-ч
№1, 2001г.
129
II УДК 629.1.02
VI
ДОКРАЛАКТЫ ТРАКТОР КОЗРАЛТКЫШТАРЫ ТЕКСЕЛУ1НЕ || КЕДЕРП KYLJUI
у/ууу/У/, l-yy.-y.-ly.
1
Ц| А. Нуржауов, Г. Ибрагимова
ШШ С. Торайзыров атындазы Павлодар мемлекеттк
ШШ
университет/
ill
Мащлада доцгалакргы тракторлар цоззалгт^ыштарыныц тецселучпе |§|f кедергл nyiumi аныкргаудыц эдебиет коздертдегл бертен adicmepden ерекше %Щ жолы кврсетпшек
ШШ.
'' В статье представши метод, отличный от существующих методов
у {::' определения силы сопротивлгния качению колесных движителей.
■ ' The article presents the method, which differs from the existing methods of
|t|§| determination offorce of resistance to the wheeled propellers rolling.
Трактор доцгалактарына, де-мек, трактор козгалысына, кедерп куштщ непзп бeлiгi топырактыц де-формациялануынан пайда болады. Трактордыц ез козгалысына кедерп KYшi баска бгр трактормея тартыльш калыптаскан козгалысы кезшде аньщ-талады. Демек оньщ барльщ доцгалак-тары жетектеп доцгалак козгалысы режимшде козгалыста болады. Сон-дьщтан койылып отырган мэселеш шешу ушш жетектеп доцгалак козга-лысын карастырамыз.
Осы уакытка дейш журггалген
зерттеулер жумыстарында [ 1,2,3 \ доцгалак эсер! нетижесшде грунтта пайда болатын сг куш кернед оньщ вертикаль багыттагы И деформадиясына тэ>елд1 болады деп карастырылган. Шын меншде доцгалак курсауыньщ
грунтка шгш кайсыбыр В нуктесшщ белпл! бip козгалыс багыты болады (1 -ш! сурет). Грунтта пайда болатын а керн^лнщ сан мвш осы £ нуктесшщ
журш вткш I жол узындыгына бай-ланысты. Осы жол узындыгыныц у вертикаль жене х горизонталь курау-шылары темендегаше ернектеледк
| у = г(со8а-со8а0),
Бул жерде а0 - донралак курса-
уыныц кайеыбхр В нуктесшщ грунтка енушщ бастапкы бурыштьщ коор-динатасы, г - доцгалак радиусы.
Доцгалак (1а элементар буры-
130
НАУКА И ТЕХНИКА КАЗАХСТАНА
шына айналганда $ нуктеа кураушылары с!у жене (1х болатын с11 жол узын-
дыгына жылжиды. Ал, донгалак цурсауыньщ В нуктесдащ басып втетш / жол узындыгы, демек грунт деформациясыньщ езгеру! зацын былайша ернектей аламыз:
Грунтта пайда болатын сг куш кернеушщ сан маю / деформациясына тура пропорционал болады деп уйрарсак, онда
о- = 7з к1^х2+йу2 = ^З^сову + сг,; (2)
бул жерде а! - куш кершушщ бастапкы меш; /с - топырактьщ квлемдш eзiлy коэффициент!.
а = а0 болганда а^л/з к гсоэ ~~
Донралак; курсауыныц /-¿/а узындьны бар бэлпчне эсер ететш элемш-тар куш:
(X
IШ - оЬЫасоь— 2 ;
бул жерде Ь - доцгалак еш.
№1, 2001г.
131
Егер осы шаманы а0 мш ноль арасындагы шектерде интегралдасак, онда грунт табанынан донуалакда эсер ететш R кушш табамыз:
2
R = —kbr(a6 + sin«0); 3,
V3
dR элементар кушшщ веер ету бататы в нуктесш оньщ А Ьвздок айналыс осшен косатын /[ fí тузу сызыгына перпендикуляр болады. Сондьщтан dR
кушшщ горизонталь жэне вертикаль цураушылары dx — dRs'm — жэне dy = dRcos— . Ал, R кушшщ кураушыларын темендепш тауып аламыз:
Х~ \dRsm- = -~=kbr2(l - eos3 (4)
' i 2 3^3 2
,, _ (dRcos— = .-A7>r2sin- ' 7~Í. 2 V3
' 1 • 2 «0 --sin —
(5)
Дощалактыц калыптас^ан козгалысы кезвде кедерп куш Fc = X жэне
вертикаль жук Q = укупл болгандьщтан, оныц / тедселу коэффициент табу упдн темендеп формула келш шыгады:
1-cos3^ Fc 2
f
G afí , 1 2 aíi
3sín— 1--S11T j
V
3 2
(6)
Донгалак Ынщ теренд!П
h = r(l-cosa0).
132 НАУКА И ТЕХНИКА КАЗАХСТАНА
Ал; бул ернектердеп а0 бурышыныц сан мэш темендеп тецд^дщ шеипм! болып табылады:
ап 1 . 2а, ^ вл/з
;_ - Ь1п—)=-г
2 3 2 8Ш2
, и.г, , 1 . ¿.иг, , Л 8111 (1 - БЩ------) =-7. (8)
(7) тевдеуш графика туршде шешу онша киынга туспещц.
Донгалактын кальгатаскан козгалысы кезшде грунт реакциясыньщ Ц тец эсерл1 куш онын 0 гаэметриялык центрше багытталган болады (2-п:п су-рет). Сондьщтан Л кушшщ эсер ететш Е нуктесшщ бурышты координатасын
_ X
табъшган Хжэне У кураушылары арщллы аньщтасак;, онда Щац — — • Ал тш
бурышты координаталар системасында Л куишнщ есер ететш нуктесшщ орны темендеп формулалармея анккталады:
С- Г 5111
атс1% -
1 - сое
а,
1 г а,
Звт^О-^п^)
(9)
е - г•
1 — С05
1-со^
arctg
2 3 2
(10)
Донгалактын гп динамикалык радиусы
га = г сое
1 - СОБ
3 «о
ага^-
Зэт— 2
V
1 • 2 «0
—вш ——
3 2
(И)
[1,2,3] эдебиет кездершде усынылган формулалар донгалак Ы терендт (//), оныц тецселу коэффициент! (/) жене те нее луге кедерп Гс кушшщ донг-
№1, 200Тг.
133
2-сурет
алак параметрлер; мен грунт касиетте-р£нея кандай тэ>елдшкте болатынын аналитик турде талдауга мумкшдгк бе-редг Б1рак осы формулаларды колда-
нып табылган }%, / жене ¥с шама-
ларыныц сан мэндер! олардьщ кепте-ген тэжрибелер нэтижесшде аньщтал-ган мэндер1дая элдекандай алшак жа-тады. Бул турасында аталган шамалар-дьщ сан мендерш табу унпн (6) - (8) формулаларын колданган жен. Мыса-
лы, 121 ютабында усынылган дерек-терд1 пайдаланып, тьщ жер ушш к = 0.07*107 Н! мъ Деп жене Ъ = 0.205м , г ¿= 0.427л«,
О - 57907/ Деп алып ^2] эдебиет K0зiндeгi формулаларды колданып есептесек, онда Ь терещцгшщ сан мвш 0,1239 м-ден 0,1625м-ге дейшп аральщта орналасады. Ад / тецселу коэффициентшщ сэйкес мэндер1 0,19-га жэне 0,328-ге тец, ягни тэжрибе
натижелер1нен табьшган / =0,03 -0,07 сан мвндерангн 2,7 -6,5 есе артьщ
больш шыгады (Ы жене ¡ 2] ютабында 1.2- жэда 4.1 таблидаларын кара). Ал, етд! / тецселу коэффициента сан мэнш (6) - (7) формулаларын пайдаланып тапсак, онда /= 0,025, ягни тажрибе нэтижелерж жакын шыгады. Ал трактор доцгалагы 1зшщ терещцп }I = 0,002м, ягни ¿с жузшде кездесш отыратын мэшнг вте таяу жатады.
ЭДЕБИЕТ:
1. Львов Е.Д. Теория трактора. -М.: Машиностроение, 1962.
2. Тракторы: Теория: Учебник для студентов вузов по специальности "Автомобили и тракторы" / В.В.Гуськов и др.; Под общей редакцией В.В.Гуськова, -М.; Машиностроение, 1988.-376с.: ил
3. Анилович В Я., Водолаж-ченко О.Т. Конструирование и расчет сельскохозяйственных тракторов: Справочное пособие / Под редакцией В.П.Кашубы. - М.: Машинострсшие, 1976.-156 с.