Научная статья на тему 'ДАВЛАТ ХИЗМАТИДА РАҲБАР КАДРЛАРНИНГ ШАХСИЙ ВА БОШҚАРУВГА ОИД ЖИҲАТЛАРИНИ ЎРГАНИШ НАТИЖАЛАРИ'

ДАВЛАТ ХИЗМАТИДА РАҲБАР КАДРЛАРНИНГ ШАХСИЙ ВА БОШҚАРУВГА ОИД ЖИҲАТЛАРИНИ ЎРГАНИШ НАТИЖАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
14
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Янги Ўзбекистон / бошқарув кадрлари / бошқарув / компетенция / давлат хизмати / бошқарув салоҳияти / назарий-концептуал асослар / профессионал фаолият / мувофиқлаштириш / ўқув дастурлар. / New Uzbekistan / management personnel / management / competence / public service / management capacity / theoretical and conceptual foundations / professional activity / coordination / educational programs.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Рафиқова З. А.

Мазкур мақолада бошқарув кадрлар компетентлиги масаласи, ривожланиш босқичлари ҳамда уни юксалтиришнинг назарий концептуал методологик асослари ўрганилган. Унда хорижий ва маҳаллий олимларнинг “компетенция” тушунчасига доир илмий қарашлари, давлатнинг раҳбар кадрлар тайёрлаш сиёсати ва дунёда кечаётган тенденцияларга оид фаолияти, кадрларнинг профессионал билими, салоҳияти ва компетенцияларининг ўсишини мувофиқллаштириш масалалари таҳлил қилинган. Унда шунингдек, Ўзбекистонда кадрлар сиёсати ва давлат органларидаги раҳбар кадрлар фаолиятининг ўзига хос хусусиятлари тадқиқ этилган. Ҳозирги глобал пандемия шароитида раҳбар кадрларда зарур бўлган бошқарув компетенциялари ва бошқарув фаолиятига доир раҳбар кадрларининг компетенцияларини шакллантириш бўйича ўқув дастурларини такомиллаштириш юзасидан таклиф ва тавсиялар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE RESULTS OF THE STUDY OF PERSONAL AND MANAGERIAL ASPECTS OF EXECUTIVE PERSONNEL IN THE CIVIL SERVICE

This article examines the issue of the competence of management personnel, the stages of development and the theoretical and conceptual methodological bases of its improvement. It analyzed the scientific views of foreign and local scientists on the concept of "competence", the policy of the state on the training of leading personnel and the activities related to the current trends in the world, the issues of coordinating the growth of professional knowledge, potential and competence of personnel. It also researches the specific characteristics of the personnel policy and the activities of the leading personnel in state bodies in Uzbekistan. In the current global pandemic conditions, suggestions and recommendations "Экономика и социум" №10(125) 2024 www.iupr.ru 802 were made regarding the improvement of training programs for the formation of management competencies and competencies of management personnel necessary for management personnel.

Текст научной работы на тему «ДАВЛАТ ХИЗМАТИДА РАҲБАР КАДРЛАРНИНГ ШАХСИЙ ВА БОШҚАРУВГА ОИД ЖИҲАТЛАРИНИ ЎРГАНИШ НАТИЖАЛАРИ»

Рафицова З. А.

Узбекистон Республикаси Президенти Хузуридаги Давлат Бошцаруви Академияси таянч доктаранти

ДАВЛАТ ХИЗМАТИДА РАУБАР КАДРЛАРНИНГ ШАХСИЙ ВА

бошцарувга оид жихдтларини урганиш натижалари

Аннотация: Мазкур мацолада бошцарув кадрлар компетентлиги масаласи, ривожланиш босцичлари уамда уни юксалтиришнинг назарий-концептуал методологик асослари урганилган. Унда хорижий ва мауаллий олимларнинг "компетенция" тушунчасига доир илмий царашлари, давлатнинг раубар кадрлар тайёрлаш сиёсати ва дунёда кечаётган тенденцияларга оид фаолияти, кадрларнинг профессионал билими, салоуияти ва компетенцияларининг усишини мувофицллаштириш масалаларитаулил цилинган.

Унда шунингдек, Узбекистонда кадрлар сиёсати ва давлат органларидаги раубар кадрлар фаолиятининг узига хос хусусиятлари тадциц этилган.

Хозирги глобал пандемия шароитида раубар кадрларда зарур булган бошцарув компетенциялари ва бошцарув фаолиятига доир раубар кадрларининг компетенцияларини шакллантириш буйича уцув дастурларини такомиллаштириш юзасидан таклиф ва тавсиялар берилган.

Калит сузлар: Янги Узбекистон, бошцарув кадрлари, бошцарув, компетенция, давлат хизмати, бошцарув салоуияти, назарий-концептуал асослар, профессионал фаолият, мувофицлаштириш, уцув дастурлар.

Rafiqova Z. A.

Base Docter of the Academy of Public Administration under the president of the Republic of Uzbekistan

THE RESULTS OF THE STUDY OF PERSONAL AND MANAGERIAL

ASPECTS OF EXECUTIVE PERSONNEL IN THE CIVIL SERVICE

Abstract This article examines the issue of the competence of management personnel, the stages of development and the theoretical and conceptual methodological bases of its improvement. It analyzed the scientific views of foreign and local scientists on the concept of "competence", the policy of the state on the training of leading personnel and the activities related to the current trends in the world, the issues of coordinating the growth of professional knowledge, potential and competence of personnel. It also researches the specific characteristics of the personnel policy and the activities of the leading personnel in state bodies in Uzbekistan.

In the current global pandemic conditions, suggestions and recommendations

were made regarding the improvement of training programs for the formation of management competencies and competencies of management personnel necessary for management personnel.

Key words: New Uzbekistan, management personnel, management, competence, public service, management capacity, theoretical and conceptual foundations, professional activity, coordination, educational programs.

Кириш /Введение /Intpoduction

Янги Узбекистоннинг таракиётини асоси булган ислохотларни амалга оширувчи рахбар кадрлар бошкарув компетенцияларини юксалтириш муносиб рахбар кадрлар тайёрлашнинг асоси хисобланади. Рахбар кадрларда бошкарув компетенцияларини ривожлантиришда икки мухим вазифа, яъни стратегик жихатдан инсон капиталини ривожлантириш, тактик жихатдан бозор иктисодиёти талабларига мос билим ва малакаларни шакллантиришга эътибор каратилади. Бу борада ХХ асрнинг 90-йилларида

стратегик менежмент назариясида бошкарув компетенциялари доминант концепцияга айланиб, рахбар кадрларда бошкарув компетенцияларини ривожлантириш асосида ракобатбардош устунликларни шакллантиришни назарда тутиш мухим ахамият касб этган эди.

Шу боисдан рахбар шахсининг асосий вазифаси одамларга хизмат килиш, уларни рози килишдан иборат булиб, улар уз масъулияти ва жавобгарлигини, аввало, виждони олдида, унга ишонч билдирган одамлар, эл-юрт олдида чукур англаши, зиммасига юкланган вазифаларни адо этиш учун узи жонбозлик курсатиб, узгаларни хам фидокорликка чорлаши хамда ишлаши лозим. Шу боисдан бугунги кунда ушбу максадларга эришиш учун рахбарлар олдига мухим вазифалар куйилиб, ушбу йуналишдаги тадкикотларни янада кенгайтириш вазифалари турипти.

Бугунги кунда давлат бошкарувини модернизациялашда профессионал йуналтирилган кадрларни тайёрлаш мухим ахамият касб этмокда. Давлат бошкарувининг самарадорлиги куп жихатдан давлат органлари фаолияти сифатига, шунингдек, давлат хизматчиларининг профессионал махоратига боFлик. Давлат органларининг вазифаларини амалга ошириш, кун тартибига куйиладиган янги вазифаларни хал этишнинг самарали усулларини излаш давлат хизматчиларининг профессионал жихатдан юкори махоратга эга булишини, касбий ривожланишини талаб килади.

Шиддатли равишда узгариб бораётган ижтимоий мухитда бошкарув эгилувчан булиши керак. Шу билан бирга, бошкарув карорларини тезкорлик билан кабул килиш ва уларни амалга оширишни таъминлаш хамма бошкарувчиларнинг кулидан келмаслиги хам мумкин. Давлат хизматчиси -вазифа ва функцияларни амалга оширишда доимо ижодий ёндашувни талаб киладиган касб. Шунинг учун, давлат хизмати тизимидаги мутахассислардан уз профессионал фаолиятида илмий даражаларини мунтазам ошириб бориш талаб килинади.

Мамалакатимиздаги давлат бошкарувининг тарихий шаклланиши ва ривожланиши тенденцияларининг мавжудлиги давлат хизматчиларини компетенцияларни оширилишида мухим ахамият касб этади. Шунингдек, бугунги кунда давлат хизматчилари компетенцияларини оширишда жахон тажрибасида тан олинган илмий назарияларнинг хамоханглигини таъминлаш тараккиётимизнинг асосий устувор вазифаларидан хисобланади.

Асосий кисм /Основная часть /Main part:

Бугуни кунда бошкарув кадрлар компетентлиги ва унинг назарий асосларини урганиш, улар фаолияти юксалишининг назарий-концептуал асосларини такомиллаштиришда давлатнинг рахбар кадрлар тайёрлаш сиёсати ва дунёда кечаётган тенденциялар мухим рол уйнайди. Бу борада бугунги кунда бир катор мухим вазифаларни амалга ошириш зарур булиб, улар куйидагилардан иборатдир:

бошкарув кадрлар компетентлиги юксалишининг назарий-концептуал асосларига дойр тадкикотларни амалга ошириш;

□ бошкарув кадрлар салохияти", "бошкарув кадрлари салохиятини ривожлантириш механизми" тушунчалари мазмунининг узига хос хусусиятларини аниклаш.

- кадрлар технологияларини ишлаб чикишнинг бошланFич шарти сифатида бошкарув кадрлар салохиятини бахолаш мезонларини ишлаб чикиш;

- давлат хизматида рахбар кадрлар компетенлигини хакикий холатини урганиш;

- рахбар кадрлар учун компетенциялар моделларини ишлаб чикиш;

- рахбар кадрларнинг компетенцияларини ривожлантириш учун услубий ёндашувлар ва воситаларни ишлаб чикиш;

бошкарув кадрларининг малакасини ошириш технологияларини такомиллаштириш ва хк. Агар масаланинг илк назарий асослари ва урганилиш тарихига мурожаат килинса, бошкарув компетенцияларини тизимли ёндашув асосида урганиш А.Н.Аверьянова, В.Г.Афанасьева, И.Д.Андреева, Л.Берталанфи, И.В.Блауберга, М.Б.Бахтина, А.А.Богданова, Е.П.Голубкова, В.Н.Кузьмина, Е.И.Морозова, А. Г. Поршнева, Ю.М.Плотинского, Л.А.Петрушенко, В.Н.Садовского, А.Файоля, Р.А.Фатхутдинова, Ю.И.Черняка, Э.Г.Юдина асарларида маълум маънода урганилган. Масалан, И.В.Блауберга асосий компетенциялар ташкилотнинг ракобатбардош устунлигининг потенциал манбаи булиб, рахбар кадрларнинг бошкарувга доир ноёб кобилияти, билими ва хулк-атворини узида акс этиради, деб таърифлайди [1. 2019. 16(2). 138].

Компетенциялар, шахснинг юриш-туришини бахолашга оид билимлар мажмуи булиб, у оркали биз ташкилотни самарали ривожланиши йулида

ходимнинг уз фаолиятини амалга оширишида кандай даражадаги муваффакиятларга эришаётганлигини аниклашимиз мумкин.

Компетенциялар, мавжудлиги одатда, шахс хулк-атворини улчовчи (индикаторлар ёрдамида) муайян холатлар оркали кайд килинади (яхши шаклланган хулк-атвор ва малакалар).

Г.Миролюбова узининг "Менежерлар маданий компетенция компетенцияларининг ривожланиши" (2005) деб номланган укув-услубий кулланмасида бошкарувчининг таянч компетенциялари хусусида замонавий, илмий жихатдан асосланган катор фикр-мулохазаларини таъкидлаб утади. Шу боис хам, даъвогарнинг лавозимга лойиклик мезонлари хусусида гап кетганда, мутахассислар олдида бошкарувчи шахсига хос куйидаги таянч компетенцияларни аниклаш ёки урганиш масаласи кундаланг туради:

[1] Профессионал компетенция - бу узи бошкараётган соха фаолиятини мукаммал даражада йулга куйиш учун ташкилот миссиясини аниклаштиришга хизмат килувчи мавжуд маълумот, билим хамда малакаларга эга булишликдир.

[2] Услубий компетенция - бу рахбарнинг билган нарсалари, шахсий малака ва куникмалари, турли лойихалар хусусидаги маълумотлар хамда топширикларни тез, туFри ва тушунарли (оператив) тарзда ходимларга етказа олиш кобилияти.

[3] Ижтимоий-психологик компетенция - бу шахснинг ижтимоий-психологик ходисалар хамда муомала конуниятлари, узгаларни билиш, туFри идрок килиш, дилидагини англаш ва шу асосда узаро хамкорликни ташкил килиш борасидаги саводхонлигидир.

"Амалий ижтимоий психология" (1998) китобининг муаллифлари ижтимоий-психологик компетенциянинг 3 та асосий таркибий кисмларини ажратиб курсатишади:

(а) коммуникатив компетенция;

(б) персептив компетенция;

(с) интерактив компетенция.

Агар диккат билан бу тизимга каралса, у Г.Андрееванинг уч тизимли мулокот туFрисидаги назарий карашларидан келиб чикканлигига гувох булишимиз мумкин (коммуникатив, персептив ва интерактив). Х,ар калай, бундай ёндашув психология фанидаги машхур купкиррали мулокот жараёнининг асосий сохаларини камраб олганлиги билан характерланади.

Хусусан, Узбекистонда хозирги кунда бу сохада хам тизимли ишлар амалга оширилмокда, албатта. Жумладан, Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат бошкаруви академиясида давлат фукаролик хизматчиларини кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш, шунингдек, янги компетенцияларни ургатиш буйича малака ошириш курслари ва семинар-тренинглар олиб борилмокда.

Тадкикотчи Э.Г.Юдина асосий компетенциялар - бу менежерларнинг узлари туFридан - туFри идрок эта олмайдиган бошкарувга доир билимлар

сифатида карайди. Шунингдек, бошкарув самарадорлигига таъсир этувчи омил каторига киради деб таъкидлайди. Юкоридаги

фикрларга муносабат сифатида шуни таъкидлаш лозимки, Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат хизматини ривожлантириш агентлиги томонидан давлат органлари ва ташкилотлари ходимлари учун мансаб п0F0наларидан кутарилишда мехнат фаолиятини ахлок-ирода сифатлари, иктидори ва куникмаларини объектив бахолаш ва малакасини ошириш (ilm.argos.uz) тизими жорий этилмокда. Лекин мазкур тизимдан фойдаланиш имконияти чекланганлиги, фойдаланувчиларни мотивацион раFбатлантириш тизими йуклиги, давлат хизматчиларини уз устида ишлаши, бошкарув компетенцияларини ривожлантириб боришга харакат килишлари юкори даражада эмас.

Давлат фукаролик хизматчиларининг бошкарув салохиятини юксалтириш назарияси ва амалиёти масаллари Ф.А.Акназарова, Л.П.Арской, Н.М.Бережнова, В.А.Дятлова, М.В.Грачева, Ф. И.Гайнуллинова, А.Гаращенко, Т. И.Демченко, А.П.Егоршина, П.В.Журавлева, Э.М.Короткова, В.В.Корнилова, М.И.Магуры, А.П.Прохорова, В.В.Травина, Ф.Е.Удалова асарларида тадкик этилган. Уларда асосан рахбар кадрларнинг касбий ва бошкарув компетенцияларини ривожлантириш, жамиятда содир булаётган узгаришларга мувофик тарздаги фаолият мезонлари ва уларни кай тарзда амалга ошириш механизмлари урганилган.

Бошкарув сохасида тадкикот олиб борган М.И.Магуры бошкарув компетенцияларининг рахбар кадрлар профессионаллигини белигилайдиган асосий омил сифатида карайди. Бошкарув компетенциялари моделларини тахлил килиб, хар соха учун зарур булган бошкарув компетенциялари руйхатини шакллантиради [2. 2010 №5]. Кадрлар компетенциясини урганишнинг назарий ва услубий асослари К.Адамса, Р. Бояциса, К. Вудрафа, Р. Дрейкли, В.Дулевича, Л. Зийала, М.Лоузи, Э.М.Короткова, Д. Маккеланда, Б.З. Миль-нера, К.Молони, В.Г.Смирнова, А.Фарнэма, А.Уайта каби олиммлар тадкикот ишларида уз ифодасини топган.

Узбекистонда хам борада катор тадкикотлар амалга оширилмокда, жумладан Узбекистон Бош прокуратураси академияси ходими И.Махмудов томонидан "бошкарув профессионализми" буйича тадкикотлар олиб борилиб, бошкарув компетенциялари рахбар профессионализмини ифодалаш бирлиги сифатида каралади. Мазкур йуналишда ю.ф.д. О.Махкамов томомнидан Узбекистон Республикасида кадрлар сиёсати ва давлат фукаролик хизматининг узига хос хусусиятлари тадкик этилган [3. Issue -1, №02 (2020) / ISSN 2181- 1415]. Лекин, хозирги глобал пандемия шароитида рахбар кадрларда зарур булган бошкарув компетенцияларни: бошкарув фаолиятига доир катта хажмдаги ахборотлар билан ишлаш (Big data), бошкарув фаолиятини ракамлаштириш (digital management), бошкарув фаолиятига доир вокеа, жараён, ходисани бир неча йил олдинга назар ташлаган холда келажакдаги холатини куздан кечириш, прогнозлаштириш (Foresight), бошкарув фаолиятидаги тизимли муаммоларни тахлил килиш (Systems

analysis), танкидий тахлил килиш (Systems analysis) ва ноаниклик шароитида оптимал карорлар кабул килиш (Decision-making) куникма ва малакаларни узлаштириш даражаси пастлигича колмокда.

Хорижий олимларнинг "компетенция" гадоир илмий карашлари

[5. 2011. - 57 с]

Муаллифлар «Компетенция» тушунчасининг мазмуни

Р. Боятцис — шахснинг мотивлари, хусусиятлари, куникмалари, ижтимоий роли ва билими каби хусусиятлар мажмуи

Г.Канна к,Я.Кибанов - киска вакт ичида куриб чикилган, ушбу ташкилот ходимларига тегишли булган билим, куникмаларнинг окилона комбинацияси

М.Бомензат - ходимлар уртасидаги билим, куникма ва мулокот усуллари мажмуи

Н.Т.Бунимович - маълум бир сохадаги билим ва тажриба; кимнидир алохида хабардор киладиган саволлар доираси

Хорижий илмий тадкикотларда бошкарув компетенцияси тушунчаси фанлараро ёндашув асосида урганилади. Шунинг учун бошкарув компетенциясини ёритишда масаланинг ижтимоий-сиёсий, психологик, юридик ва менежмент фани конуниятлари асосида тахлил килишга зарурият туFилади. Бу борада купгина сиёсатшунос олимлар рахбарнинг бошкарув компетенцияларини бахолашнинг самарадорликнинг мухим курсаткичлари (KPI) билан боFлайди, асли бу нотуFри ёндашув, самарадорликнинг мухим курсаткичлари (KPI) асосида рахбар кадрларнинг асосан мехнат фаолияти бахоланади. Рахбар кадрларнинг бошкарув комптенциялари бу - рахбарнинг бошкарув салохияти, унинг кобилияти ва бошкарув сохасидаги билими ва малкасида уз ифодасини топади.

Президентимиз Ш.Мирзиёев "кадрлар салохиятига, уларни халк билан ишлай олиш кобилиятига алохида эътибор каратиб, янгича фикрлайдиган, инновацион билим ва тафаккурга эга булган, хорижий мамлакатларда таълим олган ёш, иктидорли кадрларни давлат бошкаруви органларига, корхона ва ташкилотларга, таълим муассасаларига рахбар этиб тайинлаш масаласини давлат сиёсати даражасига кутарди. Чунки, шиддат билан узгариб бораётган замон, давр талаби бошкарув кадрларининг жамият ижтимоий-сиёсий хаётидаги урни ва ролига мутлак бошкача талабларни куйди. Айникса, бугунги кунда дунёда юз бераётган иктисодий-ижтимоий, экологик, диний ва этник муаммолар каторига

коронавирус пандемиясининг кириб келиши нафакат инсонлар соFлиFини саклаш, шунингдек, уларни пандемия шароитида ишлаши, оиласини бокиш муаммолари хам давлат, жамият олдида яна бир муаммо сифатида кундаланг куйилди" [https://uza.uz/uz/].

Европанинг бир катор давлатларида ва АКЩда бошкарув кадрлар компетентлиги юксалишининг назарий-концептуал асосларини такомиллаштириш буйича катта назарий ва амалий тажрибалар тупланган. Хусусан, Д.Девис, Д.Уоррен, Д.Веттен, К.Камерон ва Г.Минсберг каби олимларнинг тадкикотлари тахлили бизга бир катор мухим янгиликларни яратишимизга туртки берди. Яъни Европа мамлакатларида бошкарув кадрлари компетенцияларини юксалтиришда куйидаги тенденцияларга эътибор каратилган:

- рахбар кадрларнинг узгарувчан ролни кайта куриб чикиш ва менежерларнинг таълимдаги масъулиятини ошириш;

- рахбар кадрларнинг касбий ва бошкарув компетенцияларни мунтазам бахолаб бориш оркали уларни малака ва куникмаларини ошириш;

- етакчи кадрлар захирасини яратиш буйича назарий жихатдан асосланган ва амалда синовдан утган тизимларни киёсий урганиб бориш (benchmarking);

- рахбар кадрларни укитиш ва малакасини ошириш эмпирик маълумотлар ватадкикотларга асосланган;

- укув машFулотларида инновацион усуллар, воситалар, замонавий ахборот ва интерактив технологиялар ва имкониятларни тулик ва хар томонлама фойдаланиш;

- семинар тренингларда замонавий рахбарнинг профессионал жихатдан мухим компетенцияларини шакллантиришга эътибор кабилар.

Тадкикотлар асосида хулоса килиш мумкинки, хар бир соха учун алохида компетенциялар кластери ва моделини ишлаб чикиш лозим. мисол учун олий таълим тизимида Олий таълим тизими педагог ва рахбар кадрларни кайта тайёрлаш ва уларнинг битирувсини оширишни ташкил этиш Бош илмий - методик маркази томонидан утиладиган хар бир йуналиш тингловчилари учун алохида компетенциялар руйхатини шакллантириш лозим (1-жадвал).

Компете нция Кутилаётган натижа Махсус курслар, модуллар, интерактив технологиялар номи

Муаммоларни хал килиш вакарор кабул килиш Уз ваколатларидоирасида бошкарув карорларини кабул килишкобилиятидаги сифатузгаришлари, сифат учун жавобгарликнинг намоёнбулиши ва кабул килинган карорларнинг уз вактида бажарилиши Умумий касбий фанлар: "Таълим сохасидаги менежмент", "Таълим маркетинги". Махсус курс -"Бошкарув карорлари". Семинар машгулоти - "Бошкарув учлиги: режалаштириш,ваколатларни узатиш, карор кабул килиш"

Ахборотни тахлил килиш,тизимли ёндашув(стратегик фикрлаш) Ахборот билан ишлаш,ишда тизимли ёндашувдан фойдаланиш куникмалари шаклланди; тизимли равишдауйлаш; услубий хужжатларниишлаб чикиш Муаммо-таулил семинарлари: «Таълим муассасасида ишюритиш ишларини ташкил этиш», «Таълим муассасасидаги ахборот технологиялари», «Таълим муассасасида инновацияларни бошкариш», «Таълимнинг инновацион жараёнлариниривожлантиришнинг асосий тендентсиялари ва стратегиялари»

Самарали алока ва жамоа билан ишлаш Умумий максадларгаэришиш, алока ва алока тизимини урнатиш, баркарор иш муносабатларини урнатишучун хамкорлик мухитини саклаш кобилияти даги сифат узгаришлари Умумий касбий фанлар: "Ишбилармонлик алокаси", "ижтимоий психология". Махсус курс - "Узаро таъсирпсихологиясининг асослари". Алоца буйича тренинг "Жамоада ишлаш кобилияти" Тренинг - "Узини самаралитакдим эта олиш". "Нотиклик махорати "

Ташкилий ва корпоратив маданиятни бошкариш Ишбилармонлик алокалари сохасида шаклланган куникмалар Махсус курслар: "Таълим муассасаларини бошкариш асослари", «Таълим муассасаларини бошкаришусуллари», «Таълим муассасасида ходимларни бошкариш». Семинар-тренинг - "мулокотнинг интерактив томони:узаро таъсир турлари"

Стратегик режалаштиришга Таълим ташкилотинибошкариш сохасидаги тизимлаштирилган билимлар, таркибий бирлик, стратегикрежалаштириш Махсус курслар: "Таълимтизимларини лойихалаш","Таълим технологиялари"

Натижа учун жавобгарлик Ижрочилар уртасидаасосий ваколатларнитаксимлаш, натижага йуналтирилган бошкарув Семинар-тренинг - "Кадрлар фаолиятини назорат килиш ва бахолаш"

Етакчилик кобилияти лидерлик кобилиятининамоён були, ташаббускорли вашижоат Алоца урнатишбуйича тренинг -Бошкарув махорати"

Уз узинибахолаш, танкидийфикрлаш уз узини ривожлантириш, уз узини танкидий бахолаш, уз устида ишлаш Индивидуал консультациялар

Стрессга чидамлилик низоли вазиятлардаоптимал карорлар кабул килиш, низоларни хал кила олиш Тренинг "Эмоционал баркарорлик"

Дунё тажрибасига эътибор каратилса, масалан, давлат хизмати сифатини ошириш максадида Малайзия давлати 2002-йилдан компетенцияларга асосланган давлат хизматчиларини тайёрлаш тажрибасига утган. Давлат хизматида танлов ва ишга кабул килиш, малака ошириш ва ривожлантириш, касбни ривожлантириш, ишлашни такомиллаштириш ва такдирлаш жараёнида компетенциялар бахолаб борилади.

Бугунги замон талаблари ва мамлакатни ривожлантириш шартларига мос равишда давлат бошкаруви тизими самарадорлигини оширишнинг жихатларидан бири давлат бошкаруви кадрларининг профессионаллиги ва компетентлиги хисобланади. Давлат хизматчилари узулуксиз, мунтазам равишда ижодий, шахсий ва касбий билим, салохиятларини ошириб бориши шарт эканлиги мустахкамлаб куйилган. Бунда давлат хизматчиларининг узлуксиз ривожланиб боришини амалга ошириш учун давлат хизмати тизимига уларнинг касбий ва компетенцияларини ошириш учун мотивациялаштирувчи янгича ёндашувларни жорий этиш назарда тутилган.

Узбекистонда бу борада дастлабки кадамлар ташланди, яъни бундай фаолият билан Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат хизматини ривожлантириш агентлиги шуFилланиб келмокда ва ушбу агентлик томонидан талай ташкилий ишлар амалга оширилмокда.

Хулоса /Выводы /СопсШб'оп:

Хулоса килиб айтганда, бошкарув кадрлар компетентлиги юксалишининг назарий- концептуал асосларини такомиллаштиришда давлатнинг рахбар кадрлар тайёрлаш сиёсати ва дунёда кечаётган тенденцияларни хисобга олиш максадга мувофик. Бир пайтнинг узида кадрларнинг профессионал сифатида шахсий ривожланишини бахолаш, салохият ва компетенцияларининг усиши мувофикллаштириш мурраккаб жараён. Шунинг учун мазкур сохада тизимли ислохотларни амалга ошириш керак.

Бизнингча бугунги кунда давлат бошкарувини инновацион ривожлантириш учун рахбар кадрларда куйидаги компетенцияларни юксалтириш зарур:

• самарали мулокот кила олиши;

• стратегик фикрлаш кобилиятига эга булиши;

• ноаник вазиятларда харакат килиш кобилияти мужассам булмоFи;

• ижодкорлик махоратининг мавжудлиги;

• ишнинг якуний натижасига эътибор карата олиши кабилар.

Умуман, бугунги кунда бошкарув кадрларининг компетентлигига куйилаётган талабларнинг ортиши, улар фаолияти самарадорлигини объектив бахолашнинг зарурияти ва колаверса касбий усишнинг узлуксизлигини таъминлаш бошкарув кадрларининг мехнат самарадорлигини бахолаш буйича Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат бошкаруви академиясида ташкил этилган "Assessment Centre''-бахолаш марказига булган талаб ортмокда. Бунда давлат хизматчиларининг ваколатлари ва компетенцияларини бахолашда кайси мезонларни танлаш кераклигини аниклаш, иш самарадорлигининг максади ва индикаторларини белгилаш лозим булади.

Адабиётлар /Литература /References

1. Zaslavskaya O.Yu. RUDN Journal of Informatization in Education, 2019, 16(2), 138—14

2. Камалетдинова А. Б. Управленческие компетенции руководителя как фактор создания конкурентного преимущества организации

// Электронный журнал «Психологическая наука и образование» www.psyedu.ru / ISSN: 20745885 / E-mail: [email protected] 2010, № 5

3. Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Issue -1,

4. №02 (2020) / ISSN 2181-1415 Пузанова Жанна Васильевна, Корнаухова Юлия Сергеевна Компетентностный подход в образовательной и управленческой практике: модели компетенций // Вестник РУДН. Серия: Социология. 2014. №1. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/kompetentnostnyy- podhod-v-obrazovatelnoy-i-upravlencheskoy-praktike-modeli-kompetentsiy (дата обращения: 14.10.2021).

5. https://tsue.scienceweb.uz/index.php/archive/article/view/256

6. Ксенофонтова Х.З. Компетенции управленческого персонала: теория и методология развития: Монография. - М.: Креативная экономика, 2011. -54

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.