CC BY
0DAVLAT BOSHQARUV ORGANLARI VA XIZMATCHILARI
F.Qarshiboyev
Ilmiy rahbar: Bojxona instituti "Umumhuquqiy fanlar" kafedrasi boshlig'i, professori bojxona xizmati podpolkovnigi Ikromov Musojon Bojxona instituti 2-kurs kursanti Pochta: [email protected] Tel: +998934328015 https://doi.org/10.5281/zenodo.14619212
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Qabul qilindi: 01- Yanvar 2025 yil Ma'qullandi: 06- Yanvar 2025 yil Nashr qilindi: 09- Yanvar 2025 yil
KEY WORDS
Davlat boshkaruv organi tuzilishisi va uning hukuki holati. Davlat organlarida davlat boshkaruv organlarining tutgan o'rni. Davlat boshkaruv organlarining tizimi. Davlat boshkaruvi ning markasiy va mahalla organlari. Davlat xizmati tushunchasi va uning asosiy tamoillari. Davlat xizmatchisi tushunchasi v
Davlat
Davlat boshqaruvi — bu davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy va madaniy sohalarda o'zining maqsadlari va funksiyalarini amalga oshirish uchun tashkil etilgan tizimdir. Davlat boshqaruvi jarayonini amalga oshirishda asosiy o'rinda davlat boshqaruv organlari va xizmatchilari turadi. Ushbu maqolada davlat boshqaruv organlari va xizmatchilarining roli, ahamiyati va ularning o'zaro aloqalari haqida so'zyuritamiz.
huquq holati asoslari. xizmatlarining turlari. Yordamchi hodimlar, mutahassislar va ular faoliyatining yuridik ahamiyati, mansabdor shahslarning
Hokimiyat vakilidan farqi.
a
ADEIVY
Davlat boshqaruvi — bu birinchi navbatda davlatning ichki va tashqi ishlarini muvofiqlashtiruvchi, jamiyatning barcha sohalarida barqarorlikni ta'minlash, ijtimoiy, siyosiy va iqtisodiy manfaatlarni ilgari surish jarayonidir. Davlat boshqaruvi tizimi ko'plab tuzilmalar va organdan iborat bo'lib, ular o'zaro hamkorlikda jamiyatning barqaror ishlashini ta'minlashga qaratilgan. Ushbu tizimda boshqaruv organlari va xizmatchilari muhim rol o'ynaydi.
Boshqaruv organlari davlatning siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy tizimlarini boshqarish va tartibga solish uchun tashkil etilgan tuzilmalardir. Bu organlarning asosiy vazifasi — davlatning qonuniy faoliyatini amalga oshirish, jamiyat manfaatlarini himoya qilish, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishni ta'minlashdir. Boshqaruv organlarining samarali ishlashi o'z navbatida davlat xizmatchilarining malakasi va ular tomonidan ko'rsatilayotgan xizmatlarga bog'liqdir. Davlat xizmatchilari, o'z vazifalarini bajarish orqali, boshqaruv tizimining
muvaffaqiyatli ishlashini ta'minlashadi.
Shunday qilib, davlat boshqaruv organlari va xizmatchilari orasidagi o'zaro aloqalar davlatning qonuniy faoliyatini amalga oshirish, jamiyatdagi muammolarni hal etish va barqaror rivojlanishni ta'minlashda katta ahamiyatga ega. Ushbu maqolada davlat boshqaruv organlari va xizmatchilarining roli, vazifalari, malakalari va ularning jamiyatdagi ahamiyati haqida so'z yuritiladi. Bu mavzu davlat boshqaruvining barcha jabhalarida faoliyat yurituvchi shaxslar uchun muhim ahamiyatga ega bo'lib, o'zgaruvchan dunyoda davlat tizimlarining samarali ishlashini ta'minlashda qo'llaniladigan asosiy prinsiplarni o'z ichiga oladi. Asosiy qism
Davlat boshqaruvi tizimi davlatning siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy sohalarida muvofiqlashtirishni ta'minlaydigan va jamiyatning rivojlanishiga hissa qo'shadigan asosiy tuzilmalardan iboratdir. Bu tizimda davlat boshqaruv organlari va ularning faoliyatini amalga oshiruvchi xizmatchilar markaziy o'rinni egallaydi. Asosiy qismda davlat boshqaruv organlari va xizmatchilari o'rtasidagi aloqalar, ularning vazifalari va samarali faoliyat yuritish uchun zarur bo'lgan malakalar ko'rib chiqiladi. Davlat boshqaruv organlari
Davlat boshqaruv organlari davlat siyosatini ishlab chiqish, qonunlarni ijro etish va jamiyatda tartibni saqlash uchun mas'ul bo'lgan tuzilmalar sifatida faoliyat ko'rsatadi. Ushbu organlar davlatning yuqori, o'rta va pastki darajalarida joylashgan va o'z vakolatlariga ko'ra alohida vazifalarni bajaradi.
1.1. Ijro etuvchi hokimiyat organlari Ijro etuvchi hokimiyat davlat boshqaruvining muhim tarmog'ini tashkil etadi. Bu organlar davlat siyosatini amalga oshirish va jamiyatda amaldagi qonunlarni ijro etish uchun mas'uldir. Ijro etuvchi hokimiyatning asosiy organi, odatda, bosh vazir boshchiligidagi hukumatdir. Hukumat vazirliklar, qo'mitalar va boshqa davlat idoralari orqali o'z faoliyatini amalga oshiradi.
Vazirliklar — bu turli sohalarda faoliyat yurituvchi davlat organlaridir. Ular iqtisodiyot, ta'lim, sog'liqni saqlash, madaniyat kabi sohalarda davlat siyosatini amalga oshiradi va tegishli normativ hujjatlarni ishlab chiqadi.
Davlat qo'mitalari va agentliklari — bu maxsus vazifalarni bajarishga yo'naltirilgan davlat organlaridir. Masalan, ekologiya, statistika va boshqa sohalarda faoliyat yuritadigan tashkilotlar.
1.2. Qonun chiqaruvchi hokimiyat organlari
Qonun chiqaruvchi hokimiyat davlatning qonunlarini ishlab chiqish, tasdiqlash va o'zgartirish bilan shug'ullanadi. Davlatning qonun chiqaruvchi organi odatda parlament yoki oliy kengash shaklida bo'ladi. Ushbu organlar davlatning asosiy qonunlarini ishlab chiqadi, budjetni tasdiqlaydi, hukumat tomonidan taklif qilingan siyosatlarni muhokama qiladi va tasdiqlaydi.
1.3. Sud hokimiyati organlari
Sud hokimiyati davlat boshqaruvining uchinchi tarmog'idir va uning vazifasi — qonunlarning to'g'ri bajarilishini ta'minlash va fuqarolarning huquqlarini himoya qilishdir. Sudlar davlatning ichki va tashqi nizolarini hal etishda, shuningdek, davlat organlarining faoliyatini qonunlarga mosligini tekshirishda muhim rol o'ynaydi. Sudlar faqat qonun asosida qarorlar chiqaradi, shuning uchun ular mustaqil va ob'ektiv bo'lishi kerak. 2. Davlat xizmatchilari
Davlat xizmatchilari — davlat boshqaruvi organlarida ishlovchi va davlatning siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy funksiyalarini amalga oshirishga yordam beruvchi xodimlardir. Ular o'z faoliyatlarini tashkil etishda va qonunlarni ijro etishda muhim rol o'ynaydi. Davlat xizmatchilari o'z vakolatlari doirasida davlatning har bir jabhasida xizmat ko'rsatishadi.
2.1. Davlat xizmatchilarining vazifalari
Davlat xizmatchilari tomonidan bajariladigan asosiy vazifalar quyidagilardan iboratdir: Qonunlarni amalga oshirish: Davlat xizmatchilari davlat siyosatini amalga oshirishda, yangi qonunlar va me'yorlarni ijro etishda ishtirok etadilar. Ular o'z vazifalarini qonunlar asosida bajarishlari kerak.
Jamiyat manfaatlarini himoya qilish: Davlat xizmatchilari jamiyatning ijtimoiy, siyosiy va iqtisodiy manfaatlarini himoya qilishda ishtirok etadilar. Ular fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini ta'minlash, shu jumladan, davlat xizmati ko'rsatish sohasida faoliyat yuritadilar. Davlat dasturlarini amalga oshirish: Davlat xizmatchilari iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy sohalarda amalga oshiriladigan davlat dasturlarini boshqarish va muvofiqlashtirishda ishtirok etadilar.
2.2. Davlat xizmatchilarining malakasi
Davlat xizmatchilari o'z faoliyatini samarali amalga oshirish uchun yuqori malakaga ega bo'lishlari kerak. Ularning malakasi va ko'nikmalari quyidagilarni o'z ichiga oladi: Yuridik bilimlar: Davlat xizmatchilari qonunlarni, hukumat siyosatini va amaldagi normativ hujjatlarni yaxshi bilishlari kerak. Bu, o'z navbatida, ularning samarali faoliyat yuritishiga yordam beradi.
Ijtimoiy mas'uliyat: Davlat xizmatchilari o'z faoliyatlarida jamiyatning manfaatlarini birinchi o'ringa qo'yishlari zarur. Ular adolatli va halol ishlashlari kerak.
Rahbarlik va boshqaruv ko'nikmalari: Davlat xizmatchilari o'z jamoalarini samarali boshqarish va resurslarni to'g'ri taqsimlash ko'nikmalariga ega bo'lishi kerak. Bu malakalar davlat boshqaruvining muvaffaqiyatli amalga oshirilishiga yordam beradi. 3. Davlat boshqaruvi va xizmatchilari o'rtasidagi aloqalar
Davlat boshqaruv organlari va xizmatchilari o'rtasidagi o'zaro aloqalar davlatning samarali boshqarilishi uchun zarurdir. Organlar qarorlar qabul qiladi, xizmatchilar esa ularni bajarish uchun zarur choralarni ko'radilar. Bu jarayonda, davlat boshqaruv organlarining yuqori darajalaridan tortib, mahalliy boshqaruv organlarigacha bo'lgan aloqalar yaxshi muvofiqlashtirilgan bo'lishi kerak. Davlat xizmatchilari va boshqaruv organlari o'rtasida yaxshi o'zaro kommunikatsiya va hamkorlik o'rinli va samarali ish olib borilishiga asos bo'ladi.
Empirik tahlil
Davlat boshqaruvi va xizmatchilarining samarali ishlashi, nafaqat nazariy tushunchalar asosida, balki amaliy tajriba va real hayotdagi natijalarga asoslanadi. Empirik tahlil yordamida davlat boshqaruvi tizimining ishlashini o'rganish, amaliyotdagi muammolarni aniqlash va samarali strategiyalarni ishlab chiqish mumkin. 1. Davlat boshqaruvi tizimining samaradorligi
Davlat boshqaruvi tizimining samaradorligi ko'plab faktorlar bilan belgilanishi mumkin. Ularning asosiylari quyidagilar:
Qonunlarga va siyosatga rioya etilishi: Samarali davlat boshqaruvi tizimi o'zining asosiy funksiyalarini qonunlarga muvofiq amalga oshiradi. Bu, xususan, davlat boshqaruv organlari
tomonidan chiqarilgan qarorlarning amalda qo'llanilishi va jamiyatdagi siyosiy muvozanatni ta'minlashda namoyon bo'ladi.
Xizmatchilarning malakasi: Davlat xizmatchilarining malakasi va bilim darajasi davlat boshqaruvi tizimining samaradorligini ta'minlashda hal qiluvchi omil hisoblanadi. Malakali xizmatchilar qarorlar qabul qilishda tezkor va adolatli bo'lishadi, shu bilan birga, davlatning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy maqsadlarini amalga oshirishda muvaffaqiyatli natijalarga erishadilar.
2. Xizmatchilarni malakasini oshirish va davlat xizmatlari tizimida islohotlar
Davlat xizmatchilarining malakasini oshirish, samarali boshqaruv tizimini yaratishning asosiy elementlaridan biridir. Xizmatchilarning malakasini oshirish va o'zgaruvchan sharoitlarga moslashish uchun amalga oshirilgan bir qator islohotlar, xususan, davlat xizmatlari tizimida informatizatsiya jarayonlarini joriy etish, xizmatchilarning kasbiy ko'nikmalarini rivojlantirish uchun treninglar tashkil etish, yangi texnologiyalarni joriy qilish va boshqaruvni soddalashtirishga qaratilgan chora-tadbirlar samaradorlikni sezilarli darajada oshirishga yordam berdi.
Biroq, ushbu islohotlar faqat markaziy boshqaruvda muvaffaqiyatli amalga oshirilgan bo'lsa-da, hududiy va mahalliy darajalarda natijalar turlicha bo'lishi mumkin. Empirik tahlil shuni ko'rsatadiki, ayrim hududlarda xizmatchilarning malakasi va ularning xizmatlarga moslashuvchanligi hali ham past bo'lishi mumkin. Bu xolatlar, o'z navbatida, davlat boshqaruvi tizimi samaradorligiga salbiy ta'sir ko'rsatadi.
Davlat boshqaruv organlari va xizmatchilari jamiyatning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy tizimlarining samarali ishlashini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Samarali boshqaruv tizimi o'zining barcha darajadagi organlari orqali davlat siyosatini amalga oshiradi, qonunlarni ijro etadi va jamiyatda adolat va barqarorlikni saqlaydi. Davlat xizmatchilari esa o'z faoliyatlari orqali bu siyosatni ro'yobga chiqarish, xizmatlar ko'rsatish va fuqarolar huquqlarini himoya qilishda ishtirok etadi.
O'zbekiston misolida, so'nggi yillarda amalga oshirilgan islohotla avlat boshqaruvi tizimini modernizatsiya qilishga va davlat xizmatchilarining malakasini oshirishga qaratilgan bo'lsa-da, ba'zi hududlarda hali ham samarali boshqaruv tizimi yo'lga qo'yilmagan. Davlat boshqaruvi tizimining samaradorligi ko'plab omillarga, jumladan, boshqaruv organlarining faoliyatining shaffofligi, xizmatchilarning malakasi va innovatsiyalarni joriy qilishga bog'liqdir. Shu sababli, tizimni yanada samarali qilish uchun davlat boshqaruvini modernizatsiya qilish, xizmatchilarning malakasini oshirish va ijtimoiy, siyosiy muvozanatni saqlash zarurdir.
1. Davlat boshqaruvi tizimini markazlashtirilgan va hududiy darajada kuchaytirish:
Davlat boshqaruv tizimi markaziy va hududiy darajalarda samarali ishlashini ta'minlash uchun ko'proq resurslar va o'quv dasturlarini tashkil etish zarur. Hududiy boshqaruv organlarining xizmatchilari uchun maxsus treninglar va malaka oshirish kurslarini joriy etish kerak.
Shuningdek, davlat boshqaruvi tizimining samaradorligini oshirish uchun markaziy va hududiy boshqaruv o'rtasidagi kommunikatsiyani mustahkamlash, o'zaro tajriba almashish va
Xulosa
Takliflar
resurslarni birlashtirish talab etiladi.
2. Davlat xizmatchilari malakasini oshirish va ularni professionalizatsiya qilish:
Xizmatchilarning malakasini oshirish uchun ularni muntazam ravishda o'qitish, treninglar va seminarlar tashkil etish kerak. Xizmatchilarga zamonaviy boshqaruv, yuridik bilimlar va axborot texnologiyalarini o'rganishga imkoniyat yaratish lozim.
Xizmatchilarni faqat malaka va tajriba bilan emas, balki ijtimoiy mas'uliyat va fuqarolarga xizmat ko'rsatish sifatini oshirishga yo'naltirilgan dasturlar bilan tanishtirish muhimdir.
3. Davlat boshqaruvida raqamli texnologiyalarni keng joriy etish:
Davlat xizmatlarini raqamlashtirish va elektron xizmatlar tizimini yanada rivojlantirish davlat boshqaruvining samaradorligini oshirishga yordam beradi. Bu nafaqat fuqarolarga qulaylik yaratadi, balki korrupsiyaga qarshi kurashda ham muhim rol o'ynaydi.
E-xizmatlar va raqamli platformalarni kengaytirish orqali davlat organlari va fuqarolar o'rtasidagi aloqalarni shaffof va tezkor qilish mumkin.
4. Qonuniy va siyosiy islohotlarni chuqurlashtirish:
Davlat boshqaruvi tizimining samaradorligini ta'minlash uchun qonunlarni va siyosatni doimiy ravishda takomillashtirish zarur. Qonunlar faqat markaziy darajada emas, balki barcha darajalarda amalga oshirilishi kerak.
Xususan, boshqaruv tizimida samarali nazorat, korrupsiyaga qarshi kurash va fuqarolarning huquqlarini himoya qilishga qaratilgan islohotlar davom ettirilishi lozim.
5. Davlat organlarining shaffofligini oshirish va fuqarolar ishtirokini kengaytirish:
Davlat boshqaruvining samaradorligini oshirish uchun shaffoflikni ta'minlash muhimdir. Fuqarolar va jamoatchilik bilan aloqani yaxshilash, ular bilan to'g'ridan-to'g'ri muloqot qilish, davlat qarorlarini jamoat oldida tushuntirish zarur.
Fuqarolarni davlat boshqaruvi jarayonlariga jalb qilish, xususan, ijtimoiy tarmoqlar va onlayn platformalar orqali ularning fikrlarini olish tizimini tashkil etish mumkin. Bu, o'z navbatida, davlat siyosatini amalga oshirishda ko'proq ishtirokchanlik va adolatni ta'minlaydi. Xulosa qilib aytganda:
Davlat boshqaruv organlari va xizmatchilarining samarali ishlashi jamiyatning barqaror rivojlanishida asosiy o'rin tutadi. Davlatning har bir organi o'z vazifalarini samarali va qonuniy tarzda bajarishi kerak. Shuningdek, davlat xizmatchilari o'z malakasini oshirib, zamonaviy texnologiyalar va boshqaruv usullarini o'zlashtirishi zarur. O'zbekiston misolida amalga oshirilgan islohotlar yuksak natijalarga olib kelmoqda, ammo tizimni yanada rivojlantirish va mukammallashtirish uchun yuqorida keltirilgan takliflarga rioya qilish muhimdir. Bu jarayonda shaffoflik, samarali boshqaruv va fuqarolar ishtiroki asosiy o'rin tutadi.
1. O'zbekiston Respublikasi va Konstitutsiyasi. T. "O'zbekiston"
2015 yil. (O'zR 31.05.2017 O'RQ-430-son Konuni o'zgartirish va qo'imcha bilan yordam).
2. Uzbekistan Respublikasining Mamurii zhavobgarlik tug'ilish kodlari Tashkent "Adolat" 2017 yil (Uzbekistan R 9.01.2018 y. 459-sonli qonun bilan davshat va qushimchalar bilan)
3. E. Xojiyev. Mamuri hukuk. Darslik. Toshkent-2008 yil.
4.X.Odilqoriev. Mamuri hukuk. Darslik. Toshkent 2010 yil
5.Mualliflar jamoasi. Mamuri huquq. Darslik. Toshkent 2016 yil
6. Mualliflar jamoasi. Rossiya Federatsiyasining ma'muriy huquqi. Darslik. Moskva, 1997 yil
Foydalanilgan adabiyotlar:
7.H.Yu.Ibragimov. Qozog'iston Respublikasining ma'muriy huquqi. O'quv qo'llanma. Olmaota-2000
8. IAXamedov va boshkalar "Ma'muri huquk" Darslik. Toshkent-2017
1. Karimov I.A. Uzbekistan XXI Asr bysagasida: hafsizlikka, tartiblik sharoitlari va tarakkiyot kafolatlari. T. «O'zbekiston» 1997 yil
2. Karimov I.A. "Yuksak ma'naviyat-engilmas kuch" T. Ma'naviyat. 2008 yil.
INNOVATIV ACADEIVY
