^АВОЛИ ИССЩЛИК АЛМАШИНУВ ЦУРИЛМАСИНИ ИССЩЛИК ИСРОФИНИ КАМАЙТИРИШ ОРЦАЛИ ЦУРИЛМАНИНГ САМАРАДОРЛИГИНИ
ОШИРИШ
Мамадалиева Лола Камилджановна,
[email protected] техника фанлари доктори, доцент. Ах,маджонов Тохиржон Маруф уFли. [email protected] Саноат иссиклик энергетикаси таянч докторанти
Фаргона Политехника институти https://doi.org/10.5281/zenodo.7668505
Аннотация: Бу макола иссиклик алмашинув курилмасидаги иссиклик исрофини камайтиришга багишланган булиб, маколада хдво совутгични иссиклик исрофини камайтириш оркали кутилаетган бир нечта фойдалари хакида малумотлар келтирилган.
Калит сузлар: иссилик,энергия, иссиклик утказувчанлик, курилма иссиклик алмашинуви,харорат, иссиклик юкотилиши, иссиклик баланси, газ турбина, фойдали иш коэфитценти, самарадорлик.
ПОВЫШЕНИЕ ЭФФЕКТИВНОСТИ ВОЗДУШНОГО ТЕПЛООБМЕННОГО УСТРОЙСТВА ЗА СНИЖЕНИЕ ТЕПЛООТХОДОВ
Аннотация: Эта статья посвящена снижению тепловых потерь в теплообменнике, и в статье представлена информация о нескольких преимуществах, которые можно ожидать от снижения тепловых потерь воздухоохладителя.
Ключевые слова: теплота, энергия, теплообмен, устройство теплообмена, температура, теплопотери, тепловой баланс, газовая турбина, коэффициент полезной работы, КПД.
INCREASING THE EFFICIENCY OF AIR HEAT EXCHANGER FOR REDUCING
HEAT WASTE
Abstract: This article focuses on reducing heat loss in a heat exchanger and the article provides information on several benefits that can be expected from reducing heat loss in an air cooler.
Key words: heat, energy, heat exchange, heat exchange device, temperature, heat loss, heat balance, gas turbine, efficiency, efficiency.
КИРИШ
Бугунги кунда республикамизнинг барча сохдларида амалга оширилаётган ислох,отлар албатта огир ва енгил саноатни, ишлаб чикариш сохдларини х,ам четлаб утаётгани йук. Юртимизда куплаб янги завод, фабрика, кичик ва хусусий корхоналарнинг барпо этилаётгани, уз навбатида, электр энергия истеъмолининг кескин ортишига сабаб булмокда. Бу эса уз навбатида ишлаб чикарилаётган энергия хджмини кескин равишда орттириш зарурлигини курсатмокда. Давлат бошкарув органлари х,ам буларни инобатга олган х,олда янги карор, фармойишлар кабул килишмокда. Хусусан куйидагиларни "Узбекенерго" АЖ Илмий-техника маркази фаолиятининг асосий вазифалари этиб белгиланган:
-электр энергетикасини ривожлантиришнинг долзарб илмий-технологик вазифаларини х,ал этишга йуналтирилган ишланмалар ва амалий илмий тадкикотларни олиб бориш;
-электр энергетика сохасида истикболли махаллий ишланмаларни, шунингдек илгор хорижий технологиялар ва ускуналарни апробация килиш, синаб куриш ва амалиётга тадбик этиш;
-республикада электр энергетикани янада баркарор ривожлантириш стратегия-сини ишлаб чикиш ва бунинг асосида электр энергетикасини, жумладан, кайта тикланадиган энергия манбаларидан фойдаланишни жадал кенгайтириш хисобига урта ва узок муддатли истикболга мулжалланган модернизациялаш ва ривожлантириш дастурларининг лойихаларини тайёрлаш;
-биринчи навбатда, истеъмолчилар томонидан йул куйилаётган исрофгарчиликларни камайтириш, электр энергияни узатиш ва таксимлаш технологияларини такомиллаштириш хисобига иктисодиётда энергия самарадорлигини ошириш ва энергия сарфини кискартириш холатини чукур урганиш хамда шулар юзасидан янги таклифлар ишлаб чикиш [ 1].
Ушбу карор ижросини таъминлаш максадида биз замонавий ИЭСлардаги курилмаларни реконструкция килиш оркали иссиклик электр станциясининг иктисодий самарадорлигини ошириш хдмда амортизация харажатларини камайтириш вазифасини уз олдимизга максад килиб куйдик. Бизга маълумки, хозирги кунда курилаётган замонавий ИЭСларда энг замонавий технологиялардан фойдаланилмокда, аммо бу технологияларда хам камчиликлар мавжуд булиб улардан бири "Иссиклик йукотилиши" хисобланади.
ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ
Замонавий ИЭСларда асосий курилма бу газ турбинаси булиб, иш режимида унинг барча кисмларини совутиб туриш курилманинг хавфсиз ва ишончли ишлашини таъминлаб беради. Газ турбинани совитувчи жисм сифатида газ турбина билан битта валда жойлашган хаво сикиш компрессоридан чикувчи хаводан фойдаланамиз.
Компрессордан олинган отборлар газ турбинанинг турли кисмларини совутишга хизмат килади
Шу билан бирга компрессорни 17-погонасидан олинган 450-градусдаги хаво газ турбинани роторини киздиришдан олдин "хаво совитувчи ва газни киздирувчи" курилма ёрдамида 220-230 градусгача совутилади. Х,авони совутувчи жисим сифатида 110-градусли табиий газдан фойдаланамиз. Табиий газ хавони совутиб узининг харорати 190-210 градусгача ортади ва газ турбинада ёкилги сифатида фойдаланилади. Газни киздиришни асосий сабаби, ёнишни яхшилашдир.
Бу курилма бир вактнинг узида хавони совутиш хамда газни киздириш вазифасини бажаради.
Аммо бу курилманинг асосий камчилиги, куп микдордаги иссиклик энергиясини исроф булишидадир. курилма тахминан 100- градусдаги хавони атмосферага чикариб юборади.
Бизнинг таклифимиз шундан иборатки, исроф булаётган иссикликдан унумли фойдаланиш учун курилманинг устки кисмига иссикликни кабул килувчи катта юзага эга булган хамда юкори иссиклик утказувчанлик хусусиятига эга булган сув кувурларини зигзаг усулида урнатиш оркали курилманинг самарадорлигини янада ошириш хамда кушимча олинган иссик сувни технологик жараёнларда фойдаланишдан иборатдир.
ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ ВА МУ^ОКАМА
^урилмани самарадорлигини ошириш технологик жараёнлар учун сарфланадиган харажатларни камайтиради хдмда кушимча технология учун кетадиган харажатни тежаш имконини беради, бу эса ишлаб чикарилаётган махсулот таннархини пасайишига олиб келади.
Технологияни такомиллаштириш оркали олинган 80-900 хароратга тенг сувни купгина максадларда фойдаланишимиз мумкин:
^ юкори хароратли станциянинг ички эхтиёжи учун фойдаланишимиз мумкин. Улар каторига куйдагиларни киритиш мумкин:
- маълум бир биноларни иситиш учун;
- сувни кайта ишлаш цехига, кайта ишланадиган сувни кимёвий ишлов беришдан олдин бирламчи иситишда фойдаланиш;
- шу билан бирга олинган иссик сувни "Утилизацион ^озонга" йуналтириш оркали курилманинг тежамкорлигини хамда фойдали иш коэффицентини яхшилашга эришишимиз мумкин.
^озон Утилизаторга бериш оркали биз куйдаги устунликларга эришишимиз мумкин:
1-^озон Утилизатор таркибига кирувчи "Рециркулация" тизимини такомиллашишига хамда унга кетувчи амортизация харажатларини камайтиришга эришилади;
2- Газ ёкилгини козон утилизатордан келувчи сув ёрдамида иситувчи курилмадан воз кечиш имконини беради;
3- Газ турбина роторини совутиш учун компрессорни 17-чи погонасидан олинган хавони совутиш учун фойдаланиладиган курилмадан воз кечиш имконини беради;
4- Буг турбинасида муаммо юзага келганда газ турбинани ишда колдириш имкони яратади.
ХУЛОСА
Замонавий иссиклик электр станцияларида "Х,авони совитувчи ва табиий газни киздирувчи" курилмани такомиллаштириш оркали станциянинг амартизация хдражатларини камайтириш оркали станциянинг фойдали иш коэффицентини ошириш имконини беради. Бу эса электр энергия таннархини камайтиришга олиб келади.
Адабиётлар:
1. http://www.lex.uz/ru/docs/-3007953?otherlang=1, 13.07.2016даги 2559 сонли президент карори 2- банди.
2. Mitsubishi hitachi power systems компанияси Туракургон ИЭС курилиш конструктив лойихдси китоби 1-жилд.
3. Mitsubishi Hitachi Power Systems компанияси Туракургон ИЭС курилиш ^улланмаси: 6.5.2 ва 6.11-бандлари.