CC BY
4INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© A.F.Abdurahmanova1H_
1Oila va gender ilmiy-tadqiqot instituti, Toshkent, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: ushbu maqolada ayollarning qadriyatlar tizimidagi o'zgarishlar va ularning ijtimoiy-madaniy omillari o'rganiladi. Ayollarning turmush tarzi, ijtimoiy rol va mas'uliyatlari bilan bog'liq qadriyatlarning zamon bilan transformatsiyasi, jamiyatning modernizatsiya jarayonlari va gender tengligi kabi omillar asosida ko'rib chiqiladi. Ushbu masala milliy an'analar va global madaniyatlar to'qnashuvi sharoitida alohida ahamiyat kasb etadi.
MAQSAD: tadqiqotning asosiy maqsadi - ayollarda qadriyatlar transformatsiyasini shakllantiruvchi ijtimoiy va madaniy omillarni aniqlash va ularning ijtimoiy hayotdagi ahamiyatini tahlil qilishdan iborat. Bu orqali gender tengligi, an'ana va modernizatsiya o'rtasidagi o'zaro munosabatlar chuqur o'rganiladi.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda sotsiologik so'rovlar, intervyular va kuzatuvlar asosida empirik ma'lumotlar yig'ildi. Shuningdek, tahliliy va statistik metodlar qo'llanilib, qadriyatlar tizimidagi o'zgarishlar mintaqaviy va global ko'rsatkichlar bilan taqqoslandi. Adabiyot tahlili orqali qadriyatlar transformatsiyasining nazariy jihatlari yoritildi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: natijalar ayollarning qadriyatlari o'zgarishida quyidagi omillarning ahamiyatini ko'rsatdi: ijtimoiy institutlarning evolyutsiyasi, gender siyosati, ta'lim va mehnat sohasidagi islohotlar, hamda mass-media orqali gender stereotiplarning qayta shakllanishi.
XULOSA: tadqiqot natijalari ayollarda qadriyatlar tizimidagi o'zgarishlar jamiyatning modernizatsiya jarayonlari va gender tenglikni kuchaytirishga qaratilgan ijtimoiy islohotlar bilan chambarchas bog'liq ekanligini ko'rsatdi.
Kalit so'zlar: Qadriyatlar transformatsiyasi, gender tengligi, ijtimoiy-madaniy omillar, modernizatsiya, an'analar, ayollar, gender siyosati.
СОЦИОКУЛЬТУРНЫЕ ФАКТОРЫ ТРАНСФОРМАЦИИ ЦЕННОСТЕЙ У ЖЕНЩИН
©A. Ф.Абдурахмонова1И
1 Научно-исследовательский институт семьи и гендера, Ташкент, Узбекистан
Iqtibos uchun: Abdurahmanova. F.A. Ayollarda qadriyatlar transformatsiyaning ijtimoiy-madaniy omilari.// Inter education & global study. 2024. №8(1). B.442-449.
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №8(1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: в данной статье рассматриваются изменения в системе ценностей женщин и их социокультурные факторы. Рассмотрена трансформация ценностей, связанных с образом жизни женщин, социальными ролями и обязанностями с течением времени, процессы модернизации общества и гендерного равенства. Этот вопрос особенно важен в условиях столкновения национальных традиций и мировых культур.
ЦЕЛЬ: основная цель исследования - выявить социальные и культурные факторы, формирующие трансформацию ценностей у женщин, и проанализировать их значение в общественной жизни. Благодаря этому взаимосвязь между гендерным равенством, традициями и модернизацией подробно исследуется.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в ходе исследования собраны эмпирические данные на основе социологических опросов, интервью и наблюдений. Также использовались аналитические и статистические методы, а изменения в системе ценностей сравнивались с региональными и глобальными показателями. Теоретические аспекты трансформации ценностей были освещены посредством анализа литературы.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: результаты показали значимость следующих факторов в изменении женских ценностей: эволюция социальных институтов, гендерная политика, реформы в сфере образования и труда, а также реформирование гендерных стереотипов через средства массовой информации.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: результаты исследования показали, что изменения в системе ценностей женщин тесно связаны с процессами модернизации общества и социальными реформами, направленными на укрепление гендерного равенства.
Ключевые слова: Трансформация ценностей, гендерное равенство, социокультурные факторы, модернизация, традиции, женщины, гендерная политика.
Для цитирования: Абдурахмонова.Ф.А. Ценности у женщин являются социокультурными факторами трансформации.// Inter education & global study.2024. №8(1). С. 442-449.
SOCIO-CULTURAL FACTORS OF THE TRANSFORMATION OF VALUES IN WOMEN_
© Feruza A. Abdurahmonova1®
1Research Institute of Family and Gender, Tashkent, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: this article examines changes in the value system of women and their socio-cultural factors. The transformation of values related to women's lifestyle, social roles and responsibilities over time, modernization processes of society and
©intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE8(1)
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №8(1)
Ilmiy-nazariyvametodikjurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
gender equality are considered. This issue is particularly important in the context of the clash of national traditions and global cultures.
AIM: the main purpose of the research is to identify the social and cultural factors that shape the transformation of values in women and to analyze their importance in social life. Through this, the relationship between gender equality, tradition and modernization is explored in depth.
MATERIALS AND METHODS: the research collected empirical data based on sociological surveys, interviews and observations. Analytical and statistical methods were also used, and changes in the value system were compared with regional and global indicators. Theoretical aspects of value transformation were highlighted through literature analysis.
DISCUSSION AND RESULTS: the results showed the importance of the following factors in the change of women's values: the evolution of social institutions, gender policy, reforms in the field of education and labor, and the re-formation of gender stereotypes through mass media.
CONCLUSION: the results of the study showed that changes in the value system of women are closely related to the processes of modernization of society and social reforms aimed at strengthening gender equality.
Key words: transformation of values, gender equality, socio-cultural factors, modernization, traditions, women, gender politics.
For citation: Feruza. A. Abdurahmonova (2024) Socio-cultural factors of the transformation of values in women, Inter education & global study, (8(1)), pp. 442449. (In Uzbek).
Subyektning shaxsiy sohasi qadriyatlari to'plami - bu tarbiya, hayot va ijtimoiylashuvning butun davrida shakllanadigan dinamik va barqaror tizim. Shu bilan birga, u hayotning muhim, burilish nuqtalarida sezilarli darajada o'zgarishi mumkin. Qadriyat tizimi inson o'z tanlovi, qarorlari va harakatlarini o'lchaydigan o'lchov sifatida ishlaydi. Bolaning tug'ilishi ayolning hayotidagi burilish nuqtasi sifatida qaraladi, bunda qadriyatlar tizimi o'zgarishi mumkin. Shaxsning qiymat-semantik yo'nalishlari mualliflar tomonidan insonning qadriyatlarga bo'lgan tanlab munosabati sifatida tushuniladi, ular inson xulq-atvorining ko'rsatmasi va o'lchovi bo'lib xizmat qiladi [1].
Yigirmanchi asrning oxiri inson mavjudligining qadriyatlarini tushunish muammosini ilmiy bilimlarning birinchi o'ringa qo'ydi va shu bilan fan rivojlanishining zamonaviy, aksiologik bosqichini belgilab berdi. Biroq, insoniy qadriyatlar va qadriyat yo 'nalishlari har doim falsafa, etika, sotsiologiya va psixologiyaning alohida bilim sohalari sifatida shakllanishi va rivojlanishining barcha bosqichlarida eng muhim tadqiqot ob'ektlaridan biri bo'lib kelgan. G.P.Vyjletsov falsafa rivojlanishining ontologik, gnoseologik va aslida aksiologik bosqichlarini tavsiflab, ularning har biri uchun tahlil qilinadigan asosiy qadriyatlar va ideallarni - ezgulik, baxt va ma'naviy erkinlikni belgilaydi [ 2].
©intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE8(1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
Etikaning asoschisi hisoblangan Suqrot antik davr faylasuflaridan birinchi bo 'lib, bu tushunchalar bilan ifodalangan xatti-harakatlar yoki narsalardan qat'iy nazar, ezgulik, ezgulik va go'zallikning o'zida nima degan savolga javob topishga harakat qilgan. Uning fikricha, ushbu asosiy hayotiy qadriyatlarni aniqlash orqali erishilgan bilimlar axloqiy xulq-atvor asosida yotadi. Suqrot nuqtayi nazaridan, yaxshilik («agaton») inson tomonidan qo'yilgan maqsadga muvofiq bo'lsa, shunday ta'riflanadi. Suqrotning ezgulik va go'zallik uchun umumiy bo'lgan maqsadga muvofiqlik tamoyilini kiritishi ularni baholovchi tushunchalardan («yaxshi», «chiroyli») ideal qadriyatlar darajasiga ko'taradi [3].
Shaxs dinamik tizim bo'lib, doimiy o'zgarish va rivojlanish holatidadir. Bunday shaxsiy rivojlanish jarayonida uning ichki harakatlantiruvchi kuchlari tobora muhim ahamiyat kasb etib, insonga o'z taraqqiyotining vazifalari va yo'nalishini tobora mustaqil ravishda belgilash imkonini beradi. Shaxsning qadriyat yo'nalishlari tizimi bunday rivojlanishning tartibga soluvchisi va mexanizmi bo'lib, ko'zlangan maqsadlarni amalga oshirish shaklini belgilaydi va agar ular erishish natijasida rag'batlantiruvchi kuchini yo'qotsa, yangi muhim maqsadlarni qo'yishni rag'batlantiradi. O'z navbatida, shaxs rivojlanishining erishilgan darajasi izchil ravishda uning qadriyat yo'nalishlari tizimini rivojlantirish va takomillashtirish uchun yangi shart-sharoitlarni yaratadi. Shu munosabat bilan R.Xeyvigerstning nuqtayi nazari diqqatga sazovordir, unga ko'ra shaxsiy rivojlanishning asosiy vazifasi umuminsoniy qadriyatlar sohasida o'z taqdirini o'zi belgilash va o'z qadriyatlar tizimini rivojlantirishdir. Bir qator rivojlanish nazariyalarida muhim o'rin egallagan qadriyat yo'nalishlari tizimining bosqichma-bosqich shakllanishi individual rivojlanishning umumiy davriyligiga mos keladi. Shaxsning qadriyat yo'nalishlari tizimini shakllantirishning eng muhim shartlaridan biri bu ma'lum darajadagi intellektual rivojlanishdir. J.Piaje axloqiy rivojlanish bosqichlaridagi o'zgarishlar umumiy kognitiv yoshga bog'liq o'zgarishlar bilan bog'liqligiga aniq ishongan. Uning so'zlariga ko'ra, «shaxsning ijtimoiy tuzum me'yorlariga hurmati va uning adolat tuyg'usi» da namoyon bo'ladigan axloqiy mulohazalar bolalarda ularning rivojlanayotgan aqliy tuzilmalari o'rtasidagi o'zaro ta'sir va asta-sekin kengayib borayotgan ijtimoiy tajriba asosida shakllanadi.
J.Piajening fikricha, axloqiy rivojlanish ham aqliy rivojlanish kabi progressiv, bosqichli xarakterga ega. J.Piaje axloqiy rivojlanishning ikkita asosiy bosqichini belgilaydi. «Axloqiy realizm» ning dastlabki bosqichida bolalar xatti-harakatlarning barcha axloqiy me'yorlari haqiqiy, o'zgarmas, majburiy va istisnolarga ega emasligiga ishonishadi. Harakatni axloqiy baholash mezoni faqat uning oqibatlari hisoblanadi. Keyinchalik, 5 yoshdan 12 yoshgacha bo'lgan davrda, bolada mavhum tafakkurni rivojlantirish jarayonida, voqelik kategoriyasi o'rniga, imkoniyat kategoriyasi birinchi o'ringa chiqadi. Shunday qilib, bola harakatning niyatlarini baholash, uning o'ziga xos oqibatlaridan mavhumlash qobiliyatini rivojlantiradi. J.Piaje «axloqiy relativizm» deb ataydigan ushbu bosqich, kerak bo'lganda, ularni o'zgartirishi mumkin bo'lgan odamlar o'rtasidagi o'zaro kelishuv asosida yaratilgan axloqiy me'yorlarning nisbiyligini tushunish
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
bilan tavsiflanadi. lUshbu bosqichda axloqiy baholash mezoni - bu insonning niyatlari shakllanishidir [4].
An'anaviylikdan oldingi daraja egosentrizm bilan tavsiflanadi, axloqiy qadriyatlar tashqi tabiatga ega va ularga rioya qilish foyda tamoyiliga asoslanadi. Birinchi bosqichda bola jazodan qochish uchun norma va qoidalarga bo'ysunadi, ikkinchisida - mukofot yoki shaxsiy manfaat olish uchun intiladi. An'anaviy daraja ijtimoiy muvofiqlik, o 'z guruhining baholarini tanqidsiz qabul qilish va belgilangan tartib, an'analar va qoidalarni saqlash istagi bilan tavsiflanadi. Yaqin atrofdagi me'yorlar va qadriyatlar ichki qabul qilinadi, ularga rioya qilish ichki ehtiyojga aylanadi, ammo ular baribir tashqi hokimiyatga asoslanadi. Uchinchi bosqichda qoidalarga bo'ysunish «yaxshi bo'lish», umidlarni qondirish va boshqalarning noroziligi yoki qoralanishidan qochish istagi bilan belgilanadi [5]. To'rtinchi bosqich butun jamiyatning qadriyatlar tizimiga yo'naltirilganligiga to'g'ri keladi, xatti-harakat esa qonuniy hokimiyat tomonidan qoralashdan qochish istagi va burchni bajarmaganlik uchun aybdorlik hissi bilan tartibga solinadi. Post-an'anaviy daraja o'z axloqiy tamoyillariga va axloqiy qadriyatlarning avtonom tizimini rivojlantirishga yo'naltirilganligiga mos keladi. Ushbu darajadagi shaxsiy qadriyatlar ko 'proq mavhum, umuminsoniy, umuminsoniy qadriyatlar bilan belgilanadigan ma'lumot guruhining qadriyatlari bilan mos kelmasligi mumkin. Beshinchi bosqichda inson o 'z qadriyatlari va tamoyillariga muvofiq harakat qiladi, shu bilan birga ushbu jamiyat qonunlarini va boshqa odamlarning qadriyatlarini hurmat qiladi va umumiy manfaatlar uchun harakat qiladi.
Shaxsning qadriyat yo'nalishlari tizimi ma'lum bir jamiyatning hozirgi qadriyatlarini aks ettiruvchi muayyan ijtimoiy-tarixiy sharoitlarda shakllanadi, bu esa o'z navbatida uning rivojlanishining umumiy iqtisodiy va madaniy darajasi bilan bog'liq. Jamiyat me'yorlari qadriyat yo'nalishlarini shakllantirishning eng muhim manbalaridan biri bo'lganligi sababli, ikkinchisi, boshqa ko'plab shaxsiy xususiyatlardan farqli o'laroq, ko'p jihatdan insonning ijtimoiy hayot haqidagi individual g'oyalari bilan belgilanadi. Shuning uchun individual qadriyatlarni faqat ijtimoiy-madaniy muhitda qiymat imtiyozlari kontekstida ko'rib chiqish kerak. Shu munosabat bilan, individual qadriyatlar tizimining darajalari va turlarini to'g'ri tavsiflash uchun olingan ma'lumotlarni o'zaro bog'lash kerak. Zamonaviy fanda ayollarning qadriyatlari va qadriyat yo'nalishlari turli kontekstlarda o'rganiladi: jamoat (ijtimoiy) munosabatlar tizimida (S.A.Shxalaxova); qadriyat yo'nalishlari va ayollarning ijtimoiy rollari o'rtasidagi aloqalar (N.S.Gazanchyan); perinatal psixologiya va ota-ona psixologiyasi (T.V.Skritskaya); yolg'iz onalarning qadriyat yo'nalishlari; zamonaviy ayollarining qiymat yo'nalishlari tizimi «feminizatsiyasi» (S.N.Karaseva) kontekstida, qadriyat va martaba yo'nalishlari o'rtasidagi munosabatlarda va boshqalarda o'rganiladi [6].
Zamonaviy jamiyat o'zining o'zgaruvchanligi va noaniqligi bilan ayollarga bo'lgan nuqtai nazarni va undagi mavqeini o'zgartirmoqda, ijtimoiy hayotning ayrim sohalarida kamsitishlar davom etayotganiga qaramay, ayollar faqat erkaklarga xos bo 'lgan ma'lum ko'nikmalarni egallash orqali tenglikka intiladi [7]. Bu qobiliyatlar tufayli ayol mustaqil
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
ravishda qaror qabul qila oladi, oilasini boqadi, yuqori lavozimlarni egallaydi va erkakdan mustaqil hayot tarzini olib boradi. Hayotiy muammolarni mustaqil engib, ayol o'zining fe'l-atvorini, jamiyatdagi xulq-atvorini, hayotiy yo'l-yo'riqlarini shakllantiradigan qator fazilatlarga ega bo'ladi. Biroq, shunga qaramay, efirga uzatilgan ayol obrazida mehribonlik, qo'llab-quvvatlash, insoniylik, yumshoqlik, hamdardlik, sezgirlik, moslashuvchanlik va vazminlik namoyon bo'ladi. Shuningdek, biz zo'ravonlikka nisbatan salbiy munosabat, qo'pollik va adolatsizlikning keskin tuyg'ulari, innovatsiyalarga bo'lgan talabning pasayishi, ta'lim jarayonlari ular tomonidan tezroq o'zlashtirilishi, oila va bolalarga nisbatan o'z munosabati aniqroq belgilanishi va baholashda ancha vazminlikni qayd etamiz [8].
Ijtimoiy jamiyatdagi ayollarning psixologik xususiyatlarini hisobga olgan holda, biz asosiy jihatlar - kasbiy faoliyat va oilaviy munosabatlarni ajratib ko'rsatamiz. Ularning nazariy tadqiqotlari jarayonida yoshlik va kamolot davrining qadriyatlari, hayotiy ma'no yo'nalishlari, o'z-o'zini anglash, shaxsiy xususiyatlari kabi xususiyatlar ko'rib chiqildi [9]. Sotsiologiya, ijtimoiy falsafa va psixologiyada «qadriyat» toifasi kengroq ma'noda o'rganish eng qiyinlaridan biri sifatida tan olingan, uni kognitiv ta'limga (B.S.Bratus, L.D.Demina, V.Frankl va boshqalar) va motivatsion ta'limga (V.F.Anurin, E.I.Golovaxa, A.Maslou va boshqalar), tor ma'noda - qadriyatlar jamiyat, ijtimoiy guruhlar va shaxs tomonidan baham ko'rilgan, xususan, o'ziga ishonch, deb tushuniladi [15]. Erishish kerak bo'lgan maqsadlar bo'lib, bu maqsadlarga olib keladigan asosiy vositalar, harakatlar va yo'llarda «yaxshi» va «yomon» nima ekanligini tushunarsiz tushunish tufayli noaniq va murakkab hodisalar ro'y beradi [10]. Biroq, qadriyat muammosini o'rganishning ahamiyati muhim bo'lib, bu fanning turli sohalari mutaxassislari tomonidan olib boriladigan nazariy va uslubiy tadqiqotlar mavjud: qadriyatlar xulq-atvor, motivatsiya va ularning o'zaro ta'siri tuzilishining xususiyatlarini aniqlaydigan shaxsiy xususiyatlarning birlamchi sinfini shakllantirish sifatida belgilanadi (B.G.Ananyev); «ma'no universallari» sifatida - ma'lum bir jamiyat odamlarining ko'pchiligi tarixiy rivojlanish davrida shakllangan ma'nolar (V.Frankl); qadriyatlarning mavjudligi shakllari sifatida - ijtimoiy ideallar, obyektiv timsol, shaxsning motivatsion tuzilmalari (D.A.Leontyev); qadriyat xususiyatlari - ma'no va shaxsiy ma'no (V.F.Serjantov); qadriyatlar «inson hayotining ongli va qabul qilingan umumiy ma'nolari» (B.S.Bratus); qadriyatlar-maqsadlar va qadriyatlar-vositalar (M.Rokich); qadriyat sifatida inson uchun fundamental ahamiyatga ega bo'lgan shaxsiy ma'no (G.Ollport) va boshqalar [11].
Yosh va etuk yoshdagi ayollar o'rtasida gender rolini aniqlashda ham farqlar kuzatilishi mumkin: etuk yoshdagi ayollar orasida u ko'proq integratsiyalashgan, ular o'zlariga nisbatan ijobiy munosabatni buzmasdan, ayollik va erkaklik xatti-harakatlarining modellarini uyg'un tarzda kiritishga muvaffaq bo'lishadi. Yosh ayollar, aksincha, mustaqil bo'lishga intilishadi, mustaqil harakat qilishga harakat qilishadi va shu bilan o'zlarini qarama-qarshi jins vakillari bilan to'liq tanishtirishadi. Erkaklik strategiyalarini kuchaytirish ayollik o'ziga xosligi bo'lgan yosh ayollarni tashvishga olib keladi, bu esa keyinchalik etuk
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
ayolning shaxsiyati bilan tanishish istagiga olib keladi [12]. Yosh va etuk yoshdagi ayollar o'zini o'zi ta'minlash, jamiyatda o'zini namoyon qilish va o'rnatish uchun zarur bo'lgan muhim qadriyatlarni belgilaydi. Ammo shuni ta'kidlash kerakki, yosh ayollar guruhida harakatlar, rejalar mustaqilligi, eng kamida - etuk ayollar guruhida an'analarga rioya qilish, barqarorlik va xavfsizlik kabi fazilatlarga katta ahamiyat beriladi; o'zi, munosabatlari, jamiyati birinchi o'rinda turadi va eng kam darajada - hayajon, yangilik (rag'batlantirish). Bundan tashqari, etuk ayollar ayolning tashqi ko'rinishi bilan bog'liq afzalliklarni aniqladilar, bu yosh ayollar orasida kuzatilmadi. Ikkala guruhdagi qadriyatlarning ahamiyati shkalasi yakunida asosiy kamchiliklardan biri aniqlandi - tijorat, bu ayollarning bir-biridan ehtiyotkorlik va shaxsiy manfaatdorlikni ko'rishini ko'rsatadi
Zamonaviy dunyoda ayollar uchun kasbiy o'sish uchun katta imkoniyatlar ochilmoqda, ammo shunga qaramay, ayollar shaxsiy dissonans va ijtimoiy stressga duchor bo'lib, ichki qarama-qarshilik va o'z-o'zidan shubhalanishga olib keladi. Shu munosabat bilan ayollar muammolarini aks ettiruvchi ruhiy kasalliklar paydo bo 'ladi. Bu jarayonda alohida o'rinni psixologik konfliktlarning shakllari egallaydi, bu shakllarga kasbiy, onalik va ijtimoiy nizolar kiradi. Bundan tashqari, ayol sevgini yo'qotish, biror narsadan qo'rqish, keraksiz bo'lish kabi qo'rquvlarga duch keladi, buning natijasida ayol o'ziga e'tibor qaratadi, jabrlanuvchi rolini o'ynashga harakat qiladi, bu esa tushkunlik va yordamsizlikka olib keladi. Shuningdek, ayollardagi ruhiy kasalliklar jinsiy va reproduktiv sikllar bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Biroq, og'ir ijtimoiy bosimlarga qaramay, ayol o'zgarishlarga moslashishga harakat qiladi va o'z imkoniyatlari va salohiyatini ro'yobga chiqarishga harakat qiladi [13].
Vaqt o'tishi bilan ayolning psixologik xususiyatlari o'zgarishi, insonning hayotga bo'lgan qarashlari tuzilishini o'zgartirishi mumkin. Bu hodisa hayotning yangi qadriyatlarini qayta ko'rib chiqish va egallash bilan bog'liq. Shunday qilib, yosh ayollarning psixologik jihatlarida ifodalangan qadriyat va semantik xususiyatlari hayotdagi shaxsiy va kasbiy rivojlanishi, ayollar tomonidan oilaviy munosabatlar, onalik va jamiyatdagi o'rnini tushunish, anglash, idrok etish va qabul qilish bilan tavsiflanadi. Yetuk ayollarning qadr-qimmati va semantik xususiyatlari ko'pincha to'plangan hayotiy tajribaga bog'liq bo'ladi, bu davrda ayollar hayotga ko'proq moslashadi, ular o'zlariga ishonadilar, yoshliklarida amalga oshirishga vaqtlari bo'lmagan yutuqlarga ochiqdirlar; Hayotning ushbu davrining muhim belgisi ayolning psixologik va psixosomatik holatiga ta'sir qiluvchi fiziologik pasayishdir. Yoshga bog'liq o'zgarishlar to'g'ridan-to'g'ri ayolning psixologik holatiga ta'sir qiladi, uning tuzilishini, qadriyatlari va hayot mazmuniga bo'lgan qarashlarini o'zgartiradi. Shu bilan birga, ayolning shaxsiy qadriyatlari va hayotining ma'nosi borligi unga o'z hayot yo'lini rivojlantirish traektoriyasini beradi, unga kuch va o'zini o'zi anglash imkoniyatlarini beradi.
[14].
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
1. Абулъханова-Славская, К.А. Стратегия жизни / К.А. Абульханова-Славская. - М.: Мыслъ, 1991. - 299 с.
2. Грицай Л. А. Кризис традиционного материнства в современной России: социально-психологический аспект // Журн. практ. психологии и анализа. 2010. № 3. С. 55-59.
3. Крысько В.Г. Социальная психология / В.Г. Крысько. - М. : Словарь-справочник., 2001. - 607 c.
4. Ананьев Б. Г. Избранные труды по психологии / Б. Г. Ананьев. -Санкт-Петербург. Изд-во Санкт-Петербургского ун-та, 2007. - 964 с.
5. Иванова В. С., Грицкевич Н. К. Модель психологического сопровождения профилактической работы с семьей ребенка-инвалида с ДЦП в системе образования // Вестн. Томского гос. пед. ун-та (TSPU Bulletin). 2011. Вып. 6. С. 115-119.
6. Асмолов А.Г. Психология личности: культурно-историческое понимание развития человека / Александр Асмолов. — 3-е изд., испр. и доп. — М.: Смысл : Издательский центр «Академия», 2007. — 528 с.
7. Большунова Н. Я. Условия и средства развития субъектности: дис. д-ра психол. наук. Новосибирск, 2007. 545 с.
8. Овчинникова Ю. В., Гычев А. В., Грицкевич Н. К. Взаимосвязь карьерных ориентаций и структуры ценностей у студентов факультета экономики и управления // Вестн. Томского гос. пед. ун-та (TSPU Bulletin). 2013. Вып. 6 (134). С. 152-156.
9. Гончарова Л.А. Психологические особенности женщины среднего возраста [Электронный ресурс].: http://www.b17.ru/article/18461
10. Дарвиш О.Б. Возрастная психология: Учебное пособие Под ред. В.Е. Клочко/Дарвиш, О.Б. - М. : КДУ, Владос-Пр, 2013. - 264 c.
11. Здравомыслов А.Г. Потребности, интересы, ценности. - М.: Политиздат, 1986. -222 с.
12. Комарова С.Л., Лукович Т.Г Особенности ценностно-смысловой сферы женщин в зависимости от возраста/ Комарова С.Л., Лукович Т.Г //Психология и социология.- 2015.-№2(16)
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Abdurahmonova Feruza Alisher qizi, tayanch doktoranti, [Абдурах,монова Феруза Алишер кизи - докторантка], [Feruza A. Abdurahmonova, a doctoral student]; manzil: Toshkent shahar, Yashnobod tumani, Istiqbol ko'chasi, 51 uy [адрес: город Ташкент, Яшнабадский район, улица Истикбол, дом 51 ], [address: Tashkent city, Yashnabad district, Istiqbol street, 51 house]
