CC BY
9
DOI: 10.12845/bitp.42.2.2016.22
mgr Tomasz Klosiewicz1
Przyj^ty/Accepted/Принята: 04.07.2015; Zrecenzowany/Reviewed/Рецензирована: 18.03.2016; Opublikowany/Published/Опубликована: 30.06.2016;
Kapnometria jako narz^dzie pomocne w resuscytacji
Capnometry as a Device Helpful in Resuscitation
Капнометрия - метод, который помогает при сердечно-легочной реанимации
ABSTRAKT
Cel: Przedstawienie kapnometrii jako narz^dzia pomocnego w prowadzeniu dzialan resuscytacyjnych. Wyjasnienie podstaw dzialania urz^dzenia. Prezentacja dost^pnych na rynku urz^dzen oraz prawidlowej techniki wykonania badania i interpretacji uzyskanego wyniku. Wprowadzenie: Prowadzenie resuscytacji krqzeniowo-oddechowej u poszkodowanych z naglym zatrzymaniem krqzenia nalezy do podstawowych obowi^zkow strazakow-ratownikow. Najwazniejszymi elementami prawidlowo prowadzonej RKO s^ ucisni^cia klatki piersiowej oraz defibrylacja. Wysoka jakosc szybko podj^tych ucisni^c klatki piersiowej jest podkreslana w obowi^zuj^cych wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji z 2015 roku. Dzialania powinny byc na biez^co oceniane przez ratownikow zarowno za pomoc^ zmyslu wzroku, jak i dodatkowych narz^dzi. Badanie zawartosci dwutlenku w^gla w wydychanym powietrzu (kapnometria) jest metod^, ktora polega na kolorymetrycznej lub spektrofotometrycznej analizie skladu gazu, ktory wydostaje si^ z pluc poszkodowanego podczas wydechu. Zabieg ten rutynowo stosuj^ zespoly ratownictwa medycznego w trakcie wykonywania medycznych czynnosci ratunkowych, mi^dzy innymi do oceny jakosci prowadzonych ucisni^c klatki piersiowej oraz prawidlowego zabezpieczenia droznosci drog oddechowych. Wykazano zaleznosc mi^dzy zawartosci^ dwutlenku w^gla w wydychanym powietrzu a wartosci^ rzutu serca, ktory jest generowany przez kompresj^ klatki piersiowej, przy stalej wentylacji minutowej. Niektore urz^dzenia wskazuj^ liczb^ wykonywanych przez ratownika oddechow na minut^. Funkcja ta pozwala unikn^c nadmiernej wentylacji, ktora jest cz^stym zjawiskiem niepoz^danym. Proste w uzyciu, jednorazowe detektory wydychanego dwutlenku w^gla od dwoch lat wchodz^ w sklad minimalnego wyposazenia zestawu ratowniczego R1, ktorym dysponuj^ jednostki Krajowego Systemu Ratowniczo-Gasniczego.
Wnioski: Nalezy d^zyc do rutynowego i swiadomego stosowania detektorow wydychanego dwutlenku w^gla podczas prowadzenia resuscytacji kr^zeniowo-oddechowej przez strazakow-ratownikow.
Znaczenie dla praktyki: Ratownicy prowadz^cy resuscytacji kr^zeniowo-oddechow^ z wykorzystaniem kapnometru mog^ skutecznie oceniac jakosc wykonywanych ucisni^c klatki piersiowej. Dzi^ki kapnometrom mog^ na biez^co korygowac ewentualne bl^dy, zwi^zane z niewystarczaj^cym wyrzutem krwi z serca. Podniesienie jakosci dzialan prowadzonych przez strazakow u osoby z naglym zatrzymaniem kr^zenia moze wplyn^c korzystnie na dalsze dzialania prowadzone przez jednostki ochrony zdrowia, a w efekcie zwi^kszyc szanse przezycia osob ratowanych.
Slowa kluczowe: resuscytacja, jakosc, kapnometr, dwutlenek w^gla, detektor Typ artykulu: artykul przegl^dowy
ABSTRACT
Aim: The aim of this article, is to show capnometry as a device that is helpful in resuscitation attempts; understanding the basics of the device; presentation of equipment available on the market, appropriate testing method and interpretation of its results.
Introduction: One of the responsibilities of rescuers-firefighters is to perform cardiopulmonary resuscitation on sudden cardiac arrest victims. The most important actions of well performed CPR are: chest compressions and defibrillation. High quality of quickly undertaken chest compressions is emphasized in the European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation of 2015. The actions should be evaluated by rescuers on an ongoing basis, using both sight and additional tools. Measurement of carbon dioxide in exhaled air (capnometry) is a method based on colorimetric or spectrophotometric analysis of the composition of gas that comes out of the victim's lungs during exhalation. This procedure is routinely used by emergency medical service teams during performing emergency medical procedures inter alia to assess the quality of chest compressions. It has been estimated that the content of carbon dioxide in exhaled air correlates with the value of cardiac output that is generated by compression of the chest, at constant minute ventilation. In addition, some devices indicate the amount of breaths performed by the rescuer per minute. Due to this fact excessive ventilation that is undesirable, but often occurs is avoided,. Simple to use, disposable end-tidal carbon dioxide detectors two years ago were included in the minimum composition of R1 rescue set, that is available for the National Firefighting and Rescue System units.
Conclusion: Efforts should be made on routine and purposeful usage of end-tidal CO2 detectors during cardiopulmonary resuscitation performed by rescuers-firefighters.
Significance for practice: Rescuers, who provide cardiopulmonary resuscitation, have a possibility to efficiently assessment of chest
1 Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu / Poznan University of Medical Sciences; [email protected];
D01:10.12845/bitp.42.2.2016.22
compressions that are being performed. This allows them to immediately correct possible mistakes due to insufficient ejection of blood from the heart. Increasing the quality of procedures undertaken by firefighters for a patient, who suffered from sudden cardiac arrest, may affect further actions carried out by healthcare providers, and consequently increase the chances of survival. Keywords: resuscitation, quality, capnometer, carbon dioxide, detector Type of article: review article
АННОТАЦИЯ
Цель: Представить читателю капнометрию в качестве возможной для использования техники при проведении сердечно-легочной реанимации. Объяснить основные принципы работы устройства. Представить различные доступные на рынке устройства, а также правильные техники проведения анализов и интерпретации полученных результатов.
Введение: Сердечно-легочная реанимация у пострадавших с внезапной остановкой сердца принадлежит к основным обязанностям пожарных-спасателей. Важнейшие элементы правильной СЛР это: компрессия грудной клетки и дефибрилляция. Важность высококачественной и быстро начатой компрессии грудной клетки подчеркивается в действующих принципах Европейского Совета По Реанимации от 2010 года. Спасатели должны все время оценивать выполняемые ими действия как зрительно, так и с использованием дополнительных приборов. Измерение содержания углекислого газа в выдыхаемом воздухе (капнометрия) представляет собой метод, заключающийся в колориметрическом или спектрофотометрическом анализе состава газа, выходящего из легких пострадавшего при выдохе. Эту процедуру обычно используют бригады скорой медицинской помощи во время предоставления медицинской помощи, а именно, для оценки качества компрессии грудной клетки и соответственного обеспечения проходимости дыхательных путей пострадавшего. Установлена зависимость между содержанием углекислого газа в выдыхаемом воздухе и величиной сердечного выброса, который генерируется при сжатии грудной клетки, при постоянной минутной вентиляции. Кроме того, некоторые устройства указывают количество выполняемых спасателем вдохов в минуту. Это позволяет избежать чрезмерной вентиляции, которая представляет собой нежелательное, но часто наблюдаемое явление. Простые в использовании, одноразовые детекторы выдыхаемого углекислого газа в течении двух лет включены в минимальный комплект спасательного оборудования Я1, которым оснащены подразделения Национальной Спасательно-Гасящей Системы. Выводы: Следует стремиться к рутинному и осведомленному использованию детекторов выдыхаемого углекислого газа во время проведения сердечно-легочной реанимации пожарными-спасателями (парамедиками).
Значение для практики: Спасатели, которые проводят сердечно-легочную реанимацию могут эффективно оценивать качество проводимой ими компрессии грудной клетки. Это позволит сразу исправлять ошибки, когда действия спасателя генерируют слишком малый и недостаточный выброс крови из сердца. Повышение качества действий, проводимых пожарными у людей с внезапной остановкой сердца, может повлиять на дальнейшие действия бригад, а последствии также повысить шансы на выживание пострадавшего.
Ключевые слова: реанимация, качество, капнометр, углекислый газ, детектор Вид статьи: обзорная статья
1. Cel
Celem pracy jest przedstawienie czytelnikowi mozliwosci wynikaj^cych z prostego do wykonania pomiaru zawartosci dwutlenku w^gla w wydychanym powietrzu u poszkodowa-nego z naglym zatrzymaniem kr^zenia.
2. Wprowadzenie
W lipcu 2013 roku Komendant Glowny Panstwowej Stra-zy Pozarnej wprowadzil nowe zasady organizacji ratownictwa medycznego w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gasniczym. Zgodnie z zal^cznikiem nr 3 do dokumentu rozszerzono mi-nimalny standard wyposazenia podmiotow KSRG w zestawy ratownictwa medycznego. Jako jeden z dodatkowych elemen-tow zestawu wprowadzono jednorazowy detektor dwutlen-ku w^gla [1]. Jest on prostym w uzyciu urz^dzeniem mierz^-cym istotny parametr, ktory nalezy brae pod uwag^ jako jeden z wyznacznikow prawidlowo prowadzonych dzialan. Gdy u poszkodowanego dojdzie do naglego zatrzymania kr^zenia, procesy metaboliczne nie ustaj^ natychmiast. Rezerwa tlenu obecna we krwi jest w stanie zaspokoie podstawowe potrzeby metaboliczne komorek przez pierwsze minuty. Po tym czasie, w skutek niedotlenienia w organizmie dochodzi do nieodwra-calnych zmian prowadz^cych do smierci. Jednym z warunkow przezycia poszkodowanego i jego powrotu do zdrowia jest na-tychmiastowe podj^cie resuscytacji kr^zeniowo-oddechowej. Kluczowym ogniwem, poza bezposrednimi swiadkami zdarze-nia, s^ jednostki KSRG, ktore w wielu przypadkach przybywj na miejsce zdarzenia przed zespolem ratownictwa medycznego. W takich sytuacjach ratowanie zycia poszkodowanego wymaga od strazakow szybkiego wykonania ucisni^e klatki piersiowej. Europejska Rada Resuscytacji, jako organ publikuj^cy wytyczne
post^powania w zakresie, mi^dzy innymi, resuscytacji kr^zenio-wo-oddechowej, wjtkowo mocno podkresla istot^ wysokiej jakosci ucisni^c klatki piersiowej. Wazna jest gt^bokosc ucisni^c, ktora powinna wynosic co najmniej 5 cm, ale nie wi^cej niz 6 cm, ich tempo - co najmniej 100/min, lecz nie wi^cej niz 120/min, calkowite rozpr^zenie klatki piersiowej po kazdym ucisni^ciu i odpowiednie ulozenie r^k (na srodku klatki piersiowej). Podkresla si§ rowniez koniecznosc zmiany uciskaj^cego co 2 minuty, dzi^ki czemu zapobiega si§ zm^czeniu ratownika i obnizeniu jakosci dzialan. Istotne jest takze unikanie zb^dnych, nawet naj-krotszych przerw w ucisni^ciach, ktore znacz^co obnizaj ^ szanse na przezycie [2]. Przy stalej wentylacji minutowej ilosc wydycha-nego dwutlenku w^gla scisle koreluje z wartosci^ rzutu serca [3]. Zgodnie z obowi^zuj^cymi od 2015 roku wytycznymi Europej-skiej Rady Resuscytacji ci^gla ocena etC02 przy uzyciu kapno-metru stanowi jeden z elementow biez^cej oceny jakosci RKO [2]. Znajomosc przez ratownikow zasad obslugi tego urz^dzenia oraz uzywanie go podczas akcji ratunkowych jest waznym czyn-nikiem oceny jakosci podejmowanych przez nich dzialan.
3. Informacje o dwutlenku wfgla w organizmie
W trakcie prawidlowej pracy dwutlenek w^gla jest wy-twarzany jako produkt uboczny utleniania glukozy. Proces ten jest niezb^dny do zycia, sluzy do pozyskiwania energii i odbywa si§ na poziomie komorkowym. Dwutlenek w^gla z komorki dostaje si§ do krwi i wraz z ni^ jest transportowany do pluc. Tam dyfunduje do swiatla p^cherzykow i jest usu-wany z organizmu podczas wydechu. Pomimo ze dwutlenek w^gla jest potocznie nazywany „zb^dnym metabolitem", jego odpowiednie cisnienie parcjalne we krwi jest dla organizmu bardzo istotne. Wzrost cisnienia parcjalnego C02 oraz kwa-
СЛУЖБА СПАСЕНИЯ И МЕДИЦИНА КАТАСТРОФ
sowosci krwi s^ czynnikami, ktore pobudzaj^ chemorecepto-ry w rdzeniu kr^gowym i s^ jednym z kilku elementow re-guluj^cych skomplikowany proces oddychania [4]. Obecnosc dwutlenku w^gla na odpowiednio wysokim poziomie we krwi swiadczy o aktywnych procesach zyciowych organizmu, gdyz martwy organizm nie produkuje dwutlenku w^gla. Przy braku kr^zenia, a co za tym idzie zahamowaniu metabolizmu, poziom wydychanego dwutlenku w^gla znacznie spada. Pra-widlowe cisnienie parcjalne wydychanego dwutlenku w^gla u wydolnego oddechowo czlowieka wynosi okolo 32 mmHg. Zakladaj^c, ze cisnienie atmosferyczne na poziomie morza wynosi 760 mmHg (1013 hPa), wartosc ta stanowi 4,2% po-wietrza wydychanego [3]. Aktualnie rutynowa ocena powyz-szych parametrow nie wchodzi w sklad szkolenia z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy. Ratownik powinien jednak zdawac sobie spraw^, ze dwutlenek w^gla, podobnie jak tlen, jest elementem niezb^dnym do prawidlowego funkcjonowa-nia organizmu, a jego obecnosc w wydychanym powietrzu swiadczy o istnieniu aktywnych procesow metabolicznych. Z tego wzgl^du bardzo niski poziom dwutlenku w^gla jest rownoznaczny z brakiem kr^zenia (o ile pacjent jest prawi-dlowo zaintubowany lub ma prawidlowo zalozon^ rurk^ krta-niow^). W przypadku nieprawidlowej intubacji drog odde-chowych (np. zalozenia rurki intubacyjnej do przelyku), poziom dwutlenku w^gla w powietrzu przy wentylacji workiem samorozpr^zalnym jest rowniez niski. W celu pelnej oceny rownowagi gazowej w organizmie, oprocz kapnometrii, na-lezy wykonac gazometri^. Jest to jednak badanie, ktore na chwil^ obecn^ moze byc przeprowadzone jedynie w warunkach szpitalnych.
4. Dostfpne metody pomiaru
Kapnometria jest metody badania ilosci CO2 w wydychanym przez poszkodowanego powietrzu. W zaleznosci od ro-dzaju uzywanego przyrz^du mierzone jest cisnienie parcjalne lub st^zenie CO2. Koncowo-wydechowe st^zenie dwutlenku w^gla (etCO2) jest posrednim wskaznikiem przeplywu krwi przez p^cherzyki plucne, a zatem jakosci prowadzonych uci-sni^c klatki piersiowej. Istnieje korelacja pomi^dzy wartosci^ etCO2 podczas resuscytacji kr^zeniowo-oddechowej a prze-zywalnosci^ poszkodowanych z naglym zatrzymaniem kr^-zenia [2].
Producenci dost^pnych na rynku urz^dzen proponuj^ na-st^puj^ce rodzaje kapnometrow:
1. Kapnometry kolorymetryczne (jednorazowe detektory CO2)
Para wodna, stanowi^ca okolo 6% wydychanego powietrza jest srodowiskiem, w ktorym dwutlenek w^gla rozpuszcza si§ i powoduje wzrost jej kwasowosci. Powietrze, przeply-waj^c przez papierek lakmusowy umieszczony w urz^dze-niu, zmienia jego zabarwienie w zaleznosci od wartosci pH. Ratownik porownuje barw^ miernika ze skal^ wzorcow^ i w ten sposob odczytuje procentow^ zawartosc etCO2. Na-lezy dokladnie zapoznac si§ z posiadanym na wyposazeniu narz^dziem, poniewaz w zaleznosci od producenta, barwy, ktore przybiera papierek, mog^ skrajnie si§ roznic. Kapnometry kolorymetryczne (zwane takze jednorazo-wymi detektorami CO2) stosowane s^ glownie w celu oceny prawidlowego zalozenia sondy zol^dkowej do przewleklego odzywiania nieprzytomnych pacjentow. Kapnometr kolorymetryczny pozwala stwierdzic niepra-widlowe zalozenie sondy do tchawicy dzi^ki wykryciu wysokiego st^zenia dwutlenku w^gla, jakiego nie powin-no byc w przypadku prawidlowego zalozenia sondy do
DOI:10.12845/bitp.42.2.2016.22
zol^dka. Ostatnio do uzytku dopuszczone s^ kieszonko-we kapnometry kolorymetryczne, które oceniaj^ ilosc dwutlenku w^gla w powietrzu wydechowym pacjentów z astm^ oskrzelow^ lub obturacyjn^ chorob^ pluc, jak równiez mog^ oceniac ilosc dwutlenku w^gla w powietrzu atmosferycznym [5].
Ryc. 1. Jednorazowy detektor CO2 Fig. 1. Disposable CO2 detector Zródlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
2. Kapnometry spektrofotometryczne Wykorzystuj^c zjawisko spektrofotometrii, kapnometr ten dokonuje pomiaru ilosciowego pochlaniania wi^zki swiatla o okreslonej dlugosci fali. W zaleznosci od za-wartosci badanego zwi^zku, absorbancja przeplywaj^ce-go przez czujnik gazu zmienia si§. Urz^dzenie przelicza otrzymany wynik na poz^dane przez uzytkownika jed-nostki, czyli na wartosc cisnienia parcjalnego podawane-go w milimetrach slupa rt^ci. Dodatkow^ funk j apa-ratu jest liczenie sredniej ilosci oddechów podawanych w ci^gu minuty. Informacja ta jest istotna, gdy podejmuje si§ prób^ wentylacji asynchronicznej - czyli niezaleznej od toku ucisni^c klatki piersiowej. Unikanie nadmiernej wentylacji jest istotne, gdyz zbyt szybka wentylacja, tak jak nieprawidlowo wykonywana kompresja, zwi^ksza cisnienie wewn^trz klatki piersiowej i moze zmniejszyc rzut serca, powoduj^c obnizenie jakosci RKO. Szybkosc wentylacji asynchronicznej nie powinna przekraczac 10 oddechów na minuty [2].
Przy uzyciu kapnometru spektrofotometrycznego moz-liwe s^ 2 metody wykonania pomiaru: metody bocznego strumienia gazów (side stream capnometer), która sluzy do oceny pacjentów zaintubowamych oraz metody glównego strumienia gazów (main stream capnometer), która moze zo-stac równiez zastosowana u pacjentów niezaintubowanych. Niektóre urz^dzenia mog^ pokazywac na monitorze wykres zwany kapnogramem. Kapnogram jest graficznym przedsta-wieniem st^zenia etCO2 w funkcji czasu. Analiza ksztaltu fali pomaga rozpoznac takie stany jak: intubacja przelyku, nadmierna lub niedostateczna wentylacja czy powrót spon-tanicznego kr^zenia.
D01:10.12845/bitp.42.2.2016.22
Ryc. 2. Kapnometr spektrofotometryczny z jednorazow^ przystawk^ dla pacjenta Fig. 2. Spectrophotometric etC02 detector with disposable patient's unit Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
WYDfeCH WDECJI EXPIRATION INSPIRATION
45
etCO: < mmiHg)
15
Ciiiis I imc
Ryc. 3. Prawidlowy kapnogram
Fig. 3. Regular capnogram Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
cJeOi(romHg) 30
Jl/tflT.
Cïîs (miniLijj Time I mbnUes)
Ryc. 4. Wykres prezentuj^cy trend stçzenia etCO2 w czasie RKO. W pierwszej minucie RKO widoczna jest niska jakosc uciskania klatki piersiowej (etCO2<15 mmHg). W drugiej i trzeciej minucie widoczna poprawa skutecznosci wykonywanych zabiegow (etCO2>15 mmHg). W czwartej minucie RKO widoczny jest
gwaltowny wzrost etCO2, co moze sugerowac ROSC Fig. 4. etCO2 concentration during CPR. In the first minute of CPR the quality of chest compressions was too low (etCO2<15 mmHg). In the second and third minute, the quality of chest compressions was improved (etCO2>15 mmHg). In the fourth minute, sudden increase of etCO2 may suggest
ROSC
Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
СЛУЖБА СПАСЕНИЯ И МЕДИЦИНА КАТАСТРОФ
Ryc. 5. Kapnometr spektrofotometryczny prawidlowo pol^czony z zestawem do tlenoterapii czynnej. Wartosc na gorze wskazuje aktualne cisnienie parcjalne dwutlenku wçgla, natomiast wartosc na dole liczbç oddechow na minutç Fig. 5. Spectrophotometric etCO2 detector connected correctly with an active oxygen therapy set. Upper value indicates current partial pressure of carbon dioxide, lower value indicates the number of breaths per minute Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
5. Technika wykonania pomiaru
Przeprowadzenie wlasciwego pomiaru kapnometrem glow-nego strumienia gazow wi^ze siç z koniecznosci^ wczesniejszego
zabezpieczenia drog oddechowych przy pomocy maski krtanio-
wej lub rurki krtaniowej. Z uwagi na ryzyko nieszczelnosci, po-miar wykonany podczas wentylacji workiem samorozprçzalnym z sam^ mask^ twarzow^ moze dac nieprawidlowy wynik. Kap-nometry kolorymetryczne s^ gotowe do uzycia bezposrednio po wyjçciu z opakowania ochronnego. Natomiast spektrofotome-tryczne wymagaj^ uruchomienia, poniewaz s^ zasilane bateria-mi. Wiarygodny wynik uzyskuje siç po wykonaniu 6 wdechow (4 oddechow u dzieci) [6-7].Urz^dzenie nalezy umiescic pomiç-dzy filtrem antybakteryjnym a zastawk^ jednokierunkow^ wor-ka samorozprçzalnego. W ten sposob uniknie siç ewentualnego zabrudzenia urz^dzenia plynami ustrojowymi, co moze spowo-dowac nieprawidlowy odczyt.
Kapnometry kolorymetryczne sluz^ do jednokrotnego uzycia. W przypadku wielorazowych urz^dzen spektrofoto-metrycznych, do wykonania pomiaru konieczne jest uzycie jednorazowych przystawek, przez ktore przeplywa badany gaz. Po zakonczeniu uzywania, jednorazowy kapnometr lub odpo-wiedni^ przystawkç nalezy potraktowac jako odpad medyczny i wrzucic do odpowiedniego worka zgodnie z procedure
6. Mozliwosc zastosowania w resuscytacji i interpretacja wyniku
1. Potwierdzenie prawidlowego polozenia rurki krtanio-wej, maski krtaniowej i rurki intubacyjnej - brak CO2 w wydychanym powietrzu lub nieuwidocznienie zapisu krzywej na monitorze podczas RKO swiadczy o niepra-widlowym polozeniu rurki intubacyjnej.
2. Ocena jakosci i skutecznosci RKO - gdy w trakcie prowa-
DQI:10.12845/bitp.42.2.2016.22
Ryc. 6. Jednorazowy detektor C02 prawidlowo pol^czony
z zestawem do tlenoterapii czynnej Fig. 6. Disposable C02 detector connected correctly with active oxygen therapy set Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
dzenia RKO st^zenie dwutlenku w^gla w wydychanym powietrzu jest mniejsze niz 1,9% (cisnienie parcjalne 15 mmHg), nalezy poprawie jakose wykonywanych uci-sni^e [2], [7].
3. Oceny wyst^pienia ROSC (powrot spontanicznego kr^-zenia) - w wi^kszosci przypadkow nagly wzrost etCO2 do wartosci 4,6-5,9% (35-45 mmHg) swiadczy o powro-cie spontanicznego kr^zenia (ROSC) i potwierdza prawi-dlowose decyzji o zaprzestaniu uciskania klatki piersio-wej. Aktualne wytyczne nie zalecaj^ jednak przerywania RKO w przypadku zaobserwowania takiej zmiany para-metru [2], [8-9].
7. Podsumowanie
W 2014 roku jednostki PSP wykonaly masaz serca u 827 poszkodowanych. Liczba ta stanowi 2,9% sposrod wszystkich wykonywanych czynnosci medycznych i zwi^ksza si§ z roku na rok [10]. Tak duza liczba wskazuje, ze strazacy stosunko-wo cz^sto maj^ do czynienia z osobami w stanie NZK. Warto wi^c, aby zwi^kszali swoj^ wiedz^ i doskonalili umiej^tnosci z zakresu prowadzenia RKO. Biez^ca ocena prowadzonych dzialan resuscytacyjnych nalezy zarowno do osoby, ktora w danej chwili prowadzi ucisni^cia klatki piersiowej, jak i do pozostalych czlonkow zespolu. Najwazniejszym elementem oceny jest obserwacja dzialan i korygowanie ewentualnych bl^dow. Kapnometry jako dodatkowe urz^dzenia wspomaga-j^ ten proces. S^ one posrednim wyznacznikiem prawidlowej perfuzji pluc, ktorej czlowiek nie jest w stanie ocenie wzro-kiem. Urz^dzenia kolorymetryczne s^ wielokrotnie tansze od spektrofotometrycznych. Ich zalet^ jest przeznaczenie do jednokrotnego uzycia, wad^ natomiast mniejsza dokladnose. Z kolei technika spektrofotometryczna jest znacznie doklad-niejsza, podaje wi^cej wartosciowych danych. Technika ta jest jednak drozsza, wymaga zasilania bateriami oraz uzywania jednorazowych przystawek. Do tej pory nie zostala okreslo-na optymalna wartose etCO2, do ktorej nalezy d^zye, jednak
stwierdzono zwi^zek wartosci <15mmHg z niepowodzeniem w przywróceniu spontanicznego kr^zenia. Informacje uzyska-ne z prowadzonych dzialan mog^ bye przydatne w dalszych badaniach nad jakosci^ opieki przedszpitalnej. Na chwil^ obecn^ uzywanie etCO2 nie zostalo okreslone procedurach post^powania medycznego KSRG. Ich obecnose w zestawach R1 jest krokiem w kierunku poprawy jakosci resuscytacji, co przeklada si§ na podniesienie przezywalnosci ofiar NZK.
Wykaz skrótów
CO2 - dwutlenek w^gla
etCO2 - koncowo-wydechowy dwutlenek w^gla
KSRG - Krajowy System Ratowniczo-Gasniczy
mmHg - milimetry slupa rt^ci
NZK - nagle zatrzymanie kr^zenia
RKO - resuscytacja kr^zeniowo-oddechowa
Literatura
[1] Zasady organizacji ratownictwa medycznego w KSRG, Warszawa 2013.
[2] Soar J., Nolan J.P., Böttiger B.W., Perkins G.D., Lott C., Carli P., Pellis T., Sandroni C., Skrifvars M.B., Smith G.B., Sunde
D01:10.12845/bitp.42.2.2016.22
K., Deakin C.B., European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2015Section 3. Adult advanced life support, "Resuscitation" Vol. 95, 2015, pp. 100-147.
[3] Ganong W.F., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007, 641-643.
[4] Konturek S.J., Fizjologia Czlowieka, Wydawnictwo Elsevier Urban&Partner, Wroclaw 2013, 288.
[5] Zhao D., Miller D., Xian X., Tsow F., Forzani E.S.A Novel Realtime Carbon Dioxide Analyzer for Health and Environmental Applications, "Sens Actuators B Chem" Vol.195, 2014, pp. 171-176.
[6] Capnography handbook Respiratory critical care, Care Fusion, Yorba Linda, 2010, 19-20, 24.
[7] Biarent D., Bingham R., Eich C., Lopez-Herce J., Maconochie I., Rodriguez-Nunez A., Rajka T., Zideman D., Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne u osob dzieci, [w:] Wytyczne resuscytacji 2010, J. Anders (red.), Wydawnictwo Fall, Krakow 2010, 193.
[8] Thompson J.E., Jaffe M.B., Capnographic Waveforms in the Mechanically Ventilated Patient, "Respiratory Care", Vol. 1, 2005, pp. 100-109.
[9] Chomoncik M., Ratownictwo medyczne w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gasniczym. Czçsc I., BiTP Vol. 29 Issue 1, 2013, pp. 131-152.
[10] Dane statystyczne KG PSP, www.kgpsp.gov.pl [dostçp: 01. 07. 2015].
A A A
mgr Tomasz Klosiewicz - asystent w Zaktadzie Ratownictwa i Medycyny Katastrof Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcin-kowskiego w Poznaniu. Ratownik medyczny pracuj^cy w zespole ratownictwa medycznego.
