Научная статья на тему 'ЕРЁНҒОҚ ЙИҒИШТИРИШ МАШИНАСИНИНГ КОНСТРУКЦИЯСИ'

ЕРЁНҒОҚ ЙИҒИШТИРИШ МАШИНАСИНИНГ КОНСТРУКЦИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Прочие сельскохозяйственные науки»

CC BY
16
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ерёнғоқ йиғиштириш машинаси / рама / илдизларни кесувчи пичоқ / йўналтиргич / таянч ғилдирак / редуктор / лентали узатма / карданли узатма / занжир / тароқ-сидиргич / поя қисувчи лентали узатма.

Аннотация научной статьи по прочим сельскохозяйственным наукам, автор научной работы — Мансуров М. Т., Абдулхаев Х. Ғ., Нишонов Ф. А., Хожиев Б. Р.

Ерёнғоқ хосилини йиғитириш учун мукаммалаштирилган ерёнғоқ йиғиштириш машинасининг янги конструкциясида ҳамда ўрнатилган пичоқлар, олдинги ва орқанги таянч ғилдираклар, йўналтиргичлар, лентали узатма, тароқсидиргичлардаги параметрларини хисоблаш ва ўрганиш имконини беради. Бу жараёнлардаги қўл меҳнатини бартараф этиш мумкинлиги баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по прочим сельскохозяйственным наукам , автор научной работы — Мансуров М. Т., Абдулхаев Х. Ғ., Нишонов Ф. А., Хожиев Б. Р.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЕРЁНҒОҚ ЙИҒИШТИРИШ МАШИНАСИНИНГ КОНСТРУКЦИЯСИ»

УДК. 631.361.025.027

ЕРЁНГОК ЙИГИШТИРИШ МАШИНАСИНИНГ КОНСТРУКЦИЯСИ

Мансуров М. Т., Абдулхаев Х. Г., Нишонов Ф. А., Хожиев Б. Р.

Максад.

Ерёнгоц хосилини йигиштириш учун мукаммалаштирилган ерёнгоц йигиштириш машинасининг янги конструкцияси ишлаб чициш.

Усуллар.

Ерёнгоц йигиштириш машинасининг янги конструкциясида мавжуд булган унга урнатилган пичоцлар, олдинги ва орцанги таянч гилдираклар, йуналтиргичлар, карданли узатма, лентали узатма, тароц-сидиргич, бункер хамда редукторни параметрлари хисоб китоби келтирилган.

Натижалар.

Ерёнгоц хосилини йигиштириш машинасининг конструктив схемасида ва технологик иш жараёнлари келтирилган, ишлаб чицилган машина Ерёнгоц хосилини йигиштириш машинасининг куп функцияли (ковлаш, поясини донидан ажратиш, саралаш ва юклаш) мукаммалламтирилган конструкциясини яратиш.

Хулоса.

Ерёнгоц хосилини йигитириш учун мукаммалаштирилган ерёнгоц йигиштириш машинасининг янги конструкциясида хамда урнатилган пичоцлар, олдинги ва орцанги таянч гилдираклар, йуналтиргичлар, лентали узатма, тароц-сидиргичлардаги параметрларини хисоблаш ва урганиш имконини беради. Бу жараёнлардаги цул мехнатини бартараф этиш мумкинлиги баён этилган.

Калит сузлар: ерёнгоц йигиштириш машинаси, рама, илдизларни кесувчи пичоц, йуналтиргич, таянч гилдирак, редуктор, лентали узатма, карданли узатма, занжир, тароц-сидиргич, поя цисувчи лентали узатма.

Кириш

Мамалакатимзда цишлоц хужалиги машиналарини яратиш, лойихалаш ва ишлаб чицариш жараёнларида олимлар, конструкторлар ва мухандис -машинасозлар металхажмдорлик (бир бирлик цамров кенглигига тугри келувчи масса), ёнилги сарфи (бир гектарга, бир тоннага, бир километрга), мой сарфи (картерда, редукторларда), суюцлик сарфи (радиаторда, совутгичда) каби бир цатор ресурс курсаткичлари цийматларини минимал ёки оптимал булишига катта эътибор берадилар. Шундагина ишлатиш харажатларининг минимуми, мавсумий ёки йиллик самаранинг максимуми сингари техник-ицтисодий курсаткичлар

таъминланади. Машинанинг фермербоплиги, яъни конструкциясининг нисбатан соддалиги, унификация даражасининг юцорилиги, таъмирбоплиги, хизмат курсатишга цулайлиги, пухталиги, осон бошцарилиши хам мудим. Чунки дала шароитида бундай сифатларга эга машиналар узоц муддат ишлайди, фермер тез-тез янгисини сотиб олишдан цутилади.

Бугунги кунда мамлакатимизда цишлоц хужалик машиналарига булган талаб хамда машиналарни ресурстежамкор, юцори тезликда ишлайдиган техника ва технологияларни ишлаб чицаришда цуллаш, ишончлилигини ошириш ва рацобатбардошлигини ошириш мухум ахамият касб этмоцда. Шу билан бирга ресурстежамкор машина ва жидозларни конструкцияларини яратиш, ишчи органларини мустахкамлигини таъминлаш ва ишлаб чициш мудим вазифалардан хисобланади.

Методлар

Кишлоц хужалиги ишлаб чицаришининг асосий вазифаси унинг барча содалари самарадорлигини ошириш орцали республикамиз адолисини арзон ва экологик тоза озиц-овцат мадсулотлари дамда саноат корхоналарини хом-ашё билан тулиц таъминлаш дисобланади.

Маълумки, кейинги йилларда республикамизнинг дедцон ва фермер хужаликларининг 20,0 минг гектардан ортиц майдонларида ерёнгоц етиштирилади. Ерёнгоцни етиштиришда уни экиш, цатор ораларига ишлов бериш, озицлантириш ва кимёвий ишлов бериш каби куплаб агротадбирлар механизациялашган булиб, техника воситалари томонидан амалга оширилади. Аммо етиштирилган ерёнгоц досилини йигиштириб олиш асосан цул меднати орцали амалга оширилиб келинмоцда. Бу эса уз навбатида досилни йигиштириб олиш жараёнининг кечикиши ва сифатини бузилиши дамда тайёр мадсулот таннархини ошишига олиб келмоцда[1, 2].

Ерёнгоц асосан Хитой, Х,индистон, Нигерия, АКШ ва Аргентина ва бошца мамлакатларда катта майдонларда экилади дамда ерёнгоц досилини йигиштириб олиш учун у мамлакатларда махсус цурилмалар ва техника воситалари яратилган булиб, ерёнгоц етиштириладиган майдоннинг катта ёки кичиклигига цараб турли хил конструкциядаги техника воситаларидан фойдаланилади. Аммо ушбу техника воситаларининг цимматлиги ва республикамиз тупроц-ицлим шароитига мос келмаслиги учун уларни цуллашга тусцинлик цилмоцда [3, 4].

Ушбу таъкидланганлардан келиб чиццан долда ва утказилган илмий-адабиётлар дамда патент-информацион изланишларнинг тадлиллари асосида Наманган мудандислик-цурилиш институтининг Технологик машиналар ва жидозлар кафедраси цошидаги махсус лабораторияда ерёнгоц йигиштириш машинасининг янги конструкцияси ишлаб чицилди. Келтирилган схемада рама,

унга урнатилган пичоцлар, олдинги ва орцанги таянч гилдираклар, йуналтиргичлар, лентали узатма, тароц-сидиргич, бункер хамда редуктордан иборат.

Натижалар.

Таклиф этилаётган машина дехцон ва фермер хужаликларида етиштирилган ерёнгоцни цулай шароитда тез ва сифатли нобуд цилмасдан йигиштириб олиш имконини беради.

Машина бир утишда цатор ораларининг кенглиги 60-70 см булган иккита цатордаги ерёнгоцни ковлайди, дуккакларини пояларидан ажратиб бункерга, пояларни эса дала юзасига ташлайди.

Ерёнгоц ковлаб олиш технологик жараёни цуйидагича кечади: тракторга тиркалган машина далага киришдан олдин керакли ковлаш чуцурлигига созланади ва цатор ораларига мослаб юргизилади. Бунда пичоц-ковлагич 25-30 см гача чуцурликда ерёнгоц илдизларини цирциб кетади, йуналтиргич ерёнгоц тупларини уюмлаб лентали узатмага узатади, у лентали узатма ерёнгоц тупларини цисиб, уларни маълум бурчак остида юцорига цараб харакатлантиради хамда бу жараёнда дуккаклар орасида цолиб кетган тупроцлар силкиниш натижасида тушиб кетади, тароцли-сидиргич ерёнгоц тупидан дуккакларини ажратиб олади. Ажратиб олинган дуккаклар бункерга, пояси эса дала юзасига тушади.

3635'

Ерё^ок йиFиштириш машинасининг конструктив схемаси

Хулоса

Утказилган дастлабки синовларда ишлаб чицилган машина ерёнгоцни ковлаб ва дуккакларини поясидан ажратишни талаб даражасида бажаришини курсатди хамда бу жараёнлардаги цул мехнати батамом бартараф этишни таъминлади.

АДАБИЁТЛАР

1. Отаханов Б. С., Пайзиев Г. К., Хожиев Б. Р. Варианты воздействия рабочего органа ротационной машины на почвенные глыбы и комки // Научная жизнь. - Москва, 2014. - №2. - С.75-80.

2. Mansurov M, Otahanov B, Nishonov F, Xojiyev B. Adaptive peanut harvester stripper design // IJIAET International of innovative analyses and emerging. №4, 2021 y. 140

3. Mansurov M, Otahanov B, Xojiyev B. Advanced peanut harvesting technology // IJIAET International of innovative analyses and emerging. №4, 2021 y. 114

4. Рустамов Р, Отаханов Б, Нишонов Ф, Хожиев Б. Усовершенствованная технология уборки арахиса // Механика ва технология илмий журнал. №3, 2021 йил. Наманган. 57 бет.

5. Мансуров М, Отаханов Б, Нишонов Ф, Хожиев Б. Адаптивная конструкция очесывателя арахисоуборочного комбайна // Механика ва технология илмий журнал. №3, 2021 йил. Наманган. 62 бет.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.