GEOGRAPHICAL SCIENCES
BATMC ^A3A^CTAH ÜB^WCW mb^FMP.HAy AY^AHMHb^ ^EP PECyPCTAPM ^VPH^MMM
Alibayeva M. T.
Kazakhstan, Astana, L. N. Gumilyov Eurasian National University
Abstract. This article discusses the structure of land resources of the Chingirlau district West Kazakhstan region and their distribution in various forms of management. The article gives recommendations on the rational use of land resources. Describes the role of agriculture in the economy and the region as a whole. The article gives statistical data on the size of agricultural land and the intensity of changes in the specific gravity of each type of land.
Keywords: land, land resources, structure, rational use, lands of agricultural acreage.
^ep pecypciapbi - MaTepuangbiK K¥HgbinbiKTapgbi K¥pygHR Maqbi3gbi anFbimapTbi x9He TaÓHFH HerÍ3Í 6onbm Ta6binagbi. ^ep pecypciapbi ayMaKTbiq KeneMÍMeH x9He canacbiMeH: penbe^i. TOnbipa^ ®aMHjFHCH MeH 6acKa ga Ta6HFH xaFgaMnap ®hhhthfhm6h CHnarranagbi.
^ep pecypcTapbiH yiHMgbi naMganaHy aybin mapyambinbiFbi x9He TyiacTaM en экoнoмнкaсbIнga YnKeH Maqbi3Fa He. AgaMHbiq eHgipicTÍK Kbi3MeTÍHÍR cananapbrnga xepgiq peni 6ipgeM eMec. 0HepK9cinTe on ^yHgaMeHT HeMece eHgipicTiq opHanacybi YmiH KeRÍCTÍKTÍK oпepaцнanbiк Heri3 peTiHge x^mhc icieMgi. Aybin mapyambinbiFbiHga ernMgi eHgipy xepgiq cananbi KYMiMeH, Ta6uFaTH MeH ohh naMganaHy mapTbiMeH 6aMnaHbiCTbi. On aybinmapyambinbiK eHgipicÍHÍH Ygepici mymkíh 6onMaMTbiH Maqbi3gbi eHgipicTiK KYm.
Facbipnap 6oMbi T9xipu6e KepceTKeHgeM, Ke3-KenreH MeMneKerriR eMipmeHgiri MeH epKeHgeyÍHÍR Heri3ri Ke3gepi ohhir xep pecypciapbi x9He OHga T^paTbiH agaMgap 6onbm Ta6binagbi [1].
Aybin mapyambinbiFbmgaFbi epeKme x9He Heri3ri eHgipic K¥panbi peTiHge xepgiq 6acKa eHgipic K¥pangapwHaH axbipaTaTbiH 6ipKaTap CHnarraManapbi 6ap. Onapgwq eq 6acTbinapbi:
- xep - 6acKa eHgipic K¥pangapbi chh^th agaM eq6eriHiq H9Tuxeci eMec, on- Ta6uFaT eHÍMi;
- xep - eHgipicTiq TanTbipMaMTbiH K¥panbi, on KeRÍCTÍKTe meKTeyni;
- xep - T^paKibi opHanacywMeH CHnarranagbi (opHbi T^pa^Tbi);
- xep eHgipic K¥panbi peTiHge 6acKa Ta6uFH pecypcTapMeH thfh3 biHTbiMaKTacTbiKTa naMganaHbinagbi - cy, kyh энepгнaсн, ayaMeH x9He t.6;
- xep - eHgipicTiq 6acKa K¥pangapbma KapaFaHga MopanbgbiK x9He $H3HKanbiK T03yFa a3 ^mbipaMgbi;
- ^ep - nnaHeTagaFa 6apnbiK TipiHi caKTaygbiq Heri3i.
Aybin mapyambinbiFbiHga xep TonbipaK ^aMMnFMCM, cynapbi x9He eciMgiKTepiMeH epeKme opbiHgbi anagbi. ^ep eq6eKTÍ KongaHy canacbi. AgaM xepre 9cep eTKeH Ke3ge, on $H3HKanbiK x9He xHMHanwK KacueTTepiHiq (K¥HapnbinbiFbiHbiR) apKacbmga, ecÍMgÍKTepgÍR ecin-eHyiH x9He aybin mapyambinbiK M9geHHeirepi eHiMiH KaMTaMacw eTegi.
^ep aybin mapyambinbiFbiHbiq Heri3i 6onbm Ta6binagbi, oHga eHgipicTiq x9He Ke6erogÍH экoнoмнкanнк пpoцeстepi Ta6uFH пpoцeстepмeн apanacagbi. ^ongaHbic geqreMÍHe 6aMnaHbiCTbi To3aTMH, KoHMnMn KeTeTiH, x9He aKbip coqbmga xapaMCH3 6onaTbiH 6acKa eHgipic K¥pangapbmaH aMbipMambinbiFbi, xep yibiMgbi naMganaHbinaTbiH 6onca YHeMi xaKcapbm, xaqa Kacueirepre ue 6onagbi, ohhr K¥HapnbinbiFbi apTagbi. OcbiHgaM xepgi KaMTanan naMganaHy p^KcaT eTinegi, ce6e6i TonbipaK K¥HapnbinbiFbi, oFaH agaMgapgbiq g^pbic 9cep eTyi apKbinbi 6ipTiHgen ecyi mymkíh.
^epge Kananap, aywngap x9He 6acKa engi MeKeHgep, 3aybirrap, xongap, эneктp стaнцнanapн ^9He t.6. opHanacKaHgbiKTaH - ^ep T^py ophh ^9He KeRÍCTÍKTÍK HerÍ3 6onbn тa6нnagн. KeH eHgipy eHepK9CÍ6ÍHge ^ep e3ÍHgÍK KoMMa TYpÍHge x^m^ic icTeMgi. Ohhh KoMHaybrnaH KeMÍp, M^HaM, ra3 x9He KenTereH 6acKa ga naMganw Ka36anap MeH MeTan eMec muKÍ3aT anHHagw. Aybin mapyambinbiFbi eHgipicÍHge xep HerÍ3ri eHgipic K¥panw 6onwn Ta6wnagH. ^ep -Ta6uFaTTHR eHÍMÍ x9He agaMHHR eHgipic npo^crne KaTHCKaHHaH KeMÍH FaHa on aybin mapyambinbiFbi eHÍMgepÍH xacay Ke3ÍHge HerÍ3ri eHgipic K¥panw peTÍHge 9peKeT eTegi. ©Hgipic K¥pangapHHHR KeMerÍMeH agaM xep 6eTÍHge 9peKeT eTegi x9He on Ka3Ípgiq e3ÍHge eq6eK HbicaHbi 6onwn Ta6wnagH. ©HgipicTÍR HerÍ3ri K¥panw peTÍHge xepgiq 6acKa ga eHgipic K¥pangapbmaH aMTapnHKTaM aMwpMamHnHFH, epeKmenÍKTepi 6ap.
Aywn mapyamwnHFH eHgipici x9He opMaH mapyamwnHFHHga xep 6ip Me3ringe Ym 6ip-6ipÍMeH 6aMnaHHCTH ^opMaga 9peKeT eTegi:
- aywn mapyamwnHFH MeH opMaH mapyambinbiFbiHbiR eHÍMgepÍH eHgipeTÍH KeRÍCTÍKTÍK HerÍ3;
- eciMgiK ^9He 6ac^a ga emMgepgi any Ma^caTbmga Tonwpa^ neH eciMgiKTepgi ^aÖTa eHgey ap^wnw agaM ^bi3MerimH 6aFbiTbrn 6enrineHTiH eH6eK o6'beKTici;
- cwpT^w opTagaFw 6enrini 6ip ^aFgaönapga agaM e3 ^bi3MeTimH roTu^enepm - emMgi anaTMH eH6eK ^panw (^¥pangapw).
CoHgbiKraH aywn mapyamwnwFbiHga ^ep - eHgipiciiH Heri3ri ^¥panw. KnaccuKanwK экoнoмнкanbI^ TeopuaHbiH Heri3rn ^anaFaHgapgwH 6ipi, XV FacbipgaFbi aFbinmbiH экономнсi YunbaM neTHT «eH6eK - 6^n 9Ke ^9He 6enceHgi 6aönbi^ пpннцнпi, an ^ep - ohmh aHacw» ge nT^wpw MgaFaH.
EngiH экономнкaснннн ^eTeKmi cananapbiHbiH 6ipi 6onwn caHanaTMH aywn mapyamwnwFbiHgaFbi ^ep pecypciapw eHgipicTiH Heri3ri K¥panw 6onwn Ta6wnagw. ^epgi ^anaö naHganaHygaH, eniMi3giH aywn mapyamwnwFbi eHiMgepiH eHgipy 6oöbmma экcnopттbI^ 9neyei ge, engiH a3H^-TY^iK ^ayinci3giri ge 6aHnaHbicTbi 6onagw.
EYriHge fflbiHFbipnay aygaHMHMH ^ep KeneMi 7,2 mmh mapmw ma^wpbiMgw anwn ^aTbip. 3fhh 720 mmh reKTapgw ^paögbi. Eapnw^ o6nwc ayMaFMHMH 4,8 % anbin ^aTbip. On o6nwcHMH3gwH conTYciiK - mbiFbicbmga opHanac^aH ^9He conTYcrirrnge PeceHgiH OpwH6op o6nwcw, mbiFbicwHga A^ie6e o6nwcw Ko6ga aygaHMMeH, OHTYCTiriHge EKO KapaTe6e, CwpwM aygaHgapw ^9He 6aTbicbiHga Eepni aygaHgapwMeH meKTecegi AygaHHMH ^ep 6egepi Opan MaHM YCTipTi MeH Opan aHFapw ^a3MFbmbiH MaHMH anbin ^aT^aHgw^iaH 9pTYpni 6onwn Kenegi. E^n eHipgiH ^epi conTYcriK-mbiFbicTaH 6acTan HeF^pnwM 6uiK 6onwn 6acTanwn, OHTYCTiK -6aTbic^a ^apaö anacapa 6epegi. AygaHHMH mbiFbicbiHgaFbi OTpagHMH aywnbmwH conTYCTiriHge ocw eHipgiH eH 6uiK HYKTeci - fflw6biHgw Tayw ^aTbip. ohmh 6mKTiri TeHi3 geHreörneH 273 m. AygaHHMH eH TeMeHri HyKTeci -Eepni aygaHMMeH meKTec EneK e3eHiHiH ^apnaywT 6eiTepmge opHanac^aH, 6^n apa TeHi3 geHreörneH 63 m 6uiKTe ^aTbip. AygaHHMH ^ep 6eTi ^OHgw - Te6eni ^a3M^TM ^paögw. An EneK, YTBa e3eHgepi MeH onapgwH cyaMpw^Tapw ^ap^a6a^TM, 6uiK KeMepni 6onwn Kenegi. ^ep 6egepiH cunairaFaHga TOKianwn eTeTiH ipi HwcaHgapgwH apacwHga ipi eHicri. 6ipereH эongм ^a3w^ - KapaFam ^9He a^^m K¥Mgw ana6w 6ap. E^n ananTapga ^¥Mgw ^ep 6egepiMeH ^aTap 6araa^, e3eH, ipi opMaH mo^Tapw opHanac^aH.
AygaHHMH gana e3eHgepi ge Heri3iHeH opMaHcw3 ^9He a3 cynw 6onwn Kenegi. Kenminiri T^pa^TM aFbiHbi 6onMaFaHgbiKiaH ^a3 aönapbmbiH coHMHa ^apaö Keyin Te ^anagw. E^n e3eHgepre YTBa, A^w e3eHgepiHiH ^OFapw ^9He opTa aFwcTapw, ^ycanw, KyaFam ^9He 6ac^a ga KimKeHe e3eHgepgiH ^oFapw aFwcTapw ^aTagw.
EpeKme ^opFanaTMH Ta6uFH ayMa^TapgaH fflwHFwpnay aygaHMHga «a^-^¥m» MeMneKeiriK Ta6uFH ^opw^ma MeH «^apa-AFam» MeMneKeniK aH^wnw^ mapyamwnw^ pe3epBaTM 6ap. a^-k^m ^epriniKTi MaHM3M 6ap MeMneKeniK Ta6uFH ^opw^ma 1992 xwnH ^^pwnFaH ^9He 7,5 mmh reKTap ^epgi anbin ^aTbip. On a^^^m ^¥Mgw MaccHBiH, KaHgw^TM, Ceri3caM, KapaTan maT^anwH ^aMTHgbi, 6onama^Ta EaaHac maT^anwMeH meKapacw 9,0 mmh reKTapFa geöiH apTagw.
K¥Mgw MaccHBTiH ayMaFM aHTapnM^Taö 6uonorHanw^ anyaHTYpniniKKe ue, oHga eciMgiKTiH 243 TYpi 6ap, ohmh 56-cm Ka3a^cTaHHMH KM3bin KiTa6wHa eHri3inreH ^9He aÖMa^TMH cupeK Ke3geceTiH ^9He ^¥pwn KeTy ^ayni TeHreH TYpnepiHe eHri3yre ^cwHMnFaH.
^^MgapwHMH oHTYdiK, conTicTiK ^9He 6aTMc 6eniriHge KiHgiKTi ^9He KapaTan maT^angapw opHanac^aH, onap KengiK TunTeri 6aTna^TM oMnaTTapga opHanac^aH opMaH MaccuBTepi 6onwn Ta6wnagM. Onap KenTereH cupeK Ke3geceTiH eciMgiK TYpnepi ymiH 6acnaHa 6onwn Ta6wnagM. K¥Mgw MaccHBTiH 6aTMc 6eniriHge Ce3i3caM maT^anwHga apanac 6^Ta ^ayMMgacTMFM 6ap ^aHMHgw KeKTepecTi caö opMaHM opHanac^aH.
a^^¥mhmh ^aHyapnap 9neMi opMaHgw^, gananw^ ^9He manFMHgw^ T^pnepiHiH ^ocnacw ap^wnw epeKmeneHegi. M^Hga ^a6aÖM ^aHyapnapgMH 100- re ^yw^ TYpnepi, cohmh imiHge K¥dapgMH 60 TYpi, cYT^opeKTinepgiH 20 TYpi, 6aywpwMeH ^opFanaymwnap MeH 6anw^TMH 7 TYpi ^9He ^ocMeKeHginepgiH 3 TYpi TapanFaH. K^J3wn KiTan^a eHri3inreH eH ^^Hgw ^¥CTap TipminiK eTegi: gyaga^, 6e3rengeK, cy co^wp t.6.
K¥Mgw MaccuB ayMaFM - ayMa^TMH MaHM3gw naHgma^TTM^ pe3epBi. Eonama^Ta EaaHac MaHMHgaFM aygaHgapgMH ece6iHeH ^opw^maHbiH aygaHMH ^nFaÖTy ^9He ohm MeMneKeiriK naHgma^TTM^ pe3epBKe ^aHTa K¥py ^o6acw 6ap.
Kapa-AFam - MeMneKeTTiK aH^wnw^ mapyamwnw^ - 1971 xwnw ^pwnFaH. On E^ngwpTw e3eHiHiH ^oFapFw ^aFanaywHga 17,7 mmh reKTap ^epgi anwn, Kapa-AFam opMaHMH (900ra) ^9He iprenec fflwHFwpnay aygaHMHMH Eurynw ^¥Mgw MaccuBi aÖMa^TapwH ^aMTugw. fflapyamwnwK ayMaFMHga 138 eciMgiK TYpnepi aHw^Tangw, conapgwH apacwHga conTYcTiK opMaH TYpnepi 6acwM, gana ^9He mengiK a3. ^aHyapnap 9neMiHge cYT^opeKTinepgiH 20 ^yw^ TYpi (KeMiprimiep, TYnKi, ^opca^, ^a6aH, epre^eöni erey^^öpw^, 6^fm ^9He t.6.), 50 ^yw^ gana ^9He geHgpo^unbgi ^^crap - YKinep, gana 6YpKiTi, 6o3TopFaH, gyaga^ t.6. 6ac^anap ^ui Ke3gecegi.
Ka3ipri TaHga KapaaFam ayMaFbmga o6nbiCTbiK Ma?bi3bi 6ap agmanH^ mapyambinbiKTapbi K^pwinFaH. Ä^mHjH^ mapyambinbiFbiHbi? 6aM naHgma^Tbi ^9He 6uonorHanbiK spTYpniniri M^Hga MeMneKerriK KopwKma KemeHiH K¥py Ka^eiriniriH Tygbipagbi[2].
2016 1 Ka?TapwHga xanbiK caHM 15,4 mm? agaM 6ongw, on EKO xanbiK caHbiHbiH
2,5 % ^^paMgw. AygaH opTanbiFbi fflbi?Fbipnay aybinbi, oHgaFbi xanbiK caHM 8,1 mm? agaM. AygaHHbi? 9KiMminiK-ayMaKTbiK 6eniMi 8 aybingbiK OKpyrrep (AnMa3, Albican, A^^naK, Eenorop, KapaFam, Hy6eH, nonTaBa, fflbi?Fbipnay) MeH 25 aybingbiK engi MeKeHgep Kipegi. E? ipi aybingbiK OKpyr - fflbi?Fbipnay - aygaHM 111992 ra ^epgi anwn ^aTbip.
Cohfm CTaTHCTHKanw^ MsniMerrep 6oMbiHma aywn mapyambinbiFbrnga TipKenreH mapya Ko^anbiKTap caHbi - 234 6ipniK, onapgw? imiHgeri 221-i x^mhc icreMgi (TipKenreHgepgi? 94,4 %-m), ^MbicmbinapbiHbi? caHM 179 agaM. OpTama anFaHga 9p6ip mapya Ko^anbiFbma 1 ^MbicmbigaH Kenegi.
1-KecTe - Man mapyambinbiFbiHga eHgipinreH eHiMgep
Man mapyambinbiFbiHga eHgipinreH eHiMgep AygaHM 6oMMHma AnMa3 a. o. Albican a. o. AK6^naK a. o. Eenorop a. o. KapaFam a. o. Hy6eH a. o nonTaBa a. o. fflbi?Fbipnay a. o.
- eTKe eTKißinreH Man MeH K¥C (TOHHa) 1869,2 230,0 420,0 163,8 200,3 174,5 288,0 185,5 207,1
- ^annbi cay^rnFaH cyt, 6apnbiFbi (TOHHa) 7691,9 461,5 776,0 1124,0 1200,3 646,7 1960,0 786,5 736,9
- ^MbipTKa any (mm? gaHa) 1649,0 179,0 259,0 193,0 237,0 124,0 336,0 174,0 147,0
2017 ^bingbi? 1 mingeciHge aygaHga ^annbi Tipi canMaKTa 1869,2 TOHHa eT, cyt - 7691,9 TOHHa, ^MbipTKa - 1649,0 mm? gaHa eHgipingi. EbinrapFbi ^bingbi? csÖKec Ke3e?gepiMeH canwcTwpFaHga canwcTbipFaHga eciM 108,6 %, 100,0 % ^9He 105,8 % K¥pagw.
2-KecTe - Man ^9He K¥C caHbi (6ac)
Man ®9He K¥C caHM (6ac) fflbi?Fbipna y aygaHM AnMa3 Albican AK6^naK Eenorop KapaFam Hy6eH nonTaBa fflbi?Fbipnay
- ipi Kapa 27174 3314 2720 2681 3557 2275 4350 1781 6496
- CHbip 12129 1670 1285 1458 1420 1119 1879 851 2447
- koM MeH emKi 46402 5171 5369 3065 4538 6172 4565 2748 14774
- momKa 229 - - - - - 187 - 42
- TYMe 52 - - - 15 - 22 15 -
- ^binKbl 5680 357 653 396 1424 637 644 714 855
- K¥C 46694 3625 5811 5715 3326 4480 4832 3321 15584
Man mapyambinbiFbrnga 2014 ^bingbi? 1 TaMbi3biHga aygaHga ^annbi Tipi canMaKTa 765,5 TOHHa eT, cyt - 8500 TOHHa, ^MbipTKa - 1509,3 mm? gaHa eHgipingi. EbinTbipFbi ^bingbi? csÖKec Ke3e?gepiMeH canwcTbipFaHga canwcTbipFaHga eciM 104,5 %, 103,5 % ^9He 107,0 % K¥pagw[3].
Ka3a^CTaH Pecny6nHKacbiHbi? ^ep Kopw ohm? MaKcarbrna csMKec Mbrnagafi caHaTTapFa 6eniHegi:
1. Aybin mapyamwnwFM MaKcaTbiHgaFbi ^ep;
2. Engi MeKeHgepgi? (Kananapgw?, engi MeKeHgepgi? ^9He aybingbiK engi MeKeHgepgi?) ^epnepi;
3. 0HepK9cin, KeniK, 6aMnaHMC, Fapwm KM3MeTi, KopFaHbic, ^mrbiK Kayinci3giK ^9He 6acKa ga aywn mapyamwnwFMHa apHanMaFaH ^epnep;
4. EpeKme KopFanaTbiH Ta6HFH ayMaKTap, geManwc, peкpeaцнanbIк ^9He Tapuxu-MsgeHH Ma^caTTaFbi ^epnep;
5. OpMaH kopmhm? ^epi;
6. Cy kopmhm? ^epi;
7. Pe3epBTiK ^epnep[4],
EYriHge HapwK ^aFgaöbiHga ^ep pecypcrapbiH naMganaHy M9cenenepi naMga 6ongw. Onap ^epgi? 6apnbiK caHaTbma tsh, Mbicanbi: aywnmapyamwnMFM MaKcaTbiHgaFbi ^epnepge aygaHHbiH 6apnbiK gepniK ayMaFbmga ^ep canacwHM? HamapnaywHM? T^pa^TM Ypgici 6aÖKanbm, TonwpaK K^paMMHgaFM ryMycTbi?, KopeKTiK 3airap, eciMgiK xaMHnFMCMHM? typ K^paMbi ^9He ohmh
ешмдшгшц азаюы азык коры потенциалыныц твмендеуiне эсер етп. Ауыл шаруашылыгы алкаптары деградация мен ластануга ^шыраган жэне к¥нарлылыгын кайта калпына келтiру кабшетш жогалтады.
3-кесте - Батыс Казакстан облысы Шыцгырлау ауданыныц ауыл шаруашылыгы жерлерш белу
Р/с Ауылдык округтер атауы Жалпы аумагы (га) Епстж Кепжылдык екпелер Тыныйган жер Шабы ндык Жайылым Бакша Барлыгы ауыл шаруашылыгы жерлер1
1 Алмаз 106285 26029 46,1 439,1 720,6 75663,2 7,4 102905,4
2 Ащысай 62794 25455 4,02 36,6 3330,0 31325,3 66,6 60217,52
3 Акб^лак 86666 26241 27,2 173,8 102,0 58117,0 - 84661
4 Белогор 86947 26850 24,7 - 4592,0 53500,0 - 84966,7
5 Карагаш 106839 18364 5,5 - 2457,0 82170,0 13,1 103009,6
6 Лубен 81455 34985 32,1 6,02 192,0 41251,4 10,3 76476,82
7 Полтава 80011 33553 8,6 - 352,3 44699,0 - 78612,9
8 Шынгырлау 111992 38933 5,6 1,4 5212,0 60184,0 100,4 104436,4
Жер квлемшщ взгеруше байланысты олардыц трансформациясымен жер корыныц К¥рамы айтарлыктай e3repicTepre ^шырайды: жердщ кейбiр тYрлершщ Yлесi артады, баскалары азаяды. Бiз ауыл шаруашылыгы алкаптарын пайдалану каркындылыгы т^ргысынан карастырсак ец каркынды пайдаланылатын жэне жаксы кайтарым камтамасыз ететiн - егiстiк жерлер, содан кешн шабындыктар мен жайылымдар, содан кешн табиги шабындык жэне жайылым учаскелерь Сондыктан, шаруашылыкта жер пайдалану каркындылыгы дэрежесiн багалау Yшiн ауыл шаруашылык жерлершщ жалпы ауданындагы эр алкап тYрiнiц Yлес кврсеткiштерi динамикада карастырылуы тиiс[5].
Жердщ сапасы вндiрiс к¥ралы ретiнде топыракпен гана емес, баска да табиги факторлармен (рельеф, климат, iргетас жыныстар жэне т.б.), сондай-ак адамныц экономикалык белсендiлiгiне байланысты аныкталады. Сондыктан, жер сапасын есепке алу кезiнде, жердiн взiндегi взгерютер, жердщ уакыт пен кещспктеп дамуы туралы внеркэсiптiк-генетикалык жiктелyi берiледi.
Conclusions. Ауыл шаруашылык жерлерiн пайдалану тшмдшгш арттыру Yшiн келес ^сыныстарды жYзеге асыру кажет:
- Топырак, геоботаникалык, рекультивация, агрохимиялык жэне баска да зерттеулер жYргiзy жэне жердi сапалы багалау бойынша ж^мысты жалгастыру.
- Ауыл шаруашылыгында пайдалануга жарамдылыгы бойынша ауыл шаруашылыгы алкаптарын жiктеyдi жYзеге асыру.
- Жер сапасын теракты мониторингiлеy жYЙесiн кайта к¥ру.
- Мелиорациялык жерлердi калпына келтру жвшндеп шараларды эзiрлеy жэне iске асыру.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР
1. Гендельман А. М. Научные основы землеустройства и кадастра. А. М. Гендельман, М. К. Крыкбаев. - Алматы, 2004. - 172 с. \
2. Батыс Казакстан облысыныц табиги ресурстар жэне табигат пайдалануды реттеу баскармасыныц арнайы интернет ресурсы - БКО,2018. [Электрондык ресурс]. -Кiрy режимi: http : //www.priroda-bko.kz/
3. Шыцгырлау ауданы эюмдшнщ ресми сайты -2018. [Электрондык ресурс]. -Юру режима https://chingirlau-bko.gov.kz/
4. Республика Казахстан. Законы. Земельный кодекс Республики Казахстан. [Офиц. текст]: 2003 год 20 июня: -Алматы: Юрист, 2012.
5. Статистический сборник. Управление статистики ЗКО, г. Уральск, 2012. - 160 с.