Научная статья на тему 'Антофилия у долгоносиков: неспецифическое поведение ирисового долгоносика Mononychus punctumalbum (Coleoptera, Cu rculionidae)'

Антофилия у долгоносиков: неспецифическое поведение ирисового долгоносика Mononychus punctumalbum (Coleoptera, Cu rculionidae) Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

CC BY
148
42
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Назаренко В. Ю., Петренко А. А.

Болотный ирис Iris pseudacorus L. является основным кормовым растением для долгоносика Mononychus punctumalbum (Hbst.). Взрослые жуки, преимущественно самцы, в весенне-летний период часто встречаются на цветах и соцветиях неродственных ирису растений молочая и лютика. Поведение жуков на цветах свидетельствует об их активном питании нектаром, причем способ питания не отличается какими-либо существенными особенностями и соответствует таковому у долгоносиков, питающихся вегетативными частями растений обычным образом. Единственным отличием является то, что челюсти жуков совершают скользящие грызущие движения, не захватывая ткани нектарника молочая. Предполагается, что привлекающим фактором для жуков является желтая окраска генеративных органов растений, а значение такого поведения подкормка углеводами при отсутствии или недостатке цветков основного кормового растения в весенний период после выхода из зимней диапаузы.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Антофилия у долгоносиков: неспецифическое поведение ирисового долгоносика Mononychus punctumalbum (Coleoptera, Cu rculionidae)»

^aoaaSou aaea 0eSTeT Sannaeeeanu a I Se-aaeeaeua, i'STfeefoa IT aa+fuT e eTooaaffi-fuT ITnaeeaT aaffia a iSaaaeu oaaffifuo eaTaoaooTa, TTffiao auou ySeTe oTTo eee^-

noSaoeae.

N yi'eaaTeTeTae+aneTe oT+ee gSafey aTeu0Ta gfa+afea eTaao fa oTeueT gaTaofay +eneaffmou aaTSeaaffuo aeaTa afooSe e a aeeffiae0aT TeSoffiafee aTSTaa, TT e ITnoT-yTTTa iSenoonoaea gaanu neTaToSTITuo ae-aTa — aTTTaTe Tu0e e naSTe eSunu. xa-noT Ta TaSafe+affTe oaSSeoTSee nTaTanoTT n feTe ToeaaeeaaeTnu 6—7 «aeeeo» aeaTa. xaefT+fua nagTffua TeaSaoee neTaToSTITa niTnTanoao^o TaTafo yeoT- e yfaM'aSageoT-

ITnooi'eea 19.12.09.

oaoTTe e aTgaoaeoaeyTe oSafnTenneafuo gaaTeaaafee n aeeeTe aeaaTe. xanoT, TnT-aaffT a aanaf fee iaSeTa, neooaoey oneTffi-fyaony aua e «ToToTe» nTaae e eT0ae ga aSugofaTe, a oaeffia TaTaTTeSaoTT ToTa+af-f u T e oaeoa T e ea f f eaaeeg T a nSaae aSugo-TTa eae a i'SeSTafuo oneTaeyo, oae e aT aSaTaffuo e ITnoTyTTuo ITnoSTeeao (a +anofmoe, ra aa+ao). I Toafoeaeufay yieaa-TeTeTae+aneay TianTTnou oeagaffuo yaea-fee ITgaTeyao noaaeou aTISTn T TTfeoTSef-aa neooaoee, oaT aTeaa +oT efoafneafay Ta-eTyoaffiTay ganoSTeea i'SeaTSTafuo oaSSeoT-See gfa+eoaeufT San0eSyao ieTuaae, Toaa-+affua eTe.

AfOIOEEEB 0 AIEAiMNEEI A: TAnIAoeoexAneiATiAAAATEAEdeniAiAi AiEAiTi NeeAmononychus

PUNCTUMALBUM (COLEOPTERA, CURCULIONIDAE)

A. P. TagaSafeT, A. A. TaoSafeT

ATeToTue eSen Iris pseudacorus L. yaeyaony TnTTaTuT eTSTTauT SanoaTeaT aey aTe-aTTTneea Mononychus punctumalbum (Hbst.). AgSTneua ffioee, VSaeTouanoaaTTT naT-ou, a aanaT Ta-eaoTee i'aSeTa +anoT anoaa+a^ony fa oaaoao e nToaaoeyo raaTanoaaMuo eSeno aanoa T ee — TTeT+ay e e^oeea. ITaaaarea ffioeTa fa oaaoao naeaaoaeunoaoao Ta eo aeoeaTTT i'eoaree raeoaaTT, iae+aT nVTnTa i'eoarey fa Toee+aaony eaeeTe-eeaT nouanoaarruTe TnTaarrTnoyTe e nTToaaonoaoao oaeTaTTo o aTeaTMneeTa, Veoa^ueony aaaaoaoea TuTe +anoyTe aanoaree Tau+fuT TaSagTT. AaernoaarruT Toee+eaT yaeyao-ny oT, +oT +ae^noe ffioeTa nTaaa0a^o neTeugyuea aaugouea aaeffiarey, fa gaoaaouaay oeafe raeoaareea TTeT+ay. TaaaVTeaaaaony, +oT raeaeaea^ueT oaeoTaTT aey ffioeTa yaeyaony ffiaeoay Teaanea aaraaaoearuo TaaarTa aanoaree, a gra+area oaeTaT VTaaaa-fey — VTaeTaTea oaeaaTaaTe VSe Tonoonoaee eee raaTnoaoea oaaoeTa TnTTaTTaT eTS-TTaTaT aanoarey a aanarree VaaeTa VTnea auoTaa eg geTfae aearaogu.

Aaaaaiea. ESenTaue aTeaTfTnee Mononychus punctumalbum (Herbst, 1784) — ffioe nSaafeo SagTaSTa (aeefa oaea 3,8— 5,2 TT). ^oee STaa Mononychus Toee+a^o-ny To aSoaeo Ceutorhynchinae SaaeTTaeuTTe oaofu faee+eaT oTeueT TafTaT eTaToea fa eaieao anao T Ta. YoTo aea 0eSTeT SaniSTn-oSafaf aT TfTaeo noSafao AaSTiu e fa Eaaeaga, faiSeTaS a ASogee. IT eeoaSaooS-fuT aaffuT, eSenTaue aTeaTfTnee yaeyaony ogeeT TeeaToaaTT e oSToe+anee naygaf n Sagee+fuTe aeaaTe Iris (Iridaceae), iSa-eTouanoaaffT Iris pseudacorus Linnaeus,

1758, a ieTaao eToTSuo Sagaeaa^ony aaT ee-+efee [3; 5].

leuaaTa iTaaaafea eTaaT aTeaTfTneeTa (Apionidae e Curculionidae) rSTyaeyaony a faneTeueeo oTSTao afoToeeee — afoToa-aee, i'aeef Toaaee e faeoaSToaaee. AfoToa-aey agSTneuo ffioeTa 6TST0T egaanofa e n+eoaaony iSTegaTafTe To oeeeToaaee [4]. faeoaSToaaey aTeaTfTneeTa aiaSaua auea iTeagafa o Smicronyx squalidus Casey, 1892 (Curculioninae), reOa^uaaTny fa yenoSao-eTSaeufuo faeoaSfeeao Desmanthus (Fabaceae) [2]. I ueuoaaua gaSfa Potentilla sp.

© A. fagaaaTeT, A. A. laoaaTeT, 2010

208

AANOrEE iTSaTaneTaT oieaaaneoaoa | 2010 | 1 1

auee TafaSoffiafu a «aeoaea fatiSaaaeaf-TTaT aTeaTTTneea [1]. OaeeT TaSagTT, ieoa-Tea faeoaSTi fa yaeyaony Tau-TuT e iTnoT-yffui iTaaaafeai aTeaTT meeta. Aaffay SaaToa aiaSaua Tienuaaao ieuaaTa iT-aaaafea e atgTTffiTo^ TaeoaSToaae^ o M. punctumalbum Ta aTiTeTeoaeuTuo eTS-TTauo Sanoa Teyo, aTiTefyy onoaf Taea f f Ta o Smicronyx [2].

1 aoaSeae e TaoTau. ITeaaua faae^aa-fey iTaaaafey eSenTaTaT aTeaTTTneea iST-aTaeeenu a 2003, 2006, 2008 e 2009 aa. a Sag-ee-Tuo oSaayfenouo Sanoeoaeufuo annToea-oeyo gaaTeT-affuo e TeTeTaTafuo oaSSeoT-See aTgea Tg. Oyaeja, fa moSTaao ETiooT-aaoTi, Eaga-uaT,_ leuaefTi e ^oeTaTi a iTeia Aiai'Sa a Eeaaa, a oaeffia fa gaeeamo eoaao iTeiu Aanfu fa oaSSeoTSee Aanfyf-neT-NoaSTaooneTaT faoeTfaeUfTaT iSeSTa-TTaT iaSea (TeSanofTnoe n. l-eeTT, Noi-neay jaeanou, OeSaeTa).

I renalea VeuaaTaT uaaaaiey. AiaS-aua 1T TaT^eneaT Tua eTaat M. punctumalbum auee TaTaSoffiaTu Ta nToaaoeyo TT-

Denofie 1

EdehTaue aTeaTfThee fa oaaoea epoeea

fa oaaoeao Euphorbia VTaaaaTea ffioeTa M. punctumalbum T a i t T e T ae T it aaaa T ea aTeaTT TneeTa, i'eoa^ueony Tau-TuT TaSa-gTT. I Se yoTT aaSoeTa aTeTaToSoaee ieaaTT iaSaTauaeanu a i'STaTeuTTT TaiSaa-eaTee niaSaae Tagaa, a aToaTTu -anoe-M iSeffiaou e aTeTaToSoaea. 1 at taSa i a t t t

TaTaeaoeu nTaaSoaee reaaTua neTeugyuea aSugouea aaeffiaTey Ta 'MaaSoTmoe Ta-eoaSfeea, -ot iTgaTeyao i'Saa'MeTffieou neeguaaTea n Teo TaeoaSa (Sen. 3).

iTaSaffiaaTey nToaaoee, a ott -enea it-aaSoTTnoe TaeoaSTeea, e aaaaoaoeaTuo TSaa-

eT-ay Euphorbia sp. (Euphorbiaceae) a nt-noaaa oSaayTenouo annToeaoee ra aaSaao tg. Oyaeta 16 Tay 2003 a. ^oee neaaee, iaSaTa-uaeenu e TaoTaeeenu a iSae M'oeyoeTj t tt

VTeTffiaTee Ta nToaaoeyo Euphorbia. laTT-aSaTaTTT n reie ra oao ffia nToaaoeyo aue ntaSa t aae t noaa True yega t ieyS

Ceutorhynchus pleurostigma (Marsham, 1802), tt faae^aafey ga aat VTaaaaTeaT Ta iSTaTaeeenu. A Sagee-Tuo oSaayTenouo an-nToeaoeyo n Euphorbia sp. Tu Ta anoSa-aee oaaooueo SanoaTee Iris pseudacorus, otoy aat TTetaua eenouy ToTa-aee -anot. At aSa-Ty aanaTTeo Taae^aaTee ra eenouyo

I. pseudacorus Ta auet TaTaSoffiaTT Te Ta-TTaT eTaat M. punctumalbum. AaeuTaeoe-Te enneaaTaaTeyTe t TTaT-eneaTTua tntae aTeaTTTneea auee auyaeaTu ra oaaoeao

e^oeea Ranunculus sp. (Sen. 1) e nToaaoeyo Euphorbia sp. (Sen. 2) a Taa 2008 e 2009 a. ESenTaua aTeaTT Tneee, i'SaeToUanoaauT

naiou, Taae^aaeenu ra oaaoeao yoeo SanoaTee TaeTT-TT e aSon'aTe, a oTT -enea iTiaS-tt a iSaeTioeyoeTTTTe itga (ni. Sen. 2).

DenofTe 2

EdehTaua aTeaTfTheee fa hToaaoee JTeT+ay

TTa (iTaaaTa, eenouaa) TTeT-ay TaTe TaTa-SoffiaTu Ta auee. A ot ffia aSaTy iTaSaffiaa-Tey oaaoeTa e eenouaa Ranunculus sp. Taae^aaeenu aTateuTT -anot, tt iSToann ie-oaTey eSenTaTaT aTeaTTTneea -anoyTe oaaoea eee aaaaoaoeamTe TSaaraTe ga aanu iaSeta Taae^aaree ra aue gat a-a t (nT. Sen. 1).

faoe enneaaTaaTey 15 e^ry 2006 a. it-eagaee, -ot aTeaTTTnee aue aanuTa tau-aT ra oaaoeao, gaaygyo e oaaoTTTnao oaaooueo yegaTieySTa Iris pseudacorus, TT TonoonoaT-aae ra Sanooueo e oaaooueo SyatT Sanoa-

Nadey «AeT eiae+aneea faoee»

209

fёyб ё^oёёa 'NegD-aaT Ranunculus repens (L.) (бёп. 4). AT aaaTy faaё^aafёё auёё ToTa-

ОёпбТТё 3

ESёnтauё aтёaт^тnёё a rdT6anna Тё^Тё? Ta faёoaдfёёa J тёт+ay

I ano^aaiea ё auaTaQ. I'aTaaaaffua raTe a 2GG3, 2GG6, 2GGB ё 2GG9 aa. neaaua ёnnёaaTaarёy їTgaTёёёё auyaёoй fTaQa aa-oaёё ё mTaaffmoe oaтOё^anёёб naygaё e !^aaTaT 'I'Taaaafey M. punctumalbum. 1 T-ёТ^ё Euphorbia sp. ё, aaaTyofT, ё^бёё Ranunculus sp. yaёy^ony aTїTёfё6aёйfш e ётaттauтё aanoafeyTe ranaёTTTaT.

DagбёйOaOu faaё^aafёё їTgaTёy^o їaaaїтёт«ё0й raёoaaтoaaё^ eaenTaTaT aтёaтrтnёёa fa Пёт^й ё, aTgTT«TT, oaё«a fa ё^0ёёa, '!'ae-aT fa '!^aafaT aanoafee aaaTyora oaё«a afoTOaaey.

I^D-affua aaffQa їTgaTёy^0 naa-ёaOй aQaTa, -oT OaёбёйOaOёarTa '!e6afea M. punctumalbum raёOaaтт fam^eoe-a-nёёб ётaттauб aan6afёё TT«ao auOй augaa-ГТ TonGonoaeaT ёёё aaOёбёOTT бaaOбйёб eaenTa a aanaffaa aaaTy. ^aёaTёaa aaбёT-^йГш тaйynrarёaт їёoarёy eTaaT ^oa-бтт yaёyaony aQnoaTa aTm^fafea yraaaa-

-aru gra^ёoaёйrua 'Naaa«aarey aтёaтrт-nёёTT бaaOёTa ё ёёnOйaa I. pseudacorus.

ОёпбТТё 4

Eдёnтaua aTёaT^Tnёёё Ta 6aao6uaJ ёдёna

oё^anёёб gaoaao a їaтбanna aтnnoarтaёarёy aё0ёarтn0ё їтnёa aёaaaraбёё ga n-ao їт-oaaaёarёy бaёaaтaтa. ATgTT«rT, «бётa їбе-aёaёaao тёaanёa бaaoётa у6Є6 aanoarёё. 1 q їтёaaaaт, -oT famaбёOё-anёay aroToe-ёёy yaёyaony aaaioeafuT їтaaaarёaт eaenTaTaT aтёaтrтnёёa, rae^T oaётa an^re-oaёйrтa leoarea TTaco ёnїTёйgтaaoй e aaD-aea aтёaтfтnёёё.

Aёaaтaa9ттnbй. Ёnnёaaтaarёy зштё-raru їбе -anoe-гтё їтaaaa«ёa _ётттбraёй-TTaT їaaaїaёyoёy «їєйпт» (a. Eeaa) a nT-noaaa '!'aTaaanu egc^arey aeTaagfTTaaagey ranaёTтuб aTaTaTTa e TnoaTaTa a. , Eeaaa. AaoTau oaё«a aёaaтaaaru Ё. А. ^угє6-ёТё ga їTTTйй a ёaarOёOёёaбёё aanoafёё.

АЁАЁЁIADAOЁxANEЁЁN'l' ЁЙIE

1. l^aaTaa N.A. Noa'i'am aagacsaTey Гиёйби ^anaёиQ^ё n бagёё-^Q^ё oeYaie aToTaTaT aY-Yaaaoa // Либши Тэйдё aToa^ёёё : oбaaёбёё ё j'aam^oeaQ : laoaбёaёQ laffiacTaaTa. Tac-. ёТТо., YTnayй. 2GG^aoe^ EagaT. aToaT. 0ёТёи / N. A. I^aaTaa. — Eagarn, 2GG6. — x. 2. — N. 79—BG.

2. Davis S. R. Nectarivory in a weevil, Smicronyx squalidus (Coleoptera : Curculionidae : Curculioninae), on Desmanthus (Fabaceae) / S. R. Davis // Polskie Pismo Entomologiczne. — 2QQ7. — T. 76. — P. 22i—224.

3. Dieckmann L. Beitrage zur I nsektenfauna der DDR : Coleoptera — Curculionidae :

Ceutorhynchinae / L. Dieckmann // Beitr. Entomol. — 1972. — 1 22 (1/2). — S. 3—12B.

210

AANO ^ЁE I TaaTaneTaT бГёaaбnё0a0a j 2G1G j 1 1

4. Kirejtshuk A. G. 1984. Ways of formation of anthophily among beetles / A. G. Kirejtshuk // Verh. SIEEC X. — Budapest, 1983. — P. 173—175.

5. Perju T. The iris seed weevil-Mononychus punctum-album Hbst. (Curculionidae, Coleoptera) sin Mononychus pseudacori Fb / T. Perju, I. Moldovan, H. Bunescu // Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca. — 1997. — T. 27 (1). — P. 79—83.

ITnooi'eea 19.12.09.

OE I DA OADDEE I f IA MAlAlEUfNElA I AlDfl I D I1 U0EA f f I AlDAAE I fA(GEDAEfA) E Nl INI AU AA A I NNOA f I AEA f EB

A. A. I Ti'Tae^

TreSaynu fa Sagoeuoaou enneaataaree oaSSeeTrta f TaTaTeu metat aTSTTVSTT u0-eanTaT SaaetTa (OeSaeTa), aaoTS aaeaao auata, -ot Taeateaa VaSnVaeoeaTuT TaoT-aTT noeTegaoee rtSTaruo ToaaeTa yaeyaony oeoTTaeeTSaoey.

fa iSeStafo^ nsaao nouanoaaMTa ra-aaoeafTa aeeyTea Teaguaa^o oasseeTTu, et-

oTSua iTyaey^ony iSe aTau-a MeagTuo en-eTiaaTuo (Sen. 1), e Ta 'TSToyffiaTee TTTaeo eao ToSaaey^o it-ao, atao e atgaoo M'anm-Te oeTe-aneeTe nTaaefafeyTe. larei eg TaeaTeaa 'TSeaTeaTuo TaoTaTa M'oeTegaoee iTSTafuo ToaaeTa yaeyaony TgaeaTaTea. AaTTue m'Tnta TnTTaaT Ta gaSaueaaTee To-aaeTa 0aoo eanTuTe eoeuooSaTe (iSeSTa-Tte oeoTTaeeTSaoee). N aa vtttuu^ atg-TtffiTu atnnoaT TaeaTea aaaanoeSTaaT T uo eaTa0a6oTa, eo TaSTaTToTgyenoaaT TTa en-iTeugTaafea e oeo^aTea naTeoaSM-aeaea-Te-aneTaT nTnoTyTey 0a6oasneтaт SaaetTa. QaSaueaafea e 6eo tt aeeTSaoey aaaanoe-Staaf fuo eafa0a6oTa Tnouanoaey^ony Ta TnTTaa nTgaaTey eneonnoaaTTuo TanaffiaaTee ToTTneoaeuTT nva6e6eee yeTeTae-aneeo 6aeoTSTa [1—2].

EnneaaTaaTey oasseeTTTa 'TSTaTaeeenu

a f TaTaTeuTneTT aTST Ti'STT u0ea TT TT Sa-aeTTa EuaTaneT-ATeuTneTaT eaTaT TToaTeu-ttat aannaefa Oesaefu. iSToann gasaueaa-Tey oaSSeeTTTa fa oaSSeoTSee fTaTaTeuT-netaT saaetfa iSToaeaao a nTToaaonoaee n isestafuTe eanTaTnnoafTaeoaeufuTe vst-oannaTe, oasaeoasmTe aey 1 aetat itea-nuy. xanou aoa TaueTTaaTTue Quercus robur L., aaSaga aTSTaaa-aoay Betula verrucosa Ehrh., eaa etguy Salix caprea L. A oneTaeyo TaaTnoaoT-T Tat 6eTaTneSTaaTey saeoeuoeaaoeT tt uo saato neaaoao enMeu-

gTaaou Taota nTaaenoaey anoanoaatttto ga-saueaafe^ oasseeTTTa.

Denofie 1 OaddeeTf f TaTaTeufhe TaT aTdfTidTJ u0ea r r Ta T Qaae T la OeQae ru

© A. A. Tu'Tae-, 2010

Naaey «AeT eTae^aneea faoee»

211

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.