CC BY
17
Vestnik KazNMU №4-2018
УДК 274: 18
М.А. Джекебаева, С.Ж. Турсунбаева, Г.Т. Рсалдина
С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыц медицина уныверситет1
«ЦИФРЛЫ КАЗАХСТАН», ЗАМАНАУИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖЭНЕ ЖАСТАР
Елбасымыздыц «Болашацца багдар: рухани жацгыру» атты багдарлама icnemmec мацаласында «Цифрлi К^азацстан» сияцты багдарламаны жузеге асырудыц мацыздылыгын «ултымызды, ягни барша Цазацстандыцтарды ХХ1 гасырдыц талаптарына даярлау цамы» деп айцын турде кврсеткен болатын. «Рухани жацгыру» жобасында квршс тапцан улттыц бiрегейлiк, улттыц «Меннщ» шк взегi мен улттыц рухтыц сацталу мэселелерше жэне студенттердщ бойында сананыц ашыцтыгы, взшдж улттыц код, улттыц сана-сезiм, рухани жацгыру, бэсекеге цабметтшк, реализм, прагматизм, сыни ойлау, бшмге умтылыс цасиеттерш цалыптастыруга, олардыц эдмдж, намыс, еркшдж жэне тагы басца дуниетанымдыц угымдарды игеруше, сонымен цатар, толеранттыц цундылыцтарын, мэдениетаралыц суцбат пен бейбт вмiр суру мэдениетн ныгайтуга жэне дамытуга багытталган. сана жацгыруындагы, цазiргi жаhандыц мiндеmmердi шешудегi рвлше айрыцша квцм бвлшген. TyrnHdi свздер: Техника, жастар, интернет, смартфон, планшет, компьютер, жаhандану
Бiздiн заманымыз - жа;а мYмкiндiктер мен жа;а идеялар, заманауи технологияларды; ;арыштаган кезещ. Бул дегенiмiз ендт кезекте бiздiн елiмiздiн тагдыры бiздщ тагдырымызбен ай;ындалады. Елдщ бэсекеге к;абыетпл1п, эрбiр азаматты; бэсекеге ^абыеттытн арттыруга мYмкiндiк тугызатын ;олайлы жагдайларды; жиынтыгымен аны;талады. Оларды; эзiрлiк денгейi, бiлiмi мен жеке басыны; дамуы, гылым мен технологияны утымды пайдалануы барлыгы дерлiк жастарды; бэсекеге к;абыетты1пн сипаттайды. Н.Э. Назарбаев: «Жа;а ;ундылы;тар жастарды; жYрегiне тезiрек жол табады» деген болатын. Ендеше жылдар бойы жасалынып келе жат;ан езгерктер мен заман агымындагы технологиялар тжелей жастарга арналады жэне жастар eмiрiнде ма;ызы зор. Сонды;тан мен заманауи технологияларды; жастар eмiрiндегi орнына то;талганды жен кeрдiм. Жалпы ау;ымды жэне гылыми техникалы; прогресс процесi, эсiресе жа;а а;паратты; жэне телокоммуникация технологияларды; дамуы бiрегей мYкiндiктер усынады. БYгiнде элемде ете кеп заманауи технологиялар пайда боды, тiптi он-он бес жыл бурын елестете алмаган. Бул элетронды; медицина жэне гылымны; барлы; салаларындагы гаджеттер, бизнес, курылыс жэне бас;ада кептеген нэрселер смартфондар, планшеттер т.б. Бул технологияларды; ешк;айсысы да Каза;станды айналып еткен емес. Эр уак;ыттада езгерiстереден ;алыс калмай дамып келемiз. Мэселен, жиырма жыл бурын адамдар аурулардан кеп ;айтыс болатын,ал дамыган медицина ар;ылы
кептеген мYмкiндiктерге ;ол жетюздж. Заманауи технологиялар эр;айсысымызды айналамызда. Мысалы, компьютер, телефон, телевизор, кiр жугыш машина т.б. Ал бизнесте бул жа;алы;тар мYлде бас;а сатыда. Эрбiр 2-3 ай сайын элемге эйгЫ корпорация ретiнде
Samsung, Apple, Nokia, Microsoft, Sony жэне де кептеген жаца анагурлым кYPделi жэне кеп функциялы енiмдер шыгып турады. Дегенменде барлык заманаи тенологиялардыц Yлкен пайдасы жэне Yлкен зияны болады. Соныц iшiнде к^р ец озык карыштап турган технология-компьютер жэне интернет желiсi [1,21б].
Интернеттщ озык колданушылары, Yлкен мYмкiншiлiктердi жYзеге асырушылары жастар болгандыктан, жастар емiрiндегi мацызына то;тала кетейж К^рге кезде заманауи тенологи жастар емiрiне берiк енiп, жыл сайын суранысы артып келедi. Ия рас к^р барлыгымыз Yшiн ец тиiмдi тустары жумысты мейлiнше оцайлатып, емiрiмiздi жецiлдендiредi. Мысалы ;ашы;ты;тан онлайн оку, калаган тiлдерiцдi мецгеру, элемде болып жат;ан соцгы жацалы;тар мен акпараттарды естiп-керу, электронды кiтаптар оку, алыс-жакынды достарыц мен туыстарыц мен ара-катынаста болу, жарнамалау немесе калаган затымызга тапсырыс беру, бЫм-гылымдада баска мемлекет жастарымен ;арым-;атынас орнату, кептеген шетелдж гранттарга ;ол жеткiзу, ой-сананы кецейтуге, кэсiптiк, бизнестiк тэжiрибе алмастыруга болады.
Жастардыц колынан барлыгы келедь Сонды;танда мемлекетiмiз ултжанды, бiлiмдi жастары болып, елдердiц кеш басында жYрерлiк болсак, уакытымызды кажетаз калта телефонына карауга салмай, мацызды iстерге жумылдыруымыз кажет. Заман кешiнен калмай, алга карай умтылу жауапкершiлiктi сезуiмiз керек. Дегенмен Елбасымыздыц биылгы Жолдауынагы «Индустрияландыру жаца технологияларды енгiзудiц кешбасшысына айналуы тшс» делiнген бiр мiндетiнде керсеткендей, жаца технологияларды енпзу бул экономикамыздыц карыштап дамуына жол ашатыны сезсiз. Тэуелсiздiгiмiздiц 27 жылында
Ъыипшши ЭСа^ТбМЩ 4-2018 ^ 1
ел1М1з ;ар;ынды дамуы осы заманауи технологияныц Yздiксiз дамуынан. Жаhандану кезецшде бул жастардыц озы; техниканы, электрониканы мецгере отырып, Елбасы айт;андай, жас;анбай алга умтылуга сенiм бередi. Оган ;ажырлы ецбек, Yлкен ;улшыныс керек.
Бiлiм беру жYЙесiндегi Цифрлы Казахстан: мэселелер, даму болашагы ;андай деген сура;;а келсек, адамзат тарихы тYрлi даму сатыларынан eтiп бYгiнгi кYнге жеттi. Мысалга алатын болса; сонау палеолиттен ;ола, темiр дэуiрерiне жетiп ;азiргi тацда еркендеген жаца eндiрiстiк тецкерк дэуiрiнде eмiр сYремiз. Жан-жагымызга ;араса; бiрiнен-бiрi асып тYсуге умтылган елдердi кeремiз, цифрлы технологиялар элемiнде кYнделiктi сураныста болмасац дамыган елдер келецкесшде ;алатыныц аны; сонды;тан бэсекелестiк бYгiнгi ^ннщ негiзгi мэселесiне айналды[2, 33б].
Бэсекелестж тек езге елдерде ;алыптас;ан Yдерiс емес, ;азiргi тацда Каза;станда да белец алып ;алыптас;ан. Казахстан ез тэуелсiздiгiн алганан берi 1991 жылдан 2018 жылга дейiн туп-тура 27 жыл еттi. Осындай аз уа;ыт;а ;арамастан елiмiз дамыган 50 елдщ ;атарына енiп, ендiгi кезекте дамыган 30 елдiц ;атарына кiрудi ма;сат етiп отыр. Ма;сат;а жету жолында елбасымыз жыл сайын кегiлдiр экран алдында жолдау жолдаса, ал газет-журнал беттершдеп ма;алаларында елiмiзге ма;сат;а жету жолындагы багыттарымызды ай;ындап бередi. Елбасымыз ХХ1 гасырдагы ултты; сана туралы 1-белiмiнде негiзгi 6 багытты усынады. Оныц iшiнде ец негiзгi багыт- бэсекелестiк. Казiргi тацда жеке адам гана емес, тутас халы;тыц езi бэсекелiк ;абыетш арттырса гана табыс;а жетуге МYМкiндiк алатыны баршамызга мэлiм. Елбасымыз «Бэсекелж ;абыет дегенiмiз -улттыц айма;ты; немесе жаhанды; нары;та багасы, я болмаса сапасы женшен езгелерден утымды дYние усына алуы. Бул материалды; енiм гана емес, сонымен бiрге, бiлiм, ;ызмет, зияткерлж енiм немесе сапалы ецбек ресурстары болуы МYМкiн.»- дегендей, болаша;та улттыц табысты болуы оныц табиги байлыгымен емес, адамдарыныц бэсекелiк ;аб^ ле^мен ай;ындалады. Сонды;тан, эрбiр ;аза;-станды; сол ар;ылы тутас улт ХХ1 гасырга лайы;ты ;асиеттерге ие болуы керек. Мысалы, компьютерлiк сауаттылы;, шет тiлдерiн бiлу, мэдени ашы;ты; сия;ты
факторлар эркiмнiц алга басуына сезсiз ;ажетт алгышарттардыц санатында [3,102б]. Сол себепД «Цифрлы Казахстан», тыде
бiлiм беру», «Мэдени жэне конфессияаралы; келiсiм» сия;ты багдарламалар - ултымызды, ягни барша ;аза;станды;тарды ХХ1 гасырдыц талаптарына даярлаудыц ;амын жеймiз. Багдарламаны iске асырудыц бес негiзгi багыты:
1. «Экономика салаларын цифрландыру» -ецбек ешмдЫгш арттыруга жэне капиталдандырудыц есуiне алып келетiн озы; технологиялар мен МYМкiндiктердi пайдалана отырып, Казахстан Республикасы экономикасыныц дэстYрлi салаларын тYрлендiру багыты.
2. «Цифрлы; мемлекетке кешу» -;ажеттыжтерш кYнi бурын быш халы; пен бизнеске ;ызмет керсету инфра;урылымы ретiнде мемлекеттiц функцияларын тYрлендiру багыты.
3. «Цифрлы; Жiбек жолын iске асыру» - iшкi контур Yшiн де, Каза;стан Республикасыныц транзиттж элеуетiн iске асыру Yшiн деректердi берудiц, са;таудыц жэне ецдеудiц жылдамдыгы жогары жэне ;оргалган инфра;урылымын дамыту багыты.
4. «Адами капиталды дамыту» - жаца жагдайга - бЫм экономикасына кешудi ;амтамасыз ету Yшiн креативтi ;огам деп аталатынды ;уруды ;амтитын тYрлендiру багыты.
5. «Инновациялы; экожYЙенi ;уру» - бизнес, гылыми сала жэне мемлекет арасындагы орны;ты келденец байланыстармен технологиялы; кэсiпкерлiк пен инновацияны дамыту Yшiн жагдай жасау багыты. Мемлекет инновацияларды ендiрiске шыгаруга, бейiмдеуге жэне енгiзуге ;абыетп экожYЙе катализаторы ретiнде эрекет етедi. Керсетыген бес багыттыц шецберiнде 17 бастама мен 100-ден астам iс-шара ;алыптастырылды, оларды iске асырудан тYсетiн ;айтарылымды алдагы жылдардыц iшiнде ай;ын керуге болады, сондай-а; болаша; экономикасыныц жаца саласы ретiнде цифрлы; секторды ;алыптастыруга негiз болатын к-шаралардыц непзп нэтижесiн келесi онжылды;тан бай;ауга болады. Багдарламаны iске асыру республикалы; бюджет ;аражатынан 141 млрд. тецге келемшде ;аржыландыруды тартуды болжайды. Сондай-а; квазимемлекеттiк сектор субъектiлерiнен 169 млрд. тецге ;аражат тартылады деп ^тыуде.
■S.'
Vestnik KazNMU №4-2018
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Назарбаев Н. Болаша;к;а багдар: рухани жацгыру / / Егемен Казахстан. - 2017. - 12 cayip
2 Назарбаев Н. Тepтiншi енеркэсштж революция жагдайындагы дамуыдыц жаца мYмкiндiктеpi // Эканомика. - 2018. - № (540). - С. 81-86.
3 Назарбаев Н. Тэуелаздж дэyipi. - Астана, 2017. - 508 б.
М.А. Джекебаева, С.Ж. Турсунбаева, F.Т. Рсалдина
"ЦИФРОВОЙ КАЗАХСТАН", СОВРЕМЕННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ И МОЛОДЕЖЬ
Резюме: В статье уточняется прогрессивный рост современной технологии и ее значимость в жизни молодежи. На основе Послания Президента авторы анализируют роль в развитии современных технологий. Программы «Цифровой Казахстан», «Трехязычное образования», «Культурное и
межконфессиональное согласие» - залог и обеспечение будущего научно-информированного поколение ХХ1 века.
Ключевые слова: Техника, молодежь, интернет, смартфон, планшет, компьютер, глобализация.
M.A. Dzekebayeva, S.Zh. Tursunbayeva, G.T. Rsaldina
"DIGITAL KAZAKHSTAN", MODERN TECHNOLOGIES AND YOUTH
Resume: The article specifies the progressive growth of modern technology and its significance in the life of young people. On the basis of the Address of the President, the author analyzes the role of modern technologies in the development.
The article clarifies the progressive growth of modern technology and its importance in the life of young people. On the basis of the President's Address, the authors analyze the role in the development of modern technologies. The programs "Digital Kazakhstan", "Trilingual Education", "Cultural and interfaith harmony" are the key to ensuring the future of the scientifically-informed generation of the 21st century. Keywords: Technology, youth, Internet, smartphone, tablet, computer, globalization.
