CC BY
1IF = 7.921
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 921 www.in-academy.uz
SYMPTOMS OF PNEUMONIA IN CHILDREN AND ITS
TREATMENT Turumbaeva Ayzada Tajikhanovna
Intern-assistant of the Department of Pharmacology and Pharmaceutical Technology, Karakalpak Medical Institute https://doi.org/10.5281/zenodo.14557971
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received: 19th December 2024 Accepted: 25th December 2024 Online: 26th December 2024
KEYWORDS Children, pneumonia,
symptoms, treatment, cough, fever, breathing, antibiotics, medical care, rehabilitation, pediatrician.
This article analyzes the symptoms of pneumonia in children and methods of its treatment. The article lists the main symptoms of pneumonia, including cough, fever, breathing difficulties, and other symptoms. Information is also provided on medications, antibiotics, and additional medical care methods necessary for the treatment of various forms of pneumonia. The article also examines the role of parents and pediatricians in the prevention and treatment of childhood pneumonia. This article highlights the importance of early detection and effective treatment of pneumonia for children's health.
BOLALARDA PNEVMONIYA BELGILARI VA UNI DAVOLASH
Turumbaeva Ayzada Tajixanovna
Farmakologiya va farmatsevtik texnologiya kafedrasi stajyor assistenti, Qoraqalpog'iston
tibbiyot instituti https://doi.org/10.5281/zenodo.14557971
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received: 19th December 2024 Accepted: 25th December 2024 Online: 26th December 2024
KEYWORDS Bolalar, pnevmoniya, belgilari, davolash, yo'tal, isitma, nafas olish, antibiotiklar, tibbiy yordam, reabilitatsiya, pediatr.
Ushbu maqola bolalarda pnevmoniyaning belgilari va uni davolash usullarini tahlil qiladi. Maqolada pnevmoniyaning asosiy simptomlari, jumladan, yo'tal, isitma, nafas olishda qiyinchiliklar va boshqa alomatlar keltirilgan. Shuningdek, pnevmoniyaning turli shakllarini davolash uchun zarur bo'lgan dori-darmonlar, antibiotiklar va qo'shimcha tibbiy yordam usullari haqida ma'lumot berilgan. Maqolada bolalar pnevmoniyasining oldini olish va davolashda ota-onalar va pediatrlarning o'rni ham ko'rib chiqilgan. Bu maqola pnevmoniyani erta aniqlash va samarali davolashning bolalarsalomatligi uchun muhimligini ta'kidlaydi.
Pnevmoniya - bu o'pkaning yallig'lanishi bilan kechadigan va turli infeksion agentlar (bakteriyalar, viruslar yoki qo'zg'atuvchilar) sababli yuzaga keladigan jiddiy kasallikdir. Bolalar orasida pnevmoniya tez-tez uchraydi va uning kechishi og'ir bo'lishi mumkin [5, 9-21].
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 921 www.in-academy.uz
IF = 7.921
Erta yoshdagi bolalar, ayniqsa, immun tizimi hali to'liq rivojlanmagan, pnevmoniyaga oson duchor bo'ladi. Ushbu kasallikning belgilari, o'zgacha klinik tasviri va kechishiga qarab, uni tezda aniqlash va to'g'ri davolash zarur. Pnevmoniyaning erta bosqichda aniqlanishi va to'g'ri davolanishi bolalar salomatligini saqlashda katta ahamiyatga ega. Maqolada bolalarda pnevmoniyaning asosiy belgilari, davolash usullari va uning oldini olish bo'yicha tavsiyalar ko'rib chiqiladi.
Bolalarda pnevmoniya — o'pkaning yallig'lanishidan kelib chiqadigan jiddiy infeksion kasallik bo'lib, uning klinik belgilari keng ko'lamda bo'lishi mumkin. Kasallikning erta aniqlanishi va davolanishi bolaning sog'lig'ini saqlashda muhim ahamiyatga ega. Pnevmoniyaning belgilarini bilish, uning rivojlanishini sezdirmay kuzatish va zarur tibbiy choralarni ko'rish kasallikning og'ir asoratlaridan saqlanishga yordam beradi.
Isitma — Pnevmoniyaning eng keng tarqalgan belgisidir. Kasallikning boshlanishida yoki rivojlanish jarayonida bolaning tana harorati ko'tariladi, va bu ko'pincha 38°C va undan yuqori bo'ladi. Isitma o'pka infeksiyasining alomati sifatida nafaqat xavotirga sabab bo'ladi, balki bu holat boshqa simptomlar bilan birga bo'lishi mumkin. Isitmaning uzun davom etishi bolalarning umumiy holatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi, shuning uchun uning davolanishi muhimdir.
Yo'tal — Pnevmoniya tufayli yo'talning yuzaga kelishi ko'pincha bolada og'riqni va noqulaylikni keltirib chiqaradi. Yo'tal odatda quruq yoki yiringli bo'lib, bo'yin va ko'krak qafasida og'riqni keltiradi. Bu simptom ko'p hollarda pnevmoniyaning rivojlanishining dastlabki belgisidir va uning davomiyligi ham kasallikning og'irligiga qarab o'zgaradi. Yo'talning kuchayishi va davomiyligi kasallikning jiddiyligidan dalolat beradi, shuning uchun uni e'tiborsiz qoldirish mumkin emas.
Nafas qisilishi va tez-tez nafas olish pnevmoniyaning yana bir asosiy belgisi sifatida bolalarda ko'rinadi. O'pkaning yallig'lanishi nafas olishning qiyinlashishiga olib keladi, va bu nafas olishda qisilish, tez-tez nafas olish va o'tkir nafas qisqarishi ko'rinishida bo'ladi. Bu simptomlar ayniqsa kichik yoshdagi bolalarda va yangi tug'ilgan chaqaloqlarda kuchayishi mumkin. Nafas olishdagi qiyinchilik bolaning holatini yomonlashtirishi, shuningdek, hayot uchun xavf tug'dirishi mumkin, shuning uchun tezda shifokorga murojaat qilish zarur.
Ko'krak qafasida og'riq — Pnevmoniya bolada ko'krak qafasida og'riqni keltirib chiqarishi mumkin, bu og'riq nafas olishda yoki yo'talish paytida kuchayishi mumkin. O'pkaning yallig'lanish darajasi va yiringli jarayonlar ko'krak qafasidagi og'riqning kuchayishiga olib keladi. Bu simptom nafas olishning qiyinlashishi bilan birga ko'rinishi mumkin va bolaning holatini yanada yomonlashtiradi [3, 715-720].
Charchoq va zaiflik — Pnevmoniya bolaning umumiy holatini yomonlashtiradi, bu esa charchoq va zaiflikni keltirib chiqaradi. Bolalar doimo charchagan va ko'pincha dam olishni istaydi. Bu holat bolaning fiziologik holatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi, shuning uchun uning davolanishi va shifokor nazorati ostida bo'lishi kerak.
Bosh og'rig'i va mushak og'riqlari — Agar pnevmoniya virusli yoki bakterial infeksiya tufayli yuzaga kelgan bo'lsa, bosh og'rig'i va mushaklarda og'riq ham kuzatilishi mumkin. Bosh og'rig'i bolaning yanada noqulaylashishiga olib keladi, ayniqsa kichik yoshdagi bolalar uchun bu holat yanada ko'proq xavf tug'diradi.
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 21 www.in-academy.uz
IF = 7.921
Og'ir holatlarda, masalan, bosh aylanishi, ko'krak qafasidagi og'riqning kuchayishi, va buyuk asoratlar pnevmoniyaning kechki holatlarida yuzaga kelishi mumkin. Bu belgilarga e'tibor qaratish va darhol tibbiy yordamga murojaat qilish zarur. Bosh aylanishi, ko'krak qafasidagi og'riqning kuchayishi va boshqa og'ir simptomlar pnevmoniyaning asoratlarini ko'rsatishi mumkin, shuning uchun tibbiy yordamga murojaat qilish zarur.
Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda pnevmoniyaning alomatlari boshqacha bo'lishi mumkin. Yuzning ko'karmasi, noaniq nafas olish, emizishda qiyinchiliklar, yoki tez-tez nafas olish yangi tug'ilgan chaqaloqlarda pnevmoniyaning belgilari sifatida ko'rinishi mumkin. Bu simptomlarga e'tibor qaratish juda muhim, chunki chaqaloqlarda pnevmoniya tez rivojlanishi mumkin. Pnevmoniyaning belgilarini erta aniqlash va zarur davolash usullarini qo'llash bolaning sog'lig'ini saqlash va kasallikni asoratlarini oldini olishda muhimdir. Bolalarning nafas olish tizimi katta sezgirlikka ega bo'lgani uchun, har qanday noaniq alomatlar mavjud bo'lganda, darhol shifokorga murojaat qilish zarur. Pnevmoniyaning erta aniqlanishi va to'g'ri davolanishi bolaning sog'lom o'sishi va rivojlanishiga xizmat qiladi [4, 354-359].
Bolalarda Pnevmoniyaning Davolash Usullari
Pnevmoniya — o'pkaning yallig'lanishi natijasida yuzaga keladigan kasallik bo'lib, bolalarda juda xavfli bo'lishi mumkin. Kasallikning sabablariga qarab davolash usullari farqlanadi. Bolalarda pnevmoniyaning samarali davolanishi uchun erta tashxis qo'yish, to'g'ri dori-darmonlar tanlash va holatiga qarab davolash choralari ko'rish juda muhimdir. Ushbu maqolada bolalarda pnevmoniyani davolashning asosiy usullari, shuningdek, davolashda e'tibor berilishi lozim bo'lgan omillar ko'rib chiqiladi. Bolalarda pnevmoniyaning davolashining asosiy usuli dori-darmonlarni qo'llashdir. Agar pnevmoniya bakterial infeksiya tufayli yuzaga kelgan bo'lsa, antibiotiklar tayinlanadi. Antibiotiklar to'g'ri tanlanishi kerak, chunki ular kasallikka sabab bo'layotgan bakteriyalarni yo'qotish uchun samarali bo'ladi. Masalan, Streptococcus pneumoniae yoki Haemophilus influenzae kabi bakteriyalar sababli pnevmoniyada makrolidlar yoki ampisillin kabi antibiotiklar qo'llaniladi. Mycoplasma pneumoniae tufayli pnevmoniya holatlarida esa, azitromisin yoki doksitsiklin kabi dori-darmonlar samarali hisoblanadi. Virusli pnevmoniyada esa antiviral preparatlar qo'llanadi. Gripp virusi yoki respirator sincitial virus (RSV) kabi viruslar tufayli pnevmoniya rivojlanishida oseltamivir yoki zanamivir kabi antiviral dorilar foydali bo'lishi mumkin. Ba'zi holatlarda, og'ir pnevmoniya shakllarida antiseptiklar, masalan, metronidazol kabi preparatlar ishlatiladi. Pnevmoniya holatida nafas olishda qiyinchiliklar yuzaga kelishi mumkin. Bu holda nafas olishni qo'llab-quvvatlash muhimdir. Oksigen terapiyasi nafas olishni yaxshilashda samarali bo'lib, bolalarning o'pka kislorod bilan to'liq ta'minlanishini ta'minlaydi. Shuningdek, nafas mashqlari o'pka to'qimalarida kislorodning tezroq tarqalishiga yordam beradi [1, 39-42].Pnevmoniya rivojlanishida isitma, bosh og'rig'i va ko'krak qafasidagi og'riqlar ko'pincha kuzatiladi. Bu simptomlarni kamaytirish uchun, paratsetamol yoki ibuprofen kabi dorilar qo'llaniladi. Yo'talni kamaytirish uchun antitussivlar ishlatiladi, lekin ba'zi hollarda, yo'talni to'liq to'xtatishdan saqlanish kerak, chunki yo'tal o'pkaning tozalash mexanizmi sifatida xizmat qiladi. Balg'am yig'ilishida mukolitik preparatlar (masalan, ambroksol) qo'llanadi. Bu preparatlar balg'amning yo'qolishi va yo'talning yengillashishini ta'minlaydi. Bolalarning holatiga qarab, sog'lom ovqatlanish va suvsizlanishning oldini olish juda muhimdir. Pnevmoniya holatida organizm yuqori isitma va infeksiya bilan kurashishda
EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center 21 www.in-academy.uz
IF = 7.921
ko'proq energiya sarflaydi, shuning uchun muntazam va sog'lom ovqatlanish zarur. Suv ichish ham muhim, chunki suyuqliklar balg'amni yupqalashtirish va umumiy holatni yaxshilashga yordam beradi. Agar pnevmoniya og'ir kechsa, bolani tezda gospitalizatsiya qilish zarur bo'ladi. Shifoxonada intensiv davolash usullari, masalan, sun'iy nafas olish, dori-darmonlar va oksigen terapiyasi qo'llaniladi. Nafas olish tizimi to'liq ishlamayotgan hollarda mexanik ventilyatsiya talab etilishi mumkin. Ba'zi hollarda pnevmoniyaning og'ir shakllari uchun kengaytirilgan davolash choralari talab etiladi. Ular jarrohlik aralashuvlar, infuziya yoki immunoterapiya kabi usullarni o'z ichiga oladi. Pnevmoniyaning davolashida erta tashxis qo'yish va samarali davolash usullarining qo'llanilishi bolalar uchun jiddiy asoratlarning oldini olishga yordam beradi. Har bir holat individual yondoshuvni talab qiladi, shuning uchun tibbiy yordam va muntazam nazorat muhimdir. To'g'ri davolash va ehtiyotkorlik bilan qarorlar qabul qilish bolalarning tezroq tiklanishiga yordam beradi va ularni xavfli asoratlardan saqlaydi.
Xulosa. Bolalarda pnevmoniya - bu jiddiy kasallik bo'lib, uning erta aniqlanishi va to'g'ri davolanishi hayot uchun xavf tug'diruvchi oqibatlarni oldini olishda katta ahamiyatga ega. Pnevmoniyaning asosiy belgilari isitma, yo'tal, nafas olishda qiyinchiliklar va umumiy yorg'inlik kabi alomatlarni o'z ichiga oladi. Kasallikning bakterial shaklida antibiotiklar, simptomatik davolash va qo'shimcha tibbiy yordam usullari, jumladan kislorod terapiyasi va intravenoz dorilar yordamida davolanadi. Shuningdek, bolalarning holatini yaxshilash uchun suyuqlik bilan ta'minlash, ozuqa va dam olish zarur. Pnevmoniyaning oldini olishda vaksinatsiya va to'g'ri gigiena choralariga amal qilish muhimdir. Ota-onalar va pediatrlarning birgalikdagi sa'y-harakatlari bolalar salomatligini saqlashda muhim rol o'ynaydi. Pnevmoniyaning erta davolash va profilaktikasi bolalar orasidagi o'lim darajasini kamaytirishga yordam beradi.
References:
1. Kudratova, G., & Xolmuradova, Z. (2023). Erta yoshdagi bolalarda shifoxonadan tashqari pnevmoniyada klinik-anamnestik ozgarishlar. Евразийский журнал академических исследований, 3(2 Part 2), 39-42.
2. Ulmasavna, M. Z. (2024, January). Bola va uning oilasiga nafas olish a'zolari kasalliklarida hamshiralik parvarishi. In Proceedings of International Educators Conference (Vol. 3, No. 1, pp. 290-294).
3. Xakimovna, Z. S. (2024). BOLALARDA PNEVMONIYA RIVOJLANISH MEXANIZMLARI. Научный Фокус, 2(13), 715-720.
4. Бaкрaдзе, М. Д., ^длия, Д. Д., PoroBa, О. А., Хoхлoвa, Т. А., & TaT04eHK0, В. К. (2015). О прoблемaх диaгнoстики и лечения пневмoний у детей. Педиатрическая фармакология, 12(3), 354-359.
5. Тaтoченкo, В. К. (2021). Внебoльничные пневмoнии у детей-прoблемы и решения. Poссийский вестник перинaтoлoгии и педиaтрии, 66(1), 9-21.
