CC BY
2УДК 74.01\09
АСТАНА ЦАЛАСЫНДАГЫ БАЛАЛАР МЕН ЖАС0СШР1МДЕРГЕ АРНАЛГАН ШЫГАРМАШЫЛЫЩ ОРТАЛЬЩТЬЩ МЕМФИС СТИЛ1НДЕГ1 ИНТЕРЬЕР
ДИЗАЙН ЖОБАСЫН ЖОБАЛАУ
ЕСПЕНБЕТОВ БЕКМ¥РАТ Ж¥МАШ¥ЛЫ
С.Сейфуллин ат. ^азАТЗУ, ЖРБСжД факультетi «Сэулет жэне Дизайн» кафедрасыныц п.г.к, ага окытушы, ^азакстан , Астана каласы
КОРЖИМБАЙ ЭЛ1ШЕР ДАРХАН¥ЛЫ
С.Сейфуллин ат. ^азАТЗУ, ЖРБСжД факультетi «Сэулет жэне Дизайн» 5-курс студентi, Дизайн мамандыгы, ^азакстан , Астана каласы
Аннотация: Бул жобаныц мацсаты - Астана цаласындагы балалар мен жасвстргмдерге арналган шыгармашылыц орталыц ушгн Мемфис стилтде шабыттандыратын жэне функционалды кещстт цуру. Мемфис стил1 вз1н1ц жарцын тустерг, геометриялыц пгшгндерг жэне ойынга толы элементтергмен танымал, ол шыгармашылыц ¡с-шараларга арналган кецгстгк ушгн тамаша тацдау болып табылады. Бул стиль балалар мен жасвстргмдерге шыгармашылыц ойлауды ынталандыратын ерюн жэне креативтг атмосфераны цалыптастыруга ыцпал етед1.
ЮлттЫ свздер: Мемфис стил1, интерьер дизайны, шыгармашылыц орталыц, балалар, жасвсп1р1мдер, креативтг кещстщ функционалдылыц, геометриялыц тштдер, жарцын тустер.
Астанадагы балалар мен жаcecmрiмдерге арналган шыгармашылык орталыкты Мемфис стилшде жобалау жобаныц непзп максаты болып табылады. Бул орталык, ерекше атмосферага ие болып, балалардыц шыгармашылык элеуетш дамытатын заманауи кещспк ретшде курылган. Мемфис ci^i езшщ тYрлi тYCтi, контрастты геометриялык пiшiндерiмен жэне еркiн ойга жетелейтш элементтерiмен ерекшеленедi. Мундай стиль балалардыц шыгармашылык ойлауын жэне киялын дамытуга багытталган. Жобаныц басты мiндетi -визуалды кызыгушылык тудыратын гана емес, функционалды жэне шабыттандыратын ортаны
куру.
Мемфис стилшщ ерекшелiктерi - Мемфис сташ 1980 жылдары Италияда пайда болган, дэcтYрлi дизайн кагидаларын бузган, шыгармашылык еркiндiктi баса кeрcететiн постмодерниспк багыт. Бул стильге жататын интерьер дизайнында жаркын, батыл тYCтер, контрастты геометриялык тшшдер мен ойын элементтерi колданылады. Балалар мен жаcecпiрiмдерге арналган орталыкта Мемфис cтилiн колдану оларды шыгармашылыкка, жаца идеяларга шабыттандырады. Ендi осы cтильдiц негiзгi элементтерiне толыгырак токталайык:
Мемфис cтилiнде тYCтердi колдану жаркын, канык тYCтер кецiнен пайдаланылады, мысалы, кызыл, кек, сары, жасыл жэне кызгылт рецктер. Бул тустер кещспкп визуалды тYPде аймактарга белуге кемектеседь Мысалы:
• Сурет салу жэне мYciндеу аймагы - сары тYCпен ерекшеленуi мYмкiн, cебебi бул тус шыгармашылык пен оптимизмге шабыттандырады.
• Музыкага арналган аймак - кек немесе жасыл тустермен белгiленуi мYмкiн, олар тыныштык пен жинакылыкты бiлдiредi.
Жаркын тYCтер балалардыц эмоционалдык жагдайына оц эсер етедi, олардыц куанышты кeцiл-кYЙiн арттырып, шыгармашылык кабшеттерш ашуга ыкпал етедi. Орталыктыц шю кецicтiгiн тYCтер аркылы аймактарга белу балаларга тYрлi эрекеттерге бейiмделуге кемектесед^ бул ез кезегiнде олардыц кызыгушылыгын арттырады.
Мемфис cтилiнiц басты ерекшелштершщ бiрi - эртYрлi геометриялык пiшiндердi колдану. Интерьерде Yшбурыштар, шецберлер, квадраттар жэне зигзагтар кецiнен кездеcедi.
Бул тшшдер декоративт элементтер ретшде гана емес, жиhаз бен кабыргаларды безендiруде де колданылады. Геометриялык тшшдер кещспктщ эстетикалык келбетiн жаксартып кана коймай, балалардыц назарын аударып, оларды белсендi болуга ынталандырады. Мысалы:
• ^абыргалардагы зигзаг Yлгiлерi - орталыктагы эртYрлi кецiстiктердi визуалды тYPде белу Yшiн колданылады.
• Yшбурыш жэне шецбер формасындагы жиhаздар - орталыктагы шыгармашылык атмосфераны арттырып, балалардыц кызыгушылыгын арттырады.
Бул геометриялык формалар баланыц назарын аударып, оларды жаца нэрсет зерттеуге, кебiрек бiлуге ынталандырады. Мундай элементтер балалардыц киялын дамытып, оларды еркш ойлауга жетелейдi.
Материалдар мен текстуралар Мемфис стилшдеп дизайнда материалдар мен текстуралардыц тYрлiлiгi мацызды рел аткарады. Бул стиль пластик, металл, агаш жэне текстиль сынды эртYрлi материалдардыц комбинацияларын колдануга мYмкiндiк береди Интерьердiц эрбiр аймагында пайдаланылатын материалдар балаларга тактильдi лэззат бередi жэне олардыц сезiмдерiн дамытады. Мысалы:
• Пластик жэне металл - заманауи эрi жаркын керiнiс бередi, балаларды кызыктырады.
• Агаш жэне жумсак текстиль - табиги сезiм сыйлап, балаларга колайлы эрi жайлы ортаны камтамасыз етедi.Сонымен катар, экологиялык таза материалдарды колдану казiргi замангы дизайн талаптарына сай келедi, бул табигатты коргауга багытталган экологиялык сананы тэрбиелеуге мYмкiндiк бередi. Бул балалардыц коршаган ортага деген курметiн арттырады.
Балалар мен жасеспiрiмдерге арналган орталыкта кецiстiк оцай езгерш отыратындай болу керек. Осы максатта кепфункционалды, жылжымалы жиhаздар колданылады. Мысалы, жецш орындыктар мен Yстелдер тYрлi iс-шаралар Yшiн тез ауысып, бейiмделуi мYмкiн. Мундай икемдi жиhаз балалардыц эртYрлi эрекеттерге катысу мYмкiндiгiн кецейтедi, орталыктыц функционалдыгын арттырады жэне балаларга барынша жайлы ортаны камтамасыз етедь
Балалар мен жасеспiрiмдерге арналган аймактар орталыктыц эр аймагы балалардыц шыгармашылык элеуетш дамытуга багытталган. Бул аймактар олардыц киялын оятып, кызыгушылыктарын арттыру Yшiн тYрлi тYCтермен, тшшдермен жэне материалдармен безендiрiлген. Орталыкта келес негiзгi аймактар карастырылган: Шыгармашылык шеберханаларда сурет салу, мYсiндеу, коленермен айналысуга арналган орындар болады. Бул аймактардагы эртYрлi тYCтер мен материалдар балалардыц киялын дамытады, оларды енерге кызыктырады. Шеберханаларда жумыс жасау балалардыц моторикасын жаксартуга, шыгармашылык кабiлеттерiн жетiлдiруге ыкпал етедi. Музыка жэне театрга арналган аймактарда дыбыс окшаулау жаксы уйымдастырылган, бул балаларга шыгармашылыкка толыктай бершуге мYмкiндiк бередi. Музыка мен театр енерi олардыц эстетикалык талгамын дамытып, эмоциялык сезiмдерiн ашуга кемектеседi.
Релаксация аймактары Балалардыц демалуга жэне тыныгуга арналган бурыштары да мацызды. Бул бурыштар жумсак орындыктармен, жастыктармен жэне табиги жарыкпен жабдыкталады. Мундай релаксация аймактары балалардыц психикалык кYЙiн тецеспред^ оларга тыныштануга жэне шыгармашылык эрекеттерш жалгастыруга мYмкiндiк бередi. Мемфис стилi балалар мен жасеспiрiмдерге шыгармашылык еркшдшт насихаттап, олардыц ойлау кабiлетiн жетiлдiруге кемектеседi. Жаркын тYCтер мен ерекше тшшдер балалардыц назарын аударып, олардыц элемге деген кызыгушылыгын арттырады. Бул стильдеп интерьер дизайны балалардыц эстетикалык талгамын дамытады жэне олардыц езшдш кезкарас калыптастыруына септшн тигiзедi.
^орытындылай келе Астана каласындагы балалар мен жасеспiрiмдерге арналган шыгармашылык орталыкты Мемфис стилшде жобалау тек визуалды кызыгушылык тудыратын кецiстiк курумен шектелмейдi. Бул жоба балаларга арналган шыгармашылык ортага койылатын заманауи талаптарга жауап бередi жэне олардыц шыгармашылык элеуетiн
дамытуга багытталган. Мемфис стилшщ жаркын тустер^ ерекше пiшiндерi жэне ойын элeмeнттepi балаларды зерттеуге, жаца идеялар жасауга жэне ез ойларын ашык 6^ipyre ынталандырады. Мундай орталык балалардыц кунделшт емipiндeгi рутинаны бузып, олардыц эpтYpлi енер тYpлepiнe кызыгушылыктарын оятып, танымдык дeцгeйiн кецейтуге сeптiгiн тигiзeдi. Мемфис стилшщ тагы бip epeкшeлiгi - оныц барлык компонeнттepiнiц бip-бipiмeн Yйлeсiмдi байланысы. Жаркын тYCтep мен ерекше формалар, бipeгeй текстуралар мен материалдардыц Yйлeсyi балаларга эр аймакта езш жайлы сeзiнiп, орталыктагы эpбip кещспкп ерекше eтiп кабылдауга мYмкiндiк береди ЭpтYpлi тYCтep мен формалар аймактарды белiп керсету аркылы эpбip ю-эрекетке арналган арнайы кeцiстiк калыптастырады. Бул балалардыц кай жерде не ютеуге болатынын бipдeн тYсiнiп, ездepiн еркш устауына ыкпал eтeдi. Шыгармашылык орталыктагы кепфункционалды жэне мобильдi жиhаздаp кещспктщ пайдалылыгын арттырып кана коймай, оны Yнeмi езгepтiп отыруга мYмкiндiк береди Бул балалардыц шыгармашылык epкiндiгiн колдауга жэне оларга тYpлi эрекеттерге катысуга жагдай жасайды. Кепфункционалды жиhаздаp, тYpлi аймактар арасында оцай ауысып, оларды ойынга, бiлiм алуга немесе демалуга бeйiмдey мYмкiндiгiн бepeдi. Мысалы, жецш орындыктар мен Yстeлдepдi жылжытып, оларды эpтYpлi шыгармашылык iс-шаpалаpFа сэйкес езгертш отыру - балалардыц жаца идеяларды ашyFа ынталандырады.
Сонымен катар, орталыкта экологиялык таза материалдардыц колданылуы ^ipri дизайндаFы турактылык каFидаттаpына сэйкес келедь Бул балаларды табиFатка деген камкорлыкка Yйpeтyгe, экологиялык сананы тэрбиелеуге мYмкiндiк бepeдi. Орталыктыц эpбip элeмeнтi балалардыц табшатка деген куpмeтiн аpттыpyFа баFытталFан, бул олардыц тулFалык дамуына оц эсер етедь Релаксация аймактары балалардыц психикалык жайлылыFын камтамасыз eтiп кана коймай, олардыц шыгармашылык Yдepiсiн жалFастыpyFа кYш бepeдi. Демалыс буpыштаpындаFы табти жарык пен жумсак жиhаз балалаpFа тыныFып, кYш жинаyFа, iшкi энергияларын калпына кeлтipyгe мYмкiндiк бepeдi. Бул кещспктердщ болуы балалардыц жалпы эмоционалды жаFдайын жаксартады жэне олардыц ездерш epкiн эpi жайлы сeзiнyiнe кемектеседь Мемфис стилiндeгi бул шыFаpмашылык орталык балалардыц эстетикалык талFамын, киялын жэне шыгармашылык ойлау кабiлeтiн дамытyFа баFытталFан. Ашык тYCтep, ерекше пiшiндep, материалдар жэне текстуралар балалаpFа жаца тэжipибe алyFа, езiндiк кезкарас калыптастыpyFа ыкпал етедь Балалар ездepiн epкiн сезшш, ез идеяларын жYзeгe асыpyFа талпынады, бул олардыц шыFаpмашылык кабiлeттepiн жан-жакты дамытyFа сeптiгiн тигiзeдi. Мемфис стилi тек сырткы кеpiнiстi жаксарту Fана емес, ол аркылы балаларды ойланyFа, зерттеуге, жацалык ашyFа ынталандыратын орта куру максатын кездeйдi. Мемфис стилшде жобалашан шыFаpмашылык орталык балалар мен жасеспipiмдepгe езiн-езi дамыту, ез потенциалын ашу жэне шыFаpмашылыкпeн айналысу мYмкiндiктepiн кецейте отырып, олаpFа Yлкeн шабыт сыйлайды. Бул оpталыктаFы эpбip элемент - тустер, пiшiндep, материалдар жэне текстуралар - барлы^ы балалардыц ездерш еркш сезшш, шы^армашылыкка бepiлiп, ездерше сeнiмдi болуларына мYмкiндiк бepeдi. Орталык балалар ушш жай Fана Fимаpат емес, емipгe, енерге жэне жаца нэрселерге деген кызы^шылыкты арттыратын жэне олардыц ту^алык дамуына эсер ететш ерекше кeцiстiк болып табылады.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1. Жаманкулова, А. ^asipri интерьер дизайныньщ багыттары мен тенденциялары. Алматы: Энер, 2019.
2. Абдикаримова, С. Дизайн негiздеpi жэне заманауи багыттары. Астана: Фолиант, 2021.
3. Мухамеджанова, Р. Интерьердеп мэдени элементтер мен улттык накыш. Алматы: Аруна, 2020.
4. Марченко, А.В. Дизайн интерьера: История и современные стили. Москва: Архитектура-С, 2017.
5. Иванова, О.Н. Современные тенденции в оформлении интерьеров: теория и практика. Санкт-Петербург: Питер, 2018.
6. Салихова, Г.А. Основы дизайна интерьера для детей и подростков. Москва: Просвещение, 2016.
7. Ахметов, Е. Эстетика и функциональность в интерьере. Астана: Нурлы Бшм, 2018.
ЦОСЫМША ЭДЕБИЕТТЕР
1. Hall, P. Memphis: The Design Movement that Changed the World. Thames & Hudson, 2018.
2. Radice, B. Ettore Sottsass and the Memphis Movement. Princeton Architectural Press, 2012.
3. Sparke, P. Postmodernism and Design. Reaktion Books, 2010.
4. Fiell, C., Fiell, P. Design of the 20th Century. Taschen, 2005.
5. Sottsass, E. Ettore Sottsass: A Critical Biography. Rizzoli, 2013.
6. Trocchia, S. Memphis Design: Bold, Colorful, and Controversial. Gingko Press, 2021.
7. Gershenson, O. The Aesthetics of Memphis: Forms, Functions, and Philosophies. Design Press, 2016.
