.ap 6u.aH ;aMTa экн.гaн BapuaHTga эca 6y KypcTaKHH.ap MyBo^u; paBumga 12,0 - 12,9 % hh TamKH. ;h.ah. KapTomKaHHHr PaMoHa HaBHga ^aM aHo.orHK HaTH^a.ap

Ky3aTH.gu.

YTKa3H.raH TagKH;oT.ap KapTomKa TyraHaK.apuHHHr TapKu6ugarH Hunc cu^aTH acocaH HaB ^ycycuaT.apura 6oF.H;.HrHHH KypcaTgu [4]. Maca.aH, 6y co^aga KapTomKaHHHr PaMoHa HaBH CypxoH-1 HaBHra Huc6aTaH ro;opu KypcaTKHH.apHH HaMoeH ;h.ah. ^tHH 6y HaBHHHr xap hkkh MyggaTga Ba Typ.H экнm cxeMa.apuga

October 5-6

www.samaguni.uz Republican Scientific and Practical Conference

427

етиштирилган туганаклардан тайёрланадиган чипс сифати 9 балл билан бахоланди (1-расм).

Картошканинг Сурхон-1 навида эса туганаклардан тайёрланадиган чипс сифати узига хос хусусиятларини курсатди. Масалан, бахорги етиштириш муддатидан тайёрланган чипс сифати 8 балл билан бахоланган булса, ёзда янги ковлаб олинган туганаклар билан кайта экиб етиштирилган туганаклардан тайёрланган чипс сифати утказилган дегустацион бахолашлар асосида 7 балл билан бахоланди.

Хулоса. Картошка туганакларидан тайёрланадиган чипс чикими ва навлар буйича 19,2 - 19,5 % ни ташкил этиб, хар икки навда хам бахорги муддатда етиштирилган туганаклардан чипс чикими ва сифати (8 балл) ёзги муддатга нисбатан юкори курсатгичларга эга булди. Экиш схемасига боглик равишда 70х25 схемада экилган вариант туганаклардан чипс чикими ва сифати эканлиги аникланди.

25

20

15

10

5

19,2

-

Ы

m

■'1Г

I fi.

19,4

m I

m

--

KS

ш $

g il.

19,5

1

I -

kpwi

Hua

ixi! SJUl

iL

12

чипс чикими, %

12,25

so

12,9

19,8

I f

¡-t ■га»

Ы 'l.

Щ

Sgl

20,25

I fcrH 1 I

И

Ш

Tili

20,95

КЯ1

g А

г-:

"У h gl ".-'ri;

С-'. !

•Util

Ж

14,25

15

15,25

gs

ril

ВЦЯ

irai

70х15

70х20 (st)

70х25

Бахорги муддатда етиштирилган

70х15

70х20

70х25

Ёзда янги ковлаб олинган туганаклар билан кайта экилган

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Сурхон-1 нави

70х15

70х20 (st)

70х25

Бахорги муддатда етиштирилган

70х15

70х20

70х25

Ёзда янги ковлаб олинган туганаклар билан кайта экилган

Романо нави

0

1-расм. Етиштириш муддатлари ва экиш схемасининг картошка навларидан тайёрланган чипс

чикимига таъсири

REFERENCES

1. Азимов Б.Ж., Азимов Б.Б. Сабзавотчилик, полизчилик ва картошкачиликда тажрибалар утказиш методикаси. - Т.: "Узбекистон миллий энтсиклопедияси", 2002. -181-185 б.

2. Узбекистон Республикаси худудида экиш учун тавсия этилган кишлок хужалик экинлари Давлат рееэстри. Тошкент 2021 й.

3. Бегимкулов И.Б., Эргашев И.Т. "Качество клубней картофеля для приготовления чипсов в зависимости от сроков выращивания и элементов технологии возделывания" Актуальные проблемы современной науки. Москва, 2022 г. № 3 (126) -С. 31-34.

October 5-6

www.samaguni.uz Republican Scientific and Practical Conference

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.