CC BY
3Open access journal
www.in-academy.uz
Wf-ESE-
EURASIAN JOURNAL OF TECHN01:0GY AND INNOVATION
BOSHLANG'ICH SINF MATEMATIKA DARSLARIDA ODDIY MASALANI YECHISHNI O'RGATISH METODIKASI
Qunnazarova Tumaris Azamat qizi
Ajiniyoz nomidagi NDPI Ta'lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi yo'nalishi 1 kurs magistranti
ARTICLE INFO__ABSTRACT
Received: 18th January 2024 Accepted: 25th January 2024 Online: 26th January 2024
KEY WORDS Metodologiya, strategiya,
konstruktiv, kontekst,
in tegra tsiyalash.
Boshlang'ich matematika ta'limida muammolarni hal qilish qobiliyati sinf doirasidan tashqariga chiqadigan muhim mahoratdir. Muammolarni yechish o'quvchilarni tanqidiy fikrlash, mantiqiy fikr yuritish va matematik tushunchalarni real vaziyatlarda qo'llash vositalari bilan jihozlaydi. Bu qat'iyatlilik, ijodkorlik va moslashuvchanlik kabi muhim ko'nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi.
Boshlang'ich matematika darslari faqat formulalarni eslab qolish va raqamlarni maydalashdan iborat bo'lmasligi kerak. Muammolarni hal qilish o'quvchilarda tanqidiy fikrlash ko'nikmalarini rivojlantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Matematik muammoga duch kelganda, talabalar turli echimlarni tahlil qilish, xulosa chiqarish va baholashga da'vat etiladi. Bu jarayon ularning mantiqiy fikrlash, aloqalarni o'rnatish va qutidan tashqarida fikrlash qobiliyatini mustahkamlaydi. Muammolarni hal qilishni o'rgatish orqali biz talabalarni nafaqat matematikada, balki hayotlarining boshqa sohalarida ham qo'llashlari mumkin bo'lgan muhim ko'nikmalar bilan jihozlaymiz. Muammoni hal qilish shunchaki javob topishdan tashqarida. Bu talabalarning matematik fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi. Muammo taqdim etilganda, talabalar asosiy tushunchalarni tushunishlari va ularni mazmunli qo'llashlari kerak. Muammoli vazifalarni bajarish orqali o'quvchilar turli matematik tamoyillar o'rtasida bog'lanishni o'rganadilar va ularni ijodiy qo'llaydilar. Bu ularning matematik fikrlash qobiliyatini oshiradi va kelajakda yanada murakkab muammolarni hal qilish imkonini beradi.[1]
Muammoni hal qilish, ayniqsa, murakkab vazifalarga duch kelganda, ba'zida juda qiyin bo'lishi mumkin. Asosiy strategiyalardan biri bu muammolarni kichikroq, boshqariladigan qismlarga ajratishdir. Muammoni kichikroq bosqichlarga bo'lish orqali talabalar bir vaqtning o'zida bir jihatga e'tibor berishlari mumkin, bu uni hal qilishni osonlashtiradi. Ushbu yondashuv, shuningdek, o'quvchilarning tizimli fikrlash tarzini rivojlantirishga yordam beradi
Ushbu maqola boshlang'ich matematika sinflarida oddiy masalalaryechishga o'rgatish metodologiyasini o'rganadi. O'qituvchilarga keng qamrovli asoslar, samarali strategiyalar va amaliy tushunchalarni taqdim etish orqali ushbu maqola o'qituvchilarga zamonaviy dunyoning murakkabliklarida harakat qilish uchun jihozlangan ishonchli muammolarni hal qiluvchilarni tarbiyalashga qaratilgan.
Open access journal
www.in-academy.uz
va ularga muammoning turli qismlari o'rtasidagi bog'liqlikni ko'rish imkonini beradi. Muammoni hal qilishda mantiqiy fikrlash va tizimli yondashuvlar muhim ahamiyatga ega. Talabalar muammoni tahlil qila olishlari, naqsh yoki munosabatlarni aniqlashlari va harakat rejasini tuzish uchun mantiqiy fikrlashdan foydalanishlari kerak. O'quvchilarni muammolarga tizimli yondashishga undash, masalan, diagrammalar, jadvallar yoki tartiblangan ro'yxatlardan foydalanish ularga murakkab muammolarni parchalash va samarali yechim topishga yordam beradi. Ushbu strategiyalarni o'rgatish orqali biz talabalarga muammoni hal qilishga ishonch va samaradorlik bilan yondashish imkoniyatini beramiz.[2]
Muammolarni yechishga o'rgatish metodikasini ishlab chiqishda o'quvchilarning rivojlanish bosqichlarini hisobga olish juda muhimdir. Kichik yoshdagi talabalar muammolarni tushunish va hal qilishda yordam berish uchun manipulyatsiyalar yoki chizmalar kabi aniq va vizual tasvirlardan foydalanishlari mumkin. Talabalar o'zlashtirgani sari ko'proq mavhum va ramziy muammolarni yechish usullarini joriy qilish mumkin. O'qitish uslubini o'quvchilarning ehtiyojlariga moslashtirish, ularga mos ravishda e'tiroz bildirilishini va muammoni hal qilish ko'nikmalarini o'z tezligida rivojlantirishini ta'minlaydi. Matematika ba'zan kundalik hayotdan ajralganligini his qilishi mumkin, bu esa o'quvchilarning muammoli vazifalarni bajarishini qiyinlashtiradi. Buni bartaraf etish uchun muammoni hal qilish vazifalariga hayotiy misollar va tegishli kontekstlarni kiritish muhim ahamiyatga ega. Tanish vaziyatlardan foydalangan holda, talabalar matematikaning amaliy qo'llanilishini ko'rishlari mumkin, bu esa uni yanada mazmunli va qiziqarli qiladi. Bu oziq-ovqat do'konidagi mahsulotlar narxini hisoblash yoki retsept uchun ingredientlarni o'lchash bo'ladimi, matematikani haqiqiy hayot tajribasi bilan bog'lash talabalarga muammolarni hal qilishning ahamiyati va ahamiyatini ko'rishga yordam beradi.
Integratsiyalash. Boshlang'ich sinf matematika o'quv dasturidagi muammolarni yechish o'quv dasturlari standartlari va o'quv maqsadlari bilan sinchkovlik bilan muvofiqlashtirishni talab qiladi. Muammolarni yechish topshiriqlari aniq matematik tushunchalarni mustahkamlash va baholash uchun mo'ljallanganligini ta'minlash orqali o'qituvchilar muammolarni echishni muntazam darslarga samarali kiritishlari mumkin. Bu talabalarga muammolarni hal qilishni matematika ta'limining ajralmas qismi sifatida ko'rishga yordam beradi va o'qituvchilarga muammolarni hal qilishda ham, asosiy matematik tarkibda ham muvaffaqiyatlarini kuzatish imkonini beradi. Muammoni hal qilish yolg'iz ish bo'lishi shart emas. Muammolarni hamkorlikda hal qilish va tengdoshlarni o'rganish uchun imkoniyatlar yaratish talabalarning muammoni hal qilish ko'nikmalarini oshirishi mumkin. Birgalikda ishlash orqali talabalar o'z strategiyalarini baham ko'rishlari, fikr almashishlari va bir-birlarining yondashuvlaridan o'rganishlari mumkin. Birgalikda muammolarni hal qilish nafaqat jamoada ishlash va muloqot qilish ko'nikmalarini rivojlantiradi, balki talabalarni muqobil muammolarni hal qilish usullariga ochib beradi. Ushbu o'zaro ta'sirlar talabalar o'z tengdoshlaridan o'rganishlari mumkin bo'lgan qo'llab-quvvatlovchi va interfaol ta'lim muhitini ta'minlaydi, bunda o'zlarining muammolarni hal qilish qobiliyatlarini rivojlantiradilar. [3]
Boshlang'ich sinf matematika sinflarida masalalar yechishga o'rgatish o'quvchilarga masalalar yechish jarayonlarini aniq tushuntirish va ko'rsatishni talab qiladi. O'qituvchilar murakkab muammolarni kichikroq, boshqarilishi mumkin bo'lgan bosqichlarga bo'lishlari
Open access journal
www.in-academy.uz
kerak, bu esa o'quvchilarning har bir qadamni davom ettirishdan oldin tushunishlarini ta'minlashi kerak. Oddiy til va o'xshash misollar yordamida o'qituvchilar muammoni hal qilishni yosh o'quvchilar uchun tushunarliroq va osonroq qilishlari mumkin.[4]
Muammoni hal qilish ko'nikmalarining o'sishi va takomillashishiga yordam berish uchun o'qituvchilar konstruktiv fikr bildirishlari va o'z-o'zini aks ettirishni rag'batlantirishlari juda muhimdir. O'qituvchilar o'quvchilarning kuchli tomonlari va muammolarni hal qilishda takomillashtirish yo'nalishlarini ko'rsatadigan aniq fikr-mulohazalarni taqdim etishlari mumkin. Bundan tashqari, talabalardan muammoni hal qilish bo'yicha o'z strategiyalarini baholashni so'rash orqali o'z-o'zini aks ettirishni rag'batlantirish, ularning fikrlash jarayonlaridan ko'proq xabardor bo'lishga va shunga mos ravishda tuzatishlar kiritishga yordam beradi. Doimiy takomillashtirish madaniyatini tarbiyalash orqali talabalar muammoni hal qilishda o'sish tafakkurini rivojlantirishlari mumkin.
Xulosa qilib aytganda, boshlang'ich matematika sinflarida masalalar yechishga o'rgatish metodikasini kiritish o'quvchilarni akademik muvaffaqiyatga erishish uchun zarur bo'lgan ko'nikmalarga tayyorlash uchun juda muhimdir. va ularning kelajakdagi faoliyatida. Muammoni hal qilish, uning tamoyillari va strategiyalarini tushunish va samarali o'qitish usullarini joriy qilish muhimligiga e'tibor qaratish orqali o'qituvchilar tanqidiy fikrlash, mantiqiy fikrlash va muammolarni ijodiy hal qilishga undaydigan sinf muhitini yaratishi mumkin. Talabalarni ushbu qimmatli ko'nikmalar bilan jihozlash va muammolarni hal qilishga ijobiy munosabatni rivojlantirish orqali biz ularga muammolarga ishonch bilan yondashish va o'zgaruvchan dunyoga hissa qo'shish imkoniyatini berishimiz mumkin.
References:
1. Jumayev M.E. "Matematika o'qitish metodikasidan praktikum" T-2003-yil.
2. Bikbayeva N., Yangabayeva E., Girfanova K.To'rtinchi sinf matematika darsligi.Toshkent." O"qituvchi " 2017 yil.
3. Саидова Г. Э. Ситуация свободного выбора на уроках математики в начальных классах //Вестник науки и образования. - 2019. - №. 7-3 (61).
4. Ergashevna S. G., Furqatovna S. S. Modern Forms of Mathematics in Primary Schools //Middle European Scientific Bulletin. - 2021. - Т. 8.
5. Hamroyev A. R. Designing students' creative activity in primary school mother tongue education as a methodological problem //Middle European Scientific Bulletin. - 2021. - Т. 11.
6. Sh.Bo'ranov, A.Xushanov, Sh.Nuraddinova. Ona tili darslarida imloviy malakalar ustuda ishlash savodxonlikni shakllantirishning bosh omili. ISTIQLOL VA TIL MASALALARI. Toshkent-2020. 48-51 bet.
