Научная статья на тему 'ЭКСТРАКЦИЯ ПАХТА МОЙИ МИСЦЕЛЛАСИНИ РАФИНАЦИЯЛАШ ЖАРАЁНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

ЭКСТРАКЦИЯ ПАХТА МОЙИ МИСЦЕЛЛАСИНИ РАФИНАЦИЯЛАШ ЖАРАЁНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Химические технологии»

CC BY
239
46
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
рафинация / щелочь / экстракция / хлопковое масло / мисцелла / мезга / соапсток / госсипол / бензин / refining / alkali / extraction / cottonseed oil / mistsella / roasting / soapstock / gossipol / gasoline

Аннотация научной статьи по химическим технологиям, автор научной работы — Ахмедов А. Н., Худжаева Ф. А.

В статье представлена информация о совершенствовании процесса рафинирования мисцеллы экстракции хлопкового масла, то есть изучено влияние влажности соапстока и количественного соотношения масла мисцеллы с соапстоком на процесс рафинирования мисцселлы хлопкового масла, а также содержания свободной щелочи в соапстоке на концентрацию мисцеллы и процесс рафинирования.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article provides information on the improvement of the refining process of extraction cottonseed mistsella, ie the effect of soapstock moisture and quantitative ratio of miststella oil with soapstock on the refining process of cottonseed mistsella, as well as the effect of mistsella concentration and free alkali content on soapstock.

Текст научной работы на тему «ЭКСТРАКЦИЯ ПАХТА МОЙИ МИСЦЕЛЛАСИНИ РАФИНАЦИЯЛАШ ЖАРАЁНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

2. Назиров Ш.А., Якубов С.Х. Алгоритмическая система, автоматизирующая процессы оптимизации для проектирования инженерных конструкций и сооружений //Государственное патентное ведомства РУз. Свидетельство, DGU 01422. 13.11. 2007.

3. Попырин Л.С. Математическое моделирование и оптимизация теплоэнергетических установок. - М.: Энергия, 1978. - 410 с.

4. Якубов С.Х. Автоматизация процесса проектирования инженерных конструкций. Проектирование оптимальных конструкций. Монография. - Deutschland, PalmariumAcademicPublishing, Saarbrucken, 2014. - 77 р.

5. Якубов С.Х. Методы и алгоритмы синтеза и анализа конструкторских и технологических решений в системе автоматизированного проектирования инженерных конструкций и сооружений. Монография. - М.: ИНФРА-М, 2019.-164 с.

УДК 665.9.067 Ахмедов А.Н., Худжаева Ф.А.

ЭКСТРАКЦИЯ ПАХТА МОЙИ МИСЦЕЛЛАСИНИ РАФИНАЦИЯЛАШ ЖАРАЁНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Ахмедов А.Н. - т.ф.д., профессор в.б; Худжаева Ф.А. - 1-курс магистранти (КарМИИ).

В статье представлена информация о совершенствовании процесса рафинирования мисцеллы экстракции хлопкового масла, то есть изучено влияние влажности соапстока и количественного соотношения масла мисцеллы с соапстоком на процесс рафинирования мисцселлы хлопкового масла, а также содержания свободной щелочи в соапстоке на концентрацию мисцеллы и процесс рафинирования.

Ключевые слова: рафинация, щелочь, экстракция, хлопковое масло, мисцелла, мезга, соапсток, госсипол, бензин.

The article provides information on the improvement of the refining process of extraction cottonseed mistsella, ie the effect of soapstock moisture and quantitative ratio of miststella oil with soapstock on the refining process of cottonseed mistsella, as well as the effect of mistsella concentration and free alkali content on soapstock.

Key words: refining, alkali, extraction, cottonseed oil, mistsella, roasting, soapstock, gossipol, gasoline.

Кириш. Усимлик мойларини рафинациялаш (тозалаш) жараёни мой таркибидаги йулдош моддалар, механик кушимчалар ва мой таркибида булиши тавсия килинмайдиган бошка моддаларни чикариб юборишни уз ичига олади [1]. Рафинация жараёнининг олдига куйиладиган мухим муаммолардан бири, бу мойни кераксиз моддалардан тозалаш билан бирга ажратиб олинадиган иккиламчи махсулотларнинг табиийлигини саклаб колиш ва иккиламчи махсулот сифатида самарали фойдаланишдан иборат [2,3]. Ишкорий рафинацияда эркин госсипол кора мой таркибидан соапстокга госсиполиат натрий холатида осонгина чукмага тушади. Мойдаги 0,55% тула оксидланмаган госсипол хосилалари рафинацияланган мойнинг рангини 5,5 кизил бирликдан 65,8 гача ошишига олиб келади [4,5]. Маълумки, госсиполнинг тула оксидланмаган нейтрал хосилаларини мойдан чикариб юбориш соапсток заррачалари юзасидаги адсорбция хисобига амалга ошади [6,7].

А.Т. Ильясов ва б. томонидан рафинацияланган мой чикиши ва сифатини ошириш максадида моноэтаноламин билан форрафинация хамда кора пахта мойини карбамид эритмаси билан форрафинация килиш усуллари ишлаб чикилган [8]. Бу усулларга кура кора мойга 0,5-1,0% микдорида моноэтаноламин кушилиши натижасида мойнинг кислота сони 3,2 мартагача камайтирилишига эришилган хдмда 10-20% концентрацияли карбамид эритмаси билан кора мой массасига нисбатан 0,5-1,0% микдорда 45-55°С хароратда 30 дакика ишлов берилганда рафинацияланган мойнинг чикиши ва сифати ошиши аникланган.

Шунингдек пахта мойини рафинациялашда карбамидни куллаш натижасида оптимал концентрация 30%, кристалл холидаги карбамид сарфи 0,4% эканлиги аникланган.

И.Ильясов ва Г.Меченов [9] лар эмульсион ишкорий рафинация килишган ва рафинация самарадорлигига эришиш учун 400 г/л концентрацияли ишкорни назарий ишкор сарфидан 300% ортикча микдор билан рафинация килинган ва мойнинг сифати ошиб, йукотишлар камайган.

Н.С.Арутюнян, Л.А. Тарабичева ва Е.П. Корненалар гидратация килинган мойни фосфор кислотасининг сувли эритмаси ва мой массасига нисбатан 0,3-2,0% микдоридаги натрий силикатининг сувли эритмаси билан 50-90°С хароратда ишлов бериш технологиясини яратишган [10], унда фосфор кислотаси концентрацияси 15-25%, микдори мой массасига нисбатан 3,0-5,0% ни ташкил этган.

Пахта мойини ишкорнинг сув-спиртли эритмаси билан ишлов бериш технологияси [11] ишлаб чикилган. Ишлатиладиган ишкорнинг умумий микдорига нисбатан 15-50% пентанол, бутанол, пропанол ва этил спирти ишлатилганда яхши самара олинган. Спирт концентрацияси 15% дан кам булмаган холда рафинацияланиши яхшиланган.

Пахта мойи мисцелласини ишкорий рафинациялаш буйича тахлил шуни курсатадики, пахта мойи мисцелласини рафинациялаш жараёнига таъсир этувчи асосий омиллардан булган, яъни мисцелла концентрацияси, уювчи ишкор эритмасининг концентрацияси ва ортикча ишкор микдорини рафинацияланган пахта мойининг сифат курсаткичларига ва мойнинг чикиш микдорига таъсири урганилган хамда рафинациялаш жараёнлари саноат микёсида синалган. Шунингдек, пахта мойи мисцелласини соапсток ёрдамида рафинациялаш буйича илмий-тадкикот ишлари етарли эмаслиги маълум булди. Шу сабабли ишкорий рафинациялаш усулининг камчиликларини бартараф этиш учун пахта мойи мисцелласини соапсток ёрдамида рафинациялаш хозирги долзарб масала хисобланади.

Тадкикот объекти ва усуллари. Тадкикот объекти сифатида концентрацияси 15-40% булган пахта мойи мисцелласидан, намлиги 20-60% ва таркибида 0,1-1,0% эркин ишкор булган пахта мойи соапстогидан фойдаланилган. Тадкикотда замонавий кимёвий, физик-кимёвий, спектрал усуллар, булардан ташкари физик-механик, технологик ва эксплуатацион хусусиятларини аниклашда стандартлаштирилган синов услубларидан фойдаланилган.

Пахта мойи мисцелласини соапсток ёрдамида рафинациялаш жараёни махсус экспериментал курилма (1-расм) ёрдамида олиб борилди.

Пахта мойи мисцелласини соапсток ёрдамида рафинациялаш жараёнини 45-500 С хдроратда, 30 дакика давомида олиб борилади. Рафинациялаш жараёнини соапстокнинг

намлиги 25-40%, мой билан соапстокнинг микдорий нисбати 1:0,25^1:1,5, мисцелла концентрацияси 16,6-40,0%, соапсток таркибидаги озод ишкор микдори 0,1-1,0% да олиб борилди. Рафинациялаш жараёнига пахта мезгасини форпресслаш натижасида хосил булган рушанкани бензин билан экстракциялаб олинган, дистилляциялаш жараёнига ва 1-погона дистиллялаш жараёнидин кейин олинган пахта мойи мисцеласидан фойдаланилди. Х,ар бир тажрибага 300 г пахта мойи мисцелласи олинди.

Натижалар ва уларнинг мух,окамаси. Пахта мойи мисцелласини соапсток ёрдамида рафинациялаш жараёнини олиб боришда соапстокнинг намлиги, мой билан соапстокнинг микдорий нисбати, пахта мойи мисцелласининг концентрацияси, соапсток таркибидаги озод ишкор микдори мухим рол уйнайди. Пахта мойи мисцелласини соапсток билан рафинациялаш жараёнини олиб бориш учун кислота сони 7,8 мг КОН, ранги 1см калинликда 56 кизил бирликка тенг булган ва 30,4 % концентрацияли мисцелладан фойдаланилди,

рафинациялаш вакти 40 дакика, харорати 60-650С, мой билан соапстокнинг микдорий нисбати 1:1. Госсиполнинг хосилалари асосан пахта мойи мисцелласини дистилляциялаш жараёнида хосил булади. Соапсток намлигининг пахта мойи мисцелласини рафинациялаш жараёнига таъсирини урганишдан олинган натижаларнинг уртача кийматлари 1-жадвалда келтирилган.

1-жадвал

Соапсток намлигини рафинацияланган мой курсаткичларига таъсири

Рафинацияланган мойнинг курсаткичлари Соапстокнинг намлиги, %

22,2 30,0 35,0 40,0 46,5 50,0

Чикиш микдори, % 90,8 90,3 89,7 88,8 87,6 86,9

Ранги, кизил бирликда, 13,5 см калинликда 35 сарик бирликда 12,4 11,9 8,6 8,0 8,0 8,0

Кислота сони, мг КОН 0,3 0,286 0,299 0,295 0,298 0,289

Шу сабабли уз олдимизга максад килиб, пахта мойи мисцелласини дистилляциялаш жараёнини утказишдан олдин пахта мойини нейтраллаш жараёнида хосил булган соапсток ёрдамида рафинациялашни маъкул деб топдик.

Кейинги изланишлар пахта мойи мисцелласини рафинациялаш жараёнига мисцелла таркибидаги мойнинг соапсток билан микдорий нисбатини таъсирини урганишга каратилди. Тажрибани амалга ошириш учун пахта мойи мисцелласининг концентрацияси 30%, намлиги 40,6 % ли соапстокдан фойдаланилди ва натижаларнинг уртача кийматлари 2-жадвалда келтирилди.

2-жадвалда келтирилган тажрибалар натижаларининг тахлилидан маълум булишича, мой билан соапсток микдорий нисбатининг купайиши билан мойнинг чикиш микдори, ранги камайиши ва кислота сонини мой билан соапстокнинг микдорий нисбати 0,25; 0,5; 1 булганда камайиши, кейин узгармаганлиги кузатилди. Биринчи навли рафинацияланган мойнинг талабига ранги ва кислота сони буйича мос келадиган рафинацияланган мой, мой билан соапстокнинг микдорий нисбати 1:1 ва ундан юкори булганда эришилди.

2-жадвал

Мой билан соапстокнинг микдорий нисбатини рафинацияланган мой _курсаткичларига таъсири_

Рафинацияланган мойнинг курсаткичлари Мой билан соапстокнинг микдорий нисбати

1:0,25 1:0,5 1:1 1:1.5 1:2

Чикиш микдори, % 92,7 90,7 90,1 89,5 88,7

Ранги, кизил бирликда, 13,5 см калинликда, 35 сарик бирликда 13,8 12,4 8,0 7,9 8,0

Кислота сони, мг КОН 0,45 0,39 0,298 0,3 0,299

Х,озирги вактда пахта мойи мисцелласини рафинациялаш жараёнида уювчи ишкор эритмасидан фойдаланилмокда, аммо бу усулнинг камчиликлари хам мавжуд: рафинациялаш жараёнига хориждан валюта хисобига келтириладиган уювчи натрий ишкори ишлатилади; рафинацияланган мойнинг чикиш микдори деярли юкори эмас; ишкор эритмаси агрессив суюклик булганлиги сабабли уни тайёрлаш ва саклаш учун махсус пулатдан тайёрланган идишлар талаб килинади. Шу муносабат билан ишкор сарфини камайтириш ва мой сифатини яхшилаш учун пахта мойи мисцелласини соапсток ёрдамида рафинациялаш жараёнини урганиш назарий ва амалий нуктаи назардан мухим ахамиятга эгадир

Пахта мойи мисцелласини соапсток билан рафинациялаш жараёнини амалга ошириш учун кислота сони 8,4 мгКОН, ранги 1см калинликда 35 сарик бирликда 66 кизил бирликга тенг булган ва 16,6% концентрацияли мисцелладан фойдаланилди. Соапстокни намлиги 46,5%, рафинациялаш вакти 40 дакика, рафинациялаш харорати 60-650С ва мой билан

соапстокнинг микдорий нисбатини турлича олиб рафинациялаш жараёнини олиб борилди ва олинган натижаларнинг уртача кийматлари куйидаги 3-жадвалда келтирилган.

3-жадвал

Мой билан соапстокнинг микдорий нисбатини рафинацияланган мой курсаткичларига таъсири

Т/р Рафинацияланган мойнинг курсаткичлари Мой билан соапстокнинг микдорий нисбати

1:0,25 1:0,5 1:0,75 1:1 1:1,5 1:2

1 Ранги, кизил бирликда, 13,5 см калинликда, 35 сарик бирликда 26 23,5 21,9 19,0 15,0 14,7

2 Кислота сони, мг КОН 5,1 4,9 4,9 4,8 3,78 3,59

3 Чикиш микдори, % 89,8 88,6 87,8 86,1 84,3 83,2

Рафинацияланмаган ва рафинацияланган пахта мойини кислота сони мавжуд усул ёрдамида [6], ранги эса ловибонд ранг улчагичи буйича аникланилди.

3-жадвалда келтирилган тижрибалар натижаларининг тахлилидан маълум булишича мисцелла таркибидаги мойнинг соапсток билан микдорий нисбатининг купайиши билан рафинацияланган мойнинг ранги, кислота сони ва мойни чикиш микдорини камайиши кузатилди. Шуни кайд килиш жоизки, мой билан соапстокнинг микдорий нисбати 1:0,25 дан 1:2,0 гача оширилганда, рафинацияланган мойнинг чикиш микдори ва ранги сезиларли даражада камайиши кузатилди, яъни мойнинг чикиш микдори 89.8% дан 83.2% гача, ранги эса 26,0 кизил бирликдан 14,7 кизил бирликгача камайди, кислота сонининг камайиши сезиларли даражада эмас, яъни 5,1 мг КОН дан 3,59 мг КОН гача камайди. Мой билан соапстокнинг микдорий нисбати 1:1,5 ва 1:2,0 олиб рафинациялаш жараёни утказилганда, рафинацияланган мойнинг ранги, кислота сони ва чикиш микдори кам узгаради.

Навбатдаги изланишлар пахта мойи мисцелласини рафинациялаш жараёнига соапсток таркибидаги озод ишкор микдорининг таъсирини урганишга каратилди.

Утказилган тажрибалар натижаларининг уртача кийматлари 4-жадвалда келтирилган.

4-жадвалда келтирилган тажрибалар натижаларининг тахлилидан маълум булишича, соапсток таркибидаги озод ишкор микдорининг купайиши билан мойнинг чикиш микдори камайиши, ранги ва кислота сонининг деярли узгармаганлиги кузатилади.

4-жадвал

Соапсток таркибидаги озод ишкор микдорининг рафинацияланган мой

курсаткичларига таъсири

Рафинацияланган мойнинг курсаткичлари Соапсток таркибидаги озод ишкор микдори, %

0,3 0,5 0,8 1,0

Чикиш микдори, % 90,1 89,4 88,6 87,3

Ранги, кизил бирликда, 13,5 см калинликда, 35 сарик бирликда 8 , 0 8,0 7,9 8,0

Кислота сони, мг КОН 0,3 0,3 0,29 0,289

Экстракция усулининг энг истикболли йуналиши мойли хом ашёларни тугридан-тугри экстракциялашдир. Кейинги йилларда куп маротаба сугориш усули билан ишлайдиган горизонтал экстракцияларни куллаб, пахта чигити янчилмасидан тугридан-тугри экстракциялаш технологияси ишлаб чикилди. Япроксимон янчилмадан экстракциялаб олинган пахта мойи мисцелласини тозалаш учун форпресслаш экстракциялаш усули буйича олинган экстракция пахта мойини мисцеллада рафинациялаш учун кулланган адсорбцияли усул кулланилади. Ушбу усул шарти буйича адсорбцион тозалашда 30-40% концентрацияли

пахта мойи мисцелласи кулланилди. Горизонтал экстрактордан чикаётган мисцелла ушбу концентрацияга эга булиб, фордистиляция кулланилмайди.

5-жадвал

Экстракция мойини адсорбцион тозалаш курсаткичлари

Курсаткичлар Экст ракция хдрорати, 0С

60 50 40

Рафинацияланмаган мойнинг ранги, 1 см калинликда 35 сарик бирликда: кизил бирлик кук бирлик 11,8 10,2 0,1 10,1

Мисцелла концентрацияси, % 33,5 38,7 29,7

Окланган мойнинг чикиши, % 93,4 94,2 98,3

Окланган мойнинг ранги, 13.5 см калинликда: кизил сарик 9 35 2 20 1 20

Улчами 0,2-0,8 мм, солиштирма юзаси 26,21м2/н, говакнинг уртача радиуси 214 мм булган Ангрен мойида сферин адсорбенти билан 600 С хдроратда тургун колонкаларда мисцеллани тозалаш амалга оширилди. Бунда мой билан адсорбент нисбати 1:3 га тенг булди. Эритувчи сифатида экстракция бензини кулланилди. Экстракция мойининг адсорбцион тозалаш самарадорлигига хдроратнинг таъсири урганилди. Саноат шароитида экстракция 400С - 600С оралигида олиб борилишини инобатга олиб, пахта янчилмаси экстракцияси лабаратория шароитида 40, 50, 600С да амалга оширилди. Эритувчи ва янчилма орасидаги нисбат 1,3:1ни ташкил этди. Олинган натижалар 5-жадвалда келтирилган.

Лаборатория шароитида 500С да куп маротаба сугориш усули билан махсус танлаб олинган НУ нав уруглардан тугридан-тугри экстракциялаб олинган пахта мисцеллалар намунаси олинди. Мой билан адсорбент орасидаги нисбат 1:2.5 булганда мисцелланинг адсорбцион тозалаш натижалари уруг навига богликлигини курсатади (6-жадвал).

Олинган мойнинг чикиши 96-97 % оралигида булди. Бунда кислота сони 1,11 нав уругдан олинган мой учун 1,14-1,54 мг КОН га ва Ш,ГУ нав уругдан олинган мой учун 2,21-3,73 мг КОН га камаяди, яъни окланган мах,сулотда 74 % дан 88 % гача эркин ёг кислоталари колади.

6-жадвал

Рафинацияланмаган ва тозаланган мой сифат курсаткичлари

Уруг нави Рафинацияланмаган мой Тозаланган мой

1 см калинликда 35 сарик бирликдаги ранги Кислота сони, мг КОН Госсипол ва унинг х,осилалари, % Чикиш и, % 13,5 см калин-ликдаги ранги Кислот а сони, мг КОН

Г 16 к.б. 7,39 0,30 96,5 3 к.б. 20с.б. 5,85

II 20 к.б. 1 кук 6,34 0,34 96,7 4.1 к.б. 20с.б. 5,20

ГГГ 16 к.б. 20 кук 8,92 0,64 97 4.1 к.б. 20 с.б. 6,71

IV 54 к.б. 14 кук 30,02 0,60 96,2 24 к.б. 35 с.б. 26,29

Ранг сони Г-навдан олинган мой учун 13,5 см калинликда 20 сарик бирликда 3 кизил бирликдан хдмрох, моддаларнинг чукур оксидланган ва узгарган госсипол (IV нав) мой учун 35 сарик бирликда 24 кизил бирликгача узгаради. Бу х,олатда коникарли рангга эришиш учун куп микдорда адсорбент кулланилди ва окланган мой чикиш микдори камайди.

Косон ёг-экстракция АЖда куп маротаба сугорувчи саноат ускуналарида тугридан-тугри экстракциялаб олинган мисцеллани тозалашда лаборатория маълумотлари тасдик-

ланди (7-жадвал).

7-жадвал

ТуFридан-туFри экстракциялаб олинган мисцеллани тозалаш сифат

курсаткичлари

Курсаткичлар Натижалар

Уруг нави II

Экстракция харорати, 0С 20-25

Мисцелла концентрацияси, % 40,9

^ора мой ранги, 1см калинликда 35 сарик бирликда:кизил кук 14

Кислота сони, мг КОН 14,8

Госсипол ва унинг хосилалари микдори, % 0,37

Мой билан адсорбент орасидаги нисбат 1:3 1:2

Окланган мойнинг чикиши, % 94,5 95,9

Ранги, 13,5 см калинликда: кизил сарик 1 ; 2 20 ; 20

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Кислота сони, мг КОН 11,4 : 12,7

Олинган натижалардан шу нарса маълум булдики, ёг билан адсорбент нисбати 1:2, чикиши 95-96 % булганда, ранги 13,5 см калинликда 20 сарик бирликда 2-3 кизил бирликни ташкил килди, яъни адсорбент барча холларда яна эркин активликка эга булди, бу эса кейинчалик адсорбент билан мой орасидаги нисбатнинг камайишига олиб келиши мумкин.

Косон ёг-экстракция АЖда тугридан-тугри экстракциялаш ва форпресслаш-экстракциялаш усули буйича куп маротаба сугориш шароитларида олинган мисцеллани адсорбцияли тозалаш самарадорлигини солиштириш максадида 11-нав уругдан олинган янчилма ва кунжара намуналари экстракция килинди ва натижа 8-жадвалда акс эттирилди.

8-жадвал

П-нав уруFдан олинган янчилма ва кунжара намуналарини экстракциялаш

натижалари

Курсаткичлар Кунжара Янчилма

Хом мойнинг ранги, 1 см калинликда 35 сарик бирликда 30 кизил 3 кук 22 кизил 5 кук

Кислота сони, мг КОН 3,90 4,90

Госсипол ва унинг хосилалари микдори, % 0,34 0,56

Окланган мойнинг чикиши, % 96,1 95,8

Ранги, 13,5 см каликликда 10 кизил 30 сарик 3 кизил 20 сарик

Кислота сони, мг КОН 2,48 3,30

Хулоса. Мисцелла таркибидаги мойнинг соапсток билан микдорий нисбати купайиши билан рафинацияланган мойнинг ранги, кислота сони ва мой чикиш микдорининг камайиши кузатилди. Шуни кайд килиш жоизки, мой билан соапстокнинг микдорий нисбати оширилганда рафинацияланган мойнинг чикиш микдори, ранги ва кислота сонининг камайиши сезиларли даражада эмаслиги аникланди.

Адсорбцияли тозалашдан сунг мойнинг ранги унинг адсорбентга нисбати бир хил 1:2 га тенг булганда 13,5 см калинликда биринчи холда 20 сарик бирликда 3 кизил бирликни, иккинчи холда 35 сарик бирликда 10 кизил бирликни ташкил этди. Соапсток таркибидаги

озод ишкор микдорининг купайиши билан мой чикиш микдорининг камайиши, ранги ва кислота сонининг деярли узгармаганлиги кузатилди.

Тугридан-тугри экстракциялаб олинган пахта мойи мисцелласини адсорбцияли тозалаш имкониятини урганиш куйидагиларни курсатиши аикланди: кунжарадан олинган мисцеллага Караганда тугридан-тугри экстракция усули билан олинган мисцеллани оклаш самаралирок тозаланди; адсорбцияли оклашнинг самарадорлиги пахта уруги (чигити) нинг навига боглик; куп маротаба сугориш ускуналарида экстракция хароратини 40-500С гача пасайтириб олинган мисцеллани 60°С хароратда чуктириш усули билан олинган мисцеллага нисбатан рафинациялаш самаралирок булиши исботланди.

АДАБИЁТЛАР

1. Ахмедов А.Н., Убайдуллаева Д.И., Дусмуродова С.Ж. Совершенствование технологии комплексной рафинации масел, полученных из низкосортных семян хлопчатника. Научный журнал. №03 (37). Научно-методический журнал издательства "Проблемы науки". Москва. 2019. -С.10-13.

2. Тютюнников Б.Н. "Химия жиров" М.,Пищевая промышленность.1975. -448с.

3. Ахмедов А.Н., Абдурахимов С.А. Технология получения рафинированного отбеленного форпрессового масла из низкосортных семян хлопчатника. Пищевая промышленность. - Москва, 2020. -№6(61). -С.45-46.

4. Ураков P.M. Технология получения качественного хлопкового масла и шрота. Диссерт. на соиск. уч. ст. канд. техн. наук. Ташкент, 1997.

5. Мирзоев А.Н., Нарзикулова К.Т., Ильясов А.Т., Серкаев К.П. Перспективы применения карбамида в процессе рафинации хлопкового масла. Масложир. пром-сть. 2004, №4, с.31-32.

6. Сергеев А.Г. Рафинация хлопкового масла. - М.: Пищепромиздат, 1959.

7. Ахмедов А.Н., Абдурахимов С.А., Суванова Г.Б., Гиясов Ж.Ш. Оценка роли хранения низкосортных семян хлопчатника на его физико-химические показатели. Universum: Технические науки. Выпуск:1-2(82) январ, 2021, -М.-с.23-26.

8. Ильясов А.Т. Совершенствование технологии переработки хлопковых семян и рафинации масла. Диссерт. на соиск. уч. ст. докт. техн. наук. Ташкент, 1996, - С. 350.

9. Иляев И., Меченов Г. Подобряване технология за рафиниранена получи экстракционни масла (Улучшение технологии рафинации хлопковых экстракционных масел). //Масло-сопунена кромет. -1969. №2. - С. 1-8.

10. А.с. №806750, МКИ С11 1/10. Способ рафинации хлопкового масла /Арутюнян Н.С, Меламуд Н.Л., Тарабаричева Л.А., Корнена Е.П., Цыпленкова М.А. -1981. -№7.

11. Сирадзе М.Г., Белова А.Б., Гольдберг О.Г. Рафинация хлопкового масла. //Пищевая промышленность. -1990. №3. - С. 49-51.

УУК 631.331.52 Эшдавлатов А.Э.

ПИЁЗ УРУГЛАРИНИ ЦАТОРЛАБ ЭКАДИГАН СЕЯЛКА ЭКУВЧИ СИРПАНГИЧИНИНГ ПАРАМЕТРЛАРИНИ АСОСЛАШ

Эшдавлатов А. Э. - таянч докторант (Кишлок хужалигини механизациялаш илмий-тадкикот института)

В статье приведены результаты теоретических исследований по обоснованию глубины погружения полоза в почву, радиуса кривизны его передней части и вертикальной нагрузки, приложенной на полоз сошника сеялки для сева семян лука тремя рядами по ленточному способу.

Ключевые слова: сеялка, гребень, сошник, полоз, глубина погружения в почву, радиус кривизны передней части полоза, вертикальная нагрузка.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.