УДК 338
DOI 10.24412/3005-8023-2024-3-93-100
ДАР БОРАИ ОМУЗИШИ Пулодова Хуршеда Шарифцоновна, дотсенти МЕХАНИЗМИ ИДОРАКУНИИ кафедраи идоракунии ицтисодиёт ва РУШДИ УСТУВОРИ МИНТАКА маркетинги МДТ "ДДХ ба номи академик
БТафуров" (Хуцанд, Тоцикистон)
К ВОПРОСУ ИЗУЧЕНИЯ Пулодова Хуршеда Шарифджоновна, доцент
МЕХАНИЗМА УПРАВЛЕНИЯ кафедры управления экономикой и маркетинга
УСТОЙЧИВЫМ РАЗВИТИЕМ ГОУ «ХГУ имени академика Б. Гафурова»
РЕГИОНА (Худжанд, Таджикистан)
TO THE STUDY OF THE Pulodova Khursheda Sharifjonovna, candidate of MANAGEMENT MECHANISM OF Economy, docent of the department of management SUSTAINABLE DEVELOPMENT of economics and marketing of the SEI «KhSU OF THE REGION named after academician B. Gafurov» (Khujand, Tajikistan) e-mail: [email protected]
Равишуои асосй ба истилоуоти "идоракунии минтацавй " ва "механизми идоракунии минтацавй" баррасй шудааст, цонуниятуои асосии идоракунии минтацавй цудо карда шудаанд, принсищои он аниц ва вазифауои рузмарраи он цамъбаст карда шудаанд. Муцаррароти асосии равиши арзишманд ба уалли вазифауои идоракунй дар буриши дискурси минтацавю ицтисодй ошкор ва цои арзишуо дар сохтори муносибатуои ицтисодй муайян карда шудааст. Истифодаи равиши арзишманд ба арзёбии сатуи рушди устувори уудудуо асоснок карда шудааст. Тавсифи аломатуои мацсадноки агентуои ицтисодй, ки таути таъсири консепсияи рушди устувор ташаккул ёфтаанд, пешнщод гардидааст. Базиси назариявии тауциц имкони тауияи механизми ташкилию ицтисодии идоракунии рушди устувори минтацивиро дар буриши амалигардонии арзишуои ауолй, бизнес- цомеауо ва мацомоти уокимияти давлатй фароуам сохтааст. Принсипуои идоракунй, ки татбици онуо ба баланд бардоштани самаранокии цароруои идоракунии цабулшаванда мусоидат мекунад, муфассалан тавсиф гардидаанд.
Калидвожа^о: идоракунии минтацавй, вазифауои идоракунй, механизми идоракунии минтацавй, равиши арзишманд, рушди устувори уудудуо, рушди ицтисодй, принсипуои идоракунй
Рассмотрены основные подходы к терминам «региональное управление» и «механизм регионального управления». Выделены современные закономерности регионального управления, уточняются его принципы и обобщаются актуальные задачи. Раскрыты основные положения ценностного подхода к решению управленческих задач в регионально-экономическом дискурсе, определено место ценностей в структуре экономических отношений. Обосновано применение ценностного подхода к оценке уровня устойчивого развития территорий. Дано описание целевых ориентиров экономических агентов, сформировавшихся под влиянием концепции устойчивого развития. Теоретический" базис исследования предопределил возможность разработки организационно-экономического механизма управления устойчивым региональным развитием в разрезе реализации ценностей населения, бизнес-сообщества и органов государственной власти. Подробно описаны принципы управления, реализация которых способствует повышению эффективности принимаемых управленческих решений.
Ключевые слова: региональное управление, управленческие задачи, механизм
регионального управления, ценностный подход, устойчивое развитие территорий, экономический рост, принципы управления
The article examines the main approaches to the terms "regional governance " and "regional governance mechanism". Modern patterns of regional management are highlighted, its principles are clarified and current tasks are generalized. The main provisions of the value approach to solving management problems in regional economic discourse are revealed, and the place of values in the structure of economic relations is determined. The use of a value-based approach to assessing the level of sustainable development of territories is justified. A description of the target guidelines of economic agents formed under the influence of the concept of sustainable development is given. The theoretical basis of the study predetermined the possibility of developing an organizational and economic mechanism for managing sustainable regional development in the context of realizing the values of the population, the business community and government bodies. Management principles are described in detail, the implementation of which helps to increase the efficiency of management decisions.
Key-words: regional management, management tasks, regional management mechanism, value approach, sustainable development of territories, economic growth, management principles
Дар низоми щтисодй субъектной хочагидори сершумор, ки шаклнои гуногуни моликият доранд, намкорй мекунанд. Онно ало^аи мута^обила доранд ва намдигарро машрут месозанд. Манз аз намин сабаб зарурати тавассути ташкили низоми томи идоракунй танти идора гирифтани онно ба миён меоядд.
Дар сарчашманои и^тисодй мафнуми "идоракунй"-ро чун таъсири надафманди субъекти идоракунй ба объект бо ма^сади ба нолати сифатан нав гузаронидани он ё барои ноил гардидан ба фаъолияту рушди самараноки он баррасй мекунанд [5, с. 26].
Таърифи мазкур таърифи умумй аст, вале дар он рафтори гайрифаъоли объекти идоркунй таъкид шудааст. Аммо дар низоми и^тисоди бозорй фаъолнокии объектнои идоракунй ба мушонида мерасад, бинобар ин манфиату ма^саднои онно ба мадди аввал мебарояд. Дар чунин шароит дар бораи идоракунй чун раванди надафманди таъсири мута^обилаи субъект ва объекти идоракунй сухан рондан ба маврид аст.
Идоракунии минта^авиро чун мафнуми илмй мунавдщон ба таври мухталиф баррасй ва ироа мекунанд. Идоракунии минта^авй намуди махсуси менечмент мебошад ва дар илми и^тисодиёт он ба таври мухталиф шарн дода мешавад. [8, с. 8].
Ба назар мо, таърифи пешнинод кардаи Маннапов Р.Г. ва Ахтариева Л.Г. монияти мафнуми мавриди тан^и^ро нисбатан пурра тавсиф мекунад. "Идоракунии минта^авй мачмуи принсипно, функсияно, шаклно, методно ва олоти таъсири низомманд ба раванднои ичтимоию и^тисодиро дар бар мегирад, ки намонангсозии фаъолияти хочагидорй, амалигардонии и^тидори махсус, такрористенсоли васеъ, шароити фаъолияти наётии анолй, тачдиди и^тисодиёт ва сонаи ичтимоии минта^аро тиб^и талаботи чамъиятии муосир дар асоси истифодаи минта^авии захирано ва бо назардошти намачонибаи омилнои нудудй ва вижагинои маналлй таъмин мекунад"[7, с. 113 -114]. .
Ба авдцаи як ^атор и^тисоддонно, аз чумла Г.В.Гутман, А.А.Мироедов ва С.В.Федин танти мафнуми "менечменти минта^авй чунин идоракунии хочагии хал^и минта^аро фанмидан лозим аст, ки ба принсипнои корпоративй ва ба нисобгирии та^сими нудудии меннат асос ёфтааст"[4, с. 108].
Гаврилов А.И. чунин менисобад, ки "менечменти минта^авй идоракунии раванднои ичтимоию и^тисодй дар минта^а дар шароити гузариши хочагии он ба муносибатнои бозорй мебошад"[1, с. 78].
Як ^атор мунавдщон менечменти минта^авиро чун намуди махсуси менечмент муайян мекунанд, ки мачмуи принсипу методно, шаклу воситанои таъсиррасонй ба фаъолияти ичтимой ва щтисодиро дар сатни минта^авй дар бар мегирад. [11, с. 57].
Дар бобати истифодаи истилоннои "менечменти минта^авй" ва "идоракунии минта^авй" дар амалияи Чумнурии Точикистон зикр кардан лозим аст, ки ба назари мо, корбасти истилони идоракунии минта^авй ба ма^сад мувофи^тар менамояд, зеро истилони "менечменти минта^авй" мафнуми омодагии касбии кадрно, татби^и касбии дастовардно, принсипно, методно ва олоти илми муосирро пешбинй мекунад. Мо истифодаи истилони "идоракунии минта^авй"-ро ки зимнан чун ^исми таркибии идоракунии давлатй баррасй мешавад, нисбатан мувофщ ва бамаврид мешуморем.
Айни замон, таърифнои дар боло зикр гардида, яке аз чузънои таркибии мунимтарини идоракунии минта^авиро дар бар намегиранд, яъне дар онно таъкид нагардидааст, ки идоракунии минта^авй мониятан ^исми чудонашавандаи низоми умумии идоракунии давлатй ва нал^аи мунимтарини он мебошад.
Зарурати идоракунии рушди ичтимой-и^тисодй дар минта^а возену равшан аст. Асоснои зерини ин мулонизаро номбар мекунем:
- фаъолияти субъектнои хочагидории шаклнои моликияташон мухталиф намонангсозиро та^озо мекунад ва ин намонангсозй ба та^озои руз табдил ёфтааст;
- шароит ва ми^ёси фаъолияти субъектно дар шароити низоми бозорй зарурати танзими давлатиро талаб менамояд;
- таъмини мутаносибии раванднои такрористенсол дар доираи минта^аи муайян ба вазифаи мунимтарини ма^омоти идоракунии минта^авй табдил меёбад.
Дар марнилаи инкишофи Точикистон дар доираи амалкарди низоми маъмурию фармонфармоии идоракунии и^тисодиёт намуднои мухталифи сохтори ташкилии идоракунии минта^авй вучуд дошт, ки онно аз руи принсипи сохторнои хаттй ва хаттию функсионалй таъсис дода шуда буданд. Дар онно афзалият доштани методнои бюрократй ва маъмурии идоракунй норасоии асосии намаи сохторнои мазкур ба нисоб мерафт. Дар шароити низоми бозории и^тисодиёт сохторнои ташкилй вобаста аз сатни идоракунии давлатй, намчунин барои налли вазифанои мураккаб оид ба рушди и^тисодиёти минта^авй таъсис дода мешаванд. Дар низоми муосири идоракунй ба минта^аи калон зернизоми ма^омоти ичроияи нокимияти давлатй чудо карда мешавад, ки ма^саднои идоракуниро бе восита бо рони ба вучуд овардани механизмнои таъминоти иттилоотй, кадрй ва ^онунгузорию меъёрй амалй мегардонад. Хдмчунин чузву томнои дигар ташкил карда мешаванд, ки барои амалкарди самараноки тамоми низоми идоракунии минта^авй шароити зарурй ба вучуд меоваранд. [9, с. 11].
Fайр аз ин, зарурати идоракунии минта^а бо муниммияти амалигардонии комилиёри сиёсати давлатй ва ичтимой-и^тисодй дар нудуди мамлакат бо назардошти намачонибаи махсусияти нар минта^аи мушаххаси Чумнурии Точикистон ва,хусусан, маналли чойгиршавии онно ало^аманд аст. Он чиз низ анаммияти калон дорад, ки тавассути идоракунии минта^авй ну^сони амалиёти механизми бозорй, ба ном "су^ут" -нои бозорро рафъ кардан, намчунин о^ибатнои онро дар сонаи ичтимой рупуш кардан мумкин аст.
Ба назари мо, идоракунии минта^авй мачмуи принсипно, функсияно, шаклно, методно ва олатнои таъсири низоммандро ба раванднои ичтимоию и^гисодй дар минта^а дар бар мегирад, ки намонангсозии фаъолияти хочагидорй, амалигардонии и^гидори махсус, такрористенсоли васеи шароитнои фаъолияти наёти анолй, тачдиди и^тисодиёт ва сонаи ичтимоии минта^аро тиб^и талаботи чамъиятии муосир дар асоси истифодаи о^илонаи захирано ва ба^айдгирии намачонибаи омилнои нудудй ва вижагинои маналлй таъмин мекунад.
Дар сарчашмахои ицтисодй мулохизаю ацидахоихои сершумор дар бораи "механизм" ва имкониятхои истифодаи он дар низоми идоракунии ицтисодиёти минтацавй мавчуданд.
Дар ицтисодиёти маъмурию фармонфармой тахти мафхуми механизм сохтори ташкилии идоракунй бо татбици мачмуии методхо ва мехвархои таъсиррасон ба падидаю равандхои ицтисодй фахмида мешуд, ки ба даст овардани самараноки мацсадхои истехсолот, хатталимкон цонеъ гардонидани талаботи чамъиятй ва шахсиро таъмин мекунанд. Дар мархалаи фаъолияти низоми бозорй самаранокии сохтори ташкилии идоракунй аз бисёр чихат бо амали механизми бозорй муайян карда мешавад. Механизми бозорй бошад унсури асосии низоми идоракунии истехсолоти минтацавй ва гардиши молу хизматрасонихо ба шумор меравад. Чй тавре ки зикр гардид, минтаца низоми бисёрвазифа ва серчабха мебошад.
Ба низоми идоракунии рушди минтаца мацсаду вазифа ва равандхои идоракуниро дохил кардан лозим аст. [2, с. 15]. Тамоми сикли раванди идоракунй дар чахорчубаи ин низом сурат мегирад. Дар он хамаи мацомоти хокимияти ичроия (марказй, минтацавй, шахрй ва махаллй (чамоатхо) иштирок мекунанд. [10, с. 6].
Амалкарди самараноки ташкилахои минтацавй ба талаботи ицтисоди бозорй тобеъ мебошад. Бинобар ин, низоми идоракунии минтаца бояд ваколатхои худро тавре ичро кунад, ки хамаи равандхои дар он суратгиранда саривацт, босифат ва самаранок ба ичро расанд.
Тахлили низоми идоракунии рушд ба мацсад мувофиц менамояд, зеро фаъолият ба таври эндогенй рушдро ба вучуд меорад. Аз ин чо бармеояд, ки "фаъолият" ("амалкард") манбаъ ва асоси рушди низом мебошад, ки имкони гузариши низомро ба дарачаи нави такмилу рушди он муайян мекунад. Робитаи акс - таъсири рушди низом ба фаъолияти он вучуд дорад.
Низоми консептуалии идоракунии ицтисодиёти минтаца мачмуи унсурхо ва таъсири мутацобилаи онхоро дар доираи идоракунии минтацаро дарбар мегирад: муцаррароти хадафманд, принсипхо, функсияхо, сохторхо, захирахо, методхо, технологияхо, олатхои идоракунй ва гайра, хамчунин шаклхои мацомоти идоракунй.
Дар низоми муосири идоракунй методхои мустацим ва гайримустацим якчоя истифода мешаванд, ки олатхои мухталифи таъсиррасон ба раванди рушди ицтисодии минтацаро дар бар мегиранд. Сухан дар бораи бехтар намудани хамкории мутацобила дар хамаи сатххои хокимияти давлатй ва истифодаи мачмуии олатхое меравад, ки сохтори механизми идоракунии ицтисодиёти минтацахоро ташаккул медихад. Дар шароити воцеии фаъолияти ицтисодиёт чунин мачмуи бучетхо хусусияти хисобй дорад, ки дар бораи даромаду харочот дар минтаца тасаввуроти ба цадри кофй муфассал медихад.
Модели минтацае, ки бучети муттахида ва низоми дусатхаи идоракунй - "нохия ва чамоат"-ро дар бар мегирад, ва ба муносибати тобеияти амудии аз боло ба поён асос меёбад, дар шароити Ч,умхурии Точикистон ахаммияти амалй дорад (расми 1.).
Расми 1.
Олат\ои идоракунии рушди ицтисодии минтаца
Олатхо дар низоми идоракунии минтакахо
Сатхи чумхуриявй
Супориши давлатй, дотатсияхо, маблаггузории мацсаднок Сатхи минтакавй Супориши минтацавй, нарх ва тарофахои танзимшаванда, дотатсияхо, маблаггузории мацсаднок.
Сатхи чумхуриявй
Конунгузорй, литсензиядихй, квотадихй, меъёргирй,
махдудиятнокй, танзимкунй, назораткунй, мучозоткунй. Сатхи минтакавй ва махаллй Бацайдгирй, танзимкунй,
ичозатномадихй, квотадихй, назораткунй, мучозоткунй.
Сатхи чумхуриявй
Андозй: (мизон, имтиёзхо, мавцуфгузории пардохт) Кдрзию пулй: (меъёри тахфифи БМТ; меъёрхои хатмии захирагузорй; имтиёзхои лизингй, царзй, амалиёт дар бозори когазхои цимматнок; Асъорй: (цурби мубодилаи асъор); Гумрукй: (бочхои давлатй, хироч ва имтиёзхо);
Сармоягузорй (истехлок, фоида, кафолатхои давлатии инвестор);
Сатхи минтакавй Андозй: (меъёри фоизии андоз ва хироч; имтиёзхо, мавцуфгузории пардохтхо);
Кдрзию пулй: (лизинг, имтиёзхои царзй);
Сармоягузорй: (кафолатхо ба сармоягузорон).
Ба цатори олатхои асосии танзими давлатии рушди ицтисодй ва ичтимой дар шароити фаъолияти низоми бозорй бучет дохил мешавад, ки олати мух,имтарини амалигардонии авлавиятхо стратегй мебошад. Аз чумла, мацомоти цонунгузорй ва ичроияи хокимияти давлатй, ки дар вилояти Сугд амал мекунанд, бучети худро доранд, ки тибци тартиби муайян кардаи цонунгузорй тасдиц мешавад. Бучети минтаца бояд чун бучети консолидатсияшуда, ки бучети вилоят ва бучетхои махаллиро муттахид месозад, пешниход гардад.
Ба вижагихои хосаи идоракунии фаъолият ва рушди ицтисодиёти минтаца аломатхои "инфиродият" ва "идорашавандагии нопурра", "мутобицгардии функсионалй"-и объект ва субъекти идоракунии минтаца ва таъсири мутацобилаи онхо бо мухит мансуб мебошанд.
Аломати "инфиродият" чун вижагии низоми идоракунии рушди ицтисодии минтаца дар мадди аввал царор мегирад ва бо захирахои минтацавие тавсиф мешавад, ки дар ихтиёр дорад ва онхо, яъне захирахо аз лихози хачму сохтор барои фаъолияти самараноки тамоми мачмуи хочагии минтацавй кофй мебошанд.
Мачмааи хочагии минтацавй хусусиятхои хоси махсусгардонии истехсолй ва инарфсохтори ба он мувофицро касб мекунад. Инфиродияти минтацаро тафрицаи байни субъектхо - иштирокдорон дар истехсоли мачмуи махсулоти минтацавй, динамикаи таъсиси чойхои нави корй ва иштигол, сатхи некуахволии ахолй, ки дар нихояти кор ба ташаккули
даромади бучети минта^авй таъсир мерасонад, машрут месозад. Мубрамияти масъалаи тафрщаи рушди ичтимой-щтисодии минта^ано барои Чунурии Точикистон неч шакку шубнаеро ба миён намеорад, зеро кушишнои зимнан истифода бурдани стратегияи намгуншудаи чунин рушд чой доранд. Айни замон, омили муайянкунандаи рушди и^тисодии минта^а бояд хусусиятнои инфиродй бошанд, ки асоси барномаи дарозмуддати рушди мачмуии нудудро бо мав^еъгирии щтидори табий-и^тисодии худ ташкил мекунанд.
Модели мазкур объектнои асосии идоракунй (и^тидори такрористенсоли минта^а, сонанои минта^авии и^тисодиёт ва сонаи ичтимой, чамоат ва гайра) ва сонаи татби^и таъсиррасонй (ислоноти институтсионалй ва сохторй, фаъолнокии корй ва инноватсионй, чалби инвеститсияно), аз чумла ма^сади ниноиро, ки аз фаронам овардани шароити хушсифати фаъолияти наётии минта^а иборат аст, инъикос мекунад.
Низоми идоракунии минта^а дар фаъолияти амалии худ ба низоми равандй табдил меёбад ва, дар ало^амандй ба ин нукта, мувофи^ сохтани муносибатно, функсияно, нолату таъсири мута^обилаи намаи унсурнои сохторй дар ^аринаи намонангсозии эндогении умуман тамоми сохтори низом, ки самараи идоракуниро машрут месозад, омили калидй мегардад.
Механизми идоракунии рушди минта^авй ва чанбаи ташкилию и^тисодии он унсури асосии сохтори амсилаи пешнинодшаванда мегардад. Он намаи раванднои ми^ёсии таъсиррасон ва асбобнои онро, ки ма^омоти идоракунии давлатй ба наракат медароранд, ба таври васеъ кушода мединад. Таъсиррасонии мазкур ба сиёсати минта^авй ва хусусияти рушди минта^аи (нудуди) мавриди баррасй такя мекунад. Дар ин амсиласозй самаранокй ва мусоидии сохторнои назорати давлатй, минта^авй ва молиявию бучавй (ва ма^омоти онно) зимни асоснок будани на^шу (анаммияту) чои намаи субъектнои низоми назоратй зонир мегардад. Низом ба махдудсозй ва пурракунии мута^обилаи ваколатно ба ма^сади бентар намудани намкории субъектнои назорат асос ёфтааст. Зимнан афзалияти ма^оми олии молиявй ва институтнои он бо нигон доштани ваколатнои назорати дохилй ва намкории мутаносиби он ба ма^омоти назорати берунй (аз чумла дар сонаи муассисанои бучетй, ки тамоми начми корнои чамъиятй ба онно рост меояд) риоя мешавад.
Дар шароити ташаккули низоми и^тисодии бозорй, махсусан дар марнилаи рушди инноватсионии он, минта^ано ба танияи низоми самараноки идоракунй энтиёч доранд, ки мачмуи намгиросозро дарбар мегирад: принсипно, функсияно, шаклно ва методнои таъсири муассир ба раванди дорои хусусияти ичтимоию и^тисодии минта^авй. Аз линози назариявй истифодаи чунин низом бояд намонангсозии фаъолияти хочагидориро таъмин кунад, дарачаи истифодаи и^тидори табиию и^тисодиро баланд бардорад, ки он ба такрористенсоли васеъ ва фаъолияти и^тисодии фаъолонаи одамон дар самти баланд бардоштани сатну сифати наёти онно шароит фаронам меорад. Аз линози амалй сухан дар бораи ба вучуд овардани чунин низоми идоракунй меравад, ки он ба истифодаи о^илонаи захиранои табиию и^тисодй бо назардошти таъсири омилнои нудудй ва хусусиятнои маналлии рушди ичтимоию и^тисодии минта^ано мусоидат мекунад.
Дар механизми идоракунии минта^авй, ки чун зернизоми и^тисодиёти миллй баррасй мешавад, механизми дорои хосиятнои истенсолй ва молиявй чои махсусро ишгол мекунад. Ба чанбаи якум мачмуи субъектнои хочагидории сонанои мухталифи и^тисодиёти минта^авй ало^аи байни онно дохил карда шудааст, ки манз дар онно истенсоли мачмуи мансулоти миллй (МММ) амалй мегардад ва даромади во^еии минта^а ташаккул меёбад. Бинобар ин идоракунии минта^а муносибати ё равиши намачонибаи низоммандро та^озо мекунад. Мунавдщони низоми идоракунй дивдатро ба зарурати омузиши объектно дар ягонагии ало^аю вобастагинои мута^обила чалб мекунанд. "Равиши низомманд - равиш ба тан^и^и объект (масъала, падида, раванд) чун ба низоме мебошад, ки дар он унсурно, ало^анои дохилию берунае чудо карда шудаанд, ки ба натичанои мавриди баррасии
фаъолияти он таъсири назаррас мерасонанд. Ма^сади нар объект бошад аз нукгаи назари таъиноти умумии объект муайян карда шудааст.
Мулонизаи мазкур ба омузишу инкишофи минта^а комилан татбщпазир аст. Олимони маъруфи амрикой, мутахассисони муътабари сонаи идоракунй Г.Кунс ва С.О.Доннел ^айд мекунанд: "Равиши низомманд олимон ва назарияпардозони сонаи мушаххасро ба доимо дар хотир нигон доштани нуктаи зерин водор месозад: ба ягон унсур, падида ё масъала бидуни ба назар гирифтани таъсири мута^обилаи минбаъдаи он ба унсурнои дигар наздик шудан мумкин нест" [6, с. 228].
Равиши низомманд дар идоракунии минта^авй на танно ба дидани тагйирёбанданои бунронй ва мандудиятнои ало^анои мута^обилаи онно дар раванднои фаъолияти вониднои мухталифи сохторй дар хочагии минта^авй, балки ба коркарди налнои ташкилию и^тисодии мута^обилан добили ^абул, ки нам барои унсурнои таркибй ва нам умуман барои тамоми низом фоидаовар мебошанд, имкон мединад.
Дар шароитнои нави рушди чамъиятй беш аз пеш собит мегардад, ки низоммандй ^онунияти мунимтарини муосири идоракунии минта^авй ба нисоб меравад. Баъдан, дивдатро ба зарурати объективии ташаккули созгорй ё мутоби^атпазирии байни анолй, субъектнои хочагидор, ташкиланои мунисипиалй ва маъмурияти минта^авй мутамаркиз сохтан зарур аст. Мониятан мулонизаи мазкур гояи томият, адекватнокй, созгорй ва чудонопазирии манфиатнои ичтимоию и^тисодй, ма^садно, чидду чандно, ангезано, арзишно дар чомеаи минта^авй мебошад. Идоракунии муосири минта^авй бояд мувофи^у мутоби^намоии муайяни манфиатнои гуногунро дар низоми минта^а таъмин кунад.
Албатта, ба даст овардани мутоби^ати пурра кори хеле мушкил, натто дар баъзе мавридно гайриимкон мебошад, вале ба он чидду чанд намудан зарур аст. Дар сонаи муносибатнои чамъиятй идоракунии минта^авй чун мачмуи арзишнои ба таври муайян ташаккулёфта зунур мекунад ва тавассути ангезиш додани тагйирот, навоварино, дигаргунсозино ба рушди чомеаи минта^авй таъсири пеш^адам мерасонад. Дар навбати худ, танти таъсири дигаргунинои ичтимой-и^тисодй дар низоми идоракунии минта^авй низ тагйироти гуногун ба амал меоянд. Ин машрутии мута^обила чун яке аз ^онуниятнои муосири хеле мунимми идоракунии минта^авй баромад мекунад. Рушди динамикии минта^а бе амалигардонии пурраи и^тидори махсуси минта^авй тасаввурнопазир аст. Идоракунии минта^авй намеша бояд дар бораи и^тидори худ, шароит ва тарзнои ба наракат даровардани он тасаввурот дошта бошад.
Храмин тарщ, ба ма^сади таъмини самаранокии рушди ичтимой -и^тисодии минта^а низоми мувофи^и идоракунии рушдро тания кардан зарур аст. Ба ин ма^сад и^тидори тан^и^ии низоми идоракунии рушд нам дар сатни давлат ва нам дар сатни минта^а тамил дода мешавад. Зимнан раванди мазкур бояд ба нарчи зудтар ноил гардидан ба ма^саду вазифанои гузошташуда мусоидат кунад.
ПАЙНАВИШТ:
1. Гаврилов А.И. Региональная экономика и управление: учебное пособие для вузов / А.И. Гаврилов. - Москва: ЮНИТИ -ДАНА,2002. - 564 с.
2. Гранберг А.Г. Стратегия территориального социально-экономического развития России: от идеи к реализации / А.Г. Гранберг //Вопросы экономики. - 2001. - №9. - С. 15-28.
3. Гутман Г. В. Управление региональной экономикой / Г. В. Гутман. - Москва: Финансы и статистика, 2002. - 176 с.
4. Гутман Г.В., Мироедов А.А., Федин С.В. Управление региональной экономикой / Г. В. Гутман и др. - Москва: Финансы и статистика, 2002. - 173 с.
5. Козбаненко В.А. Государственное управление, основы теории и организации / В.А. Козбаненко. - Москва: Статистика финансов, 2003. - 366 с.
6. Кунц Г., ОДоннел С. Управление: системный и ситуационный анализ управленческих функций. В двух томах. Том 2 / Г. Кунц, С. ОДоннел. - Москва, 1981. - 496 с.
7. Маннапов Р.Г., Ахтариева Л.Г. Организационно-экономический механизм управления регионом: формирование, функционирование, развитие: монография / Р.Г. Маннапов, Л.Г. Ахтариева. - Москва: КНОРУС, 2008. - 352 с.
8. Махотаева М. Целевое управление социально-экономическими системами / М.Махотаева //Проблемы теории и практики управления. - 2006. - №12. - С. 8-18.
9. Осипов А.К. Система регионального управления: понятие, функции и правовое обеспечение / Осипов А.К. //Вестник Удмуртского университета. - 2007. - № 6. - С.11 - 18.
10.Пулодова Х.Ш. Основы формирования механизма реализации экономических ресурсов региона и пути повышения их эффективности (на уровне органов местного самоуправления): монография. -Худжанд: Нури маърифат, 2014. - 180 с.
11.Самофалова, Е. Ф., Кузьбожев Э. Н., Вертакова Ю. В. Государственное регулирование национальной экономики: учеб. пособие. 2-е изд / Е. Ф. Самофалова и др. - Москва: КноРус, 2006. - 272 с.
REFERENCES:
1. Gavrilov A.I. Regional Economics and Management: a textbook for universities. - Moscow: UNITY-DANA, 2002. - 564 pp.
2. Granberg A.G. Strategy of Territorial Socio-Economic Development of Russia: from idea to implementation. // Voprosy ekonomiki. 2001. No. 9. - PP. 15-28.
3. Gutman G. V. Regional Economic Management. - Moscow: Finance and Statistics, 2002. - 176pp.
4. Gutman G.V., Miroedov A.A., Fedin S.V. Regional Economic Management. - Moscow: Finance and Statistics. - 2002. - 173 pp.
5. Kozbanenko V.A., Public Administration, Fundamentals of Theory and Organization. -Moscow: Publ. - Finance Statistics. - 2003. - 366pp.
6. Kuntz G., O'Donnell S. Management: systems and situational analysis of management functions. In two volumes. Volume 2. - Moscow: 1981. - 496pp.
7. Mannapov R.G., Akhtarieva L.G. Organizational and Economic Mechanism of Regional Management: formation, functioning, development: Monograph / - Moscow: KNORUS, 2008. - 352 pp.
8. Makhotayeva M. Targeted Management of Socio-Economic Systems. // Problems of management theory and practice. - 2006. - №12. - PP. 8-18.
9. Osipov A.K. Regional Management System: concept, functions and legal support. // Bulletin of Udmurt University. - 2007. №6. - PP.11 - 18.
10.Pulodova H.Sh. Fundamentals of Formation of the Mechanism for Realization of Economic Resources of the Region and Ways to Increase Their Efficiency (at the Level of Local Self-Government Bodies). Monograph. -Khujand: Nuri Marifat, 2014. -180 pp.
11.Samofalova, E.F., Kuzbozhev E.N., Vertakova Yu.V. State Regulation of the National Economy: Textbook, 2nd ed. -Moscow: KnoRus, 2006. -272pp.