Научная статья на тему 'ЕР ТУЗИШ ИШЛАРИДА ЭКОЛОГИК КАРКАС ЭЛЕМЕНТЛАРИНИ ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ'

ЕР ТУЗИШ ИШЛАРИДА ЭКОЛОГИК КАРКАС ЭЛЕМЕНТЛАРИНИ ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
3
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ер тузиш / экологик каркас / муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар / барқарор ривожланиш / экологик хўжалик-ҳолат / табиат қўриқхона фондини. / land management / ecological framework / protected natural areas / sustainable development / ecological and economic condition / natural reserve fund.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Абдуғаниев О. И.

Бугунги кунда ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий жиҳатдан жамиятнинг барча соҳаларини барқарор ривожланишини таъминланганлик кўрсаткичи экологик муаммоларни ҳал этилганлик даражаси билан белгиланмоқда. Шу боис, бу масалалар ечимида биологик ва ландшафт хилма хиллигини сақлаб қолиш ва экологик барқарорликни таъминлашга асос бўлувчи экологик каркасни яратишга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Мақолада ердан фойдаланиш тузилмасини таҳлил қилиш ва антропоген юкни баҳолаш орқали экологик каркас элементларини лойиҳалаштириш ҳамда табиат қўриқхона фондини кенгайтириш имкониятларини аниқлашнинг назарий ва амалий жиҳатлари тахлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по Гуманитарные науки , автор научной работы — Абдуғаниев О. И.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DESIGNING ELEMENTS OF ECOLOGICAL NETWORK IN LAND MANAGEMENT WORKS

Today, the socio-economic and political level of sustainable development of all spheres of society is determined by the level of solving environmental problems. Therefore, when solving these issues, special attention is paid to the creation of an ecological framework, which is the basis for preserving biological and landscape diversity and ensuring environmental stability. The article analyzes the theoretical and practical aspects of designing elements of the ecological framework and determining the possibilities of expanding the natural reserve fund by analyzing the structure of land use and assessing the anthropogenic load.

Текст научной работы на тему «ЕР ТУЗИШ ИШЛАРИДА ЭКОЛОГИК КАРКАС ЭЛЕМЕНТЛАРИНИ ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ»

Абдуганиев О.И., г.ф.д. география кафедраси доценти Фаргона давлат университети

ЕР ТУЗИШ ИШЛАРИДА ЭКОЛОГИК КАРКАС ЭЛЕМЕНТЛАРИНИ

ЛОЙИХДЛАШТИРИШ

Аннотация. Бугунги кунда ижтимоий-ицтисодий ва сиёсий жиуатдан жамиятнинг барча соуаларини барцарор ривожланишини таъминланганлик курсаткичи экологик муаммоларни уал этилганлик даражаси билан белгиланмоцда. Шу боис, бу масалалар ечимида биологик ва ландшафт хилма-хиллигини сацлаб цолиш ва экологик барцарорликни таъминлашга асос булувчи экологик каркасни яратишга алоуида эътибор царатилмоцда. Мацолада ердан фойдаланиш тузилмасини таулил цилиш ва антропоген юкни бауолаш орцали экологик каркас элементларини лойиуалаштириш уамда табиат-цурицхона фондини кенгайтириш имкониятларини аницлашнинг назарий ва амалий жиуатлари тахлил цилинган.

Калит сузлар: ер тузиш, экологик каркас, мууофаза этиладиган табиий уудудлар, барцарор ривожланиш, экологик хужалик-уолат, табиат-цурицхона фондини.

Abduganiev O.I., g.f.d.

Associate Professor of the Department of Geography

Ferghana State University

DESIGNING ELEMENTS OF ECOLOGICAL NETWORK IN LAND

MANAGEMENT WORKS

Annotation. Today, the socio-economic and political level of sustainable development of all spheres of society is determined by the level of solving environmental problems. Therefore, when solving these issues, special attention is paid to the creation of an ecological framework, which is the basis for preserving biological and landscape diversity and ensuring environmental stability. The article analyzes the theoretical and practical aspects of designing elements of the ecological framework and determining the possibilities of expanding the natural reserve fund by analyzing the structure of land use and assessing the anthropogenic load.

Keywords: land management, ecological framework, protected natural areas, sustainable development, ecological and economic condition, natural reserve fund.

Жамият манфаатларини ;ондиришда мухдм булган моддий неъматларни яратишда ер ресурсларининг ах,амияти каттадир. Шу боис, ик;тисодиётнинг барча тармо;ларини янада бар;арор ривожланишини таъминлаш ма;садида мавжуд ердан фойдаланиш тузилмасини экологик ма;садларни хисобга олган

холда тaкомиллaштиришгa алохида эътибор каратилмокда. Ер тyFрисидaги кконунчиликнинг aсосий вaзифaдaри хозирги Ba келaжaк aвлодлaрнинг мaнфaaтлaрини кyзлaб ердaн илмий aсослaнгaн тaрздa, окилона фойдaдaниш Ba уни мухофаза килишни, тупрок унумдорлигини тиклаш Ba оширишни, тaбиий мухитни aсрaш Ba яхшилaшни, хужалик юритишнинг бaрчa шaкллaрини тенг хукуклилик aсосидa ривожлвнтириш учун шaроит ярaтишни, юридик Ba жисмоний шaхслaрнинг ер yчaсткaдaригa бyлгaн хукукларини химоя килишни тaъминлaш макксадида ер мyносaбaтлaрини тaртибгa солишдaн, шунингдек бу сохада конунийликни мyстaхкaмлaшдaн шу жyмлaдaн коррупцияга оид хукукбузарликларнинг олдини олишдан иборaт.

Узбекистон Респyбликaси Ер кодексининг (2021) 12-моддaсидa «Ер тузиш ерлaрдaн фойдaлaниш Ba yлaрни мyхофaзa килишни тaшкил этишгa, ер ресyрслaрини хисобгa олиш Ba бaхолaшгa, кулай экологик мухитни вyжyдгa келтиришгa Ba тaбиий лaндшaфтлaрни яхшилaшгa, ер тузишнинг худудий Ba ички хужалик режaдaрини тyзишгa каратилган тaдбирлaр тизимини Уз ичигa олaди» деб белгилаб куйилган. Ер тузиш Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг, махаллий дaвлaт хокимияти органининг топшириFигa ёки юридик Ba жисмоний шахсларнинг талабномаларига мyвофик Узбекистон Республикаси Кишлок хужалиги вaзирлиги хамда Дaвлaт солик кумитаси хузуридаги Кадастр агентлигининг органлари томонидан амалга оширилади. Ер тузиш истикболга мулжалланган, лойихалаш олдидан, хужаликлараро хамда ички хужалик ер тузиш турларига булинади [1]. Истикболга мулжалланган Ba лойихалаш олдидан амалга ошириладиган ер тузишга куйидагилар киради:

1) республика Ba унинг минтакаларининг ер-сyв ресурсларидан фойдаланиш хамда уларни мухофаза килиш чизмаларини ишлаб чикиш;

2) туманлар Ba вилоятлaрнинг ер тузилиши чизмаларини ишлаб чиккиш;

3) тупрок унумдорлигини ошириш, ерлардан окилона фойдаланиш Ba уларни мухофаза килиш билан боFлик истикбол режаларини, республика микёсидаги Ba худудий дастурларни ишлаб чикиш;

4) мухофаза этиладиган табиий худудларнинг жойлашиши Ba чегаралари белгиланишини асослаш.

Узбекистон Республикасида ер фонди ерларидан фойдаланишнинг белгиланган асосий максадига кура куйидаги тоифаларга булинади: 1) кишлок хужалигига мулжалланган ерлар; 2) ахоли пунктларининг (шахарлар, посёлкалар Ba кишлок ахоли пунктларининг) ерлари; 3) саноат, транспорт, алока, мудофаа Ba бошка максадларга мулжалланган ерлар; 4) табиатни мухофаза килиш, соFломлaштириш Ba рекреация максадларига мyлжaдлaнгaн ерлар; 5) тарихий-маданий ахамиятга молик ерлар; 6) урмон фонди ерлари; 7) сyв фонди ерлари; 8) захира ерлар.

Ердан окилона фойдаланиш Ba уни мухофаза килиш билан боFлик чора-тадбирларни белгилашда биринчи нaвбaтдa худудларнинг иктисодий ртожланиши истикболлари хисобга олинган холда амалга оширилади. Бу эса, баркарор р^ожланиш доирасида худудларни режалаштириш ёндaшyвлaригa

бироз зид эканлигини курсатади. Масалан, ер фонди таркибида факат битта тоифадаги (табиатни мухофаза килиш, согломлаштириш ва рекреация максадларига мулжалланган) ерлар катъий экологик максадга эга булиб (асосан, мухофаза этиладиган табиий худудлар), уларнинг майдони бошка ер тоифаларига нисбатан кичик майдонларни ташкил этади.

Хрзирги кунда Фаргона водийсининг Узбекистон республикасига карашли маъмурий-худудий бирликлари буйича МЭТХдарни I, II, III ва IV тоифаларининг улуши Наманган вилоятида 1, 5 %, Фаргона вилоятида 0.2 % Андижон вилоятида 0.0 % га тенг булиб, минтакани баркарор ривожланишни таъминлаш учун табиат-курикхона фондига тегишли ер тоифаларини экстенсив кенгайтириб бориш талаб этилади [2; 3]. Шунингдек, мухофаза этиладиган табиий худуд(МЭТХ,)лар бир-бирлари билан богланмаган булиб, бошка ер тоифалари билан изоляция килинган «орол»лар шаклида учрайди. Мазкур ер тоифаси мустакил равишда Фаргона водийсида экологик баркарорликни, баркарор ривожланишни хамда биологик ва ландшафт хилма-хиллиги(БЛХ)ни оптимал даражасини таъминлай олмайди. Шу боис, урмон фонди, сув фонди ва захира ерлари зиммасига бир катор экологик функцияларни юклаш оркали экологик каркасни яхлитлигини хамда оптимал майдон катталигини таъминлашга эришиш мумкин.

Экологик каркасни шакллантиришда биринчи навбатда худудни экологик-функционал жихатдан районлаштириш, яъни ердан фойдаланиш тузилмасини тахлил килиш асосида каркас элементларини аниклаш талаб этилади [10; 11]. Турли даражадаги экологик каркаснинг элементлари географик тизим хисобланади. Чунки, элементлар уртасидаги функционал алокадорлик худудий яхлитликни хосил килади. Х,ар бир элемент муайян функцияни бажариш имкониятига эга булиб, бир-бирини тулдиради хамда табиий, экологик, ижтимоий ва иктисодий жараёнлардаги баркарорликни бир маъромда ушлаб турувчи яхлит тизим сифатида намоён булади [4; 5; 6].

Юкорида белгиланган максад ва вазифаларни муваффакиятли амалга ошириш, асосан, табиат хилма-хиллигини саклаб колиш ва мухофаза килишга йуналтирилган янги ёндашувларга боглик булиб колмокда. Бундай ёндашувлардан бири экологик-хужалик холатни бахолаш концепцияси булиб, унда инсоннинг хужалик фаолияти билан табиат уртасидаги муносабатларнинг уйгунлашган оптимал шаклини яратиш ва куллаб-кувватлаш каби вазифалар белгиланган [7].

Баркарор ривожланиш концепцияси асосида ер тузиш сохасини экологик такомиллаштириш масалалари экологик хужалик-холат(ЭХХ,)ни бахолаш ва уни оптималлаштириш билан боглик тадкикот ишларида уз аксини топган [6; 8]. Бирок, тадкикотчилар томонидан ер тузиш ишларида худудларнинг табиий, экологик ва иктисодий-ижтимоий хусусиятларни хисобга олган холда МЭТ^ларнинг тизимини шакллантириш муаммоси етарли даражада куриб чикилмаган. Ер тузиш ерлардан фойдаланиш ва уларни мухофаза килишни ташкил этиш, ер ресурсларини хисобга олиш ва бахолаш, кулай экологик мухитни саклаш ва табиий ландшафтларни яхшилашга

кaрaтилгaн ягота дaвлaт сиёсaтини aмaдгa ошириш хдмдa ер тузишнинг худудий Ba ички xyжaдик режaдaрини тузишни тaъминловчи мaжмyaди тaдбирлaр тизимини Уз ичига олaди.

Узбекистон Респyбликaсининг ер тузиш сохдсига оид конун xyжжaтлaри етaрли дaрaжaдa лaндшaфт экологияси тaмойиллaригa aсосaн тaкомиллaштирилмaгaн. Бyндaй вaзият геоэкология сохдсига оид нaзaрия билимлaрни aмaдиётгa жорий этишдa yзигa хос мyaммолaрни келтириб чикaрaди. Мaсaдaн, УзРнинг «Мyхофaзa этилaдигaн тaбиий хyдyдлaр тyFриси»дaги онунининг 4-моддaсидa «МЗТХдар биологик, лaндшaфт рaнг-бaрaнглигини тaъминлaш Ba экологик мyвозaнaтни сaкдaб туриш учун мyлжaдлaнгaн яхлит экологик тизимни тaшкил этaди» деб, белгилaб куйилган. Лекин, МЗТХдар тyFрисидaги конyндa Ba бошкд меъёрий xyжжaтлaрдa экологик гар^сниет хукукий aсоси келтирилмaгaн.

ЗХХ,нинг мохдяти мaъмyрий-хyдyдий бирликдaр доирaсидa иктисодиётнинг турли сохaдaридa лaндшaфт режaдaштириш дaстyригa мое келaдигaн фойдaдaниш турини жорий этиш орк^и бaркaрор геоэкологик холaтни сaкдaб колиш билaн белгилaнaди. Шу боис, лaндшaфтлaр ёки мaъмyрий худудий бирликлaр доирaсидa aнтропоген босим кyрсaткичлaрини тaхлил килишдa худуднинг ЗХХ,ни aникдaш энг мухим кyрсaткичдaрдaн бири Xисоблaнaди. Чунки, ЗХХ, лaндшaфтнинг тaбиий имконияти билaн aнтропоген босим Уртaсидaги yзaро нисбaтни aкс эттирaди. Шу боис, ЗХХ, концепциясидa aсосий эътибор, мaъмyрий-хyдyдий бирликлaр доирaсидa ер фондининг тоифa Ba тyрлaригa мос холдa, aнтропоген юк дaрaжaсини тaхлил килиш орщли ер тузиш сохaсини экологик жихaтдaн тaкомиллaштиришгa йyнaдтирилгaн. Шунингдек, yндa инсоннинг хдёти Ba фaолиятидaги бaркaрорликни тaъминлaшдa мухим бyлгaн экологик кaркaсни ярaтиш бош мaксaд сифaтидa сингдирилгaн [2; 7; 8].

БЛХни сaкдaш Ba yндaн бaркaрор фойдaдaниш, тaбиий экологик тизимлaрнинг тaнaззyлгa yчрaш сyръaтлaрини пaсaйтириш, кaмёб Ba йуколиб борaётгaн тyрлaрни ^ama тиклaш, экологик xaвфсизликни тaъминлaш кaби мyaммолaр ечими бевоситa МЗТХдар тизимини ривожлaнтириш билaн боFликдир. Бaрчa ер тоифaдaри Ba тyрлaридaн фойдaлaниш кyлaмидaги Узгaришлaр динaмик xyсyсиятгa эга булиб, бу жaмиятнинг ижтимоий-иктисодий ривождaнишигa мос холдa хaмдa узига хос объектив сaбaблaргa кyрa юз бериб тyрaди. Шунинг учун, янги МЗТХдарни тaшкил этиш жaрaёнидa ердaн фойдaдaниш тyFрисидaги конун xyжжaтлaридa белгатанган ер тоифaдaри Ba тyрлaрини мингакд бyйичa оптимaд нисбaтини aникдaш зaрyрдир [9, 10]. Чунки, ер Ba ер ресyрслaридaн фойдaдaнишни тaртибгa солyвчи конун xyжжaтлaридa тaбиaт-кУрикxонa фондини тaшкил этyвчи ер тyрлaри тyFрисидa ягота ёндaшyвлaр мaвжyд эмaс.

Зкологик таргас концепциясини aмaдгa оширишдa лaндшaфтли режaлaштириш дaстyри aдохидa aхaмиятra эгa булиб, унинг aсосидa ер тоифaдaри Ba тyрлaри бyйичa экологик-xyжaдик холaтини бaхолaш ишлaри aмaдгa оширилaди. Зкологик тартас тaркибигa киритилгaн ер тоифaдaри Ba

турлари мамлакат ер фондининг махсус ер тоифаси хисобланмайди. Ер турларини экологик каркас таркибига киритилиши улардан хужалик максадида фойдаланишни тулик тухтатишни англатмайди. Балки, ЭХХ,ни бахолаш натижаларига кура айрим ер тоифаси ва турларидан фойдаланиш буйича муайян чекловларни белгилаш ёки муайян ер турларини кенгайтириш ва кискартириш буйича таклифлар ишлаб чикилади. ЭХХ,ни бахолаш буйича дастлабки методик ёндашувлар Б.И.Кочуров, Ю.Г.Иванов ва В.А.Лобковскийлар томонидан ишлаб чикилган [2, 7, 8]. Ушбу методик ёндашувлар ердан фойдаланиш ва унинг таркибини оддий узгаришини эмас, балки ер тоифалари ва турларини экологиялаштириш учун асос булади. Бу эса, ер тузиш ишларида минтакада экологик хавфсизликни таъминлаш, БЛХни саклаб колишда мухим булган объект ва худудларда хужалик фаолиятини чеклаш хамда МЭТХдар тизимини ташкил этишни илмий жихатдан асослашга имкон беради.

ЭХХ, концепцияси буйича бахолаш билан боглик методик ёндашувларни бир катор тадкикотчилар ривожлантириб бораётганлигини куриш мумкин. Масалан, Т.В.Краснова (2007) экологик-хужалик мувозанатнинг энг оптимал шаклларидан бири сифатида табиий ландшафтларга туташиб ва уйгунлашиб кетган кишлоклар тизимини ажратиб курсатган [2; 3]. Фаргона водийсида ЭХХ,ни саклаш ва кишлок хужалигида рентабелликни таъминлаш учун анъанавий ердан фойдаланиш шаклларини тиклаш хамда янги МЭТХдарни ташкил этиш оркали экологик каркасни шакллантириш мумкин. Экологик-хужалик холатдаги баркарорлик хар-бир маъмурий туман ёки табиий-географик районнинг табиий химояланиш даражасига богликдир. Бу курсаткични Фаргона водийсидаги табиат-курикхона фондини ташкил этувчи ер турлари, яъни МЭТХдар, табиий ландшафтларнинг хилма-хиллиги, урочище даражасидаги мухофаза зоналари, табиий урмонлар ва турли катталикдаги «курик»лар белгилаб беради.

Антропоген юк даражаси билан ландшафтнинг табиий имконияти уртасидаги узаро нисбатни бахолаш оркали худуднинг экологик холатини кандай даражада (маъкул ёки маъкул эмас) эканлигини аниклашимиз мумкин. Бундай режалаштириш дастурига кура, барча тоифадаги ердан фойдаланувчиларнинг мазкур худудда фаолият курсатишлари максадга мувофик келиш-келмаслиги, антропоген босим курсаткичи ва микдорига кура аникланади. Ландшафтли режалаштиришда ижтимоий-экологик омиллар билан бир каторда иктисодий омилларни хам куриб чикиш максадга мувофикдир. Бу борада антропоген таъсир кулами юкори булган Фаргона водийси мисолида минтаканинг табиий-аграр имконияти ва геоэкологик-хужалик жихатдан зурикиш даражасини бахолаш методлари ишлаб чикилган.

Экологик каркас ташкил этишдан максад махаллий даражадан тортиб минтакавий куламгача булган оптимал ЭХХ,ни таъминлашдан иборатдир. Бу борада дастлаб минтакавий даражадаги МЭТХдар тизимининг таркибини кенгайтириш ва такомиллаштиришга эътибор каратилади, яъни ер фонди

тaркибини xyжaликдaги эх^ёж^рга xa^a тaбиaтни мyхофaзa килиш нукгаи нaзaригa кyрa оптимaллaштириш тaдaб этилaди.

Б.И.Kочyров (2003, 2004) геоэкосоциотизимдa ердaн фойдaдaниш тyрлaри Ba тоифaдaри учун кyйидaги улушни тaклиф этaди: кишлок xyжaдиги aхaмиятигa эта ерлaр (кишлок aхоли пyнктлaри билaн)-22.5%; сaноaт Ba трaнспорт aхaмиятигa эта ерлaр-2.5%; шaхaрлaр мaйдони-5%; урмон Ba сyв фонди ерлaри, курикхота, миллий боF, бyюртмa кУрикxонaдaри, рекреaцион зонaлaр Ba бошкд тaбиaтни мyхофaзa килиш aхaмиятигa эгa ерлaр-70% [7; 8]. Шyндaй килиб, экологик кaркaсдa дaстлaб мaхaдлий кyлaмдaги экологик инфрaтyзилмaдaрнинг интегрaцияси Ba бирлaшyви руй берaди. Нaтижaдa, тyмaн, вилоят, мингакд Ba мaмлaкaт микёсидa экологик бaркaрорлик шaкллaниб борaди. Бyндaй ёндaшyвнинг энг мухим жихдти тaбиий мухитнинг сифaтини яxшилaш Ba геоэкологик мyaммолaрни олдини олиш учун ердaн фойдaдaниш тyрлaри бyйичa мaвжyд aнтропоген босимни кaйтaдaн тaксимлaшдa тамоён бyлaди.

X,yдyддaги тaбиaт курикхота фондининг улуши, тaбиий химоялaниш дaрaжaси Ba зaхирa ерлaр экологик кaркaсни шaкллaнтиришдa мухим aхaмиятгa эгaдир. Шунинг учун, тaдкикотдa тaбиaтни мyхофaзa килиш хaмдa ер ресyрслaридaн окдлота фойдaдaниш бyйичa тизимли чорa-тaдбирлaрни ишлaб чикиш Ba aмaлиётдa кулдвш aсосий вaзифaдaрдaн бири сифaтидa белгилaнгaн. Мaзкyр мyaммолaрни х^ этиш йyнaдишлaридaн бири, яъни тaбиий-хyдyдий комплекслaрни сaкдaб колиш, БЛХни мyхофaзaсини тaъминлaш Ba yлaрни тикдaш, экологик холaтни оптимaдлaштириш учун ФaрFOнa водийсининг мaъмyрий-хyдyдий бирликдaри бyйичa ер тузиш ишлaрини илмий жихaтдaн aсослaш тaлaб этилaди. Жaмият томонидaн геокомплекслaргa белгилaнгaн ёки юкдaтилгaн ижтимоий-иктисодий Ba экологик фyнкциялaр ердaн фойдaдaниш тyзилмaсидa уз aксини топaди. Тaбиaтдaн фойдaдaниш тури Ba уни кyлaми худуднинг тaбиий ресурс сaдохияти Ba имкониятигa мос келсa, ишлaб чикдриш жaрaёнидaги нaтижaлaрнинг сaмaрaдорлиги хaм юкори бyлaди. Акс xолдa, олингaн дaромaднинг кaттa кисми экологик xaвфсизлик Ba бaркaрорликни тaъминлaшгa сaрф бyлaди.

Адабиётлар руйхати

1. Узбекистон Респyбликaсининг Ер Кодекси. УР^-708-сонли ^онун. 2021 йил 16 aB^CT. https://lex.uz/acts/152653

2. АбдyFaниев О.И., Kомиловa Т.Д., Тyрдибоевa Ш.Х,. Мингакд экологик-xyжaдик мyвозaнaтини бaхолaшнинг геоэкологик йyнaлишлaри // Узбекистон геогрaфия жaмияти axбороти, 56-жилд. -Тошкент, 2019. -Б. 26-32.

3. Абдуганиев О.И.. Мyхофaзa этатадиган тaбиий хyдyдлaр тизимини тaкомиллaштириш Ba yлaрдaн фойдaдaнишнинг геоэкологик aсослaри (ФaрFOнa вилояти мисолидa) // Г.ф.д. (DSc) илм. дaр. олиш учун тaкдим. эт. дисс. -Т., 2023. -291 б.

4. Ахмaдaлиев Ю.И. Ер ресyрслaридaн фойдaдaниш геоэкологияси. - Т.: Fan va texnologiya, 2014. - 340 б.

5. Елизаров А.В. Экологический каркас - стратегия степного природопользования // Степной бюллетень. - 1998. - Вып. 2-4. - С. 76-91.

6. Колбовский Е.Ю. Культурный ландшафт и экологическая организация территории регионов (на примере Верхневолжья): Автореферат ... д-ра геогр. наук / -В., 1999. -50 с.

7. Кочуров Б.И. Современное землеустройство и управление землепользованием в России // Устойчивое развитие сельского хозяйства и сельских территорий. Зарубежный опыт и проблемы России. - Москва, 2005. - С. 323-324.

8. Кочуров Б.И., Марунич Н.А., Хазиахметова Ю.А., Краснов Е.В. Экологически сбалансированная структура земель и энергоэффективность ведения лесного хозяйства в Приднестровье // География и природные ресурсы. 2017. №4. - С. 197-202.

9. Bouwma I.M., Jongman R.H.G. & Butovsky R.O. (eds) (2002). The Indicative Map of Pan-European Ecological Network - technical background document. (ECNC Technical report series).

10. Jongman, R.H.G. 2012. Ecological networks: a society approach forbiodiversity conservation. In: Marschall, I., Gather, M., M^ler, M.(Eds.) Proceedings of the 1st GreenNet Conference, 31st of Jan. 2012: "The Green Belt as a European Ecological Network - strengths andgaps", -Р. 3-12.

11. Miklos L. et al., Ecological Networks and Territorial Systems of Ecological Stability. © Springer International Publishing AG, part of Springer Nature, 2019. -152 р.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.