CC BY
72ELEKTRON TIJORAT RIVOJLANISHIDAGI MUAMMOLI FAKTORLAR
Tuychiyev Shavkatjon Shokirali o'g'li
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti tayanch doktoranti [email protected]
Annotatsiya: Maqolada, elektron tijorat korxonalar faoliyati va iste'molchilarning xarid qilish usullarini inqilob qilib, misli ko'rilmagan qulaylik va global bozorga kirishni ta'minladi, lekin uning rivojlanishi qiyinchiliklardan xoli emas, xususan jumladan texnologik, tartibga solish, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy to'siqlar. Ushbu to'siqlarni bartaraf etish elektron tijoratning to'liq imkoniyatlaridan samarali foydalanishni maqsad qilgan biznes egalari va mamlakat iqtisodiyotiga katta foyda keltiradi.
Kalit so'zlar: E-tijorat, e-marketing, elektron biznes, infratuzilma, kiberxavfsizlik tahdidlari, texnologik savodxonlik.
ПРОБЛЕМНЫЕ ФАКТОРЫ РАЗВИТИЕ ЭЛЕКТРОННОЙ ТОРГОВЛИ
Туйчиев Шавкатжон Шокирали угли
Базовый докторант Ташкентский Государственный Экономический
Университет
Аннотация: Электронная коммерция произвела революцию в работе предприятий и совершении покупок потребителями, обеспечив беспрецедентное удобство и доступ к глобальным рынкам, но ее развитие не лишено проблем, включая технологические, нормативные, социально-экономические и культурные барьеры. Устранение этих барьеров принесет большую пользу владельцам бизнеса и экономике страны, поскольку они стремятся эффективно использовать весь потенциал электронной коммерции.
Ключевые слова: Электронная коммерция, электронный маркетинг, электронный бизнес, инфраструктура, угрозы кибербезопасности, технологическая грамотность.
PROBLEMS OF FACTORS THE DEVELOPMENT OF E-COMMERCE
Tuychiyev Shavkatjon Shokirali ugli
Basic doctoral student of Tashkent state university of economics [email protected]
Abstract: E-commerce has revolutionized the way businesses operate and consumers shop, providing unprecedented convenience and access to global markets, but its development is not without challenges, including technological, regulatory, socio-economic and cultural barriers. Removing these barriers will greatly benefit business owners and the country's economy as they seek to effectively harness the full potential of e-commerce.
Keywords: E-commerce, e-marketing, e-business, infrastructure, cyber security threats, technological literacy.
KIRISH
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori, 14.05.2018 yildagi PQ-3724-son zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish bo'yicha amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar iqtisodiyot tarmoqlarini raqamlashtirishda, shu jumladan elektron tijoratni rivojlantirishda muayyan natijalarga erishish imkonini berdi.
Shunga qaramay, mamlakatda elektron tijoratning to'laqonli bozorini yaratishga, tovarlar (xizmatlar) ishlab chiqaruvchi mahalliy korxonalarning tashqi bozorlarga chiqishiga to'siq bo'layotgan qator muammo va kamchiliklar saqlanib qolmoqda. Xususan:
- birinchidan, elektron tijorat sohasidagi munosabatlarni huquqiy tartibga solishning amaldagi tizimi soha taraqqiyotining jadal sur'atlardagi o'zgarishlariga mos kelmaydi va o'z navbatida aholi keng qatlami va tadbirkorlik subyektlari uchun elektron tijoratdan foydalanish imkonini ta'minlamaydi;
- ikkinchidan, mahalliy tadbirkorlik subyektlariga tashqi bozorlarda to'liq raqobatlashish, shuningdek, xarajatlarni optimallashtirish imkonini bermayotgan elektron tijorat orqali tovarlar (xizmatlar)ni eksport qilishning eskirgan byurokratik to'siqlari saqlanib qolmoqda;
- uchinchidan, elektron tijoratni rivojlantirishga yo'naltirilgan zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish jarayoni lozim darajada yo'lga qo'yilmagan, bu esa iqtisodiyotni raqamlashtirish va tadbirkorlik faoliyati rivojlanishining salbiy ta'sir qilmoqda;
- to'rtinchidan, mahalliy to'lov tizimlarining mashhur xorijiy analoglari bilan integratsiyasi yo'qligi, mamlakat tadbirkorlik subyektlarining elektron tijorat sohasidagi yetakchi xorijiy tashkilotlar bilan to'liq xalqaro hamkorlikda ishlashlariga, shuningdek, mahalliy bozorning eksport salohiyati va raqobatbardoshligiga ta'sir qilmoqda;
- beshinchidan, elektron tijorat imkoniyatlari va afzalliklarini, jumladan, tovarlar (xizmatlar) uchun, ayniqsa, joylarda naqd pulsiz hisob-kitoblarni ommalashtirish darajasi pastligicha qolmoqda, bu esa xufyona iqtisodiyot hajmining oshishiga va davlat budjetiga soliq tushumlarining kamayishiga olib kelmoqda;
- oltinchidan, amaldagi soliqqa tortish tizimi elektron tijorat sohasidagi tadbirkorlik subyektlari, jumladan, axborot vositachilari faoliyatini kengaytirishni rag'batlantirmaydi, bu esa Internet tarmog'i orqali mahsulotlarni xufyona ayirboshlash hajmi oshishiga olib kelmoqda, shuningdek, ushbu sohaga investitsiyalar va zamonaviy texnologiyalarni jalb qilishni cheklamoqda.1
Elektron tijorat global miqyosda jadal rivojlanayotgan soha bo'lib, iqtisodiy rivojlanish va biznesni kengaytirish uchun katta imkoniyatlar yaratadi. Biroq, O'zbekistonda elektron tijoratning o'sishi uning to'liq salohiyatiga to'sqinlik qiluvchi bir qancha muammolarga duch kelmoqda. Mamlakatimizda so'nggi yillarda jadal iqtisodiy o'sish va raqamli transformatsiya kuzatilmoqda. Hukumatning raqamlashtirish va iqtisodiy islohotlarga sodiqligi elektron tijoratni kengaytirish uchun asos yaratdi. Biroq, ko'plab omillar tufayli ushbu soha jahon standartlariga nisbatan kam moslashkanligicha qolmoqda. Ushbu muammolarni aniqlash va hal etish orqali mamlakatimizda elektron tijorat salohiyatini to'liq ochib, innovatsiyalarni rag'batlantirish, ish o'rinlari yaratish va iqtisodiy rivojlanishni rag'batlantirishi mumkin.
ADABIYOTLAR TAHLILI
Ushbu soha bo'yicha ko'plab jahon olimlari izlanishlar qilishgan shu jumladan: TypöaH, 3. [1], .HaygoH, K. va .HaygoH [2] ^.,PeHHonb,gc [7], ^.,XyaHr, He, M.,BaH, ^eH, C. [6] raqamli texnologiyalarning
iqtisodiyotga, jumladan, elektron tijoratga ta'sirini o'rganishgan.
Shu bilan birga Ismailova. A [8], Mirzayev, B. [9], & Rasulov, J., Kamilov, A. [11]. Akmal Saidov, Shokir Shokirov, Gulnora Karimova, Rustam Rajabov, Rustam Rajabov ularning ishlarida elektron tijorat va uning rivojlanishidagi iqtisodiy muammolar muhokama qilingan.
Karnegi Mellon universiteti - elektron biznes markazi: e-tijorat va uning biznes va texnologiyaga ta'sirini o'rganishga e'tibor qaratadi.
Garvard biznes maktabi - Raqamli tashabbus: raqamli texnologiyalar orqali biznesni o'zgartirish, shu jumladan elektron tijoratni rivojlantirish bo'yicha tadqiqotlar olib boradi.
Ushbu olimlar va tashkilotlar tomonidan olib borilgan tadqiqotlar O'zbekistonda elektron tijorat rivojlanishiga to'sqinlik qilayotgan omillarni har tomonlama tushunish imkonini beradi. Ularning ishi infratuzilmani yaxshilash,
1 https://lex.uz/docs/-3744594?ONDATE=28.09.2020
tartibga solishni soddalashtirish, to'lov tizimlarini yaxshilash va raqamli savodxonlikni oshirish bo'yicha muvofiqlashtirilgan harakatlar zarurligini ta'kidlaydi. Ushbu muammolarni hal qilish O'zbekistonda elektron tijoratning to'liq salohiyatini ochish, iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish va bozorga kirishni kengaytirish uchun juda muhimdir.
METODOLOGIYA
Tadqiqot jarayonida elektron savdoni rivojlantirishda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan muammolar va ularni tartibga solish bo'yicha ba'zi islohatlar keltirib o'tilgan. Maqolani yozish jarayonida kuzatish va tanlab olish, ilmiy nazariy, empirik usullardan foydalanilgan. Yig'ilgan ma'lumotlar tizimli ravishda turli bosqichlar orqali tahlil qilish, turkumlashtirish va tartiblash shu bilan birga tasdiqlash, topilmalarning ishonchliligi va aniqliligi ta'minlash uchun quyidagi tekshirish usullari qo'llanildi: O'zaro tekshirish: Bir nechta manbalardan olingan ma'lumotlar izchillik va aniqlikni ta'minlash uchun o'zaro tekshirildi. Qarama-qarshiliklar qo'shimcha tekshirildi va ko'rib chiqildi. Ekspertlar maslahati: Aniqlangan tadqiqotchilar va tashkilotlar ro'yxatini tasdiqlash uchun elektron tijorat sohasidagi mutaxassislardan fikr-mulohazalar olindi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Internet va raqamli texnologiyalarning paydo bo'lishi savdoni sezilarli darajada o'zgartirib, elektron tijoratning o'sishiga olib keldi. Tez o'sishiga qaramay, uning rivojlanishiga bir qancha to'siqlar to'sqinlik qilmoqda. Ushbu to'siqlar mintaqalar va tarmoqlar bo'yicha farqlanib, elektron tijorat strategiyalarini qabul qilish va samaradorligiga ta'sir qiladi.
Texnologik to 'siqlar
Infratuzilma: Internet infratuzilmasi, ayniqsa rivojlanayotgan hududlarda, elektron tijorat platformalariga kirishni cheklaydi. Ishonchli va yuqori tezlikdagi internet uzluksiz onlayn tranzaktsiyalar uchun zarurdir.
1-jadval
Internet tarmog'iga ulangan abonentlar soni, jami (hududlar kesimida) o'lchov
ming birlik 2
Hududlar 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
O'zbekiston
Respublikasi 26,6 30,2 34,5 40,4 48,8 58,4 65,8 75 82,6
Qoraqalpog'iston
Respublikasi 28,2 29,2 33,2 41,4 49 56,1 63,7 68,6 75,7
Andijon viloyati 21,5 24,9 28,2 32,6 39,9 47 55,6 61,4 68,3
Buxoro viloyati 23,9 26,4 29,5 36,9 44,8 52,2 61,4 69,4 75
2 Statistika agentligi ma'lumotlari asosida muallif tomonidan tuzib chiqildi
Jizzax viloyati 21,4 23,6 28,3 35 41,6 47,8 55,6 61,4 67,5
Qashqadaryo viloyati 16,4 18,9 22,5 27,6 35,8 43,6 50,3 55,3 60,6
Navoiy viloyati 30 33,4 36,9 45,6 56 64,4 74,4 83,9 88,8
Namangan viloyati 20,3 23,6 28 35,3 43,1 48,6 56,5 62,9 67,2
Samarqand viloyati 21,4 23,9 27,6 32,6 39,2 45,9 53,5 59,1 65
Surxondaryo viloyati 15,6 17,8 22,2 28,4 36,9 43,4 48,9 55,4 59,9
Sirdaryo viloyati 27,1 28,8 35,2 42,4 52,7 59,2 68,5 75,8 82,8
Toshkent viloyati 9,9 12,6 12,4 17,6 34,5 42,5 50,9 56,9 64,7
Farg'ona viloyati 21,6 24,9 29,2 34,1 41,8 51,2 74,4 86,7 93,4
Xorazm viloyati 22,6 25,5 32 39 47,1 53,9 62,1 68,4 75
Toshkent shahri 103,5 118,7 129,7 135,1 139,7 174,9 151,5 185,1 209,2
Statistika agentligi ma'lumotlariga ko'ra, 2023-yilning 1-yanvar holatiga mamlakatda internet tarmog'iga ulangan abonentlar soni 26,7 million nafarni tashkil etmoqda. Bu ko'rsatkich o'tgan yilning mos davri bilan solishtirilganda 16,3 foizga oshgan.
Hududlar orasida internet tarmog'iga ulanganlar soni: eng ko'p abonentlar soni Toshkent shahrida — 5,4 million nafar; eng kam abonentlar soni Sirdaryo viloyatida — 0,7 million nafar. Elektron savdo faoliyatiga ya'na bir ta'sir qiluvchi asosiy omillardan biri bu albatta internet tezligi hisoblanadi, chunki internet past sifatli ishlashi elektron savdo dasturlaridan foydalanishda noqulaylikllar tug'diradi va buning natijasida mijozlar an'anaviy savdo usullaridan foydalanishni afzal ko'rishadi. Mamlakatimizdagi internet tezligiga keladigan bo'lsak bu borada yildan yilga yuqori rivojlanishlarni ko'rishimiz mumkin. Ya'ni internet tezligi yaqin o'tgan yillardagi holatlarga solishtiradigan bo'lsak sezilarli darajada o'sdi.
Xavfsizlik bilan bog'liq muammolar: Kiberxavfsizlik tahdidlari, Kiberxavfsizlik statistikasi ma'lumotlari asosida zararli dastur (Malware): 2016-yildan 2021-yilgacha zararli dastur hujumlari 71 foizga oshdi.3 2022-2023-yillarda to'lovga qarshi dastur hujumi qurbonlari 128,17 foizga oshgan. 4,1 million sayt zararli dastur bilan doimiy zararlangan, jumladan ma'lumotlarning buzilishi va firibgarlik, iste'molchilar va korxonalarni elektron tijorat bilan to'liq
3 https://infocom.uz/articles/kiberxavfsizlik-statistikasi
shug'ullanishdan to'xtatadi. Kuchli xavfsizlik choralarining yo'qligi ishonchni pasaytiradi.
1-rasm. Gipoteza 7 (H7). O'zbekiston kichik va o'rta korxonalarining elektron tijorat barqarorligi va intensivligiga Texnologik, tashkiliy va ekologik to'siqlar 4
Texnologik savodxonlik: Aholining katta qismi elektron tijorat platformalarida samarali harakat qilish uchun zarur ko'nikmalarga ega emas. Ushbu raqamli bo'linish onlayn xaridlarning keng tarqalishiga to'sqinlik qiladi.
Tartibga solish muammolari
Huquqiy asoslar: Mamlakatlar bo'ylab keng qamrovli va uyg'unlashtirilgan elektron tijorat qoidalarining yo'qligi xalqaro operatsiyalarni murakkablashtiradi. Turli huquqiy standartlar noaniqlikni keltirib chiqaradi va muvofiqlik xarajatlarini oshiradi.
Soliq masalalari: Turli xil soliq rejimlari va transchegaraviy soliqqa tortishning murakkabligi elektron tijoratning kengayishiga to'sqinlik qiladi. Korxonalar ko'pincha daromadlilikka ta'sir qiluvchi turli xil soliq qonunlariga rioya qilishda qiyinchiliklarga duch kelishadi. Elektron tijorat operatsiyalari uchun murakkab va nomuvofiq soliq qoidalari jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi. Xalqaro moliya korporatsiyasi (IFC) tomonidan 2022-yilda o'tkazilgan so'rov natijalariga ko'ra, O'zbekistondagi kichik va o'rta korxonalarning (SMEs) 45 foizi soliqqa tortishni elektron tijoratni joriy etishdagi asosiy to'siq sifatida ko'rsatgan.
4 Turli jahon adabiyotlari asosida muallif tomonidan tuzib chiqildi
Iste'molchilar huquqlarini himoya qilish: Iste'molchilar huquqlarini himoya qilish qonunlarining nomuvofiqligi xaridorlarni firibgarlik va yomon xizmat ko'rsatishdan himoyasiz qoldiradi. Ushbu qonunlarni mustahkamlash iste'molchilar ishonchini mustahkamlash uchun juda muhimdir.
Ijtimoiy-iqtisodiy omillar.
Iqtisodiy nomutanosibliklar: Daromadlar tengsizligi iste'molchilarning elektron tijoratda ishtirok etish qobiliyatiga ta'sir qiladi. Xarid qilish qobiliyati past bo'lgan hududlarda onlayn xaridlarning o'sishi tabiiy ravishda cheklangan.
Bank xizmatlariga kirish: bank va raqamli to'lov yechimlariga cheklangan kirish elektron tijorat tranzaksiyalariga to'sqinlik qiladi. Ko'pgina hududlarda aholining muhim qismi banksiz qolmoqda.
Logistika va yetkazib berish: Samarali va ishonchli logistika elektron tijorat uchun juda muhimdir. Zaif infratuzilma, yuqori yetkazib berish xarajatlari va logistika samarasizligi jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi.
Madaniy va xulq-atvordagi to 'siqlar
Iste'molchi ishonchi: Onlayn tranzaktsiyalarga bo'lgan ishonch madaniy jihatdan farq qiladi. Ba'zi hududlarda iste'molchilar mahsulotning haqiqiyligi, sifati va xariddan keyingi xizmat ko'rsatish bilan bog'liq muammolar tufayli elektron tijoratga shubha bilan qarashadi.
Xarid qilish odatlari: an'anaviy xarid qilish odatlari va jismoniy do'konlarni onlayn platformalar orqali afzal ko'rish elektron tijoratni qabul qilishni sekinlashtiradi.
O'zbekistonda an'anaviy xarid qilish afzalligi saqlanib qolmoqda. Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (EBRD) tomonidan 2023 yilda o'tkazilgan so'rov shuni ko'rsatdiki, respondentlarning 68 foizi onlayn platformalardan ko'ra jismoniy do'konlarni afzal ko'rishgan.
Til va mahalliylashtirish: Mahalliy tillar va jamiyatdga mos kelmaydigan elektron tijorat platformalari mijozlarni jalb qilish va saqlab qolish uchun kurashadi. Mahalliy til va madaniy imtiyozlarga javob bera olmaydigan elektron tijorat platformalari mijozlarni jalb qilish va ushlab turish uchun kurashmoqda. Mahalliylashtirish sa'y-harakatlari elektron tijoratni qo'llashni oshirish uchun muhim ahamiyatga ega.
Elektron tijorat rivojlanishidagi muammolarni tahlil qilish natijalari bir necha asosiy yo'nalishlarda jamlandi. Ushbu yo'nalishlar elektron tijoratning texnologik, iqtisodiy va ijtimoiy jihatlarini o'z ichiga oladi va har bir yo'nalishdagi muammolar va imkoniyatlar o'rganildi.
Texnologik jihatdan elektron tijorat ko'plab qiyinchiliklarga duch kelmoqda. Birinchi navbatda, bu axborot xavfsizligi va maxfiylik masalalari. Ko'pgina foydalanuvchilar onlayn xarid qilishda o'z shaxsiy ma'lumotlarining xavfsizligi
haqida xavotirda bo'lib, bu savdo hajmiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Shuningdek, zamonaviy texnologiyalarni joriy etish va yangilash jarayoni ko'p vaqt va mablag' talab qiladi, bu esa kichik va o'rta biznes sub'ektlari uchun katta to'siq bo'lishi mumkin.
Iqtisodiy nuqtai nazardan, elektron tijorat korxonalari logistika va yetkazib berish tizimlarining samaradorligini ta'minlashda qiyinchiliklarga duch kelishmoqda. Mahsulotlarni o'z vaqtida va arzon narxlarda yetkazib berish zarurati kompaniyalar uchun katta muammo hisoblanadi. Bundan tashqari, raqobatning kuchayishi va narxlarni pasaytirish zarurati kompaniyalar foydasini kamaytirishi mumkin. Elektron tijoratning rivojlanishi bilan bog'liq infratuzilmani yaratish ham katta investitsiyalarni talab qiladi.
Ijtimoiy jihatdan, elektron tijoratning kengayishi raqamli tafovutni kuchaytirishi mumkin. Internetga kirish imkoniyatiga ega bo'lmagan yoki texnologiyalardan foydalanishni bilmaydigan aholi qatlamlari bu jarayondan chetda qolishi mumkin. Shuningdek, elektron tijoratda mijozlar bilan bevosita muloqotning yo'qligi iste'molchilar tajribasini salbiy ta'sir qilishi mumkin, chunki ko'plab iste'molchilar hali ham do'konlarda shaxsiy xizmat ko'rsatish va maslahat olishni afzal ko'rishadi.
XULOSA VA TAKLIFLAR
Elektron tijoratning rivojlanishi ko'p qirrali bo'lib, unga bir qator texnologik, tartibga solish, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy omillar ta'sir ko'rsatadi. Ushbu to'siqlarni bartaraf etish hukumatlar, biznes va boshqa manfaatdor tomonlarning birgalikdagi sa'y-harakatlarini talab qiladi. Ushbu qiyinchiliklarni bartaraf etish orqali elektron tijoratning to'liq salohiyatini ro'yobga chiqarish, iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish va global miqyosda iste'molchilar tajribasini oshirish mumkin. Elektron tijorat to'g'risida qonun5 Qonunchilik palatasi tomonidan 2022-yil 21-iyunda qabul qilingan edi, Ushbu qonuning 5-moddasida Elektron tijorat sohasidagi davlat siyosatining asosiy yo'nalishlari quyidagilardan iborat: elektron tijorat sohasida amalga oshiriladigan tadbirkorlik faoliyatini qo'llab-quvvatlash va rag'batlantirish; elektron tijorat sohasida amalga oshiriladigan tadbirkorlik faoliyatiga investitsiyalarni, zamonaviy texnologiyalarni va asbob-uskunalarni jalb etish uchun shart-sharoitlar yaratish; elektron tijoratni rivojlantirish uchun qulay muhitni yaratish, zarur texnik va logistika infratuzilmasini shakllantirish; elektron tijorat subyektlarining huquqlari va qonuniy manfaatlari himoya qilinishini ta'minlash; elektron tijorat sohasida raqobat muhiti uchun zarur shart-sharoitlar yaratish; tadbirkorlik faoliyati subyektlarini ularning elektron tijorat sohasidagi faoliyati uchun zarur bo'lgan huquqiy, iqtisodiy, statistik, ishlab chiqarish-texnologik, ilmiy-
5 https://lex.uz/docs/-6213382
texnikaviy va boshqa axborot bilan ta'minlash; elektron tijorat sohasidagi ilmiy-texnika tadqiqotlarini rag'batlantirish, kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish; elektron tijorat sohasida xalqaro hamkorlikni amalga oshirish. Yuqoridagi huquqiy meyoriy hujjatlarning barchasi mamlakatimizda elektron savdoning rivojlanishiga keng zamin yaratadi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI
1. Турбан, Э., Кинг, Д., Ли, Дж., Ван, Дж. (201S). "Electronic Commerce 201S: A Managerial and Social Networks Perspective." Springer.
2. Лаудон, К., Лаудон, Дж. (2019). "Management Information Systems: Managing the Digital Firm." Pearson Education.
3. Чен, Дж., Линь, К. (2019). "Using Machine Learning for Demand Forecasting in E-Commerce." Journal of Business Research, 101, 1S3-194.
4. Хуанг, Я., Йе, M. (2020). "Big Data Analytics in Decision Support Systems for E-Commerce." IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics: Systems, 50(4), 2312-2323.
5. Юн, Х., Ли, Ч. (2019). "Blockchain Technology and Applications for ECommerce". International Journal of Information Management, 47, S7-93.
6. Ван, Дж., Чен, С. (201S). "Integration of Cloud Computing and Internet of Things in E-Commerce." Future Generation Computer Systems, S6, бб2-б74.
7. Рейнольдс, Дж. (2020). "E-Business and E-Commerce Management: Strategy, Implementation, and Practice". Pearson Education.
S. Ismailova, A. (201S). "The Role of Government Policies in the Development of E-commerce in Uzbekistan". Journal of Central Asian Studies, 23(4), 22-35.
9. Mirzaev, B., & Rasulov, J. (2020). "Digital Economy and E-commerce: Current Trends and Future Prospects in Uzbekistan" Economic Review of Uzbekistan, 25(3), 45-59.
10. Karimov, D. (2019). "E-commerce Adoption in Uzbekistan: A Case Study of SMEs" Central Asian Business Journal, 12(2), 30-41.
11. Kamilov, A. (2020). "Barriers to E-commerce Adoption in Uzbekistan: Technological and Infrastructural Perspectives". Journal of Information Technology and Business Management, 5(2), 50-б2. DOI: 10.14510/jitbm.2020.5203
