Научная статья на тему 'АНОРНИ СЎРУВЧИ ЗАРАРКУНАНДАЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШНИНГ КИМЁВИЙ УСУЛИ'

АНОРНИ СЎРУВЧИ ЗАРАРКУНАНДАЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШНИНГ КИМЁВИЙ УСУЛИ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
1
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
анор / зараркунанда / шира / комсток қурти / пиретроид / Багира – Н / Камелот / Имидор / Энджео / Циракс. / pomegranate / pest / juice / Comstock worm / pyrethroid / Bagira-N / Kamelot / Imidor / Engeo / Sayraks.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Мирзаева С. А.

Анорнинг сўрувчи зараркунандаларига қарши хлорникотионидлар – Багира – Н, Камелот, Имидор ва Энджео препаратлари синаб кўрилди. Улар гектарига 0,2 л сарф этилганда самарадорлиги 97-99 % бўлди. Бу кимёвий дорилар ўсимлик учун зарарсиз, ишлатиш учун қулай, атроф-муҳит учун хавфсиз бўлгани учун Давлат кимё комиссиясининг «Рўйхатига» киритиш тавсия этилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMAGING METHOD OF PROTECTING POMEGRANATE FROM PESTS

Chloronicotinoids were tested against sucking pests of pomegranate Bagira-N, Kamelot, Imidor and Engeo. When using 0.2 l per hectare, their efficiency was 97-99%. These chemicals are recommended to be included in the "List" of the State Chemical Commission, since they are harmless to plants, easy to use and safe for the environment.

Текст научной работы на тему «АНОРНИ СЎРУВЧИ ЗАРАРКУНАНДАЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШНИНГ КИМЁВИЙ УСУЛИ»

УДК. 634. 64. 632

Мирзаева С. А., ц.х.ф.н., профессор Андижон цишлоц хужалиги ва агротехнологиялар институти

АНОРНИ СУРУВЧИ ЗАРАРКУНАНДАЛАРДАН ХДМОЯ ЦИЛИШНИНГ КИМЁВИЙ УСУЛИ

Аннотация: Анорнинг сурувчи зараркунандаларига царши хлорникотионидлар - Багира - Н, Камелот, Имидор ва Энджео препаратлари синаб курилди. Улар гектарига 0,2 л сарф этилганда самарадорлиги 97-99 % булди. Бу кимёвий дорилар усимлик учун зарарсиз, ишлатиш учун цулай, атроф-мууит учун хавфсиз булгани учун Давлат кимё комиссиясининг «Руйхатига» киритиш тавсия этилди.

Калит сузлар: анор, зараркунанда, шира, комсток курти, пиретроид, Багира - Н, Камелот, Имидор, Энджео, Циракс.

Mirzaeva S.A.

Doctor of Philosophy, Professor Andijan Agriculture and Institute of Agricultural Technologies

IMAGING METHOD OF PROTECTING POMEGRANATE FROM

PESTS

Abstract: Chloronicotinoids were tested against sucking pests of pomegranate - Bagira-N, Kamelot, Imidor andEngeo. When using 0.21per hectare, their efficiency was 97-99%. These chemicals are recommended to be included in the "List" of the State Chemical Commission, since they are harmless to plants, easy to use and safe for the environment.

Keywords: pomegranate, pest, juice, Comstock worm, pyrethroid, Bagira-N, Kamelot, Imidor, Engeo, Sayraks.

Кириш. Дастурхонимиз неъмати булган анор меваларининг талабларга мос микдорда булиши уни экиб устиришдан ташкари, бир катор зараркунандалардан самарали хдмоя килишга туFридан-туFри боFлик булиб колди.

Анор дарахтига зараркунандалардан анор шираси (Aphis punicae), калкондорлар (Aspidiotus hederae, Coccus magnoliarum, Lepidosaphes ulmi), анор мевахури (Euzopherapunicaella Mooze), комсток курти (Pseudococcidae); касалликлардан эса фомопсия, меваларнинг кулранг чириши зарар келтиради [1].

Ахён-ахёнда анор дарахтларига ургимчаккана хам жиддий зарар етказиши мумкин [2]. Озарбайжонда субтропик экинларга зарар келтирадиган

21 тa туp зapapкунaндa кузaтилгaн 6Ули6, булap aнopгa хaм 3apap келт^иб яшaйди.

Мaълумки, aнop дapaхти Ba мевa нишoнaлapини биp нечтa сypувчи зapapкунaндaлap шикaстлaши мумкин. Булap ^aTOpMra: шиpa, кoмстoк ^pra, Уpгимчaккaнa Ba кaлкoндopлapни киpгизсa бyлaди. Aммo, yткaзилгaн мaхсус нaзopaт Ba тaдкикoтлap шуни кypсaтдики, ФapFOнa вoдийси вилoятлapи худудлapидa aнopгa aсoсaн aнop шиpaси {Aphispunicae Theod.) билaн кoмстoк ^prararn (Pseudococcus comstoci Kuw) суpункaсигa зapap келтиpaди [4]. AHop шиpaси aHopra мoслaшгaн туp 6Ули6, тухум шaклидa кишгаб ни^ци. У aнopзopлapгa aсoсaн ёзнинг биpинчи яpмигaчa зapap келтиpaди. Ёз oйлapи шиpaнинг зичлиги кескин кaмaйиб aвгустнинг oхиpлapидa янa кутая бoшлaйди. Шиpa aнop нoвдaлapининг ёш бapглapини, хaмдa эндигинa xocra булган мевa тугaнaклapини, ишFOл этaди Haтижaдa, Усимлик Ba мевaлap pивoжлaнишдaн op^aAa кoлaди. Биp йилдa aнopдa 10-12 тa aвлoд беpaди. X,oсилдopликкa Ba х^ил сифaтигa путуp етaди; елим ёпишган бapглapдa мoFop зaмбуpуFлapи кутайиб, кopaйтиpиб юбopaди [5].

AНОРДA ШИРAЛAРГA (Aphidinea) КДОШИ ИНСЕKТИЦИДЛAРНИНГ БИОЛОГИК СAМAРAДОРЛИГИ

жaдвaл 1.

№ BapHarn\nap Дopи ни сapфл aш меъёp и, л /ra Гул бaндидa Уpтaчa шиpa cohm, дoнa Сaмapaдopлик, % кунлap бyйичa

Дopи сепилгу нчa Дopи сепилгaч, кунлap бyйичa

3 7 14 3 7 14

1 Бaгиpa-H, 20 % с.э.к. 0,2 194,3 7,3 2,5 11,4 96,3 98,8 94,2

2 Кaмелoт, 20 % н.кук. 0,2 203,1 3,6 1,1 2,6 98,3 99,5 98,7

3 Имидop 20 % с.э.к. 0,2 178,0 6,8 1,9 9,5 96,2 98,9 94,8

4 Энджеo 24,7 % сус.к. 0,2 188,9 8,1 3,1 14,3 95,8 98,4 92,6

5 ^paxc, 25 % э.к. 0,3 201,4 45,3 88,4 107, 8 77,8 57,8 47,4

б Haзopaт (химoясиз) 196,5 199,3 204,6 200, 1

^смток Kypra деяpли бapчa хyдyдлapдa тapкaлraн 6Ули6, y хдм aнopнинг 6apr Ba мевaлapини ишFOл этaди. Бу зapapкyнaндaнинг зиёни aйниксa миш^^ннет aдиp Ba т0F0лди тyмaнлapидa (Избoскaн, Aндижoн, KyBa, Олтиapик, Hopин) ^npo; нaмoён бyлaди. Кеч кyздa кoмстoк ;ypraapH мевaнинг гyлкoсaсигa Уpнaшиб oлиб унинг сифaтигa пyтyp еткaзaди.

Шиpa Ba гамсток Kyp^HMHr тaбиий кyшaндaлapи 6OP aлбaттa. Koкцинеллид кyнFизлap, oлтинкyз личинкaлapи, napAa;aHoraM aфелинид Ba псевдoфикyс яйдoкчилapи шyлap жyмлaсидaндиp. Aммo, oдaтдa кyшaндaлapнинг сaмapaси юкopи бyлмaй, 2G-3G % дaн oшмaйди. Шунинг учун хдм, зapyp бyлгaн пaйкaллapдa (дapaхтлap 5G% дaн opra; зapapлaнгaнлигидa) кимёвий кypaш yткaзишгa тyFpи келaди. Сaмapaли инсектицидлapни тaнлaш мaксaдидa биз мaхсyс aгpoтoсикoлoгик тaжpибaлap Уткaздик.

AНОРДA КОМСТОК ЦУРТИ ( Pseudococcus comstoci Kuw) TA КДОШИ ИНСЕKТИЦИДЛAРНИНГ БИОЛОГИК СAМAРAДОРЛИГИ

жaдвaл 2.

№ BapHarn\nap Дop ини сapф nam меъё pH, л /ra 1 тa нoвдaдa ypтaчa кypт cohm, дoнa Сaмapaдopлик, % xy^ap бyйичa

Дopи сепилгyнгa ^ap Дopи сепилгaч, кyнлap бyйичa

3 4 14 3 7 14

1. Бaгиpa-H, 2G % с.э.к. 0,2 21,8 1,9 1,5 3,8 92,5 94,5 85,б

2. Kaмелoт, 2G % н.кук. 0,2 19,4 1,1 1,0 1,б 95,1 95,9 93,2

3. Имидop 2G % с.э.к. 0,2 33,1 3,4 2,4 4,0 91,1 94,2 90,1

4. Энджеo 24,7 % сус.к. 0,2 27,б 1,7 1,0 4,4 94,7 97,1 87,0

5. Ц^кс, 25 % э.к. 0,3 25,5 7,3 3,1 3,4 75,2 90,3 89,0

б. Haзopaт (химoясиз) 33,3 38,5 41,4 40,5

Тадцицот услуби. OxMpra 2G21 -йили Избoскaн xaмдa БoFдoд тумaни xyжaликлapидa ^г^з^н тaдкикoтлapимиздa aнopдa шиpaлapгa {жaдвaл 1) Ba гамсток ^prara {жaдвaл 2) кapши синaб кУpилгaн 5 тa дopини oсмa мoтopли пуpкaгич ёpдaмидa, гектapигa 2GG л сув сapфлaб aмaлгa oшиpдик. Биpи 28-мaй oйидa yткaзилгaн бyлсa, иккинчиси 8- июлдa Уткaзилди. Синoвдa энг зaмoнaвий янги кимёвий синф -xлopникoтинoидлapгa oид дopилapдaн: Бaгиpa - H, Kaмелoт, Имидop Ba Энджеo синaб кУpилди; пиpетpoидлapдaн эca-Циpaкс. Янги синфга oид дopилapнинг aфзaллиги шундaки, улapнинг бapчaси системaли {усимлик тaнaсигa сингиб ) тaъсиp килиш ^бил^тит эта.

Натижа. Haтижaлap xaм пaст бyлмaди: шиpa Ba кoмстoк ^prara кapши бapчa xлopникoтинoид дopилap xap re^ap^a 0,2 л (кг) сapф этилгaнидa энг юкopи сaмapa 14 кун мoбaйнидa 97-99 % гaчa булди.

Хулоса. Aминмизки, келaжaкдa aнopзopлapни сypувчи зapapкунaндa-лapдaн xимoя килиб бopиш, янaдa юкopи Ba сифaтли xocra етиштиpишгa зaмин булиб кoлaди.

AДAБИЁТЛAР РУЙXAТИ

1. Aбдиллaев Э., Хoджaев Ш.Т. Уcтoйчивocть тлей к инcектицидaм и пути её пpеoдoления b уcлoвияx Узбекиcтaнa {Обз. инф.). - Тaшкент: УзHИИHТИ, 1989. - 28 с.

2. Aдaшкевич Б.П. Злaтoглaзкa: 3a и пpoтив //Ж.Зaщитa pa^^HM^ - 1987. -№ 7. - С. 29-30.

3. Aдылoв З.К. Осшвные виды xMrn,Hbix гакцинеллид, питaющиxcя тлями в Узбекиcтaне //Результaты иссл. пo зaщите xлoпчaтникa oт бoлезней и вpедителей. - Тaшкент, 1971. - С. 265-270.

4. Миpзaевa С. Ba б.к. Ahophm шиpaдaн кимёвий xимoя килиш. Узбекистан aгpap xaбapнoмacи 2G12. №1-2 (47-48). 118 бет.

5. Миpзaевa С., Aзнaбaкиевa Д и дp. Чеpвец Koмcтoкa - oпacный вpедитель гpaнaтa. Сoвpеменные тенденции paзвития нaуки и теxнoлoгии. XXV Межд. нaучнo-пapкт кoнфеpенции. г.Белгopoд. 2G17 г. 9G-cтp.

7. Миpзaевa, С. A. (2G2G). Биoлoгия и вpед ocнoвнoгo cocущегo вpедителя гpaнaты. In EUROPEAN RESEARCH (pp. 58-61).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.